BIO

Urodzony 24 lipca 1904 w Częstochowie; syn Stanisława Lieberta, inżyniera, i Marii z Kubackich; wnuk zesłańca na Syberię z 1863; kuzyn Wacława Jerzego Lieberta , prozaika. W dzieciństwie mieszkał w Ostrowcu Świętokrzyskim. W 1913 rozpoczął naukę w Gimnazjum im. M. Reja w Warszawie. W 1915 wyjechał z rodziną do Moskwy, gdzie jego ojciec otrzymał posadę w fabryce maszyn parowych. Uczęszczał tu kolejno do gimnazjum rosyjskiego, do gimnazjum polskiego Wacława Jacuńskiego, do szkoły Polskiego Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny, prowadzonej przez Władysława Giżyckiego. W 1918 powrócił do kraju i zamieszkał w Warszawie. Kontynuował naukę początkowo w Gimnazjum im. M. Reja, a później w Wyższej Szkole Realnej, uruchomionej w Warszawie przez W. Giżyckiego, gdzie języka polskiego uczył go Leon Pomirowski . W tym czasie rozpoczął twórczość poetycką. Debiutował w 1921 wierszem pt. Zmartwychwstanie. Modlitwa młodego poety, ogłoszonym w czasopiśmie Chrześcijańskiego Związku Akademików i Young Men's Christian Association, „Czyn” (nr 4; podpisany Jerzy Lech). Był zaprzyjaźniony z Jarosławem Iwaszkiewiczem i kręgiem poetów Skamandra. Wiersze, artykuły i recenzje literackie oraz przekłady z literatury rosyjskiej, a także francuskiej publikował m.in. w „Kurierze Polskim” (1922), „Skamandrze” (1922-23, 1925-28), „Wiadomościach Literackich” (1924-31), „Głosie Prawdy” (1926-27). Zaangażowany w pracach Związku Polskich Samopomocy Uczniowskich, współpracował z jego organem „Słowo Niezależne” (1923-26). W 1922 nawiązał znajomość, która przerodziła się w przyjaźń, z Bronisławą Wajngold (od 1930 siostra Miriam, zakonnica ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża w Laskach; od czasów okupacji niemieckiej używała nazwiska Maria Gołębiowska), dzięki której pogłębił swoją wiarę religijną. W 1924-25 był związany z klubem rosyjskich poetów emigrantów Tawerna Poetycka. W 1925 zdał maturę i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W tym czasie zbliżył się do środowiska inteligencji katolickiej, skupionego wokół tzw. Kółka księdza Władysława Korniłłowicza. Od 1926 był związany uczuciowo z Marią Leszczyńską (z domu Lityńska; secundo voto Flukowska). Z powodu złego stanu zdrowia i trudnych warunków materialnych ok. 1927 przerwał studia. Od lata 1928 pracował krótki okres w redakcji „Pamiętnika Warszawskiego”, a następnie jako sekretarz w miesięczniku „Droga”; w pismach tych publikował artykuły i wiersze do 1931. Był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich. W lutym 1930 otrzymał od Departamentu Sztuki Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego stypendium, które umożliwiło mu czteromiesięczne leczenie gwałtownie rozwijającej się gruźlicy, w Worochcie na Huculszczyźnie. Dzięki pomocy Mieczysława Grydzewskiego , redaktora „Wiadomości Literackich” i innych przyjaciół pozostał tam do połowy 1931. Przewieziony w ciężkim stanie do Warszawy, zmarł 19 czerwca 1931.

Twórczość

1. Druga ojczyzna. [Wiersze]. Warszawa: W. Czarski i S-ka 1925, 29 s. Przedruk zob. poz. , .

2. Gusła. [Wiersze]. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka 1930, 80 s. Przedruk zob. poz. , .

Wyd. osobne poszczególnych wierszy w oprac. muzycznym z nutami: —.

Litania do Marii Panny. Muzyka: K. Szymanowski. Opus 59. Dwa fragmenty. [Powst. 1930-1933]. Wyd. [Przedmowa:] S. Wiechowicz. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1951, 23 s.

Ptaszki św. Franciszka. Muzyka: M. Kondracki. Warszawa: Towarzystwo Muzyczne Polskie 1939, [4] s.

3. Kołysanka jodłowa. [Wiersze]. [Wstęp:] K. Wierzyński. Warszawa: J. Mortkowicz 1932, 64 s. Przedruk zob. poz. , .

4. Pisma. T. 1. Poezje. Przedmowa: L. Staff. Warszawa: F. Hoesick 1934, 247 s.

T. 2, który miał objąć utwory prozaiczne, krytyczne i przekłady (informacja: F. Hoesick. Droga 1934 nr 4 s. 372), nie ukazał się drukiem. Wg bibliografii J. Lieberta w Obrazie literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 6 t. 3 (Kraków 1993) tom został opracowany przez M. Leszczyńską.

