BIO

Urodzony 9 lutego 1929 w Międzychodzie nad Wartą; syn Alojzego Faca, urzędnika sądowego, i Rozalii z Duszyńskich. Dzieciństwo spędził w Bydgoszczy, gdzie też przebywał w czasie okupacji niemieckiej. Uczęszczał do szkoły niemieckiej a równocześnie uczył się na tajnych kompletach szkoły podstawowej. Pod koniec wojny pracował jako robotnik w zakładach naprawczych samochodów. Po wojnie kontynuował naukę w Miejskim Gimnazjum im. M. Kopernika w Bydgoszczy, a w 1947-50 w Państwowym Liceum Budownictwa Okrętowego „Conradinum” w Gdańsku-Wrzeszczu. W 1950 rozpoczął pracę w Stoczni Gdańskiej. Jednocześnie w 1952-54 studiował w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej. Był działaczem Akademickiego Związku Sportowego, uczestniczył w pracach Stoczniowego Domu Kultury (sekcja teatralna) oraz sekcji literackiej Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. W 1956 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W październiku 1956 należał do Komitetu Rewolucyjnego utworzonego na terenie Stoczni Gdańskiej. Debiutował w 1956 wierszami Karkonosze i Stocznia drukowanymi w dwutygodniku studenckim „Kontrasty” (nr 7). W 1956-57 był współzałożycielem i członkiem grupy literackiej Seledyn, działającej w Gdańsku. Od 1957 stale współpracował z pismami: „Dziennik Bałtycki” (do 1981), „Głos Wybrzeża” (do 1980) oraz od 1958 z „Pomorzem” (do 1965). W tym czasie był współorganizatorem teatru studenckiego Kontrapunkt przy Akademii Medycznej w Gdańsku (dla którego pisał teksty) oraz – wespół z Mirosławem Stecewiczem – kabaretu literackiego Szkoła Grafomanów. W 1958 ożenił się z Marią Świderską, lekarką. Od 1960 był członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP); brał aktywny udział w pracach zarządu Oddziału Gdańskiego jako sekretarz, a następnie wiceprezes oraz członek Komisji Młodzieżowej i Zagranicznej, oraz organizator Klubu Literackiego Młodych. Od 1963 działał w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim. Od tegoż roku do 1972 należał do kolegium redakcyjnego miesięcznika „Litery”, w którym prowadził dział poezji, rubrykę Pocztylion literacki oraz w 1968-74 ogłaszał stały felieton pt. Długopisem (podpisany Bernard). W 1966-78 zamieszczał cotygodniowe felietony pt. Stoczniowe FACecje w „Głosie Stoczniowca”. Wiersze oraz przekłady (głównie z literatury niemieckiej, a także skandynawskiej) publikował również w czasopismach: „Fakty” (1975-81), „Pomerania” (1976-90), „Punkt” (1978-80). Współpracował z Rozgłośnią Gdańską oraz z Programem III Polskiego Radia. W 1975 odbył półroczne studia germanistyczne w Goethe-Institut w Rothenburgu. Kontynuując pracę zawodową w Stoczni Gdańskiej, zajmował różne stanowiska, m.in. inżyniera przygotowania produkcji i kierownika Zakładowego Ośrodka Informacji Techniczno-Ekonomicznej (od 1964 do czerwca 1982). Prowadził też na terenie Stoczni działalność kulturalną m.in. jako współzałożyciel Robotniczego Dyskusyjnego Klubu Filmowego Stoczni Gdańskiej. W 1979 został członkiem Polskiego PEN Clubu. W tymże roku otrzymał nagrodę szwedzkiego stowarzyszenia International Progressiv Autoren, a w 1980 nagrodę kulturalną tygodnika „Fakty”. W lutym 1981 wystąpił z PZPR. W 1981-83 pełnił funkcję prezesa Oddziału Gdańskiego ZLP. W latach 1988-89 publikował przekłady z języka niemieckiego w gdańskim czasopiśmie „Podpunkt” (podpisane kryptonimem: A.N.).W 1988 został członkiem Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, w 1989 należał do Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a w 1990 został wybrany do Zarządu Głównego Polskiego PEN Clubu (objął funkcję skarbnika). W tymże roku otrzymał nagrodę „Pegaza” w konkursie Poezji Społecznie Zaangażowanej za przekład i popularyzację poezji Güntera Grassa. Był członkiem międzynarodowych stowarzyszeń literackich: Internationales Progressiv Autoren (Mölle, Szwecja; od 1977, w 1983 wybrany na wiceprzewodniczącego), Internationales Autoren-Verein „Die Kogge” (Minden, Republika Federalna Niemiec; od 1978), Autorenkreis Plesse (od 1980), Deutsche Haiku Gesellschaft (Vechta, Republika Federalna Niemiec; od 1987). W 1991 otrzymał nagrodę Rady Miasta Gdańska za całokształt twórczości. W 1993-96 prowadził zajęcia translatorskie dla studentów germanistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1971, za pracę w Stoczni) oraz odznakami „Zasłużony Ziemi Gdańskiej” (1971) i „Zasłużony Działacz Kultury” (1976). Zmarł 12 stycznia 2000 w Gdańsku; pochowany na cmentarzu Srebrzysko we Wrzeszczu.

