Frelek Ryszard

BIO

Urodzony 30 maja 1929 w Parysowie (Siedleckie); syn Franciszka Frelka, nauczyciela, oficera Wojska Polskiego, i Stanisławy z Kowalskich, nauczycielki. Podczas okupacji niemieckiej ukończył trzy klasy gimnazjum na tajnych kompletach. Po wyzwoleniu zdał w 1947 maturę w Liceum Ogólnokształcącym w Garwolinie. W tym czasie był działaczem Związku Harcerstwa Polskiego, m.in. zastępcą komendanta hufca. Należał do Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici” i Związku Młodzieży Polskiej. Od 1947 studiował na Wydziałach Społeczno-Politycznym i Dziennikarskim Akademii Nauk Politycznych (Szkoły Głównej Służby Zagranicznej), oraz na Wydziale Rolnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Ukończył też Wydział Historii w Wyższej Szkole Nauk Społecznych. W 1948-62 pracował w Polskiej Agencji Prasowej (PAP), m.in. był korespondentem w Indiach (1957-59). Debiutował w 1958 reportażem z Indonezji w tygodniku „Świat” (nr 21). W 1952 zawarł związek małżeński z Zofią Lipińską, dziennikarką. Od 1953 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W 1959 po powrocie z Indii objął funkcję zastępcy redaktora naczelnego redakcji zagranicznej PAP. Od 1962 pracował w Komitecie Centralnym (KC) PZPR, w 1968 powrócił do PAP, w której został zastępcą redaktora naczelnego. W 1969-71 zajmował stanowisko dyrektora Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Od 1970 był uczestnikiem ruchu uczonych Pugwash. W 1971 został powołany na kierownika Wydziału Zagranicznego KC PZPR i członka sekretariatu KC PZPR, a w 1975 na sekretarza KC. Równocześnie od 1962 pracował jako wykładowca na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Kontynuował też twórczość publicystyczną w dziedzinie politologii. W 1971 uzyskał doktorat na podstawie pracy Historia zimnej wojny (promotor profesor Marian Wojciechowski). W 1972-80 był posłem na Sejm, w 1976-80 przewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu. W 1976 został mianowany profesorem nadzwyczajnym nauk politycznych. W 1979 zrezygnował z funkcji w KC. W 1980-81 był ambasadorem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej przy Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku. Po powrocie mieszkał w Sandomierzu (do 1985). W 1981-90 należał do Zarządu Dyrektorów Instytutu Badań Strategicznych Wschód-Zachód w Nowym Jorku. W 1983 ożenił się z Zofią Rutyną, historykiem. W 1984 został członkiem nowego Związku Literatów Polskich. W 1986-88 prowadził zajęcia w Akademii Nauk Społecznych. W 1988-90 był radcą Ambasady Polskiej w Atenach. W 1990-93 prowadził zajęcia w Bard College w USA. Po powrocie do Polski zamieszkał w Warszawie. Po przejściu w 1999 na emeryturę kontynuował pracę naukową i dydaktyczną, prowadząc zajęcia w Wyższej Szkole Komunikowania i Mediów Społecznych im. J. Giedroycia w Warszawie. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1961), Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1977), Orderem Budowniczych Polski Ludowej (1979). Zmarł 21 października 2007 w Warszawie; pochowany na Cmentarzu Katedralnym w Sandomierzu.

Twórczość

1. Ja nie wypuszczę braku. Inicjatywa Wiktora Syja. Warszawa: Iskry 1953, 31 s.

2. Horyzont. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1965, 263 s.

Szkice na temat aktualnej polityki międzynarodowej.

See Studies

3. Gorąca noc. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1968, 387 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1972, wyd. 4 1976.

See Studies

4. Album polski. Cz. 1. Maria; Cz. 2. Anna. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1970.

Nagrody

Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia w 1970.

5. Powrót. [Powieść]. Warszawa: Książka i Wiedza 1970, 329 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1973, wyd. 3 1976.

Przekłady

niemiecki

Das erste Jahr der Zukunft. Eine polnische Chronik. [Przekł. i komentarz:] K. Kelm. Berlin 1973.

rosyjski

My vozvraščaemsja. [Przeł.:] M. Ignatov, V. Kiselev, V. Horev. Moskva 1975.

See Studies

6. Historia zimnej wojny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1971, 177 s.

7. Poczdam 1945. Scenariusz widowiska telewizyjnego. [Współautor:] W.T. Kowalski. Telewizja Polska 1972. Wyd. Warszawa: Książka i Wiedza 1973, 127 s. Wyd. 2 łącznie z poz. ↑ pt. Sprawa polska 1944; Poczdam 1945. Tamże 1986, 282 s.

Nagrody

Spektakl nagrodzony Złotym Ekranem w 1972 i nagrodą Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za 1972/73 oraz I nagrodą na Międzynarodowym Festiwalu Spektakli Telewizyjnych w Warnie w 1974.

8. Sprawa polska 1944. Scenariusz widowiska telewizyjnego. [Współautor:] W.T. Kowalski. Warszawa: Książka i Wiedza 1975, 212 s. Wyd. 2 łącznie z poz. ↑ pt. Sprawa polska 1944; Poczdam 1945. Tamże 1986, 282 s.

9. Przed burzą. Scenariusz telewizyjny. [Współautor:] W.T. Kowalski. Telewizja Polska 1977. Wyd. osobne pt. Przed burzą 1939. Warszawa: Książka i Wiedza 1978, 284 s. Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Polska – czas burzy i przełomu 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1980, 793 s.

