LIPIŃSKI Eryk

Urodzony 12 lipca 1908 w Krakowie; syn Teodora Lipińskiego, plastyka, i Jadwigi z Czartoryskich. W 1913 wyjechał z rodzicami do Moskwy, tu zatrzymał ich wybuch I wojny światowej i rewolucja październikowa. Do Polski wrócił w 1921 i zamieszkał w Warszawie. Uczęszczał do Gimnazjum im. J. Lelewela, a następnie do II Gimnazjum Związku Zawodowego Nauczycieli Polskich Szkół Średnich. Naukę przerwał i pracował w różnych instytucjach, m.in. w Urzędzie Skarbowym. Maturę zdał jako ekstern. Debiutował jako karykaturzysta w 1928 w tygodniku „Pobudka”. W 1933-39 studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. W tym czasie został członkiem lewicującego ugrupowania artystycznego Czapka Frygijska. W 1935 był wraz ze Zbigniewem Mitznerem i Andrzejem Nowickim współzałożycielem tygodnika „Szpilki” i jego redaktorem odpowiedzialnym do 1936 (nr 18) i w 1938. Ożenił się z Hanną Gosławską, plastyczką. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie. Zajmował się m.in. fałszowaniem dokumentów. W 1940 był przez kilka miesięcy więźniem Oświęcimia. Zwolniony, powrócił do Warszawy. W czasie powstania warszawskiego pracował jako sanitariusz w obozie przejściowym w Pruszkowie (Durchgangslager 121 istniał od 6 sierpnia do 10 października 1944). Następnie przebywał w Częstochowie, gdzie też po wojnie był scenografem miejskiego teatru, wykładowcą grafiki w Szkole Sztuk Pięknych, prezesem Związku Plastyków. W 1945 objął funkcję kierownika artystycznego Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik w Łodzi. W tymże roku został członkiem Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej). Był obecny, jako dziennikarz, na procesie norymberskim. Od 1945 należał do Związku Polskich Artystów Plastyków i Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (do 1982). Zajmował się twórczością artystyczną, głównie w dziedzinie rysunku, karykatury, ilustracji książkowej i grafiki. Od 1945 współpracował z tygodnikiem satyrycznym „Szpilki”, na którego łamach debiutował wierszami pt. Porada lekarska i Zakochany gil (nr 4; w 1946-53 pełnił funkcję redaktora naczelnego tego pisma, a następnie do 1970 zastępcy redaktora naczelnego). W 1947 wraz z redakcją „Szpilek” przeniósł się do Warszawy. Zamieszczał w tym tygodniku rysunki i karykatury, redagował też m.in. stałą rubrykę pt. Zefirek historii (1962-64) i cykl recenzji telewizyjnych pt. TV (1963). W 1946 reaktywował czasopismo „Mucha”, które ukazywało się do 1952. W 1950 otrzymał za satyrę polityczną zespołową Nagrodę Państwową III stopnia w dziedzinie plastyki. Był współtwórcą wychodzącej w 1950-53 Biblioteki Szpilek. Wykonywał prace scenograficzne m.in. dla teatrów: Buffo (1953), Syrena (1957), Ateneum (1958) oraz Kabaretu Dudek (1964). W 1957 był współzałożycielem i kierownikiem artystycznym tygodnika „Zwierciadło”. W 1958-66 zajmował stanowisko kierownika artystycznego i zastępcy redaktora naczelnego miesięcznika „Polska”. W 1960-61 wydawał dodatek „Kuriera Polskiego” pt. „Korniszon Polski. Tygodnik Społeczno-Literacki” (wyszło 31 numerów). Był organizatorem i komisarzem Ogólnopolskich Wystaw Satyrycznych (1961, 1977) oraz I Międzynarodowego Biennale Plakatu w 1966. Kontynuując współpracę z redakcją „Szpilek”, był w 1970-78 członkiem komitetu redakcyjnego tygodnika. Otrzymał trzykrotnie nagrodę redakcji „Szpilek”: Złota Szpilka 1966, Srebrna Szpilka 1967, Złota Szpilka z Wawrzynem 1973. Od 1970 stale współpracował z „Kurierem Polskim”, publikując cykl felietonów pt. Zdaniem pesymisty, od 1983 pt. Zdaniem optymisty. Po przejściu na emeryturę w 1978, zajął się organizacją Muzeum Karykatury (otwarte w 1983), pełnił w nim funkcję kustosza. W 1979-81 publikował w tygodniku „Literatura”, m.in. cykl rysunków pt. Pisarze polscy w karykaturze. W 1980 otrzymał nagrodę miasta stołecznego Warszawy. Był jednym z inicjatorów i pierwszym prezesem w 1981-83 Społecznego Komitetu Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce. W 1981 otrzymał nagrodę dla wybitnego artysty roku przyznaną przez The Association of American Editorial Cartoonist w USA oraz nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia. W 1982 założył, a następnie do 1983 redagował pismo studentów dziennikarstwa „Merkuriusz”. W tym samym okresie kierował kolegium redakcyjnym tygodnika „Tu i teraz”. W 1987 był inicjatorem powstania i pierwszym prezesem Stowarzyszenia Polskich Artystów Karykatury. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1953), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1961), Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1983), medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, nadawanym przez Instytut Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie (1991) oraz odznaczeniem Zasłużony dla Kultury Polskiej (1989). Zmarł 27 września 1991 w Warszawie.