5. Poezje zebrane. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1951, 190 s. Wyd nast.: wyd. 2 z przedmową B. Ostromęckiego tamże 1972; wyd. 3 uzupełnione pt. Poezje 1983, 238 s.

W wyd. 3 także: Juwenilia.

6. Poezje. Wybór: M. Toporowski. Wstęp: Z. Bieńkowski. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 157 s.

Tekst wg Pisma. T. 1 [poz. ].

7. [Wybór poezji]. Warszawa: Czytelnik 1968, 142 s.

8. Poezje wybrane. Wybór i wstęp: S. Frankiewicz. Nota biograficzna: J. Bandrowska-Wróblewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973, 147 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomów poz. , , , — oraz: Z wierszy publikowanych przez poetę tylko w czasopismach; Z wierszy ogłoszonych po śmierci poety.

9. Pisma zebrane. [Wybór, oprac. i wstęp:] S. Frankiewicz. T. 1-2. Warszawa: Biblioteka „Więzi; Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1976.

T. 1. Poezja — proza, 638 s.

Zawartość

I. Poezje: 1. Tomiki poetyckie przygotowane przez autora: Druga ojczyzna [poz. ]; Gusła [poz. ]; Kołysanka jodłowa [poz. ], — 2. Wiersze ogłoszone przez poetę w czasopismach, — 3. Wiersze ogłoszone po śmierci autora, — 4. Poetyckie inedita (juvenilia). — II. Dramaty: 1. Utwory ogłoszone: G. Büchner: Wozzeck. (Przekład), — 2. Dramatyczne inedita: Dialog o modlitwie; Każdy ma swoje miejsce, czyli w ogródku albo Wieża Babel; A. Puszkin: Mozart i Salieri. (Przekład); Jaworowi ludzie. — III. Proza artystyczna: 1. Utwory ogłoszone przez autora: Grzesia; Kucharz; Serduszko Marii; W gościnie u generała; Dziewięć muz, — 2. Inedita prozatorskie: Genialny przechodzień; Sklep z zabawkami Amikara Hatza; Marceli Hiob i jego pryncypał; Paweł i Agnieszka; Legenda o św. Katarzynie Skrzydlatej; [„Poprzez ciemną zieleń świerków ...”]. — IV. Artykuły krytyczne [recenzja oraz artykuły drukowane w latach 1923, 1926-1931 w „Głosie Prawdy”, „Słowie Niezależnym”, „Wiadomościach Literackich”, m.in.:] O współczesnej poezji polskiej; O poezjach Mieczysława Brauna; Fanatyk urody życia [dot.: K. Wierzyński: Rozmowa z puszczą; Pieśni fanatyczne]; Uczuć kwiaty [dot. W. Perzyńskiego]; O przyrodzie w polskiej poezji współczesnej; O Dygasińskim. Odczyt popularnonaukowy.

T. 2. Listy, 488 s.

Zawartość

Zawiera listy do Agnieszki [właśc. Bronisławy Wajngold, późniejszej Marii Gołębiowskiej; 168 listów z 1923-1926]; do R. Gineyko [z 1930]; do A. i J. Iwaszkiewiczów [22 z 1923-1930]; do M. Leszczyńskiej [15 z 1927-1928]. — Aneksy: Nota edytorska; Kronika twórczości artystycznej Jerzego Lieberta; Uwagi o tekstach; Ważniejsze prace o Liebercie. [Bibliografia]; Bibliografia wydań Jerzego Lieberta.

10. Poezje wybrane. Wybór i posłowie: W. Smaszcz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1996, 206 s.

Zawartość

Druga ojczyzna [poz. ]; Gusła [poz. ]; Kołysanka jodłowa [poz. ]; Z wierszy rozproszonych.

Wyd. osobne wierszy w oprac. muzycznym z nutami: Muzyka poranna i inne wiersze. [Muzyka:] J. Świder. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne [1982], 31 s.

11. Serca połów. Wybór i oprac.: M. Hydzik-Żmuda, A. Żmuda. Warszawa: Ad Oculos 1997 [właśc. 1998], 104 s.

12. Liryki najpiękniejsze. Wybór: A. Madyda. Toruń: Algo 1999, 60 s.

13. Listy do Agnieszki. Z autografu do druku przygotował i wstępem i przypisami opatrzył S. Frankiewicz. Warszawa: Biblioteka „Więzi 2002, 452 s.

