BIO

Urodzony 1 grudnia 1926 w Warszawie; syn Karola Drewnowskiego i Janiny z Piotrowskich, nauczycieli gimnazjalnych. W 1939 zdał egzamin do Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Po wybuchu II wojny światowej przebywał nadal w Warszawie; w styczniu 1940 został wraz z rodziną aresztowany przez gestapo w związku ze sprawą Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej i przez dziesięć miesięcy był więziony na Pawiaku. W 1941-44 uczestniczył w działaniach konspiracyjnych jako członek Armii Krajowej. Uczył się równocześnie na tajnych kompletach i uzyskał małą maturę. Po wyzwoleniu zamieszkał w Łodzi, gdzie w 1945 ukończył Liceum im. S. Żeromskiego. W tymże roku rozpoczął studia w zakresie filologii polskiej na Uniwersytecie Łódzkim. Brał czynny udział w pracy Koła Naukowego Polonistów i w ogólnopolskim ruchu kół polonistycznych. Od 1946 należał do Akademickiego Związku Walki Młodych „Życie”, a od 1947 do Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, PZPR). Pierwsze prace dziennikarskie zaczął publikować w 1946 w dzienniku „Pionier”; jako krytyk literacki debiutował w 1947 recenzją Upadku Paryża Ilji Erenburga pt. Nowa lekcja francuska, drukowaną w „Kuźnicy” (nr 19). W tymże czasie artykuły i recenzje ogłaszał również w innych czasopismach, m.in. w „Po Prostu” (1947-48) i we „Wsi” (1948-51). W 1948 przeniósł się do Warszawy i rozpoczął pracę w Instytucie Badań Literackich (IBL) na stanowisku asystenta (do 1949). W 1950 ożenił się z Marią Reder, prawniczką. W 1950-51 był asystentem przy Katedrze Historii Literatury Uniwersytetu Warszawskiego (UW). W 1951 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). W 1952 uzyskał stopień magistra. W 1950-55 prowadził dział krytyki literackiej w tygodniku „Nowa Kultura”, a następnie w 1956-61 był członkiem kolegium redakcyjnego miesięcznika „Dialog”. Nadto pracował w redakcjach pism: „Nowe Drogi” (1956/57), „Orka” (1957/58), „Kraj” (1958/59). W 1960-82 był redaktorem działu kulturalnego tygodnika „Polityka”. W 1969 został członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Literackich (AICL). W 1971 uzyskał w IBL stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy Ucieczka z kamiennego świata. (O Tadeuszu Borowskim), przygotowanej pod kierunkiem prof. Stefana Żółkiewskiego. W 1976-78 prowadził wykłady zlecone na Wydziale Polonistyki UW. W 1982 podjął pracę na stanowisku docenta w Katedrze Literatury Polskiej XX wieku UW; habilitował się w 1983 na Uniwersytecie Wrocławskim na podstawie pracy pt. Rzecz russowska. O pisarstwie Marii Dąbrowskiej. W 1977-80 był członkiem zarządu Oddziału Warszawskiego ZLP, a od 1980 wiceprezesem Zarządu Głównego; po zawieszeniu Związku brał udział w tajnej działalności Zarządu. W 1983 wystąpił z PZPR. W 1984 rozpoczął współpracę z miesięcznikiem „Literatura”. W 1989 otrzymał nagrodę Funduszu Literatury. W tymże roku na zjeździe założycielskim Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (SPP) został wybrany na członka Zarządu, w którego skład wchodził do 1994. W 1991 został mianowany profesorem. Do przejścia na emeryturę w 2001 pracował w Zakładzie Literatury XX w. Wydziału Polonistyki UW. Został członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (Wydział I Językoznawstwa i Historii Literatury), Polskiego PEN Clubu (w Zarządzie od 2003) oraz Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk (od 2003). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1954) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959). Zmarł 13 września 2018 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Twórczość

1. Moskiewskie lato. [Reportaże]. Warszawa: Czytelnik 1953, 70 s.

2. Noce i dnie” Marii Dąbrowskiej. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1965, 94 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1966; wyd. 3 Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1974.

3. Urząd” Tadeusza Brezy. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1967, 119 s. Biblioteka Analiz Literackich.

