BIO
Urodzony 27 października 1913 w Tarnopolu, w rodzinie urzędniczej; syn Karola Filipowicza i Stanisławy z domu Futyma. Ukończył gimnazjum matematyczno-przyrodnicze w Cieszynie. Od 1933 studiował biologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był członkiem Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. W 1934-38 należał do Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. Debiutował w 1934 opowiadaniem Zapalniczka, ogłoszonym w „Zaraniu Śląskim” (nr 3); z pismem tym współpracował następnie do 1937. W 1936-39 wraz z Heleną Wielowieyską i Władysławem Bodnickim był członkiem komitetu redakcyjnego miesięcznika „Nasz Wyraz”. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej. Wzięty do niewoli, zbiegł w ostatnich dniach września 1939. W czasie okupacji niemieckiej pracował od marca 1940 do czerwca 1941 jako urzędnik w kamieniołomach w Zagnańsku pod Kielcami, następnie w Krakowie w antykwariacie i w biurze budowlanym. Brał udział w działalności konspiracyjnej, współpracując z Grupą Komunistyczną „Polska Ludowa”, zorganizowaną przez Ignacego Fika. Kontynuował twórczość literacką, pisząc wiersze i ogłaszając je konspiracyjnie. Aresztowany przez gestapo w kwietniu 1944, był przetrzymywany w więzieniu na Montelupich w Krakowie, a następnie w obozach Gross-Rosen i Oranienburg. Po wyzwoleniu w 1945 powrócił do Krakowa i podjął pracę literacką. W tymże roku ożenił się z Marią Jaremą, malarką (zmarła w 1958). Pracował krótko w Rozgłośni Krakowskiej Polskiego Radia jako recenzent. W 1948 otrzymał nagrodę literacką miasta Krakowa. Współpracował z licznymi czasopismami, m.in. z „Odrodzeniem” (1944-49), „Dziennikiem Literackim” (1947-50), „Życiem Literackim” (1951-72), „Wieściami” (1957-63), „Tygodnikiem Powszechnym” (od 1968), „Odrą” (od 1974). W 1964 ożenił się z Marią Próchnicką, historykiem sztuki. W tymże roku został członkiem Polskiego PEN Clubu. Za twórczość literacką otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki II stopnia (1965) i I stopnia (1975) oraz nagrodę literacką „Odry” (1973). Od 1967 związany był z Wisławą Szymborską, poetką. Od 1975 był członkiem zarządu Oddziału Krakowskiego Związku Literatów Polskich, a od 1980 jego wiceprezesem. W grudniu 1975 należał do sygnatariuszy „Memoriału 59” wyrażającego protest przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Był członkiem działającego nieoficjalnie Towarzystwa Kursów Naukowych. Publikował w wydawnictwach ukazujących się poza zasięgiem cenzury, m.in. w „Zapisie” (od 1977). W 1981 był współzałożycielem, następnie zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Pismo”; po jego zawieszeniu przez władze w grudniu 1981 był uczestnikiem mówionego miesięcznika „NaGłos”. W 1989 należał do współzałożycieli Stowarzyszenia Pisarzy Polskich i był pierwszym prezesem Oddziału Krakowskiego. W tymże roku otrzymał nagrodę im. S. Vincenza. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1963). Zmarł 28 lutego 1990 w Krakowie; pochowany tamże na Cmentarzu Salwatorskim.
Twórczość
1. Mijani. [Wiersze]. Ilustracje: M. Jarema. Kraków: [Nakład autora] 1943, [10] k. Wyd. 2 rozszerzone Kraków 1944, 14 k.
2. Krajobraz niewzruszony. Opowiadania. [Warszawa:] Czytelnik 1947, 209 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1948, wyd. 3 zmienione 1956.
Zawartość
3. Nauka o ziemi ojczystej. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1950-1955.
T. 1. Księżyc nad Nidą. 1950, 211 s. Wyd. 2 tamże 1955.
T. 2. Błękitny zeszyt. 1955, 286 s.
Przekłady
czeski
4. Profile moich przyjaciół. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1954, 214 s. Wyd. 2 poszerzone tamże 1958.
Zawartość
5. Niepokój młodego serca. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1955-1958.
[T. 1]. Ulica Gołębia. 1955, 319 s.
[T. 2]. Jutro znów wojna. 1958, 197 s.
Wyd. nast. łącznie pt. Ulica Gołębia: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1966, 606 s., wyd. 3 tamże 1978.
6. Po burzy. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1956, 181 s. Wyd. 2 poszerzone tamże 1959.
Zawartość
7. Trzy kobiety. Scenariusz filmowy według opowiadania Trzy kobiety z obozu. [Współautor:] T. Różewicz. Ekranizacja 1957. Por. poz. ↑.