Listy z lat 1923-1928 do Bronisławy Wajngold, która po chrzcie w 1925 przyjęła imię Agnieszka, w 1926 wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża w Laskach, a po pierwszej profesji zakonnej w 1930 otrzymała imię Miriam, od czasów okupacji niemieckiej używała imienia i nazwiska Maria Gołębiowska. Edycja uzupełnione w stosunku do wyd. z 1976 w „Pismach zebranych”. T. 2 (poz. ), opublikowanego za życia adresatki.

Wyd. osobne wierszy w oprac. muzycznym z nutami: Muzyka poranna. 6 piosenek na chór żeński do słów Jerzego Lieberta. [Muzyka:] J. Świder. Warszawa: Wydawnictwo Muzyczne Związku Chórów i Orkiestr 1988, 15 s.

Muzyka poranna. 6 piosenek na chór żeński do słów Jerzego Lieberta. [Muzyka:] J. Świder. Warszawa: Wydawnictwo Muzyczne Związku Chórów i Orkiestr 1988, 15 s.

Nie płaczże, mój syneczku. [Muzyka:] R. Augustyn. Poznań: Brevis 1993, 7 s.

Montaże utworów

Anioł żalu. Wg wierszy i listów Jerzego Lieberta. Scenariusz: K. Berwińska. Wystawienie: Warszawa, Kościół św. Anny 1982.
Poezja religijna Jerzego Lieberta. Wykonanie: J. Duriasz. Wystawienie: Bydgoszcz, V Tydzień Kultury Chrześcijańskiej 1986.

Przekłady

1. G. Büchner: Wozzeck. „Droga1929 nr 11 s. 998-1021. Druk w: G. Büchner: Utwory zebrane. Warszawa 1956 s. 233-276. Wystawienie: Poznań, Teatr Nowy 1959. Przedruk zob. Twórczość poz. .
Wyd. i wystawienie też pt. Woyzeck.
2. A. Puszkin: Mozart i Salieri. Scena I. Przekł. powst. 1929-1930. Druk zob. Twórczość poz. .

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
Polski słownik biograficzny. T.17. Cz.2 z.72. Wrocław 1972 (J.M. Rymkiewicz).
M. Kunowska-Porębna: Jerzy Liebert. W: Verbum. [T. 1]. Lublin 1976.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (H. Urbas).

Ogólne

Książki

Z. Lichniak: Poeta konsekwencji. Rzecz o Jerzym Liebercie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1952, 122 s.
S. Misiniec: Ślady na niebie. Duchowa droga Jerzego Lieberta. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława 1997, 238 s.
A.M. Szczepan-Wojnarska: ... z ogniem będziesz się żenił. Doświadczenie transcendencji w życiu i twórczości Jerzego Lieberta. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas” 2003, 302 s.