4. Breza. Warszawa: Dom Książki 1969, 57 s.

5. Krytyka i giełda. Szkice literackie. Warszawa: Czytelnik 1969, 295 s.

Zawartość

Arcy oko [o W.S. Reymoncie]; Teatr „Pod Turoniem” [dot. twórczości dramatycznej S. Żeromskiego]; Dzieje jednego pocisku [o A. Strugu]; Robotnik i klasycy [o L. Rudnickim]; „Murzyn” – „Żeglarz” – „Profesor Tutka” [dot. motywów dramaturgii J. Szaniawskiego]; Idee stamtąd [o publicystyce społecznej M. Dąbrowskiej]; Noce i dnie trzeciej jesieni [M. Dąbrowska: Gwiazda zaranna]; Miara wszystkiego [dot. M. Dąbrowskiej]; Szkice do „Biografii wewnętrznej” [dot. dramatów L. Kruczkowskiego]; „Przygoda z Vaterlandem” [L. Kruczkowskiego]; Wyrok zagłady na Jerycho [T. Breza: Mury Jerycha]; Purpurowe i czarne [T. Breza: Urząd]; Więcej takich klerków [o T. Brezie]; Krytyka i giełda; Kolumbowie – barbarzyńcy [dot. pisma „Pokolenie”]; Plotka o „pryszczatych” [dot. A. Lisiecka: Pokolenie pryszczatych]; Powrót przez zagaje [W. Zalewski: Pruski mur]; Wycieczka „w Polskę” [T. Konwicki: Wniebowstąpienie]; Niewinni czarodzieje [dot. pokolenia artystycznego 1956]; Dwa dni oszusta [I. Iredyński: Dzień oszusta]; Prowokacje na czasie [A. Brycht: Dancing w kwaterze Hitlera].

6. Ucieczka z kamiennego świata. O Tadeuszu Borowskim. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 369 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 przejrzane i uzupełnione 1977, wyd. 3 1992.

Nagrody

Nagroda „Miesięcznika Literackiego1972, „Książka roku1972.

7. Rzecz russowska. O pisarstwie Marii Dąbrowskiej. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 459 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 tamże 1987, wyd. 3 przejrzane i uzupełnione 2000.

Nagrody

Nagroda „Miesięcznika Literackiego1982.

8. Tyle hałasu – o nic? Wspomnienia. Warszawa: Czytelnik 1982, 198 s.

Nagrody

Nagroda „Polityki1982.

9. Walka o oddech. O pisarstwie Tadeusza Różewicza. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1990, 351 s. Wyd. 2 uzupełnionept. Walka o oddech. Bio-poetyka. O pisarstwie Tadeusza Różewicza. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2002.

W wydaniu 2 dodano rozdział pt. „Trzeci oddech”.

10. Próba scalenia. Obiegi, wzorce, style. Literatura polska 1944-1989. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1997, 543 s. Wyd. 2 poprawione i uzupełnione pt. Literatura polska 1944-1989. Próba scalenia. Obiegi, wzorce, style. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas; Instytut Książki 2004.

11. Porachunki z XX wiekiem. Szkice i rozprawy literackie. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas; Instytut Książki 2006, 277 s.

Zawartość

Od autora, – Pamiętnik z warszawskich płomieni; Na odsiecz Warszawie (laudacja) [na uroczystości nadania T. Różewiczowi doktoratu honorowego Uniwersytetu Warszawskiego 4 kwietnia 2001]; Sam przed nieznanym trybunałem [dot. twórczości J.J. Szczepańskiego]; Dzielne, dojrzałe dzieci [dot. A. Ścibor-Rylski: „Pierścionek z końskiego włosia”]; Z „innego świata” [dot. twórczości G. Herlinga-Grudzińskiego]; Fałszywa paralela [dot. twórczości G. Herlinga-Grudzińskiego i T. Borowskiego]; Malowana kontrutopia [dot. malarstwa B.W. Linkego]; Jak z Conrada, jak z Żeromskiego [dot. J. Gedroycia]; Ostatni autentyczny marksista [dot. A. Stawara]; Apokalipsa i umiar [dot. twórczości M. Dąbrowskiej]; [J.] Iwaszkiewicz w kontekstach europejskich; Arcydramat – antyromantyczny [dot. W. Gombrowicz: „Ślub”]; Paradoks o [T.] Brezie; Dyptyk z dzienników Nałkowskiej [dot. Z. Nałkowska: Dzienniki czasu wojny; Dzienniki]; Widmo nowego zła [dot. I. Kertesz: Los utracony]; Śladami [R.W.] Emersona przez polską literaturę; Wielki człowiek średni. „Myśli” Emersona w przekładzie Marii Dąbrowskiej (wybór); Polski everyman, czy go postrzegają? jakim go kreują? [dot. obrazu Polaka we współczesnej literaturze polskiej]; Na powierzchni literatury i w głębi; Historia do rewizji (z krótkim postscriptum).

