BIO

Urodzony 28 maja 1903 w Warszawie; syn Leona Fajansa i Emilii z Natansonów. Od 1913 uczęszczał do Gimnazjum Męskiego im. M. Reja w Warszawie. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, służąc od sierpnia do października 1920 jako szeregowiec ochotnik w oddziale kurierów frontowych Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego. Zwolniony po trzech miesiącach, powrócił do szkoły i kontynuował naukę. W tymże roku debiutował jako tłumacz przekładem z języka niemieckiego prozy indyjskiego pisarza Rabindranatha Tagore pt. Owocobranie , zamieszczonym w „Dodatku Literacko-Artystycznym” (nr 5) do pisma „Naród” (nr 135). Po uzyskaniu w 1922 świadectwa dojrzałości podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, a w następnym roku przeniósł się na polonistykę. Brał udział w życiu akademickim, m.in. pełnił funkcję kierownika Sekcji Prasy i Propagandy Międzynarodowego Kongresu Europejskiego (CIE). W 1926 przerwał studia i przez dwa lata pracował jako polonista w prywatnym gimnazjum niemieckim w Siemianowicach na Śląsku. Szerzył wśród młodzieży polską kulturę, wygłaszał odczyty (w tym również radiowe). W 1927 opublikował pierwszy artykuł pt. Wśród pisarzy sowieckich w „Dodatku Literackim” (nr 39) do „Polonii” (nr 270); kontynuował współpracę z tym pismem przez następny rok. W 1928 powrócił do Warszawy i wznowił studia, przygotowując się do egzaminu nauczycielskiego i pisząc pracę doktorską z zakresu polonistyki. W następnych latach zajmował się pracą dziennikarską. W 1934 został korespondentem zagranicznym i jako wysłannik „Kuriera Warszawskiego” i Polskiego Radia, a od 1935 także „Światowida” przebywał kolejno w Egipcie (1934), na froncie włosko-abisyńskim (1935), w Hiszpanii, Austrii i Czechosłowacji. Około 1937-38 podróżował po krajach basenu Morza Śródziemnego oraz po Dalekim Wschodzie, gdzie jako reporter śledził przebieg wojny japońsko-chińskiej, w 1938-39 ponownie spędził kilka miesięcy w Hiszpanii. Równocześnie pełnił rolę stałego korespondenta przy Lidze Narodów. Reportaże ze swoich podróży drukował poza „Kurierem Warszawskim” (1934-39) i „Światowidem” (1935-39) m.in. w „Journal d'Egypte” (Kair; 1936-44), „Morzu” (1936), „Antenie” (1937-39) i „Polsce Zbrojnej” (1937-39). Latem 1939 wrócił do Warszawy. Po wybuchu II wojny światowej udał się do Lwowa, skąd po wkroczeniu Armii Czerwonej kilkakrotnie podejmował próby przedostania się do Rumunii. Aresztowany przez NKWD w listopadzie 1939 został zesłany w głąb Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Zwolniony na początku 1942 przez trzy miesiące był członkiem delegatury Ambasady Polskiej w Syktywkar (stolica republiki Komi), następnie pracował w tejże ambasadzie w Kujbyszewie. Wraz z Armią Polską ewakuował się do Iranu, gdzie wstąpił do 1. Dywizji Pancernej 2. Korpusu. Pracował w redakcji tygodnika „Zew” (wydawanego w Teheranie przez Samodzielny Referat Kulturalno-Oświatowy Dowództwa Bazy Ewakuacyjnej; 1942). W następnych latach jako żołnierz i korespondent wojenny był w Iraku (1942/43), Palestynie i Egipcie, zatrzymując się na dłużej w Kairze, gdzie brał udział w organizowaniu czasopisma „Parada”. Wiosną 1944 został skierowany na front włoski, a później odkomenderowany do jednostek polskich w Holandii (1944-45). Artykuły i reportaże zamieszczał w czasopismach: „Polska Walcząca” (Londyn, 1942-44), „Parada” (Kair-Rzym, 1943-45), „Dziennik Żołnierza APW” (1944-45), „Tygodnik Polski” (Nowy Jork, 1944-45) oraz „Carrefour” (Paryż; 1944-48) i „Patrie” (Paryż; 1944-46). Po wojnie odbył podróże reporterskie po Palestynie, Grecji i Turcji (1945-46). Około 1946 zamieszkał w Paryżu. Artykuły i korespondencje polityczne drukował m.in. na łamach „Progrès Egyptien” (1945-46), „Ethnos” (Ateny; 1946-54), „Libre Belgique” (Bruksela; 1946-76), „Dziennika Polskiego” (1951-76) i „Tygodnia Polskiego” (Londyn; 1965). Zmarł 26 września 1976 w Paryżu.

