LEDNICKI Wacław

Urodzony 28 kwietnia 1891 w Moskwie; syn Aleksandra Lednickiego, adwokata, działacza politycznego i społecznego, posła do I Dumy Państwowej, i Marii, córki Włodzimierza Kriwonosowa i Zofii z Poczobutt-Odlanickich. Dzieciństwo spędził w Moskwie oraz w rodzinnym majątku Borek pod Smoleńskiem nad Dnieprem. W 1900-10 uczęszczał do IX Moskiewskiego Gimnazjum Państwowego im. I. i A. Miedwiednikowów. Był redaktorem czasopisma szkolnego, w którym zamieszczał m.in. opowiadania i obrazki akwarelowe. W 1910 zapisał się na wydział historyczno-filologiczny na uniwersytecie moskiewskim, po czym wziął roczny urlop i udał się do Krakowa, gdzie w 1910/11 studiował historię literatury i język polski na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). Następnie kontynuował studia w Moskwie. W 1912-14 był prezesem oddziału moskiewskiego Stowarzyszenia Polskiej Młodzieży Postępowej i Niepodległościowej. Po uzyskaniu w 1915 stopnia kandydata z zakresu filologii romańsko-germańskiej na uniwersytecie moskiewskim, pracował do 1918 jako nauczyciel języka rosyjskiego i literatury powszechnej w I Polskim Gimnazjum, założonym z ramienia Centralnego Komitetu Obywatelskiego przez Annę Jakubowską. W tym czasie był wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości. Debiutował w 1916 artykułem pt. Klasycyzm i romantyzm, ogłoszonym w wydawanym w Moskwie piśmie „Echo Polskie” (nr 11). W 1918 pełnił funkcję drugiego sekretarza Przedstawicielstwa Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego w Moskwie, którego szefem był jego ojciec, i jeździł do Warszawy jako kurier dyplomatyczny. W tymże roku wstąpił ochotniczo do 1. Pułku Ułanów Krechowieckich i walczył na froncie ukraińskim. Został odznaczony Krzyżem Walecznych. Uznany po pewnym czasie za niezdolnego do służby czynnej w kawalerii, został przez władze wojskowe przydzielony do Kwatery Attachés Państw Obcych i mianowany podporucznikiem. Zwolniony z wojska w czerwcu 1919, został zatrudniony w Warszawie jako attaché w Departamencie Politycznym Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Wydziale Śródziemnomorskim. W tym okresie publikował liczne artykuły w „Kurierze Polskim” (podpisane W. Kara). W 1920 ożenił się z Izabelą Heydel (rozwód cywilny w 1932; kościelne unieważnienie małżeństwa w 1938). W 1921 zrezygnował ze służby dyplomatycznej i po przeniesieniu się do Poznania poświęcił się pracy naukowej. W 1922 uzyskał na UJ doktorat z filologii romańskiej na podstawie rozprawy pt. Alfred de Vigny. Z historii pesymizmu religijnego (promotor profesor Stanisław Wędkiewicz). Następnie poświęcił się niemal wyłącznie rusycystyce i komparatystyce. Artykuły i rozprawy z tego zakresu ogłaszał w licznych czasopismach, m.in.: „Przegląd Warszawski” (1923-25), „Przegląd Współczesny” (1923-34), „Wiadomości Literackie” (1925-31). W 1924 przez kilka miesięcy przebywał w Paryżu dla studiów nad twórczością Aleksandra Puszkina. W 1926 habilitował się na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie na podstawie pracy pt. Aleksander Puszkin. Studia do historii literatury rosyjskiej. W maju tegoż roku został powołany na katedrę języków i literatur słowiańskich w Wolnym Uniwersytecie w Brukseli, gdzie prowadził wykłady do 1928. Prace naukowe publikował w tym czasie w „La Revue de l'Université de Bruxelles” (Bruksela, 1926-29, 1937), „Le Monde Slave” (Paryż, 1926-37). W maju 1928 mianowany profesorem nadzwyczajnym, objął Katedrę Historii Literatury