Twórczość

1. Gotyk dźwięku. [Wiersze]. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1959, 81 s.

Zawartość

Cykle: Niebieskie i czarne; Powroty; W oknie; Międzywojenni.

2. [Komentarz do filmu:] Latarnie morskie. Ekranizacja 1963.

3. Ucieczka niedaleko. [Powieść]. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1963, 134 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1978.

4. Definicje osobiste. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1964, 84 s.

Zawartość

Cykle: Jagody; Definicje haseł; Pejzaże osobiste; Nokturny; Martwe łąki; Średniowieczni.

5. Analogie. [Wiersze]. Gdynia: Wydawnictwo Morskie 1966, 87 s.

Zawartość

Cykle: Pole do opisania; Zejście w ziemię; Secesje; Sezony; Z małego pokoju.

6. Ścinanie kani. [Wiersze]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1970, 44 s.

Wyróżnienie Medalem Stolema w 1974 wspólnie z poz. .

7. Damroka. Poemat o Kaszubach. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973, 40 s.

Wyróżnienie Medalem Stolema w 1974 wspólnie z poz. .

Adaptacje

radiowe

Damroka – księżniczka kaszubska. Adaptacja: L. Marjańska. Polskie Radio 1975.

8. Oswojeni z tandetą. [Wiersze]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1973, 89 s.

Zawartość

Cykle: Turnieje; Pochody; Korso.

9. Odpust z frëpką. [Poemat]. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1974, 16 s.

10. Zakonnica dla księcia. [Utwór dramatyczny]. Powst. 1975. Wyd. osobne Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1977, 103 s.

Wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w 1975.

Adaptacje

radiowe

L. Marjańska. Polskie Radio 1975.

11. Na pamięć. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1976, 212 s.

12. Faksymile. [Wiersze]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1977, 68 s.

Zawartość

Cykle: Rozmowa z automatami; Noc poślubna.

13. Rzeźnia Maksa Heroda. [Powieść]. Powst. 1977-1978. Wyd. Olsztyn, Białystok: Pojezierze 1981, 250 s.

Nagrody

I nagroda w konkursie literackim wydawnictwa Pojezierze w 1979.

14. Na widoku. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1979, 259 s.

15. Zegar w brzuchu Jonasza. Wiersze wybrane. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1980, 161 s.

Zawartość

Wiersze z wcześniejszych tomów w cyklach: Gniazdo z bzu; Lamenty i secesje; Definicje; Rozmowy o zmierzchu; Kolędy i jasełka.

16. Misja specjalna. [Powieść]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1982, 296 s. [Wyd. 2] Gdańsk: Polnord – Oskar 1997.

17. Czuwanie. Rapsod wielkopostny. Wystawienie: Gdańsk, Gdynia 1984.

Utwór wystawiany w kościołach w wykonaniu zawodowych aktorów.

