BIO

Urodzony 12 listopada 1931 w Rzeszowie; syn Franciszka Kruschika, robotnika, i Rozalii z domu Lenart. W okresie okupacji niemieckiej pracował na wsi. Po wyzwoleniu uczęszczał do gimnazjum początkowo w Zakopanem, gdzie przebywał na leczeniu, a następnie do Gimnazjum im. Stefana Batorego w Krakowie. Należał do Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, a w 1948 został członkiem Związku Młodzieży Polskiej (ZMP). Jesienią tego roku przerwał naukę w gimnazjum i wyjechał w pierwszym zaciągu pionierskim ZMP na Śląsk, gdzie pracował jako ładowacz w kopalniach Mikulczyce i Miechowice i jednocześnie uczył się w szkole górniczej. Działał społecznie w organizacjach młodzieżowych, m.in. jako wiceprzewodniczący Zarządu Powiatowego ZMP w Oleśnie na Opolszczyźnie. W 1950 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Następnie pracował w tygodniku „Pokolenie” (1951-53; tu w 1951 nr 29 wiersz pt. Bankowy Plac, który uważa za debiut). W 1953-55 pracował w dzienniku „Sztandar Młodych”; w 1954 był także członkiem zespołu redakcyjnego jego dodatku kulturalnego pt.Przedpole”. Przez krótki czas był pierwszym sekretarzem Tymczasowego Komitetu Centralnego Związku Młodzieży Socjalistycznej (1957; następnie do 1976 jego członkiem). W 1958 wszedł w skład komitetu redakcyjnego „Współczesności”. W 1958 spędził kilka miesięcy w Zielonej Górze, współpracował wówczas z „Gazetą Zielonogórską” i „Nadodrzem.” W 1958-59 był też członkiem grupy Współczesność. Wielokrotnie podróżował po Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (1956, 1962, 1964, 1966), ogłaszał reportaże na ten temat. W 1961 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). W 1963-64 był pierwszym, a następnie do 1971 drugim sekretarzem Podstawowej Organizacji Partyjnej (POP) w Oddziale Warszawskim ZLP. Był delegatem na IV i V Zjazd PZPR, w 1964-71 zastępcą członka Komitetu Centralnego (KC) PZPR. W 1966-71 pełnił funkcję redaktora naczelnego „Współczesności.” Współpracował z Polską Telewizją i Polskim Radiem jako autor widowisk telewizyjnych i słuchowisk. W 1966-69 wchodził w skład Rady Kultury i Sztuki przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. W 1970 przewodniczył polskiej delegacji na Naradę Kierownictw Związków Pisarzy Krajów Socjalistycznych w Bukareszcie. W 1971-75 był radcą do spraw współpracy kulturalnej i naukowej Ambasady Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w Sofii. Po powrocie do kraju zajmował (do 1979) stanowisko zastępcy redaktora naczelnego miesięcznika „Literatura na Świecie”; drukował tu przekłady z języka białoruskiego, ukraińskiego, rosyjskiego. W 1980 był członkiem założycielem Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury, a w 1981 Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich. W 1981-82 pełnił ponownie funkcję pierwszego sekretarza POP w Oddziale Warszawskim ZLP. Należał do Tymczasowej Rady Warszawskiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego. W 1983 został zastępcą kierownika Wydziału Kultury KC PZPR, członkiem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Warszawie i Narodowej Rady Kultury (do 1986). W 1989-1990 był redaktorem naczelnym pisma „Formy, Promocje”, wydawanego przez Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury (wyszły tylko 3 zeszyty); ogłaszał tam także artykuły. W 1991 był członkiem założycielem Klubu Lewicy Socjalistycznej Horyzont. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1964), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969), odznaką Za Zasługi dla Warszawy (1984). Zmarł 25 maja 2005 w Warszawie.

Twórczość

1. Pionierski zaciąg. [Utwór dramatyczny]. Nowa Wieś 1952 nr 46 s. 12-13.

Częściowo wierszem.

2. Portrety. [Powieść]. Powst. 1953-1955. Wyd. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry” 1960, 159 s.

Data pod tekstem.

