BIO

Urodzony 26 listopada 1913 w Brodach (oobwód lwowski); syn Tadeusza Eustachiewicza, nauczyciela gimnazjalnego, i Marii z domu Rotter. Dzieciństwo spędził w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk), do szkół uczęszczał w Ostrowie Wielkopolskim i w Rogoźnie, gdzie w 1930 zdał maturę w Gimnazjum im. Przemysława. W 1927-28 publikował wiersze w czasopiśmie szkolnym „Promień”. W 1930-34 studiował filologię polską na Uniwersytecie Poznańskim. Jako stypendysta rządu włoskiego przebywał od lipca do września 1934 w Regia Universitatà Italiana w Perugii. Po powrocie pracował do 1939 w Liceum im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. W 1936 zdał egzamin państwowy na nauczyciela szkół średnich. Jako historyk literatury debiutował w 1934 recenzją książki Giulio Bertoniego Lingua e pensiero w „Ruchu Literackim”. Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu wojsk niemieckich do Poznania przebywał w obozie na ulicy Głównej, skąd został wysiedlony na teren Lubelszczyzny. W 1940-41 był nauczycielem prywatnym w nadleśnictwie Świdnik. Od 1940 uczestniczył w działalności konspiracyjnej jako członek Szarych Szeregów, a potem Armii Krajowej (AK); brał udział w akcjach wywiadowczych i kolportażu tajnej prasy. W 1942-43 pracował w Lublinie jako nauczyciel szkół zawodowych (handlowej, mechanicznej i chemicznej) oraz jako nauczyciel w tajnym Liceum im. S. Konarskiego, przeznaczonym dla młodzieży wysiedlonej z zachodniej Polski. Ukończył kurs podchorążych AK i został skierowany do oddziału „Nerwy”. W lipcu 1944 został ranny w walce z Niemcami we wsi Kłodnica. Po wkroczeniu wojsk radzieckich powrócił do Lublina; na polecenie władz AK redagował konspiracyjne pismo satyryczne „Wentylator”. Aresztowany w listopadzie 1944 został skazany na karę śmierci zamienioną następnie na 10 lat więzienia. Od maja 1945 do października 1946 był więziony we Wronkach. Po zwolnieniu w wyniku amnestii powrócił do Poznania, gdzie podjął pracę najpierw w Liceum Jana Kantego, a następnie na Uniwersytecie Poznańskim (1947-58), początkowo jako asystent, a po uzyskaniu w 1947 doktoratu na podstawie pracy Eneida” w przekładzie Andrzeja Kochanowskiego (promotor profesor Roman Pollak) – adiunkt. Prowadził też lektorat języka włoskiego, wykładał literaturę powszechną, był zastępcą profesora literatury polskiej. Od 1948 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej (później Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, do 1958). W sezonie 1956/57 był kierownikiem Eksperymentalnego Zespołu Dramatycznego „Kuźnica” w Poznaniu. W 1958-62 pracował w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) w Krakowie, jako zastępca profesora historii literatury polskiej i wykładowca. Należał do Komisji Historycznoliterackiej Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Współpracował z czasopismem „Kierunki” (1957-79; w 1964 redaktor działu literackiego; w tymże roku cykl recenzji teatralnych pod pseudonimem L.E.) i „Dialog” (1958-71), publikując artykuły i recenzje teatralne. W 1962 przeniósł się do Warszawy. W 1965-69 pracował jako recenzent wewnętrzny w Instytucie Wydawniczym „PAX”. W sezonie 1967/68 był konsultantem literackim w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu, a w 1970-72 pełnił funkcję kierownika literackiego Teatru Klasycznego w Warszawie, następnie w 1972-74 kierownika literackiego Teatru Studio. W 1974 został powołany na stanowisko docenta kontraktowego w WSP w Siedlcach, gdzie opiekował się także kołem teatrologicznym powstałym z inicjatywy studentów. Od 1977 do przejścia na emeryturę w 1979 prowadził zajęcia dydaktyczne w WSP w Kielcach, pracował jako adiunkt w Instytucie Programów Szkolnych Ministerstwa Oświaty i Wychowania oraz współpracował jako konsultant literacki z Teatrem Ludowym w Nowej Hucie. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1956) oraz przez rząd emigracyjny w Londynie Medalem Wojska (1948 czterokrotnie), Krzyżem Armii Krajowej (1986). Zmarł 11 kwietnia 1998 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Komunalnym Północnym.

Twórczość

1. Literatura okresu Młodej Polski. Podręcznik dla techników. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa Zawodowego 1960, 250 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1961, wyd. 3 1962, wyd. 4 poprawione 1963, wyd. 5 1964, wyd. 6 1965, wyd. 7 1966, wyd. 8 1967, wyd. 9 1967, wyd. 10 1969.

2. Literatura staropolska. Podręcznik dla techników. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1962, 194 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1963, wyd. 3 1964, wyd. 4 1965, wyd. 5 1965, wyd. 6 1966.