Twórczość

1. Wskrzeszone dzieło Cezarów. (Z podróży po Libii). [Reportaże]. Przedmowa: I. Balbo. Warszawa: Biblioteka Polska 1935, 138 s.

2. Na frontach Abisynii. [Reportaże]. Warszawa: Biblioteka Polska 1936, 207 s.

3. Hiszpania 1936. (Z wrażeń korespondenta wojennego). [Reportaże]. Warszawa: Rój 1937, 216 s.

4. Sylwetki i rozmowy. Warszawa: Z. Kozierkiewicz 1939, 176 s.

Zawartość

Słowo wstępne; Mussolini; Balbo; Miguel de Unamuno; Alcala Zamora; Prezydent Carmona o Marszałku Piłsudskim; Salazar; Benesz; Konrad Henlein; Ks. Hlinka i poseł Sidor; Schuschnigg; Cziang Kai Szek; Generał Araki; Generał Yamawaki o Marszałku Piłsudskim.

5. W Chinach znowu wojna... [Reportaże]. Warszawa: Rój 1939, 363 s.

6. Włochy 1944. (Zbiór reportaży). Jerozolima: Wydawnictwo W Drodze 1944, 131 s. Wyd. 2 pt.: Z II Korpusem Polskim we Włoszech. Paryż: Biblioteka „Sztandaru Polskiego” [1945].

Przekłady

francuski

Italie 1944. Le Caire 1944.

7. U progu zwycięstwa. Paryż: Biblioteka „Sztandaru Polskiego 1945, 94 s.

Zawartość

Reportaże z ostatnich miesięcy wojny.

8. Douze ans dans la tourmente. [Wstęp:] L. Noël. Paris: La Jeune Paraque 1947, 324 s.

Nagrody

Wyróżnienie Académie Française.

Zawartość

Avant – propos. – Avec les dirigeants de l'Italie fasciste; La campagne d'Ethiopie; La guerre civile d'Espagne; L'Anschluss; La crise sudète; En Chine de Tchang Kaï Chek; Sous l'occupation japonaise; La tragédie de la Pologne; Kouybychew, capitale de l'U.R.S.S. en guerre; En Iran et en Irak; Au coeur du monde arabe; Sur le front d'Italie; Sur la Manse, sur le Rhin et dans la Ruhr; Palestine, terre promise, terre tragique; Les grandes misères de la Grèce; Un pays qui a vingt-trois ans.

9. Alerte en Afrique du Nord. Paris: I. Peyronnet 1953, 157 s.

Zawartość

Reportaże z Tunisu i Maroka.

Przekłady

1. R. Tagore: Chitra. Dramat w 1-ym akcie; Malini. Dramat w 2-ch aktach. Przeł. [z języka niemieckiego] R. Fajans. Warszawa: B. Rudzki 1922, 83 s.
2. R. Tagore: Dar oblubieńca. Ku drugiemu brzegowi. Przeł. [z języka niemieckiego] i wstępem opatrzył R. Fajans. Warszawa: B. Rudzki 1922, 167 s.
3. T. Harbou: Indyjski grobowiec. Przeł. R. Fajans. Warszawa: B. Rudzki 1923, 236 s. Wyd. 2 przejrzane Warszawa: Biblioteka Groszowa [1926].
4. R. Tagore: Księżyc przybierający. Przeł. [z języka niemieckiego] R. Fajans. Warszawa: B. Rudzki 1923, 74 s.

Omówienia i recenzje

Ogólne

Artykuły

P. Hulka-Laskowski: Smutek zwycięstwa. Zwiastun Ewangelicki 1937 nr 21, 22.

Na frontach Abisynii

A. Jesionowski: Jeszcze Abisynia. Prosto z Mostu 1937 nr 4.

Hiszpania 1936

A. Bar: Wśród książek. „Głosu Narodowy” dod. „Tydzień Kulturalno-Literacki1937 nr 21.
K. Sowiński: Tragedia hiszpańska. Pion 1937 nr 17.
M. Waserman: Z krainy Wina i Krwi. Ster 1937 nr 18.
P. Sawicki: Między dwoma totalizmami. Hiszpańska wojna domowa 1936-1939 w oczach jej polskich świadków. „Ruch Literacki1993 z. 1/2 [dot. m.in. tomów reportaży R. Fajansa].
M. Bednarczuk: Perswazyjność i propaganda w polskich reportażach z wojny domowej w Hiszpanii 1936-1939. W: Reportaż w dwudziestoleciu międzywojennym. Lublin 2004 [dot. m.in. tomów reportaży R. Fajansa].

Sylwetki i rozmowy

K. Pruszyński: Wśród nowych książek. Kurier Literacko-Naukowy 1939 nr 8.

W Chinach znowu wojna...

P. Hulka-Laskowski: Reportaż z Chin. Wiadomości Literackie 1939 nr 26.