Rosyjskiej na UJ. Od tegoż roku był członkiem korespondentem School of Slavonic Studies w Londynie. W 1932/33, urlopowany z UJ, kierował katedrą literatur słowiańskich na uniwersytecie w Brukseli i prowadził wykłady z literatury polskiej i rosyjskiej. W 1933-39 był w Krakowie prezesem Polskiego Towarzystwa dla Badań Europy Wschodniej i Bliskiego Wschodu oraz redagował wydawnictwo „Prace Polskiego Towarzystwa dla Badań Europy Wschodniej i Bliskiego Wschodu”. W 1935 został profesorem zwyczajnym UJ. W 1937 został powołany na członka korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności, a w 1938 został członkiem zagranicznym Slovanského Ustavu w Pradze. W okresie międzywojennym był członkiem Polskiego PEN Clubu. Po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 usiłował wyjechać do Rumunii, ostatecznie jednak w listopadzie 1939 powrócił do Krakowa. W marcu 1940 zdołał przedostać się do Brukseli, gdzie podjął wykłady na uniwersytecie. Po paru tygodniach, zmuszony do ucieczki przed Niemcami, wyjechał do Francji, a po jej klęsce w czerwcu 1940 udał się przez Hiszpanię do Lizbony. W sierpniu 1940 wyjechał do USA i podjął wykłady z literatury polskiej w Columbia University w Nowym Jorku, a od 1941 był profesorem agrée w École des Hautes Études w Nowym Jorku. Równocześnie w 1940-44 wykładał w Harvard University w Cambridge. W 1942 należał do założycieli Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku. W 1943 wygłosił cykl odczytów w The Lowell Institute w Bostonie. W 1944 został profesorem slawistyki w University of California w Berkeley. W tych latach oprócz pracy dydaktycznej prowadził ożywioną działalność badawczą. Liczne rozprawy slawistyczne publikował m.in. w „Philologie et d'Histoire Orientales et Slaves” (Bruksela, 1938-44) oraz w wydawanych w Nowym Jorku czasopismach „The New Europe” (1941-42, 1944-45), „Bulletin of the Polish Institute of Arts and Sciences in America” (1942-43), „Novyj Žurnal” (1942), „The Russian Review” (1942), „New York Herald Tribune” (1943) i „The Polish Review” (od 1943). Po wojnie pozostał w Stanach Zjednoczonych i kontynuował pracę naukową. W 1947 został mianowany honorowym profesorem Wolnego Uniwersytetu w Brukseli. W 1949 ożenił się z Amerykanką Susan Terry Woodward (rozwód w 1958). W 1949-50 i 1952-58 był dziekanem wydziału slawistyki w University of California w Berkeley. Rozprawy i artykuły z zakresu slawistyki i rusycystyki ogłaszał w wielu czasopismach, m.in.: „The American Slavonic and East European Review” (Nowy Jork, 1945-47, 1951-52, 1954), „Kultura” (Paryż, 1949-67, z przerwami), „Wiadomości” (Londyn, 1950-67, z przerwami), „Teki Historyczne” (Londyn, 1959-60). W 1954 otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Polskich Kombatantów za prace reprezentujące kulturę polską wobec zagranicy, a w 1960 medal Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku „Za Zasługi dla Kultury Polskiej i Amerykańskiej”. Od 1960 (do końca życia) pisał i przygotowywał do druku kolejne tomy Pamiętników. W 1962 przeszedł na emeryturę. W 1963 otrzymał doktorat honoris causa University of California w Berkeley, a w 1966 nagrodę naukową Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. Był członkiem zwyczajnym lub honorowym wielu zagranicznych towarzystw naukowych. Odznaczony belgijskim Krzyżem Komandorskim Orderu Króla Leopolda I. Zmarł 29 października 1967 w Berkeley; pochowany w Nowym Jorku (obok swojej siostry, rzeźbiarki Maryli Lednickiej-Szczytt).