BIO

Urodzony 4 kwietnia 1904 w Przeciszowie pod Wadowicami; syn Macieja Fika, robotnika budowlanego, i Pauliny z Kluzków; ojciec Marty Fik, teatrologa i krytyka teatralnego. Uczęszczał do gimnazjum w Wadowicach, a następnie od 1915 kontynuował naukę w Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie. W tym okresie zaczął pisać wiersze (nieopublikowane). Od 1918 działał w Związku Harcerstwa Polskiego; był autorem tekstów pieśni harcerskich. W 1920 brał ochotniczo udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zdaniu matury w 1923 studiował polonistykę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Działał w tym czasie w Wolnym Harcerstwie, współpracował z pismem „Płomienie”. Wykluczony z tej organizacji w 1924 (za zbyt radykalne poglądy), należał do projektodawców Związku Pionierów, lewicowej organizacji młodzieżowej i współdziałał w przygotowywaniu pisma „Pionier”. Aresztowany za tę działalność w 1925, przebywał przez kilka miesięcy w krakowskim więzieniu św. Michała. Po wyjściu na wolność kontynuował studia w Krakowie. Jednocześnie działał aktywnie w Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Życie”. W 1927/28 studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Równocześnie podjął pracę w szkolnictwie: najpierw jako praktykant w Borszczowie (1927), a następnie w 1928/29 uczył języka polskiego, łaciny i propedeutyki filozofii w Gimnazjum im. H. Kołłątaja w Pińczowie. Po odbyciu rocznej służby wojskowej w Cieszynie i Biedrusku przyjął posadę nauczyciela w Brzeżanach, a od 1930/31 w Prywatnym Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnym im. S. Konarskiego w Oświęcimiu. W 1932 uzyskał dyplom nauczyciela szkół średnich. Kontynuował działalność polityczną i społeczną; począwszy od lat trzydziestych współpracował z Organizacją Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, przewodniczył zarządowi Towarzystwa Obrony Ziem Zachodnich w Oświęcimiu, brał udział w pracy Związku Nauczycielstwa Szkół Wyższych i Związku Nauczycielstwa Polskiego. W 1932 został przyjęty do Związku Zawodowego Literatów Polskich. Latem 1934 odbył podróż do Włoch. W tymże roku rozpoczął pracę krytyczną artykułem O reportażu, opublikowanym w „Gazecie Artystów” (nr 5). W następnych latach ogłaszał prace krytyczne i wiersze przede wszystkim w „Naszym Wyrazie” (1936-39) i „Sygnałach” (1936-39), a także m.in. w „Miesięczniku Literatury i Sztuki” (1934/351935/36), „Okolicy Poetów” (1935-38), „Pionie” (1937-38), „Kamenie” (1938-39). W 1936 ożenił się z Heleną Moskwianką, nauczycielką i pisarką. W 1938 przeniósł się do Mysłowic, gdzie pracowała żona i zaczął uczyć w Gimnazjum im. T. Kościuszki. W 1937 był współzałożycielem Klubu Dyskusyjnego, a następnie „Klubu Demokratycznego” w Katowicach i w Krakowie; od 1938 wchodził w skład zarządu Klubu. Współpracował ze Spółdzielnią Wydawniczą „Czytelnik”. W czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Krakowie. Pracował początkowo w małej mleczarni, a potem odnowił kontakty z wydawnictwem „Czytelnik”, w 1940 został wybrany na członka rady nadzorczej, a następnie na członka zarządu. Uczył tajnie literatury i historii Polski pod pretekstem korespondencyjnych kursów handlowych. Kontynuował twórczość literacką, pisząc wiersze i nowele, zbierał materiały do monografii o Jakubie Jasińskim i Edwardzie Dembowskim, organizował także wieczory literackie. Równocześnie rozwijał konspiracyjną działalność polityczną (używając pseudonimów: Andrzej i Wróblewski): był współzałożycielem grupy i czasopisma „R” (1939/40), przekształconych w 1940 w Grupę Komunistyczną „Polska Ludowa” i miesięcznik „Polska Ludowa”. Współredagował te czasopisma oraz ulotki agitacyjne organizacji, a wiosną 1942, wespół z jej kierownictwem, wszedł do pierwszego Komitetu Miejskiego Polskiej Partii Robotniczej w Krakowie, w którym objął stanowisko sekretarza. Był również współredaktorem wydawanego przez Komitet pisma „Na Front”, od lipca 1942 wychodzącego jako „Trybuna Ludowa”. Uczestniczył w tworzeniu Gwardii Ludowej. W nocy z 21 na 22 października 1942 został aresztowany przez gestapo i osadzony w więzieniu na Montelupich. Zginął rozstrzelany 26 listopada tegoż roku w Krakowie[P].