Artykuły

R. Blüth: Wspomnienie; J. Iwaszkiewicz: O postawie duchowej Jerzego Lieberta; R. Kołoniecki: Pod brzemieniem wzniosłości; S. Napierski: Pożegnanie. Wiadomości Literackie 1931 nr 40.
J. Kaden-Bandrowski: W tak bolesnej gorącej wdzięczności. Gazeta Polska 1931 nr 181.
R. Kołoniecki: Między niebem i ziemią. W pierwszą rocznicę śmierci Jerzego Lieberta. Droga 1932 nr 6.
K. Wierzyński: O Jerzym Liebercie. Kultura 1932 nr 10, przedruk w: J. Liebert: Kołysanka jodłowa. Warszawa 1932 oraz pt. O „Kołysance jodłowej” w: K. Wierzyński: Szkice i portrety literackie. Warszawa 1990.
L. Pomirowski: Jerzy Liebert. W tegoż: Nowa literatura w nowej Polsce. Warszawa 1933.
K. Kosiński: Jerzy Liebert. Jednota 1935 nr 1-4, odbitka Warszawa 1935.
J. Kott: Katolicyzm liryki Lieberta. Przegląd Współczesny 1935 nr 155.
A. Pleśniewicz: Poezja Jerzego Lieberta. Verbum 1935 z. 2, odbitka. Warszawa: Doświadczalna Pracownia Graficzna Salezjańskiej Szkoły Rzemiosł 1935, 30 s.
A. Łaszowski: O postawie poetyckiej Lieberta. Kamena 1936 nr 5, 6.
S. Skwarczyńska: Kościół wojujący. (Rzecz o Jerzym Liebercie). Tygodnik Powszechny 1947 nr 8, przedruk w „Osnowa” 1984 nr 5/6.
I. Sławińska: Groza słowa. (O poezji Jerzego Liebert). Znak 1949 nr 2.
[T.Z. Landy] Silvester: Jerzy Liebert. Tygodnik Powszechny 1952 nr 15.
[W. Sadkowski] W. Rola: O poezji Jerzego Lieberta. Przegląd Powszechny 1952 nr 2.
Z. Pędziński: Ewolucja poetycka Lieberta. Tygodnik Powszechny 1953 nr 22, przedruk w tegoż: Dalecy i bliscy. Poznań 1957.
Z. Jastrzębski: Jerzy Liebert o poezji. Tygodnik Powszechny 1955 nr 32, przedruk w tegoż: Bez wieńca i togi. Warszawa 1967.
J. Iwaszkiewicz: Książka moich wspomnień. Kraków 1957, wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1968, Warszawa 1975 (Dzieła), passim.
S. Jończyk: Spór o postawę katolicką. (Przeciw tezom Zbigniewa Bieńkowskiego o twórczości Lieberta). Kierunki 1963 nr 36 [polemika ze wstępem Z. Bieńkowskiego do J. Liebert: Poezje. Warszawa 1963, przedruk w tegoż: Poezja i niepoezja. Warszawa 1967].
E. Kozikowski: Jerzy Liebert. W tegoż: Więcej prawdy niż plotki. Warszawa 1964.
J.M. Rymkiewicz: Hortus conclusus. Studia Estetyczne 1966, przedruk w tegoż: Różne myśli o ogrodach. Warszawa 1968 [m.in. dot. J. Lieberta].
Z. Jastrzębski: Serdeczny dialog. W: Bez wieńca i togi. Warszawa 1967.
I. Smolka: Niepokój serca — pogoda obszaru. (O poezji Jerzego Lieberta). Za i Przeciw 1970 nr 27.
Z. Dolecki: Bym Twoich dopadł miar .... (40-lecie śmierci Lieberta). Kierunki 1971 nr 25.
P. Nowaczyński: O miejscu Lieberta w polskiej liryce religijnej. Znak 1971 nr 10.
W.P. Szymański: Szkic do szkicu. (O erotykach Jerzego Lieberta). Poezja 1972 nr 11, polemika: J. Szczypka: Polowanie na inność. „Kierunki” 1973 nr 1.
S. Frankiewicz: Jerzy Liebert, l’ars poetica di un uomo credente. „Il Nuovo Areopago”, Bolonia 1982 nr 3.
J. Krasicki: Poezja i eschatologia w liryce Jerzego Lieberta. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 1982 nr 661.
J. Łukasiewicz: Ruch i trwanie. (Jerzy Liebert). W: Poeci dwudziestolecia międzywojennego. T. 1. Warszawa 1982.
E. Wiśniewska: Jerzy Liebert w mistycznej walce o słowo. Przegląd Powszechny 1982 nr 5.
P. Nowaczyński: Liebert. W: Polska liryka religijna. Lublin 1983.
J. Krasicki: Poeta i demony. Przegląd Powszechny 1984 nr 12.
Cz. Ryszka: Jerzy Liebert — niepokorny chrześcijanin. W tegoż: Milczący obecny i inne szkice o pisarzach katolickich. Katowice 1984.
I. Smolka: Niech grozy doznam słów. Jerzego Lieberta — odczytywanie postaci. W tejże: Lęki, ucieczki, akceptacje. Warszawa 1984.
M.M. Baranowska: Mówię i wierzę. („Ja” poetyckie Jerzego Lieberta). Znak 1985 nr 1/2.
T. Jodełka-Burzecki: Liebert w Worochcie. Kierunki 1985 nr 51/52 [tu także nie publikowane uwagi M. Leszczyńskiej o J. Liebercie].
S. Frankiewicz: Agnieszka. Więź 1986 nr 4 [dot. m.in. kontaktów J. Lieberta z Bronisławą Wajngold, późniejszą Marią Gołębiowską].
W. Smaszcz: Nie daj, bym precz szedł darmo stąd. Kierunki 1986 nr 9.
A. Gronczewski: Rzeczy Tomasza Manna — poeta jako czytelnik. (II). W tegoż: Obiad na ruinach. Warszawa 1992.
M. Walczak: Uciekałem przed tobą w popłochu. (Lieberta i Wata poetyckie świadectwo dialogu z Nieskończonym). Polonistyka 1992 nr 7/8.
S. Frankiewicz: Jerzy Liebert 1904-1931. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 6 t. 3. Kraków 1993.
Z. Sudolski: Aspekty religijne epistolografii polskiej XIX i XX wieku. Krasiński — Norwid — Liebert. W: Proza polska w kręgu religijnych inspiracji. Lublin 1993 oraz passim.
R. Preus: Bóg w poezji Jerzego Lieberta. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Filologiczne 1996 z. 40.
I. Feszczyn: Obraz i myśl. O „Pastorałce” Jerzego Lieberta w kontekście Ewangelii. Polonistyka 1997 nr 9.
P.W. Lorkowski: Życie — próbą. (Rozmyślanie nad wierszem Jerzego Lieberta „Anioł pokoju”). Topos 1998 nr 3.
C. Judek: Jerzy Liebert i Maria Leszczyńska. Liebertiana w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie. Pogranicza 1999 nr 6.
Z. Mocarska-Tycowa: Poeta doświadczenia religijnego. (O poezji Jerzego Lieberta). W tejże: Spotkania w słowie. Toruń 1999.
A.M. Szczepan: Walka z Bogiem i o Boga w poezji Jerzego Lieberta. Przegląd Powszechny 1999 nr 12.
D.B. Klimanowska: Poezja o doświadczeniu transcendencji — Bóg Jerzego Lieberta. Przegląd Powszechny 2001 nr 12.
K. Maliszewski: Czemu wciąż się ocieram o wieczność... (Reinterpretacja literatury polskiej XX wieku). Nowe Państwo 2001 nr 32/33.
M. Siedlanowska: Duchowa biografia Jerzego Lieberta. W: Rozumieć świat przez teksty kultury. Siedlce 2001.
A.M. Szczepan: Na dłoni bożej. O poezji Jerzego Lieberta. Topos 2001 nr 2/3.
P. Nowaczyński: O miejscu Lieberta w polskiej poezji religijnej; Lituania...” Liebert na tle gatunku; Ciemny anioł” Lieberta; Kłopoty z kogutem. Z dziejów poetyckiego obrazowania. W tegoż: Studia z literatury XX w. Lublin 2004.
J. Ślusarska: Muzyka poranna. Rekonstrukcja pola metaforycznego; Pan Bóg i bąki. Obrazowanie izomorfizmu zdarzeń. W tejże: Studia z poetyki antropologicznej. Warszawa 2004.