12. Wyprowadzka z czyśćca. Burzliwe życie pośmiertne Marii Dąbrowskiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 2006, 224 s.

Zawartość

Wyprowadzka z czyśćca (w czterdziestolecie śmierci); Jak wydawałem „Dzienniki”; Dzienniki półwiecza (1914-1965); „Dokument czasów oniemiałych”; Nie tylko – odpoczciwiona (z Tadeuszem Drewnowskim rozmawia Elżbieta Sawicka); Epopeja w malowniczej ruinie; Co spod gruzów ocalało?; Orientacja polska (korespondencja Maria Dąbrowska – Jerzy Stempowski); Pojednanie z Kaliszem (w stulecia urodzin); „Noce i dnie” w wersjach pop; Sny jednej nocy; Przyjaciele – Moskale; „Drobiażdżki” [A.] Sołżenicyna tłumaczone z angielskiego; Węzły nie rozsupłane; Prohibita z podziemia; Propozycja językowa.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

O Bałuckim i „bałucczyźnie” domów otwartych. Wstęp do: M. Bałucki: Pisma wybrane. Kraków 1956 s. 7-169.
Poza kryzysem. (Trzydzieści roczników „Dialogu”). Pamiętnik Teatralny 1986 z. 4 s. 447-462.
Cenzura PRL a współczesne edytorstwo. W: Autor – tekst – cenzura. Warszawa 1998 s. 13-22.
[M.] Dąbrowska: twórczość a dziennik. W: Pisać poza rok 2000. Warszawa 2002 s. 128-138.
Oto nóż, sznur i papier. Twórczość 2003 nr 7/8 s. 95-108 [dot. twórczości T. Borowskiego].

Przekłady

1. K. Marks, F. Engels: O materialistycznym pojmowaniu dziejów kultury. (Kilka fragmentów z pism). Na podstawie książki: K. Marx, F. Engels: Über Kunst und Literatur. Berlin 1948 wybrał i przeł. T. Drewnowski. Przedmowa: T. Drewnowski. Warszawa: Czytelnik 1949, 15 s.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. Dotrzymana przysięga. Montaż sceniczny ku czci Józefa Stalina. Oprac.: T. Drewnowski i J. Wittlin. Warszawa: Iskry 1953, 120 s.
2. Zrodził nas czyn. Zbiór wierszy i pieśni. Oprac.: T. Drewnowski. Materiały przygotowali: T. Drewnowski i A. Słucki. Warszawa: Iskry 1953, 271 s.
3. T. Borowski: Utwory zebrane. Ze wstępem W. Woroszylskiego. Red. naczelny: J. Andrzejewski. Komitet red.: W. Woroszylski, T. Drewnowski, J. Piórkowski. T. 1-5. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954.
Tu też pod red. T. Drewnowskiego: t. 3. Krytyka literacka i artystyczna, 268 s.; t. 4. Publicystyka, 481 s.
4. M. Bałucki: Pisma wybrane. Wybór, [wstęp] i red.: T. Drewnowski, J. Skórnicki, A. Żyga. T. 1-12. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1956.
5. Polska Ludowa. Słownik encyklopedyczny. Komitet red.: T. Drewnowski i in. Warszawa: Wiedza Powszechna 1965, Xl, 482 s.
Redakcja działu kultury.
6. Przemiany Polaków. Ankietę zainicjowali i do druku podali: T. Drewnowski i M. Krasicki. Warszawa: Iskry 1969, 169 s.
7. T. Borowski: Opowiadania wybrane. Wybór i układ: T. Drewnowski. . Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 337 s.
8. T. Borowski: Poezje. Wybór i wstęp: T. Drewnowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 230 s. Wyd. 2 tamże 1974.
9. T. Borowski: Wspomnienia, wiersze, opowiadania. Posłowie i wybór: T. Drewnowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 382 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1977, wyd. 3 1979, wyd. 4 1981.
10. M. Dąbrowska: A teraz wypijmy... (Opowiadania). Wyd. i przedmowa: T. Drewnowski. Wyd. 1 w tej edycji. Warszawa: Czytelnik 1981, 264 s.
Tytuł i układ od wydawcy.
11. M. Dąbrowska: Dzienniki 1914-1925. [Scenariusz monodramu telewizyjnego w 3 cz.]. Telewizja Polska 1987. (Wykonanie: Z. Kucówna). Por. poz. .
12. T. Borowski: Opowiadania wybrane. Wyd. 5. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1988, 373 s.
Wyd. 1-4 pt. Wybór opowiadań. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 1967, 1968, 1983 bez podania nazwiska edytora.
13. M. Dąbrowska: Dzienniki. Wybór, wstęp i przypisy: T. Drewnowski. T. 1-5. Warszawa: Czytelnik 1988, 430 + 462 + 382 + 366 + 427 s. Por. poz. , .

