ESSMANOWSKI Stefan

Urodzony 8 sierpnia 1898 w Miechowie; syn Józefa Essmanowskiego, nauczyciela gimnazjalnego, i Leokadii z Kamińskich. Uczęszczał do III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie (1909-14), a potem do gimnazjum w Wadowicach; w 1917 uzyskał świadectwo dojrzałości. W tymże roku rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Debiutował w 1919 wierszem pt. Bon – ton , ogłoszonym w „Zdroju” (nr 4; podpisanym Stefan Tadeusz Jazgot). Do 1920 należał do zespołu redakcyjnego tego pisma i współpracował z grupą skupionych wokół niego ekspresjonistów. Brał udział w działalności na rzecz przyłączenia Spiszu do Polski (1920). W 1922 uzyskał doktorat na podstawie rozprawy pt. O sielankopisarzach polskich pisanej pod kierunkiem profesora Stanisława Windakiewicza. Po zakończeniu studiów przeniósł się do Warszawy i podjął pracę w Gimnazjum im. M. Konopnickiej. W 1924 zdał egzamin nauczycielski. W 1928-29 mieszkał w Poznaniu; był redaktorem technicznym „Tęczy”, zamieszczał na jej łamach artykuły i własne tłumaczenia z języka francuskiego i angielskiego (także podpisane: Stefan Jazgot, S.E.), wykładał w oddziale dramatycznym Wielkopolskiej Szkoły Muzycznej w Poznaniu. W 1930 osiadł na stałe w Warszawie. Kontynuował pracę nauczyciela w Gimnazjum im. A. Mickiewicza. Był wykładowcą Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej na wydziale sztuki reżyserskiej, a następnie prowadził wykłady z zakresu teorii dramatu. Równocześnie zajmował się krytyką literacką i teatralną, rozwijał swoje zainteresowania literaturą hiszpańską i włoską, prowadził prace przekładowe. Współpracował (także pod pseudonimem Stefan Jazgot) m.in. z „Wiadomościami Literackimi” (1929-36), „Światem Kobiecym” (1931-32; m.in. stały cykl Listy z Warszawy ), „Rocznikiem Literackim” (w 1932-35 dział sprawozdań pt. Literatura hiszpańska ), „Pionem” (1933-35), „Tygodnikiem Ilustrowanym” (1934-39; w 1936-37 stały dział artykułów pt. Na marginesie ), „Gazetą Polską” (1935-36). Należał do Polskiego PEN Clubu. W 1938 pracował jako redaktor działu oświatowego i kulturalnego w „Roczniku PAT” (Polskiej Agencji Telegraficznej). W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Warszawie, gdzie uczył na tajnych kompletach. Był członkiem konspiracyjnej organizacji wojskowej Komenda Obrońców Polski. W kwietniu 1941 został aresztowany przez gestapo i osadzony na Pawiaku. Zginął rozstrzelany wg jednych przekazów w marcu 1942 na terenie obozu pracy Treblinka I, według innych – w masowej egzekucji 2 kwietnia 1942 w Palmirach pod Warszawą.