8. Ciemność i światło. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1959, 158 s.
Zawartość
Adaptacje
telewizyjne
9. Biały ptak. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 123 s.
Zawartość
10. Miejsce na ziemi. Scenariusz filmowy. [Współautor:] T. Różewicz. Ekranizacja 1960.
11. Romans prowincjonalny. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 101 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1962, wyd. 3 1964, wyd. 4 1970, wyd. 5 [właśc. 6] 2001. Przedruk zob. poz. ↑. Por. poz. ↑.
Przekłady
bułgarski
łotewski
niemiecki
rosyjski
rumuński
serbsko-chorwacki
ukraiński
Adaptacje
filmowe
12. Pamiętnik antybohatera. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1961, 94 s. Wyd. 2 tamże 1964. Przedruk zob. poz. ↑. Por. poz. ↑.
Przekłady
czeski
estoński
niemiecki
rosyjski
13. Głos z tamtego świata. Scenariusz filmowy. [Współautor:] T. Różewicz. Ekranizacja 1962.
14. Światło każdego dnia. [Wybór opowiadań]. Warszawa: Czytelnik 1962, 321 s.
Zawartość
15. Mój przyjaciel i ryby. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1963, 126 s.
Zawartość
16. Jeniec i dziewczyna. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1964, 125 s. Wyd. 2 tamże 1965. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
czeski
estoński
łotewski
niemiecki
rosyjski
rumuński
serbsko-chorwacki
17. Opowiadania wybrane. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1964, 440 s. Wyd. 2 tamże 1968.
Zawartość
18. Pamiętnik antybohatera. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Gorzów, Teatr im. J. Osterwy 1964.
19. Ogród pana Nietschke. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1965, 143 s. Wyd. 2 tamże 1967. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
bułgarski
czeski
estoński
litewski
łotewski
łużycki
niemiecki
rosyjski
serbski
ukraiński
węgierski
20. Piekło i niebo. Scenariusz filmowy. [Współautor:] T. Różewicz. Ekranizacja 1966.
21. Mężczyzna jak dziecko. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1967, 191 s. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
estoński
litewski
łotewski
niemiecki
rosyjski
22. Dziewczyna z lalką czyli o potrzebie smutku i samotności. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1968, 197 s.
Zawartość
23. Co jest w człowieku. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1971, 194 s.
Zawartość
Adaptacje
telewizyjne
24. Szklana kula. Scenariusz filmowy. [Współautor:] T. Różewicz. Ekranizacja 1972.
25. Śmierć mojego antagonisty. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 173 s.
Zawartość
26. Biały ptak i inne opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973, 334 s.
Zawartość
27. Motywy. [Powieści]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973, 517 s.
Zawartość
28. Gdy przychodzi silniejszy. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974, 122 s.
Zawartość
29. Światło i dźwięk, czyli o niedoskonałości świata. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 103 s.
Zawartość
30. Kot w mokrej trawie. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 129 s.
Zawartość
31. Romans prowincjonalny. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1977. Por. poz. ↑.
32. Dzień wielkiej ryby. Opowiadania rybackie 1946-1976. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 278 s.
Zawartość
33. Zabić jelenia. [Wybór opowiadań]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 65 s.
Zawartość
34. Między snem a snem. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 142 s.
Zawartość
35. Koncert f-moll i inne opowiadania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1982, 145 s.
Zawartość
36. Powiedz to słowo. [Wiersze]. [Kraków: b.w.]* 1984, 28 s. Wyd. nast.: Kraków: Krakowski Komitet Kultury Niezależnej* 1985, 40 s.; Poznań: a5 1992, 87 s., wyd. 2 [właśc. 4] Poznań: a5 1997.
37. Miejsce i chwila. [Wybór opowiadań]. Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1985, 536 s.
Zawartość
38. Krajobraz, który przeżył śmierć. [Wybór opowiadań]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1986, 477 s.
Zawartość
39. Rozmowy na schodach. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1989, 205 s.
Zawartość
40. Wszystko, co mieć można. [Wybór opowiadań]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1991, 295 s.
Zawartość
41. Rozstanie i spotkanie. Opowiadania ostatnie. Posłowie: S. Balbus. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1995, 219 s.
42. Rzadki motyl. [Opowiadania]. Wyboru dokonała W. Szymborska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1995, 229 s.
43. Opowiadania wybrane. Wrocław: Siedmioróg 1999, 197 s.
44. Opowiadania cieszyńskie. Cieszyn: Cieszyński Ośrodek Kultury „Dom Narodowy” 2000, 255 s.
45. Modlitwa za odjeżdżających. [Opowiadania]. Warszawa: Rosner & Wspólnicy 2004, 430 s.
46. Cienie. [Opowiadania]. Wybór: W. Szymborska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2007, 203 s.
Wybory utworów literackich w przekładach
czeski
francuski
łotewski
niemiecki
rosyjski
Adaptacje
Nagrody
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1966, 1988, 1989.