Lam Stanisław

BIO

Urodzony 2 kwietnia 1891 w Tarnopolu; syn Władysława Lama, urzędnika, i Kazimiery z Asłanowiczów; bratanek Jana Lama, powieściopisarza, satyryka i dziennikarza; stryj Andrzeja Lama, historyka literatury i krytyka. Początkowo uczył się w szkole powszechnej w Krościenku, a następnie kształcił się w domu; od 1905 uczęszczał do gimnazjum w Jarosławiu. W tym czasie był członkiem kółka literackiego i debiutował w 1909 studium krytycznym pt. Stanisław Wyspiański. Po zdaniu matury studiował do 1914 polonistykę, a jako przedmioty dodatkowe historię, filologię klasyczną, romanistykę, filozofię i pedagogikę na Uniwersytecie Lwowskim. Równocześnie w 1910-12 pracował w redakcji tygodnika „Kronika Powszechna” (tu m.in. cykl pt. Felieton lwowski podpisany Lambda oraz w 1910-11 stała rubryka Wrażenia i zapiski literackie, a w 1912 Miscellanea literackie); współpracował także z redakcjami „Gazety Lwowskiej” (1913-14) i „Gazety Narodowej” (1914). W 1912-14 redagował wydawnictwa Towarzystwa im. P. Skargi, w tym liczne książki encyklopedyczne, ogólne i specjalne. W sierpniu 1914, powołany do armii austriackiej, został wysłany do Ungwaru na Węgrzech, następnie skierowany na przeszkolenie do Lewoczy na Słowacji, a w grudniu 1914 do szkoły oficerów zaopatrzenia Verpflegsbeamtenschule w Wiedniu. Pełnił też służbę w Ministerstwie Wojny w Wiedniu. W lipcu 1915 ożenił się z Paulą Henner. Kontynuował studia na uniwersytecie w Wiedniu i w lipcu 1916 uzyskał stopień doktora filozofii, na podstawie rozprawy pt. Leben und Schaffen des Mieczysław Romanowski im Lichte der Korrespondenz und Schriften des Dichters (Życie i dzieło Mieczysława Romanowskiego w świetle korespondencji i pism poety; promotor prof. Ernest Lecher). Współpracował z „Wiedeńskim Kurierem Polskim” (1915-17). Publikował też w lwowskim „Przewodniku Naukowym i Literackim” (1917-19; tu m.in. w 1918-19 stała rubryka pt. Kronika literacka). Po zakończeniu wojny, w listopadzie 1918 zatrzymany w drodze do Lwowa w Przemyślu z powodu walk polsko-ukraińskich, przez kilka dni wydawał „Ziemię Przemyską”. Następnie udał się do Krakowa i zaczął pracować w redakcji dziennika „Czas”. Na początku 1919 przeniósł się do Warszawy, gdzie rozwinął twórczość literacką, redakcyjną i wydawniczą. Wspólnie z Witoldem Noskowskim redagował w 1919-20 „Dziennik Powszechny” (tu prowadził dział sprawozdań sejmowych). Po upadku tego pisma krótko pracował w Biurze Prasowym Ministerstwa Spraw Wojskowych i w redakcji dziennika „Polska Zbrojna”. Współpracował z krakowskim „Przeglądem Powszechnym” (1919-20; m.in. cykl Najnowsza powieść polska). Od grudnia 1920 do 1924 był współredaktorem „Tygodnika Ilustrowanego”, będącego własnością firmy Gebethner i Wolff; w 1924 założył i redagował wydawany przez tę firmę magazyn popularnonaukowy „Naokoło świata.” W 1922 został współpracownikiem Komisji Historii Literatury Polskiej Wydziału Filologicznego PAU. Redagował kilka serii wydawniczych: wydawaną przez Wydawnictwo Polskie Rudolfa Wegnera w Poznaniu serię „Biblioteka Laureatów Nobla” (1922-26) oraz wydawane przez Feliksa Gadomskiego w Warszawie dwie serie: „Książki Ciekawe” (1923) i „Biblioteka Dzieł Wyborowych” (1924-25), łącząc to przedsięwzięcie z wydawaniem magazynu ilustrowanego „Z całego świata” (1925). Od 1925 był redaktorem naczelnym wydawnictw firmy Trzaska, Evert i Michalski w Warszawie, w których przy jego inspiracji i pod jego redakcją ukazały się liczne słowniki encyklopedyczne i prace syntetyczne: Ilustrowana encyklopedia powszechna (1924-27), Polska, jej dzieje i kultura (1927-33), Leksykon ilustrowany (1931), Wielka literatura powszechna (1932-39), Encyklopedia powszechna (1933), Wielka geografia powszechna (1933-39), Encyklopedia powszechna dla wszystkich (1936), Encyklopedia XX wieku (1937), Encyklopedyczny słownik wyrazów obcych (1937-39). Przyczynił się też, jako wydawca, do ukazania się Encyklopedii staropolskiej Aleksandra Brücknera (1937-39). Prowadził nadto w tymże wydawnictwie miesięczniki „Przegląd Literacki” (1930-32) i „Nowa Książka” (1934-39). Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Rumunii, a następnie do Francji. Przebywał początkowo w Paryżu i pracował w agendach rządu polskiego na emigracji w hotelu Regina. W czerwcu 1940, przed wkroczeniem wojsk niemieckich, opuścił Paryż i schronił się w Nicei, gdzie prowadził Oddział Polski Czerwonego Krzyża. Aresztowany w Nicei przez Włochów w grudniu 1942, był więziony najpierw w San Remo, następnie w Imperia Oneglia, a od czerwca 1943 we włoskim obozie koncentracyjnym w Embrun na terenie Francji. Zwolniony po wycofaniu się wojsk włoskich z Francji we wrześniu 1943, przebywał blisko pół roku w górskim osiedlu Bendejun, gdzie zaczął pisać swój pamiętnik, doprowadzony do 1939. Ponownie aresztowany przez gestapo w marcu 1944, został zwolniony w czerwcu. Po wyzwoleniu Francji objął w grudniu tegoż roku kierownictwo Księgarni Polskiej w Paryżu. Wznowił działalność redakcyjną i edytorską. Gromadził materiały do zamierzonego wydawnictwa pt. Słownik biograficzny Polaków na obczyźnie (materiały w Bibliotece Polskiej w Paryżu). Zmarł 5 marca 1965 w Paryżu; pochowany na cmentarzu w Montmorency.

Twórczość

1. Stanisław Wyspiański. Jarosław: A. Meinhart 1909, 56 s.

BIO

Twórczość

Przekłady

Prace edytorskie i redakcyjne

Zawartość

Omówienia i recenzje

Autor o sobie

Słowniki i bibliografie

Ogólne

Artykuły

Zarys najnowszej literatury polskiej

Józef Ignacy Kraszewski

Henryk Sienkiewicz

O ideologię przyszłej literatury polskiej

O bibliografię polską

Polskie znaki księgarskie

Książka wytworna

Stroje pań polskich

Współcześni pisarze polscy

Życie wśród wielu

Polska w pieśni 1863 r.

Polska literatura współczesna

Antologia poezji polskiej 1939-1945

Najwybitniejsi poeci emigracji współczesnej