3. Kołodziej czas. [Utwór dramatyczny; współautor:] J. Zegalski. Wystawienie: Giecz, [teatr amatorski] 1965.

4. Między współczesnością a historią. [Szkice]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1973, 342 s.

Zawartość

Introdukcja; Szkoła literatury międzywojennej [w dwudziestoleciu]; Od Apollinaire'a do Eliota; Zmierzch liryki neoromantycznej; Skamander; Magia, sentymentalizm i satyra [B. Leśmian, K. Iłłakowiczówna, M. Pawlikowska-Jasnorzewska, W. Broniewski, K.I. Gałczyński]; Awangarda; Komentarz do antologii liryki polskiej; Od Prousta do Joyce'a [dot. prozy światowej w dwudziestoleciu]; Epilogi narracyjne [o prozie polskiej]; Narracja ekspresjonistyczna; Narracja neonaturalistyczna i neorealistyczna; Prologi narracyjne; Narkotyk konwencji fabularnych; Uroda autentyczności; Między rekonstrukcją i mitologią [dot. powieści historycznej]; Maski i nagości [dot. dramaturgii światowej w dwudziestoleciu]; Teatr apolliński i teatr dionizejski [dot. dramatu polskiego]; Powszedni dzień teatru; Mały światek literacki; Konstruktorzy mostów [dot. pracy przekładowej]; Łowcy wartości [dot. krytyki polskiej]; Zabawy mędrców [o historykach literatury]; Schematy zamknięcia.

5. Przewodnik metodyczny z zakresu literatury powszechnej dla studiujących zaocznie. Siedlce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Siedlcach 1975, 75 s., powielone.

6. Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1975, 142 s. Wyd. nast.: wyd. 2 poprawione tamże 1991. Biblioteka Analiz Literackich ; wyd. 3 Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1998.

7. Obraz współczesnych prądów literackich. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1976, 267 s. Wyd. 2 tamże 1977.

Zawartość

I. Prolegomena; II. Liryka; III. Formy narracyjne; IV. Dramaturgia; V. Podsumowanie; Tabele chronologiczne.

8. Dramaturgia polska w latach 1945-1977. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1979, 219 s.

Zawartość

Introdukcja. – Informacja: Próba kontynuacji (lata 1945-1948); Małe zwierciadło współczesności (lata 1948-1951); Maska i kompromis (lata 1952-1955); W poszukiwaniu nowych wartości (lata 1956-1959); Między groteską a moralitetem (lata 1960-1967); Między barokiem a neoromantyzmem (lata 1968-1975); Zawsze jest ciąg dalszy (lata 1976-1977). – Interpretacja: Stosunek do tradycji literackiej; Technika, artyzm, rezonans.

9. Młoda Polska. Charakterystyka okresu i wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1979, 308 s. Wyd. 2 tamże 1982.

Zawartość

Ogólna charakterystyka literatury na przełomie XIX i XX wieku; Życie literackie i artystyczne; Wybitni przedstawiciele różnych nurtów w literaturze powszechnej; Liryka Młodej Polski [K. Tetmajer, J. Kasprowicz, L. Staff]. – Dramaturgia [S. Wyspiański, G. Zapolska]; Rozwój form narracyjnych [S. Żeromski, W. S. Reymont, W. Sieroszewski, W. Orkan, W. Berent]; Krytyka literacka [S. Witkiewicz, I. Matuszewski, S. Brzozowski, K. Irzykowski]. – Antologia. [Wybór wierszy i prozy].

10. Dramaturgia Młodej Polski. Próba monografii dramatu z lat 1890-1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, 445 s. Wyd. nast. tamże 1986.

Zawartość

Wstęp – założenia interpretacyjne i kompozycyjne; Schyłkowa faza dramatu mieszczańskiego; Dramaturgia popularna; Gabriela Zapolska; Modernistyczny konflikt środowisk i pokoleń; Przybyszewski i jego satelici; Dramat naturalistyczny; Dramat naturalistyczno-symboliczny; Dramat neoromantyczny; Dramaturgia symbolistów; Wyspiański; W kręgu Wyspiańskiego; Teatr, traktat i misterium; Aneks.

11. Luigi Pirandello. Warszawa: Czytelnik 1982, 133 s.

Szkic L. Eustachiewicza oraz wybór wypowiedzi L. Pirandella i krytyków o jego twórczości.

12. Dwudziestolecie 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1983, 429 s. Wyd. 2 poprawione tamże 1990, 383 s.

13. Quo vadis” Henryka Sienkiewicza. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1983, 149 s. Biblioteka Analiz Literackich .