Nagrody

Nagroda specjalna „Polityki1989.

Przekłady

niemiecki

w wyborze: Tagebücher 1914-1965. [Przeł.] K. Staemmler. Frankfurt am Main 1989, wyd. nast.: Frankfurt am Main 1996, wyd. 2 tamże 2000.

Wyd. nast. w nowym wyborze i układzie:.

pt. Dzienniki.

[T.]. 1. 1914-1925. 1998, 409 s. Wyd. nast. 1999.

[T.] 2. 1926-1935. 1999, 429 s.

[T.] 3. 1936-1945. 2000, 576 s.

pt. Dzienniki powojenne.

T.] 1. 1945-1949. 1996, 520 s. Wyd. 2-3 tamże 1997.

[T.] 2. 1950-1954. 1996, 481 s. Wyd. 2-3 tamże 1997.

[T.] 3. 1955-1959. 1997, 464 s. Wyd. 2 tamże 1997.

[T.] 4. 1960-1965. 1996, 413 s. Wyd. 2 tamże 1997.

14. T. Borowski: Poezje wybrane (II). Wybór i wstęp: T. Drewnowski. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza [1990], 193 s.
15. A. Ścibor-Rylski: Pierścionek z końskiego włosia. Powieść. Do druku podał i opatrzył posłowiem T. Drewnowski. Warszawa: Fundacja Kultury 1991, 353 s.
16. Księga Kaliska. W stulecie urodzin Marii Dąbrowskiej. Komitet red.: T. Drewnowski, Z. Libera, E. Steczek-Czerniawska. Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk 1996, 259 s.
17. T. Borowski: Rozmowa z przyjacielem. Wiersze. Podał do druku i wstępem opatrzył T. Drewnowski. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1999, 56 s.
18. T. Borowski: Niedyskrecje pocztowe. Korespondencja Tadeusza Borowskiego. Oprac.: T. Drewnowski. Warszawa: Prószyński i S-ka 2001, 365 s.
Korespondencja z okresu 25 II 1943-3 VII 1951.
19. M. Dąbrowska: Życie moje cudowne. Dzienniki w jednym tomie. Przygotował T. Drewnowski. Warszawa: Czytelnik 2002, 402 s. Por. poz. .
20. T. Borowski: Pisma w czterech tomach. Pod red. T. Drenowskiego, J. Szczęsnej, S. Buryły. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2003-2005.

T. 1. Poezja. Oprac. [i przedmowa:] T. Drewnowski, J. Szczęsna. 2003, 518 s.

Zawartość

Gdziekolwiek Ziemia; Noce esencjalne; Księga z dnia Wigilii; Światło i cień; Koniec wojny?; O poezji i poecie; Pokolenie; Cztery wolności; Poezja zarzucona; Z pamiętnika.

T. 2-3. Proza (1-2). Oprac.: S. Buryła. 2004, 432+484 s.

Zawartość

T. 1: Z Byliśmy w Oświęcimiu; Pożegnanie z Marią; Kamienny świat; Z kręgu Pożegnania z Marią i Kamiennego świata; Określenia oświęcimskie.. – T. 2: Pewien żołnierz; Opowiadania z książek i z gazet; Zabawa z wódką; Siedem triumfów sprawiedliwości; Muzyka w Herzenburgu; „Czerwony maj, kłopoty...” i „dysputy...”.

T. 4. Krytyka. Oprac.: T. Drewnowski. 2005, 408 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1973, 1989, 2006.

Autor o sobie

T. Drewnowski: Łódzkie juwenilia. W: Tranzytem przez Łódź. Łódź 1964.
T. Drewnowski: Rodzinne więzienie. W: Wspomnienia więźniów Pawiaka. Warszawa 1964.