Twórczość

1. Pieśni 6 Drużyny Harcerskiej w Krakowie. Kino bez ekranu. Kraków: 6 Drużyna Harcerska 1922, 16 s.

2. Uwagi nad językiem Cypriana Norwida. Kraków: Drukarnia W.L. Anczyc 1930, 89 s.

3. Kłamstwa lustra. [Wiersze]. Kraków: Gebethner i Wolff 1931 [antydatowane 1932], 64 s.

4. Przemiany. [Wiersze]. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1932, 86 s.

5. Dobra noc. [Powieść]. Powst. ok. 1933. Druk fragmentów podał do druku [Z. Bauer] (zb). „Życie Literackie” 1974 nr 27.

Rękopis w posiadaniu rodziny.
Utwór wymieniany też pod innymi tytułami: Dialog w nocy; Dialog o miłości [informacja: M. Stępień: Ignacy Fik. Warszawa 1975; Śląski słownik biograficzny. T. 1. Katowice 1977 (M. Fazan)].

6. Przygoda własna Andrzeja. [Szkic powieściowy]. Powst. 1933.

Rękopis w posiadaniu rodziny.

7. Powieść o prowincji. Powst. ok. 1934. Rękopis.

Informacja: M. Stępień: Ignacy Fik. Warszawa 1975.

8. Plakaty na murze. Poezje. Warszawa: Gebethner i Wolff 1936, 79 s.

Zawartość

Cykle: Szczeliny świata; Poeta i świat; Fraszki.

9. O żywą treść demokracji. [Broszura polityczna]. Katowice: Klub Demokratyczny w Katowicach 1938. Wyd. nast. uzupełnione artykułem: Dlaczego jestem demokratą? Warszawa: Książka i Wiedza 1957, 46 s.; wyd. 2 [!] Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1988.

10. Rodowód społeczny literatury polskiej. [Opracowanie historycznoliterackie]. Kraków: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik 1938, 141 s. Wyd. 2 ze słowem wstępnym K. Koźniewskiego. Kraków: Czytelnik 1946. Por. poz. . Przedruk zob. poz. .

Przekłady

czeski

Sociálni rodokmen polské literatury. [Przeł.] E. Sojka. Praha 1948.

11. [Dwadzieścia] 20 lat literatury polskiej (1918-1938). Cz. 2 Rodowodu społecznego literatury polskiej. Kraków: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik 1939, 172 s. Wyd. 2 z posłowiem H. Markiewicza. Kraków: Placówka [1949]. Por. poz. . Przedruk zob. poz. .

Książka skonfiskowana 13 V 1939 przez Sąd Okręgowy w Krakowie.

12. Przymierze. [Wiersze]. Kraków: [Nakład autora] 1940, [56] k.

Wydanie konspiracyjne.

13. Wiersze. Wybrał i wstępem opatrzył A. Włodek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 91 s.

Zawartość

Wiersze z tomów poz. , , .

14. Wybór pism krytycznych. Oprac. i wstęp: A. Chruszczyński. Warszawa: Książka i Wiedza 1961, XXXVI, 576 s. Wyd. 2 tamże 1979.

