FISZMAN Samuel

Urodzony 15 października 1914 w Radomiu w rodzinie mieszczańskiej; syn Ephraima Fishela Fiszmana i Chavy Gittle z domu Sitkowskiej. W 1934 otrzymał maturę w Radomiu i rozpoczął studia w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, w 1939 uzyskał absolutorium. W czasie studiów należał do Organizacji Młodzieży Studenckiej „Życie” oraz do Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Po wybuchu II wojny światowej udał się do Lwowa gdzie, po przyłączeniu Ukrainy do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) ukończył studia na wydziale rolniczym politechniki i pracował jako asystent. W czerwcu 1941 został ewakuowany do Saratowa i osadzony w obozie pracy, skąd pomógł mu się wydostać w 1942 profesor A. Prawdzic-Niemiński, zatrudniając jako asystenta na wydziale biologii uniwersytetu w Saratowie. Jednocześnie rozpoczął pracę oświatową wśród Polonii saratowskiej, pomagał przy utworzeniu lektoratu języka polskiego na ewakuowanym do Saratowa Uniwersytecie Leningradzkim, od 1944 współpracował z miejscowym oddziałem Związku Patriotów Polskich. W 1945 przeniósł się do Moskwy. Prowadził poszukiwania archiwalne, zajmując się przede wszystkim zagadnieniami związanymi z pobytem Adama Mickiewicza w Rosji. Debiutował w 1945 artykułem pt. Niepublikowane materiały mickiewiczowskie w Państwowej Bibliotece im. Lenina w Moskwie ogłoszonym w „Nowych Widnokręgach” (nr 19/20). W 1945 został przyjęty w Moskwie do Polskiej Partii Robotniczej, a od 1948 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (do 1968). Od 1946 pracował jako referent w ataszacie naukowym Ambasady Polskiej w ZSRR. W 1946-49 publikował artykuły w „Odrodzeniu” i „Kuźnicy”. W 1950 został zwolniony z pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i wrócił do Warszawy. Do 1952 był zastępcą redaktora literatury pięknej w Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza”. W 1951 ożenił się z Alicją Zadrożną, polonistką. Od 1952 pracował w Instytucie Polsko-Radzieckim jako kierownik Zakładu Literatury. Był redaktorem „Kwartalnika Instytutu Polsko-Radzieckiego” (1951-56) i kwartalnika „Sovietica w Polsce” (1950-56), na których łamach ogłaszał także artykuły. W 1953 został powołany na członka Komitetu Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk (PAN), a w związku z planowanym w 1955 Rokiem Mickiewiczowskim na członka Komisji Naukowej Roku, w której pełnił funkcję kierownika grupy rusycystycznej i slawistycznej. W 1954 przebywał w Związku Radzieckim, gdzie kontynuował poszukiwania rękopisów i materiałów mickiewiczowskich. W tymże roku uzyskał tytuł docenta. W 1956-68 kierował Katedrą Historii Literatury Rosyjskiej Uniwersytetu Warszawskiego (UW). W 1957-69 redagował kwartalnik „Slavia Orientalis”, na którego łamach publikował swoje prace. Od 1957 był zastępcą kierownika w Zakładzie Słowianoznawstwa PAN (do 1969) i kierownikiem Pracowni Literatur Wschodnio-Słowiańskich (do 1968). Pracował również w Katedrze Literatur Rosyjskiej i Radzieckiej UW. W 1961 był członkiem Rady Naukowej Studium Dziennikarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1963 został profesorem nadzwyczajnym. Od 1964 był sekretarzem naukowym Komitetu Słowianoznawstwa (do 1969). W 1964 przez dwa miesiące przebywał w Paryżu, poszukując materiałów dotyczących Adama Mickiewicza w bibliotekach i archiwach. W 1968 został zwolniony z funkcji kierowniczych na UW i w PAN, w 1969 wyjechał z Polski. Prowadził od 1970 wykłady z literatury i kultury polskiej oraz literatury rosyjskiej na Wydziale Slawistyki Indiana University w USA. W 1971 został członkiem Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce i w tymże roku członkiem korespondentem, a od 1982 członkiem czynnym Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie w Londynie. W 1973 został full professor na Indiana University. Od 1978 brał czynny udział w pracach powstałego na tej uczelni Ośrodka Kultury Polskiej. W 1983 przebywał na zaproszenie UW w Polsce. W tym i następnym roku kontynuował poszukiwania mickiewiczianów i poloników w archiwach i bibliotekach Rzymu i Paryża. W 1985 przeszedł na emeryturę. Zmarł 13 grudnia 1999 w Bloomington; w marcu 2000 jego prochy zostały złożone na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.