3. Codziennie toczy się wojna. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1963, 205 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1978, wyd. 4 1987, wyd. 4 [właśc. 5] 1988.

Zawartość

Piękny wrzesień; Samuel Lebenstein; Sumienie; Codziennie toczy się wojna.

Przekłady

bułgarski

[z pominięciem Piękny wrzesień]: Vseki den se vodi vojna. [Przeł.:] D. Dobrev, D. Ikonomov. Sofija 1974.

4. O ideowe wartości literatury. Warszawa: Książka i Wiedza 1964, 63 s.

Referat wygłoszony 11 X 1963 na zebraniu Podstawowej Organizacji Partyjnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przy Oddziale Warszawskim Związku Literatów Polskich.

5. Pogoń za słońcem. [Reportaż z podróży do Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich]. Warszawa: Czytelnik 1964, 175 s.

6. Kresy. [Widowisko telewizyjne]. Telewizja Polska 1965.

Nagrody

Nagroda w konkursie telewizyjnym na widowisko współczesne z okazji 20-lecia Ziem Zachodnich.

7. Portret z diamentów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry1966, 211 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1970. Por. poz. .

Wrażenia z podróży po Syberii. Pierwotny tytuł: Uczłowieczanie ziemi.

8. Poletko nad jeziorem. [Widowisko telewizyjne]. Telewizja Polska 1967.

9. Przesilenie. (Widowisko telewizyjne). Współczesność 1968 nr 8 s. 1, 6-7. Prapremiera: Gdańsk, Teatr przy Stoliku 1968.

10. Lot. [Monodram]. Polskie Radio 1970. Telewizja Polska 1970.

Utwór oparty na wątkach tomu Portret z diamentów [poz. ].

Przekłady

1. M. Karim: Ogień prometejski. (Tragedia w 6 obrazach). Dialog 1977 nr 10 s. 42-80.
2. P. Zejtuncjan: Najsmutniejszy człowiek. Tragikomedia w 2 aktach. Literatura na Świecie 1977 nr 7 s. 134-181.
3. O. Čekina-Jóźwik: Zadzwoń telefonie. Wiersze wybrał i przeł. J. Lenart. Wstęp J. Lenart. [Red.:] R. Marciniak. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1978, 22 s.
4. D. Gabe: Głębiny. (Rozmowy z morzem). [Wiersze]. Wstęp: H. Czajka. Przekł. i posłowie: J. Lenart. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 46 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1973, 1978.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 2. Warszawa 1978 (R. Loth).

Ogólne

Artykuły

A. Chruszczyński: Józef Lenart. Tygodnik Kulturalny 1966 nr 25.

Portrety

J. Kelera: Debiut z przeceny. Twórczość 1960 nr 10.
K. Meloch: Portrety i charaktery. Współczesność 1960 nr 20.
J. Słojewski: Debiut spóźniony o lat pięć. Nowe Książki 1960 nr 16.
J. Trznadel: Pod urokiem Gorkiego. Nowa Kultura 1960 nr 40.

Codziennie toczy się wojna

A. Bukowska: Dramaty optymistyczne. Współczesność 1963 nr 14, przedruk w tejże: Przemiany czasu. Kraków 1967.
S. Melkowski: W poszukiwaniu dojrzałego wyrazu. Kultura 1963 nr 3.
H. Zaworska: Opętanie odpowiedzialnością. Nowe Książki 1963 nr 13.

O ideowe wartości literatury

S. Grochowiak: Idee i literatura. Kultura 1964 nr 12.
T. Kijonka: Wstęp do dyskusji. Poglądy 1964 nr 12.

Pogoń za słońcem

R. Kołodziejczyk: Rok równy tysiącleciom. Nowe Książki 1964 nr 17.
R. Samsel: Aby dotrzeć do źródła. Współczesność 1964 nr 17.

Portret z diamentów

Z. Jerzyna: Nowa Syberia. Kultura 1966 nr 19.
A. Krasiński: W centrum Syberii. Nowe Książki 1966 nr 14.