Wywiady

Nie ma krytyki bez namiętności. Rozm. M. Woźniak. Czas 1978 nr 48.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (M. Brykalska).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

R. Pietrzak: Linia życia, linia pisarstwa. (Eseistyka Tadeusza Drewnowskiego). Trybuna Ludu 1982 nr 192.
J. Ziomek: Śmiech pokoleń. W tegoż: Prace ostatnie. Warszawa 1994.

Krytyka i giełda

M. Szybist: Analiza krytycznej giełdy. Miesięcznik Literacki 1970 nr 6.
T.J. Żółciński. „Więź1970 nr 5.

Ucieczka z kamiennego świata

J. Błoński: Piekła B. „Teksty1972 nr 6.
A. Mencwel: Sukces z ograniczeniem. Miesięcznik Literacki 1972 nr 9.
H. Zaworska: Kogo, za co i kto ma sądzić. Twórczość 1972 nr 12.
T.J. Żółciński: Tadeusza Borowskiego ucieczka z kamiennego świata. Więź 1972 nr 10.
K. Wyka: Recenzja pracy doktorskiej mgr Tadeusza Drewnowskiego pt. „Ucieczka z kamiennego świata. (O Tadeuszu Borowskim). Twórczość 1978 nr 4 [recenzja wewnętrzna z 1971].
T. Łubieński: Anty-Borowski. W tegoż: Pisane przedwczoraj. [Kraków]: Oficyna Literacka 1983, przedruk w tegoż: Bohaterowie naszych czasów. Londyn 1986.
K. Gąsiorowski: Fikcja realna. W tegoż: Fikcja realna. Warszawa 1986.

Rzecz russowska

H. Markiewicz: Księga russowska. Nowe Książki 1981 nr 21.
M. Danilewicz-Zielińska: Krytyka literacka. Kultura”, Paryż 1982 nr 11.
J. Piórkowski: Mity rodzinne, dramaty narodowe. Miesięcznik Literacki 1982 nr 10.
R. Matuszewski: Dąbrowska „odpoczciwiona. Twórczość 1983 nr 2.
A. Zieniewicz: Splątane ścieżki i próba porządku. Przegląd Humanistyczny 1983 nr 7.
R. Matuszewski: Dąbrowska odpoczciwiona. W tegoż: Powroty i pożegnania. Warszawa 1987.

Tyle hałasu – o nic?

T. Burek: Marszruty i manowce świadków epoki. W tegoż: Żadnych marzeń. Londyn 1987.
M. Zieliński: Wieczna zmarzłość. W tegoż: Kilka niewzruszonych przekonań. Kraków 1987.
A. Lam: Wspomnienia z pytajnikiem. W tegoż: Lupus in fabula. Kraków 1988.

Walka o oddech

S. Burkot. „Ruch Literacki1991 nr 4.
J. Kelera: Księga Drewnowskiego. „Odra1991 nr 10.
M. Wyka: Czy istnieje sprawa Różewicza. Tygodnik Powszechny 1991 nr 26, przedruk w tejże: Szkice z epoki powinności. Kraków 1992.
B. Zadura: Szczęśliwy naród...? Twórczość 1992 nr 6.
A. Zawadzki. „Pamiętnik Literacki1995 z. 1.
J. Drzewucki: Obrona żywego rozumu. Twórczość 2003 nr 10.

Próba scalenia

M. Stępień: Scalanie polskiej literatury współczesnej. Zdanie 1997 nr 3-4.
H. Gosk: Opowieść o zmaganiach literatury z historią. Nowe Książki 1998 nr 1.
W. Maciąg: Kłopoty ze scalaniem. Dekada Literacka 1998 nr 1/2.
P. Rodak: Problem scalenia. Twórczość 1998 nr 6.
L. Szaruga: Krytycznoliteracka autobiografia. Dekada Literacka 1998 nr 1/2.
T. Wójcik: Społeczna historia literatury polskiej lat 1944-1989. „Przegląd Humanistyczny1998 nr 3.
M. Wyka: Co zrobić z literaturą PRL? „Tygodnik Powszechny1998 nr 4.
B. Sienkiewicz. „Pamiętnik Literacki2002 z. 1.

T. Borowski: Niedyskrecje pocztowe

H. Zaworska: Pozornie ocalony. Nowe Książki 2001 nr 10.