Serial telewizyjny w 8 odcinkach, dotyczący sytuacji politycznej w Polsce przed wybuchem II wojny światowej.

Nagrody

Nagroda „Kowadła” Stowarzyszenia Twórców i Działaczy Kultury „Kuźnica” (1977), Złoty Ekran (1978), Nagroda Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1978), Grand Prix na Festiwalu Polskich Filmów i Widowisk Telewizyjnych w Olsztynie w 1978, nagroda „Tygodnika Kulturalnego” (1978), nagroda Zarządu Głównego Towarzystwa Wiedzy Powszechne (1978).

Zawartość

Wydanie łączne zawiera w aneksie fragmenty dokumentów.

Przekłady

estoński

Tormi eel 1939. Tallinn 1981.

See Studies

10. Burza. [Scenariusz widowiska telewizyjnego]. [Współautor:] W.T. Kowalski. Telewizja Polska 1979. Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Polska – czas burzy i przełomu 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1980, 793 s.

Wydanie łączne zawiera w aneksie fragmenty dokumentów.

See Studies

11. Słona róża. [Opowiadanie]. Warszawa: Czytelnik 1979, 84 s.

Przekłady

rosyjski

Solenaja roza. [Przeł.] N. Eremenko. „Znamja ”, Moskwa 1986 nr 12 s. 125-156.

Adaptacje

filmowe

Scenariusz: P. Hajný. Ekranizacja 1983.

See Studies

12. Dzień Wisły. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1980.

13. Kaczka we dwoje. [Utwór dramatyczny]. „Teatr Polskiej Telewizji” 1980 nr 2 s. 5-22. Prapremiera telewizyjna pt. Przeszło – nie minęło: Telewizja Polska 1981.

14. Śmierć Adama Zawiszy. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1980 nr 9 s. 5-49. Telewizja Polska 1982. Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Śmierć Adama Zawiszy; Twarzą w twarz w Casercie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, 156 s.

Dramat poświęcony ostatniemu okresowi życia marszałka E. Rydza Śmigłego.

15. Twarzą w twarz w Casercie. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Telewizja Belgrad 1982. Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Śmierć Adama Zawiszy; Twarzą w twarz w Casercie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1985, 156 s.

Utwór osnuty na tle rozmowy J. Broz Tito z W. Churchillem 12 VIII 1944 w Casercie pod Neapolem.

16. Przed zamachem. (Sztuka w trzech aktach). „Dialog” 1983 nr 11 s. 15-54. Por. poz. ↑.

17. Jałta. (Dramat historii). „Dialog” 1984 nr 10 s. 5-37. Prapremiera: Warszawa, Teatr Narodowy Scena Teatru Małego 1984. Por. poz. ↑.

18. Taniec demonów. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1984, 201 s.

19. Jałta '45. [Scenariusz widowiska telewizyjnego w 8 odcinkach]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1985, 251 s. Telewizja Polska 1985.

Rozszerzona wersja poz. 17.

20. Kwestia wyboru. Scenariusz filmowy. Telewizja Polska 1985. Druk fragmentów „Sprawy i Ludzie” 1986 nr 22-25.

21. Wczesny odlot żurawi. [Utwór dramatyczny w 3 aktach]. Telewizja Polska 1985.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: M. Dąbkowski. Polskie Radio 1984.

22. Zanim zabiją Cezara. Dramat w 3 aktach. Warszawa: Czytelnik 1985, 130 s.

Rozszerzona wersja poz. 16.

23. Naszyjnik z granatów. [Utwór dramatyczny osnuty na tle wydarzeń powstania warszawskiego]. Polskie Radio 1986.

24. Inspektor Piggy-Wiggy wkracza na scenę zbrodni. [Opowiadania]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1987, 254 s.

Zawartość

Inspektor Piggy-Wiggy wkracza na scenę zbrodni; Zbrodnia i kara wynalazcy; Przedwczesna śmierć pięknej Zuzi; Lament Szpicbródki; Inspektor Prosiaczek kontra Herkules Poirot; Trzynaście żon hodowcy srebrnych lisów; Antenaci docenta Kopuły; Kot obywatela przewodniczącego; Zabójstwo prawie doskonałe; Inspektor Prosiaczek jedzie do Waszyngtonu; Brylanty Lizy Murky.

25. Chrząszcz dla Agnieszki. [Wiersze]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1988, [16] s.

26. Jesienią o szczęściu. [Scenariusz filmowy]. Telewizja Polska 1988.

27. Pierwsze dni niepodległości. [Utwór dramatyczny o marszałku Piłsudskim w końcu 1918]. Telewizja Polska 1988.

28. Zakole. Scenariusz filmu telewizyjnego. Telewizja Polska 1988.

See Studies

29. Wybitni dyplomaci XX wieku. [Współautor:] M. Dobrosielski, B. Sujka. Warszawa: Projekt 1996, 327 s.

30. Księgi miłości i zdrady. [Powieść o Kazimierzu Wielkim]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 2000, 335 s.

31. Najkrótsza historia dyplomacji. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 2000, 400 s.

32. Dzieje dyplomacji. Zarys historii stosunków międzynarodowych. Toruń: A. Marszałek 2006, 540 s.

Prace redakcyjne

1. Jak słońce. Zbiór opowiadań indyjskich. Wybór i wstęp: R. Frelek. Przekł. z angielskiego: Z. Kierszys, T.J. Dehnel. Warszawa: Książka i Wiedza 1966, 179 s.