Zawartość

Artykuły teoretyczne i programowe: O reportażu; Na temat tematu; O literaturę pacyfistyczną; Jak powstaje wiersz; Produkcja i konsumpcja kultury; Rzeczywistość sztuki; Poezjo, precz, jesteś tyranem !; Obrona tendencji; Racje racjonalizmu; Dzieło sztuki jako budowa; Awangarda i awangardziści; Momenty statyczne i kinetyczne w wierszu; Granice irracjonalnego w poezji; Moralność i sztuka; Sprawy elementarne; Mitologia mitu; Czas artystyczny. – Recenzje i polemiki: Preparat profesora Piniego [dot.: C. Norwid: „Dzieła”. Red. i wstęp: T. Pini. Warszawa 1934]; Literatura choromaniaków [dot. literatury awangardowej]; Zmory [E. Zegadłowicza]; W sprawie autentyzmu; Cień Parakleta [dot. J. Brauna]; Twarz nowej wsi [dot.: W. Kowalski: W Grzmiącej, L. Kruczkowski: Pawie pióra, W. Wasilewska: Ojczyzna]; Historie żywotów daremnych [recenzja: A., J. Kowalscy: Gruce]; Człowiek na równi pochyłej [recenzja: L. Kruczkowski: Sidła]; Nic się nie dzieje [recenzja: „Rocznik Literacki1936]; W „szarym domu” [recenzja: W. Wiskowski: Przepraszam, że żyję, M. Czuchnowski: Cynk]; Ludzie marginesu [recenzja: S. Piasecki: Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy]; Miny trudne i miny łatwe. (Uwagi na marginesie książki Gombrowicza: Ferdydurke); Koniec epoki [recenzja: T. Parnicki: Aecjusz, ostatni Rzymianin, A. Strug: Miliardy]; Wieś i polityka [recenzja: M. Czuchnowski: Pieniądz]; Bąkanie [dot. W. Bąka]; Nie zapomnijmy o „Beniaminku” [dot.: K. Irzykowski: Beniaminek]; Co za czasy! [dot.: B. Schulz: Sanatorium pod klepsydrą]; O metaforze; Krytyk czy recenzent [recenzja: K. Czachowski: Najnowsza polska twórczość literacka 1935-1937]; Grzech anielstwa. (Na przykładzie Czesława Miłosza); Klasycy zarejestrowani [polemika z: K. Czachowski: Najnowsza polska twórczość literacka 1935-1937]; Z problematyki powieści katolickiej; Prawo nocy [recenzja: J. Andrzejewski: Ład serca]; Linie podziału w literaturze; W sprawie uprawnień krytyki [polemika z M. Chmielowcem, dot.: J. Andrzejewski: Ład serca]; Światopogląd recenzencki. – Napaści osobiste [Wiersze]. – Rodowód społeczny literatury polskiej [poz. ]. – 20 lat literatury polskiej (1918-1938). Cz. 2 Rodowodu społecznego literatury polskiej [poz. ].

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Polski Słownik Biograficzny. T.6. Kraków 1948 (Redakcja).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Śląski słownik biograficzny. T. 1. Katowice 1977 (M. Fazan).
Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego. T. 1. Warszawa 1978 (A. Przygoński).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (A.Z. Makowiecki).

Ogólne

Książki

Bohaterowie hufca. Ignacy Fik i Mieczysław Lewiński. Kraków: Związek Harcerstwa Polskiego. Komenda Hufca Kraków-Krowodrza 1974, 73 s.
M. Stępień: Ignacy Fik 1904-1942. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1975, 31 s.