14. Dramaturgia współczesna: 1945-1980. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1985, 430 s.

Zawartość

Wstęp. – Plan daleki – dramaturgia powszechna: Kontynuacje, egzystencjalizm i awangarda; Dramaturgia francuska. – Wachlarz i corrida: Dramaturgia włoska; Dramaturgia hiszpańska; Dramaturgia krajów Ameryki Łacińskiej; Dramaturgia portugalska; Dramaturgia brazylijska. – W cieniu Brechta i Dürrenmatta: Dramaturgia Niemieckiej Republiki Demokratycznej; Dramaturgia Republiki Federalnej Niemiec; Dramaturgia austriacka; Dramaturgia szwajcarska. – Od O'Neilla do Bonda. – Realizm i humanizm: Dramaturgia radziecka. – Maski bliskie i dalekie: Dramaturgia bułgarska; Dramaturgia jugosłowiańska; Dramaturgia czeska; Dramaturgia rumuńska; Dramaturgia węgierska; Dramaturgia fińska; Dramaturgia skandynawska; Dramaturgia turecka; Dramaturgia arabska; Dramaturgia Czarnej Afryki; Dramaturgia japońska. – Plan bliski – dramaturgia polska: Schemat periodyzacji; Senat dramaturgów; Godzina schematów; W stronę realizmu; W stronę kreacjonizmu; Mity i maski; W stronę eklektyzmu; Sowizdrzał pilnie poszukiwany; Protagoniści. – Tak toczy się światek – Sławomir Mrożek; Kameleon i dies irae – Tadeusz Różewicz; Ołtarz wzniesiony demonom – Ireneusz Iredyński; Pieśń o ziemi naszej – Ernest Bryll. – Z perspektywy komparatystycznej.

15. Dramat europejski w latach 1887-1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1993, 462 s.

Zawartość

Rozdziały: Dramaturgia francuska; Dramaturgia włoska i hiszpańska; Dramaturgia niemiecka i austriacka; Dramaturgia skandynawska; Dramaturgia angielska; Dramaturgia piśmiennictw słowiańskich; W funkcji epilogu.

16. Szewcy” Stanisława Ignacego Witkiewicza. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1994, 143 s. Biblioteka Analiz Literackich Wyd. 2 tamże 1997.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Spory o interpretację twórczości Wyspiańskiego. Pamiętnik Literacki 1959 z. 1 s. 111-129.
Artyzm „Mojego świata” Jana Kasprowicza. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Filologia Polska. Prace Historycznoliterackie 1961 z. 11 s. 105-115.
Typologia dramatu Młodej Polski na tle porównawczym. W: Z problemów literatury polskiej XX wieku. T. 1. Warszawa 1965 s. 370-385.
Komedie Adama Grzymały-Siedleckiego. W: Adam Grzymała-Siedlecki. Kraków 1966 s. 148-161.
W. Perzyński. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 5. Literatura okresu Młodej Polski. T. 2. Warszawa 1967 s. 393-406.
Antyk Wyspiańskiego na tle porównawczym. Pamiętnik Literacki 1969 z. 1 s. 3-21.
Kazimierz Zalewski. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 4. Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu. T. 3. Warszawa 1969 s. 309-315.
Próba syntezy dziejów teatru polskiego w latach 1919-1939. W: Pięćdziesiąt lat Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach. Katowice 1976 s. 52-76.
Humor Dygasińskiego. W: O Adolfie Dygasińskim. Kielce 1979 s. 44-69.
Symboliczne dramaty Hauptmanna. Acta Universitatis Wratislaviensis. Germanica 1992 t. 94 s. 81-91.
Horyzonty religijne polskiej prozy końca XIX – początku XX wieku. W: Proza polska w kręgu religijnych inspiracji. Lublin 1993 s. 203-235.

Przekłady i adaptacje

1. H. Sienkiewicz: Krzyżacy. Adaptacja sceniczna. Wystawienie: Poznań, Teatr Eksperymentalny „Kuźnica 1956.
2. D. de Rougemont: Miłość a świat kultury zachodniej. Przeł. L. Eustachiewicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1968, 307 s. Wyd. 2 tamże 1999.
3. J. Sémolué: Julien Green czyli Obsesja zła. Przeł. L. Eustachiewicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX 1969, 143 s.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. K. Opaliński: Satyry. Oprac. [i wstęp:] L. Eustachiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1953 LXII, 320 s. Biblioteka Narodowa I, 147. [Wyd. 2] tamże 2005.
2. Antologia literatury powszechnej. [Oprac.:] L. Eustachiewicz. T. 1-2. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1968, 464 + 491 s. Wyd. 2 zmienione tamże 1973, 671 + 645 s.
3. Wypisy z literatury powszechnej dla szkół średnich. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1970, 375 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 zmienione z podtytułem: Dla szkół średnich 1973, wyd. 3 1974, wyd. 4 1976, wyd. 5 1980, wyd. 6 Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1985.
4. W. Perzyński: Wybór komedii. Oprac.: L. Eustachiewicz. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1980, 378 s. Biblioteka Narodowa I, 237.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik badaczy literatury polskiej. T. 5. Łódź 2002 (B. Bogołębska).

Między współczesnością a historią

Z. Bieńkowski: Dystans. Kultura 1974 nr 31.
T. Burek: Pozłotka i coś jeszcze czyli systematysta na opak wywrócony. Twórczość 1974 nr 9.
M. Danilewicz Zielińska: Historia literatury. Kultura”, Paryż 1975 nr 7/8.

Antologia literatury powszechnej

U. Kozioł: Z poczekalni. Odra 1968 nr 5.