18. Królowanie kaszubskie. [Wiersze]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1984, 41 s.

19. Sina jesień. [Wiersze]. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1984, 64 s.

Zawartość

Cykle: Fioletowy płomień lasu; Zabawki kawki; Próby kamienia.

20. Wspólne zmartwienia. [Wiersze]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1987, 93 s.

Zawartość

Cykle: Czekając na kosmonautę; Z godzin nadliczbowych; Ulica Lelewela-Wrzeszcz [poemat]; Swojskie przesłania przyjaciół [przekłady wierszy autorów niemieckich].

21. Sztuka przemilczeń. [Wiersze]. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1988, 24 s.

22. Aureola czyli powrót do Wrzeszcza. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1990, 292 s.

Nagrody

Nagroda literacka Wojewody Gdańskiego za 1990.

23. Rozmowy o zmierzchu. (Erotyki i romanse). Gdańsk: Gdańska Oficyna Wydawnicza 1991, 74 s.

W dziale Rozmowy zamiejscowe także przekłady wierszy autorów: G. Grass, W. Manheim, I. Buck, B. Röttgers, K. Radziwill, A.I. Radziwill, M. Buerschaper.

24. Strofy gdańskie = Danziger Verse. Wybór i oprac.: B. Fac. Gdańsk: Wydawnictwo im. J. Lelewela 1992, 122 + 110 s. Towarzystwo Polska-Niemcy w Gdańsku.

Zawartość

W dwu odrębnych częściach tomu (druk przeciwstawny): wiersze autorów polskich w przekładzie na język niemiecki oraz wiersze autorów niemieckich w przekładzie na język polski; m.in. w przekładzie B. Faca.

25. Gedichte. [Wiersze]. Gdańsk: [Towarzystwo Polska – Niemcy] 1995, 54 s.

Wybór wierszy z lat 1959-1995 w języku niemieckim.

26. Jesienny obłok jeziora. Opowiadanie kaszubskie. Gdańsk: Wydawnictwo im. J. Lelewela 1996, 111 s.

27. Parking. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Tarnów, Tarnowski Teatr im. L. Solskiego 1997. Por. poz. .

28. Trzy eseje = Drei Aufsätze. [Autorzy:] B. Fac, M. Janion, Z. Watrak. Gdańsk: Wydawnictwo im. J. Lelewela; Towarzystwo Polska – Niemcy [1998], 41 + 42 s.

Tu B. Faca: O kaszubskich wątkach w twórczości Güntera Grassa, s. 23-29 wraz z przekł. na język niemiecki: Von den kaschubischen Elementen im Werk Günter Grass. Przeł. A. Fuks.

29. Günter Grass – przyjaciel z ulicy Lelewela. Grafiki i rysunki: G. Grass. Gdańsk: Czec 1999, 98 s.

Przedruk artykułów, wywiadu i recenzji dot. G. Grassa publikowanych na łamach prasy i w książkach zbiorowych w latach 1972-1999, wstęp do: G. Grass: Wiersze wybrane oraz niedrukowany wcześniej szkic o G. Grassie pt. Niemal wszystkie jego książki...

30. Mroczne uciechy wojny. Trzynaste oblężenie. [Powieść]. Gdańsk: Polnord – Oskar 1999, 104 s.

31. Na parkingu. Słuchowisko. Tytuł 2000 nr 1/2 s. 124-157. Por. poz. .

Wybory utworów literackich w przekładach

niemiecki

Wie soll man regiren? Gedicht-Zyklus. [Przeł. i oprac.:] K.H. Bolay. Bovenden 1980.
Die Qual ist verschnürt. Gedichte aus Polen. Göttingen 1983.

Przekłady i adaptacje

Zob. też Twórczość poz. , oraz Prace redakcyjne poz. 8, 10.