Artykuły

L. Piwowar: Trzy książki poetyckie. Gazeta Artystów 1934 nr 7 [dot. m.in. I. Fika], przedruk fragmentów pt. Przemiany w tegoż: Sztuka na gorąco. Katowice 1987.
W. Gombrowicz: O myślach chudych. Kurier Poranny 1935 nr 307 [polemika z artykułem I. Fika: Literatura choromaniaków], przedruk w tegoż: Dzieła zebrane. T. 10. Paryż 1973, wyd. nast. Dzieła. T. 12. Kraków 1995.
J. Sieradzki: Za prawdę muszę być gotów oddać życie...” „Odrodzenie 1946 nr 43.
J. Spytkowski: Ignacy Fik. „Pamiętnik Literacki 1946 z. 1/2.
A. Włodek: O Ignacym Fiku. Życie Literackie 1954 nr 17.
A. Chruszczyński: O Ignacym Fiku. (W czternastą rocznicę śmierci). Twórczość 1956 nr 11.
A. Chruszczyński: Przypominamy Ignacego Fika. Polonistyka 1957 nr 5.
J.Z. Białek: Z działalności krytycznoliterackiej Ignacego Fika. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Prace Historycznoliterackie 1961.
M. Stępień: Program literacki Ignacego Fika. Ruch Literacki 1962 nr 3.
V.A. Chorev: O literaturnoj programme Ignacego Fika. Kratkie Soobščenija Instituta Slavjanovedenija AN SSSR”, Moskwa 1964 t. 42.
W. Sadkowski: Kim był Ignacy Fik?Kultura1964 nr 16.
St.R. Dobrowolski: Nad zapiskami Ignacego Fika. Miesięcznik Literacki 1970 nr 5 [przegląd treści niepublikowanego dziennika I. Fika z lat 1933-42].
J. Żurek: Przyspieszyć czas świtu. Kultura 1971 nr 10.
A. Chruszczyński: Rodowód. Tygodnik Kulturalny 1972 nr 48.
S. Kuszewski: Program literacki Ignacego Fika. Miesięcznik Literacki 1972 nr 8.
Z. Bauer: Ignacy Fik. „Życie Literackie1974 nr 10.
M. Stępień: Ze stanowiska lewicy. Kraków 1974, passim.
J. Szczawiej: Ciosy. Z lat walki 1939-1945. T. 2. Warszawa 1975, passim.
J.S. Ossowski: Właściwa krytyka jest tylko walcząca. Student 1977 nr 25/26.
A. Chruszczyński: Droga do encyklopedii. Literatura 1978 nr 8.
M. Stępień: Ignacy Fik – czytany dzisiaj. Zdanie 1978 nr 4.
K. Woźniakowski: Lewicowa proza międzywojenna w oczach Ignacego Fika. Zdanie 1979 nr 1.
W. Wójcik: Ignacego Fika kryteria ocen literatury. Poglądy 1979 nr 22.
R. Wawrykowicz: Ignacego Fika poglądy na kulturę międzywojenną; Problematyka mitu w pismach krytycznych Ignacego Fika. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie 1981 nr 70.
A. Nowak: Żywe tradycje: Ignacy Fik. „Argumenty1983 nr 40.
R. Wawrykowicz: Ignacy Fik od strony mało znanej. Zdanie 1983 nr 11/12, polemika: T. Hołuj. „Zdanie” 1984 nr 1 [dot. utożsamienia I. Fika z bohaterem powieści T. Hołuja: Osoba].
W. Kaczocha: Inspiracje marksistowskie w filozofii kultury w Polsce. Warszawa 1984, passim.
R. Wawrykowicz: Niepodległość – syntetyczna idea Polaków. (Rola tradycji w życiu społecznym i historii kulturalnej w ujęciu Ignacego Fika). Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie 1985 nr 95.
W. Kaczocha: Filozofia demokracji Ignacego Fika. Studia Filozoficzne 1986 nr 8.
B. Truchlińska: Racjonalistyczne podstawy krytyki religii w pismach Ignacego Fika. Euhemer. Przegląd Religioznawczy 1986 nr 1.
B. Truchlińska: Racjonalizm Ignacego Fika. Argumenty 1986 nr 1.
K. Krasuski: Ignacy Fik: Socjologiczna teoria procesu historycznoliterackiego. W tegoż: Społeczne ramy lektury. Katowice 1989. „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, 1015 oraz passim.

Uwagi nad językiem Cypriana Norwida

S. Cywiński. „Pamiętnik Literacki1930 s. 715-718.
A. Obrębska. „Język Polski1931 nr 1.

O żywą treść demokracji

A. Kos: Rzecz o demokracji. Kultura 1988 nr 23.
A. Kołakowski: Nadzieje socjalistycznego demokraty. Społeczeństwo Otwarte 1997 nr 11.

Rodowód społeczny literatury polskiej

[P. Hoffman] M. Jordan: U źródeł społecznych literatury polskiej. Epoka 1938 nr 25.

[Dwadzieścia] 20 lat literatury polskiej (1918-1938)

M. Chmielowiec: W dwudziestolecie. Nasz Wyraz 1939 nr 2, polemika H. Wielowieyska: W poszukiwaniu rodowodu. Tamże 1939 nr 2.