LISOWSKI Jerzy

Urodzony 10 kwietnia 1928 w Épinay-sur-Seine we Francji; syn Józefa Lisowskiego, księgowego, i Marcelli Łucji z domu Demissy, Francuzki. W dzieciństwie mieszkał w miasteczku Młynów (powiat Dubno), gdzie ojciec pracował jako główny księgowy w majątku Chodkiewiczów. Początkowo uczył się w domu. W 1938 rozpoczął naukę w VI klasie tzw. ćwiczeniówki przy Liceum Krzemienieckim, a w 1939 zdał do tegoż Liceum egzamin konkursowy. Po wybuchu II wojny światowej wyjechał w 1940 wraz z matką do Francji, gdzie następnie do 1942 uczęszczał do szkół. Był członkiem Związku Demokratycznej Młodzieży Francuskiej. Wysłany do schroniska polskiego na południu Francji, rozpoczął naukę w polskim Gimnazjum i Liceum im. C. Norwida w Villard-de-Lans, gdzie w 1945 zdał maturę. Następnie studiował romanistykę i polonistykę na Uniwersytecie w Lille; w 1948 uzyskał licence-és-lettres, a w 1949 Diplôme d’Études Supérieures. W czasie studiów był członkiem koła naukowego; publikował artykuły krytyczne i wywiady w prasie studenckiej. W 1948 wstąpił do Komunistycznej Partii Francji. Debiutował jako tłumacz na język polski w 1948 przekładem wiersza Pierre’a Seghersa pt. List do przyjaciółki, ogłoszonym w „Nowinach Literackich” (nr 40), a na język francuski — przekładem opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza pt. Młyn nad Lutynią, opublikowanym w 1949 we francuskim czasopiśmie „Esprit” (sierpień). W 1950 powrócił do Polski. Przez sześć miesięcy pracował na stanowisku kierownika literackiego Teatru Ziemi Opolskiej w Opolu, następnie, od 1951, w Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik w Warszawie, początkowo jako redaktor, później jako zastępca kierownika działu polskiej literatury współczesnej. W 1951 zawarł związek małżeński z Anną Horoszkiewicz (rozwiedzeni). Artykuły i recenzje literackie oraz przekłady z literatury francuskiej publikował m.in. w „Nowej Kulturze” (1951-55, 1957-58, 1962). W 1953 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Od 1954 należał do Związku Literatów Polskich (tu w latach siedemdziesiątych pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji Tłumaczy). W tymże roku wszedł w skład zespołu redakcyjnego miesięcznika „Twórczość” (w 1960 został sekretarzem redakcji, w 1970 zastępcą redaktora naczelnego, a w 1980 redaktorem naczelnym); publikował tu artykuły i przekłady literackie oraz cykl przeglądu prasy francuskiej pt. Francja (w 1964-68, 1970-73, 1976-77, podpisany jl). W 1960-64 był członkiem redakcji paryskiego czasopisma „Les Lettres Nouvelles”. W 1965 ożenił się z Hanną Stankówną, aktorką. W latach siedemdziesiątych przewodniczył Sekcji Tłumaczy paryskiego Editions Gallimard. Od 1978 był członkiem Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej, a od 1981 członkiem Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich. Liczne przekłady literackie drukował m.in. w czasopismach „Perspectives Polonaises” (1960-63, 1965-66, 1968-80, 1983), „Zwierciadło” (1965-66, 1968-69, 1972-73), „Poezja” (1966-69, 1974). W 1968 został wykluczony z PZPR. W 1971 otrzymał nagrodę na Ogólnopolskim Festiwalu Poezji w Łodzi za pracę edytorsko-eseistyczną, w 1972 prywatną nagrodę R. Milczewskiego-Bruno za prace przekładowe i redakcyjne, w 1973 nagrodę Polskiego PEN Clubu za wybitne osiągnięcia w dziedzinie przekładu, a w 1974 Nagrodę Państwową II stopnia. Przekłady i artykuły literackie publikował także w „Literaturze na Świecie” (1971, 1974, 1981-84) i „Kulturze” (1973, 1976-77, 1980). W 1975 pełnił funkcję komisarza Międzynarodowego Zjazdu Tłumaczy Literatury Polskiej w Warszawie. W 1977 otrzymał Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za wybitne zasługi w promowaniu polskiej kultury za granicą. W 1982 został wybrany na członka Rady Wykonawczej Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC). W 1983-89 był członkiem Narodowej Rady Kultury. W 1988 otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Autorów ZAiKS za prace przekładowe. W 1991 był laureatem nagrody Akademii Francuskiej Grand Prix du Rayonnement de la langage française. W 2002 otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1965), Krzyżem Kawalerskim (1974) i Krzyżem Oficerskim (1982) Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi (1976), odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1978), Krzyżem Komandorskim Orderem Odrodzenia Polski z Gwiazdą oraz francuskimi wyróżnieniami: Ordre de Mérite (1972; 1974) i Ordre des Arts et des Lettres (1991), Ordre de la Légion d’Honneur (2001). Zmarł 11 września 2004 w Warszawie.