Druga ojczyzna

S. Napierski. Wiadomości Literackie 1925 nr 19.

Gusła

P. Nowaczyński: Litania do Marii Panny” Jerzego Lieberta na tle polskiej litanii maryjnej. Roczniki Humanistyczne 1965 nr 1.
A. Matracka-Kościelny: Litania do Marii Panny” Lieberta — Szymanowskiego poetycka modlitwa dedykowana Annie Iwaszkiewiczowej — krąg inspiracji. W: Inspiracje w muzyce XX wieku. Warszawa 1993.

Kołysanka jodłowa

M. Leszczyńska: Kołysanka jodłowa” i „Czarodziejska góra. Tygodnik Ilustrowany 1937 nr 25.

Pisma

W. Sebyła. Pion 1935 nr 1.

Pisma zebrane

A. Hutnikiewicz. Więź 1977 nr 1.
Z. Libera. Miesięcznik Literacki 1977 nr 7.
B. Mamoń: Poeta wzruszeń religijnych; J.S. Pasierb: Liebert zaskakujący. Tygodnik Powszechny 1977 nr 15.
Z. Mocarska: Poeta doświadczenia religijnego. W Drodze 1977 nr 6.
W. Smaszcz: Liebert. Poezja 1977 nr 9.
M. Sprusiński: Jerzego Lieberta „siła fatalna. Twórczość 1977 nr 6.
S. Kot: Poezja lęku. Poezja 1978 nr 10.
E. Jankowski. Rocznik Literacki 1976 wyd. 1979 [dot. t. 2].
J. Kwiatkowski. Twórczość 1979 nr 4, przedruk pt. Wydawca z prawdziwego zdarzenia w tegoż: Felieton poetycki. Kraków 1983.

Listy do Agnieszki

S. Frankiewicz: Hołd dla Agnieszki; T. Mazowiecki: Listy Lieberta i Agnieszki; J. Hartwig: Osaczony przez Boga. Więź 2003 nr 4.
J. Łukasiewicz. Odra 2003 nr 7/8.
W. Wencel: Krzew gorejący. Nowe Państwo 2003 nr 2.
H. Zaworska: Wiara bolesna. Nowe Książki 2003 nr 3.