BIO

Urodzony 24 lipca 1952 w Gdańsku; syn Antoniego Tempskiego, urzędnika, i Janiny z domu Okołotowicz, pracownicy fizycznej. Uczył się w Technikum Tworzyw Sztucznych w Gdyni, gdzie zdał maturę w 1972. Debiutował w tymże roku wierszem pt. Jak szybko wyparowałaś... , opublikowanym w piśmie „Litery” (nr 7). W 1973-74 studiował psychologię na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie polonistykę na Uniwersytecie Gdańskim; w 1980 uzyskał magisterium. Po ukończeniu studiów pracował w różnych zawodach, m.in. jako instruktor w domu kultury, terapeuta w szpitalu psychiatrycznym, korepetytor. W 1985 ogłaszał prozę w czasopismach wychodzących poza cenzurą, m.in. w „Podpunkcie” (pod pseudonimem Janusz Wilczak). W 1988 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował m.in. jako dziennikarz w prasie polonijnej. W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Od 1992 przebywał w Wielkiej Brytanii, mieszkając w Maidenhead. Publikował w czasopismach anglojęzycznych i polskojęzycznych ukazujących się w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych mieszkał w Chicago w Stanach Zjednoczonych, skąd wielokrotnie przyjeżdżał do Polski; w 1999 osiadł w Gdańsku. Współpracował w tym czasie m.in. z z dodatkiem „Życia Warszawy”, „Ex Libris” (1995-96). W 2002 został redaktorem serii miniatur „TYPOezja”, wydawanej przez warszawską oficynę Firet.

Twórczość

1. Ten stary przebój Beatlesów nigdy nie będzie kobietą. [Arkusz poetycki]. [Grafika:] W. Deska. [Gdańsk] 1976, 21 k. Rada Uczelniana Socjalistycznego Związku Studentów Polskich w Gdańsku pod patronatem Gdańskiego Towarzystwo Przyjaciół Sztuki.

2. Wytrwale rozwijam swe złe skłonności... [Wiersze]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1978, 111 s.

Nagrody

Nagroda „Nowego Wyrazu” i Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy za najlepszy debiut poetycki przyznana podczas Warszawskiej Jesieni Poezji w 1979, nagroda w plebiscycie Gdańska Książka Roku przyznawana przez Klub Krytyki Literackiej przy Oddziale Gdańskim Związku Literatów Polskich w 1979.

Zawartość

Wiersz: Wyznanie wiary oraz cykle: Ojciec już umarł było cicho; Kiedy ona poprawia włosy; Ja, Szczur; W środku wszelkich westchnień.

3. Człowiek, który udawał psa. [Opowiadanie]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1980, 66 s.

4. Wpędzony do raju. [Wiersze]. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1981, 114 s.

Zawartość

Cykle: Wpędzony do raju; Dopóki to trwa; Przerywnik.

5. Organy Rosji pracują nocą. [Wiersze]. Warszawa: Warszawska Niezależna Oficyna Poetów i Malarzy*; Przedświt* 1984, 15 s. Wyd. nast.: Warszawa: AViA* 1986, 13 s.

6. Szmaciane lata. [Wiersze]. Bydgoszcz: Pomorze 1985, 86 s.

Zawartość

Cykle: Szmaciane lata; Aksjomat; Znasz moje wszystkie; Ociemniałe elegie; Z lat 1970-1975.

7. A przecież umarłem. [Wiersze]. Szczecin: Glob 1988, 55 s.

8. Między sierpniem a młotem. [Powieść]. Warszawa: Przedświt* 1988, 115 s. [Wyd. 2] Kraków: Arcana 2005.

9. Łowca orchidei. Romans emigrancki. [Powieść]. Gdańsk: Polnord – Oskar 1994, 379 s.

10. Kundel. [Powieść]. Warszawa: W.A.B. 1999, 234 s.

11. Wiersz do szczura. Warszawa: Firet 2002, [4] s.TYPOezja”, 1.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1993.

Wywiady

Odnaleźć siebie. Rozm. B. Świąder. „Gazeta Wyborczadod. Gazeta Morska 1999 nr 65.
Wczoraj jutro było lepsze. Rozm. K. Masłoń. Rzeczpospolita 1999 nr 81.

Ogólne

Artykuły

S. Rosiek: Zasłona słów. (Wprowadzenie do lektury wiersza). W: W stronę wiersza. Interpretacje poezji najnowszej. Warszawa 1984 [dot. wiersza: Wieczorem].
M. Fedyk: Słowa, słowa metafory żarłoczne i śmierć. (O poezji Stanisława Esdena-Tempskiego). „Głos Wybrzeżadod. Delta 1987 nr 51.
D. Pawelec: Z myśli i z mięsa. Wiersze Stanisława Esdena-Tempskiego. Autograf 1990 nr 7/8.
B. Miszewski: Stanisław Esden-Tempski. W tejże: New-Age Diskurs in der polnischen Literaturwissenschaft, Literaturkritik und Lyrik der 70er und 80er Jahre. München 1995.
T. Ferenc, Z. Jankowski: Stanisław Esden-Tempski. Topos 1999 nr 4.

Wytrwale rozwijam swe złe skłonności

P. Dybel: Poeta – Szczur. Literatura 1979 nr 47.
E. Nawrocka. „Biblioteka Gdańska i Elbląska1979 nr 4.
M. Adamiec: Szczur w labiryncie. Punkt 1980 nr 9 [dot. wiersza: Ja, Szczur].
K. Pieńkosz: Oczy twoich udręk. Nowy Wyraz 1980 nr 3.

Człowiek, który udawał psa

M. Orski: Rytuały reedukacji. Odra 1983 nr 11.

Wpędzony do raju

E. Starosta: Fizjologia metafizyczna. Fakty 1982 nr 26.

Szmaciane lata

Dwugłos o Esdenie-Tempskim: A. Ogrodowczyk: Ja – zwierzę; D.T. Lebioda: Nadrealizm metaforyczny. Radar 1987 nr 4.

A przecież umarłem

W. Szturc: Wokół wierszy Stanisława Esdena-Tempskiego. Nowe Książki 1989 nr 11.

Między sierpniem a młotem

[A. Kaczyński] L. Bober: Między sierpniem a... „Kultura Niezależna”* 1988 nr 45.

Łowca orchidei

A. Chojecki: Dwie powieści w jednej; M. Czermińska: Z Wejherowa do Chicago. Tytuł 1994 nr 4.
M. Orski: Wiwisekcja. Przegląd Powszechny 1996 nr 1.

Kundel

K. Masłoń: Mity umierają, nowe mity się tworzą. Magazyn Literacki 1999 nr 4.