1. Libretto do opery: Jaś i Małgosia. Muzyka: E. Humperdinck. Wystawienie: Gdańsk, Opera Bałtycka 1966.
2. K. Pruszyński: Między wilki. Adaptacja: B. Fac. Telewizja Polska 1966.
3. K.H. Bolay: Reise in die Kaschubei. (Późne lato). Wiersze. Przekł. polski B. Fac. Bovenden: Graphikum 1981, 42 s.
Wyd. w wersji niemieckiej i polskiej.
4. K.H. Bolay: Późne lato. [Wiersze]. Z niemieckiego przeł. B. Fac. [Wybór wierszy i nota o autorze:] B. Fac. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1982, 30 s.
5. J. Bart-Ćišinski: Dwđ basni = Zwei Gedichte. Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina 1983, 44 s.

Zawartość

Tu m.in. dokonany przez B. Faca przekład wierszy na język polski.
6. G. Grass: Pan Kichot i inne wiersze w przekł. B. Faca. Warszawa: Zrzeszenie Studentów Polskich, Centralny Klub Studentów Uniwersytetu Warszawskiego „Hybrydy 1984, XXXIII s.
7. H.K. Hülsmann: Ślad nocy i wiatru. [Wiersze]. Olsztyn: Pojezierze 1988, [16] s.
8. Napiętnowani miłością. Gdańsk: Wydawnictwo im. J. Lelewela 1992, 38 s. Towarzystwo Polska-Niemcy w Gdańsku.

Zawartość

C.H. Kurz: Bard z piętnem wysokiego kapelusza; Bard z piętnem słowiańskim (Pieśni księcia Wisława z Rugii). – Przekłady uzupełnione tekstami B. Faca.
9. G. Grass: Raport z pracowni 1951-1992. Wstęp: Z. Watrak. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku 1993, 61 s.
Wyd. w związku z wystawą jubileuszową G. Grassa zorganizowaną przez Nadbałtyckie Centrum Kultury i Muzeum Historii Miasta Gdańska w 1992.
10. H. Bienek: Opis pewnej prowincji. [Wspomnienia]. Gdańsk: Atext 1994, 181 s.
11. G. Grass: Listopadia. 13 sonetów. Gdańsk: Oskar 1994, 34 s.
12. G. Siegler: Gorycz i słodycz. [Wiersze]. Gdańsk: Wydawnictwo im. J. Lelewela; Towarzystwo Polska – Niemcy [1995], 101 s.

Prace redakcyjne

1. A. Nagel: Astrë. [Wiersze; wybór: B. Fac]. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1975, 35 s.
2. A. Bor: Wiele sercu bliskie. [Wiersze]. Wybór: B. Fac. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1978, 52 s.
3. J. Stachurski: Té pokazëją na mnie. [Wiersze]. Wybór: B. Fac. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1980, 51 s.
4. Świadectwo złego czasu. [Wybór ludowej poezji kociewskiej z lat okupacji]. Wybór: B. Fac. Red.: J. Konopacka. Starogard Gdański: Urząd Miasta i Towarzystwo Miłośników Ziemi Kociewskiej; Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1980, 75 s.
5. K. Muza: Mamota. [Wiersze]. Wybór: B. Fac. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1981, 38 s.
6. S. Janke: Ju nie jem motélnikem. [Wybór: B. Fac]. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1983, 43 s.
7. A. Nagel: Szadi Władi. [Wiersze dla dzieci]. Wybór: B. Fac. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1983, 19 s.
8. G. Grass: Wiersze wybrane. Wybór, oprac. i posł.: B. Fac. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1986, 194 s.
Tu także m.in. przekłady B. Faca.
9. Z. Talewski: Krëszënë gwiôzdë. [Wiersze; wybór i układ: B. Fac]. Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie 1988, 34 s.
10. M. Opitz: Eine Antologie = Antologia. Wybór i oprac.: B. Fac. Gdańsk: Towarzystwo im. J. Lelewela; Towarzystwo Polska – Niemcy 1994, 174 s.
Tekst w języku niemieckim i polskim.
11. A. Surminski: Opowieści z Kaliszek. [Opowiadania]. Wyd. studyjne. Opieka merytoryczna [nad przekł. i przedmową do wyd. polskiego]: B. Fac. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 1995, 191 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1966, 1973.

Informacje syna, Andrzeja Faca, 2004.

Wywiady

Czas coraz odleglejszy. O nowej powieści Bolesława Faca rozmawia z autorem Barbara Madajczyk. Ziemia Gdańska 1981 nr 137.
Stocznia i życie. [Rozm.] M. Woźniak. Czas 1981 nr 14.
[B. Fac] Zeta. W: [K. Kijowska] J. Jędrychowska: Rozmowy niekontrolowane. Paryż 1983. Wyd. nast. Poznań 1990.
Niedokończone rozmowy. Spotkanie z Bolesławem Facem. „Tytuł2000 nr 1/2 [oprac. red. na podstawie rozmów z B. Facem; rozm.: K. i S. Chwinowie, W. Konieczny, K. Bussold, A. Mydlarska, E. Przemycka, B. Ptak], przekł. niemiecki: Idee zu einem Roman. [Przeł.] W. Schlott. W: Bolesław Fac. Bremen 2002.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (M. Brykalska).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Książki

Bolesław Fac (1929-2000). Dichter und Vermittler deutsch-polnischer Literatur. [Red.:] I. Buck, K. Radziwill, W. Schlott. Bremen: Temmen 2002, 127 s. [zawiera m.in. wywiad, wspomnienia, artykuły i wiersze poświęcone B. Facowi oraz utwory B. Faca i fragmenty jego korespondencji z G. Grassem].

Artykuły

M. Czermińska: Rozwój gdańskiego środowiska poetyckiego. Gdański Rocznik Kulturalny 1969.
M. Czermińska: Oblicze poetyckie Gdańska: Obsesje poetyckie Bolesława Faca. Litery 1973 nr 9.
M. Orski: Na „pograniczu” etnicznym. Opole 1988 nr 1.
A. Fac: Wieczny poszukiwacz prawdy. Tytuł 2000 nr 1/2, przekł. niemiecki: Ewiger Wahrheitssucher. [Przeł.] W. Schlott. W: Bolesław Fac. Bremen 2002.
E. Nawrocka: Tryptyk pomorski Bolesława Faca czyli o korzyściach podróży. Tytuł 2000 nr 1/2 [dot.: Ucieczka niedaleko; Na pamięć; Na widoku], przekł. niemiecki: Triptychon von Bolesław Fac oder die Vorzüge des Reisens. [Przeł.] W. Schlott. W: Bolesław Fac. Bremen 2002.
M. Orski: Pasje Bolesława Faca. Arkusz 2000 nr 8.

Ucieczka niedaleko

Z. Żabicki: Takie sobie dzieciństwo. Nowe Książki 1963 nr 19, przedruk w tegoż: Proza... proza... Warszawa 1966.

Definicje osobiste

M. Sprusiński: Poszukiwania definicji. Twórczość 1966 nr 1.

Rzeźnia Maksa Heroda

T. Drewnowski: Krwawa ballada. Polityka 1981 nr 42.
M. Orski: Kaszub w stoczni. Twórczość 1982 nr 1.

Zegar w brzuchu Jonasza

T. Skutnik: Zwady serdeczne. Fakty 1980 nr 31.

Misja specjalna

M. Orski: Specjalna misja autora. Twórczość 1984 nr 3.
K. Chwin: O „Misji specjalnej” Bolesława Faca. Tytuł 1999 nr 1.
M. Orski: Misja kaszubska Bolesława Faca. Przegląd Powszechny 1999 nr 9.

Wspólne zmartwienia

Z. Chojowski: Odwaga stąpania po ziemi. Autograf 1990 nr 1.

Aureola czyli powrót do Wrzeszcza

M. Orski: Niepokoje gimnazjalisty w latach „błędów i wypaczeń. Odra 1991 nr 4.

Günter Grass – przyjaciel z ulicy Lelewela

E. Nawrocka: Grass – brakujące ogniwo literatury polskiej. Przegląd Polityczny 2000 nr 43.

Mroczne uciechy wojny

P. Huelle. „Gazeta Wyborcza1999 nr 118.
I. Joć: najnowsza powieść Bolesława Faca. Tytuł 1999 nr 1.