BIO

Urodzony 6 października 1939 w Lublinie w rodzinie nauczycielskiej; syn Stanisława Dmitruka i Henryki z Sulińskich. W czasie okupacji niemieckiej przebywał w Lublinie i Zwoleniu. Po wojnie uczęszczał do Szkoły im. Królowej Jadwigi w Lublinie, a w 1953-57 do V Liceum Ogólnokształcącego im. S. Staszica. Następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS) w Lublinie. Debiutował w 1958 fragmentem poematu Cela, ogłoszonym w „Kamenie” (nr 23/24); w 1959 opublikował w piśmie „A Propos” (nr 1) pierwszy artykuł naukowy pt. Dwie miłości w listach Juliusza Słowackiego do matki. W 1962 otrzymał nagrodę „Życia Literackiego” za studium Z problemów młodej prozy polskiej lat 1956-1959 (druk „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F1965 t. 17). Po ukończeniu studiów w 1962 podjął pracę w Katedrze Historii Literatury Polskiej UMCS kolejno jako stażysta (1962-63), asystent (1963-65) i starszy asystent (1965-69). W 1969 uzyskał na UMCS tytuł doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy pt. Twórczość Ludwika Stanisława Licińskiego, napisanej pod kierunkiem prof. Janiny Garbaczowskiej. W 1973-75 był kierownikiem Zespołu Naukowego Literatury i Kultury XX wieku na UMCS. W 1975 rozpoczął pracę w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (IBL PAN) w Warszawie na stanowisku adiunkta w Pracowni Badań Kultury Literackiej. Tu też habilitował się w 1981 na podstawie rozprawy Literatura – społeczeństwo – przestrzeń. Przemiany układu kultury literackiej. Od 1981 kierował (jako docent) Pracownią Badań Kultury Literackiej IBL. W tymże roku został członkiem Rady Naukowej IBL oraz członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN, w którym w 1984-89 kierował Komisją Wiedzy o Kulturze Literackiej. W 1983-90 był członkiem zespołu koordynacyjnego Centralnego Problemu Badań Podstawowych Polska kultura narodowa, jej tendencje rozwojowe i percepcja, koordynowanego przez Uniwersytet Wrocławski. W 1987 przeszedł do Pracowni Literatury Oświecenia IBL. Został członkiem Polskiego Towarzystwa Semiotycznego (w 1976). W 1992 otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1994-96 prowadził wykłady i seminaria z teorii i antropologii literatury w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie. W 1997 został mianowany profesorem zwyczajnym. W 2002 odszedł z IBL PAN i przeniósł się do Rzeszowa, gdzie zaczął pracę w Zakładzie Teorii i Antropologii Literatury Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Rzeszowskiego. Zmarł 8 maja 2020 w Rzeszowie.

Twórczość

1. Literatura masowa w Polsce Ludowej. Lublin: Katedra Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1964, 56 s., powielone.

2. Twórczość Ludwika Stanisława Licińskiego. Powst. 1969.

Rozprawa doktorska. Rękopis w Bibliotece Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 350 s.

3. Literatura – społeczeństwo – przestrzeń. Przemiany układu kultury literackiej. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1980, 290 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Nagrody

Nagroda Sekretarza Naukowego Polskiej Akademii Nauk w 1981.

Zawartość

Wstęp; Literatura – komunikacja – publiczność; Zbiorowości literackie; Literatura – kultura literacka – przestrzeń.

4. Współczesne polskie koncepcje kultury. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1990, 377 s.

Zawartość

Wprowadzenie. – 1. Klasycy. Od kultury mrówek do kultury ludzi. Kryzys koncepcji naturalistycznej; 2. W kręgu teologii kultury i teologii komunikacji; 3. Socjopragmatyczna teoria kultury; 4. Antoniny Kłoskowskiej koncepcja socjologii kultury; 5. Systemowa teoria Stefana Żółkiewskiego; 6. Wiedza o kulturze literackiej. – Zakończenie.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Z problematyki młodej prozy polskiej lat 1956-1959. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F 1965 t. 17 s. 221-242.
Twórczość Ludwika Stanisława Licińskiego. Pamiętnik Literacki 1968 nr 1 s. 25-66.
Zagadnienie stereotypów w polskiej powieści popularnej I połowy XX w. Biuletyn Lubelskiego Towarzystwa Naukowego. Sectio A 1969 t. 6/9 s. 23-30.
Komunikacja literacka a instytucja publiczności. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza 1971 s. 25-42.
Tendencje rozwojowe literatury popularnej. W: Polska popularna kultura artystyczna. Wrocław 1971 s. 7-31.
Literatura lewicowa między „burzami” (1905-1917). „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F1972 t. 25 s. 175-201.
Funkcje zespołu instytucji literackich w mieście. W: Społeczne funkcje tekstów literackich i paraliterackich. Wrocław 1974 s. 305-344.
Instytucje literackie Lublina w dwudziestoleciu międzywojennym. W: Spojrzenie w przeszłość Lubelszczyzny. Lublin 1974 s. 195-211.
Z problemów życia literackiego w latach międzywojennych. W: Problemy literatury polskiej lat 1890-1939. Wrocław 1974 s. 5-71.
Życie literackie a przestrzenny układ kultury. W: Biografia – geografia – kultura literacka. Wrocław 1975 s. 195-218.
Aktualne problemy badań nad życiem literackim. Teksty 1976 nr 6 s. 51-72.
Przestrzeń w kulturze literackiej. W: Kultura – komunikacja – literatura. Wrocław 1976 s. 149-171.
Literatura – komunikacja – publiczność. Pamiętnik Literacki 1978 z. 4 s. 3-39.
Publiczność aktywna. Teksty 1980 nr 2 s. 37-54.
Sytuacje komunikacyjne w kulturze literackiej dawnej Polski. W: Z dziejów życia literackiego w Polsce XVI i XVII wieku. Wrocław 1980 s. 11-38.
Wprowadzenie do teorii publiczności literackiej. W: Publiczność literacka. Wrocław 1982 s. 21-55.
Problemy publiczności literackiej w dawnej Polsce. W: Publiczność literacka i teatralna w dawnej Polsce. Warszawa, Łódź 1985 s. 7-38.
Nowy „Świat na opak” albo o paradoksach komunikacyjnych w „Przygodach dobrego wojaka Szwejka. W: Problemy wiedzy o kulturze. Wrocław 1986 s. 41-65.
Galaktyki kultury. W: Kultura żywego słowa w dawnej Polsce. Warszawa 1989 s. 12-38.
Kultura literacka. W: Słownik literatury staropolskiej. Wrocław 1990 s. 371-383.
Geografia literacka; Pisarz. W: Słownik literatury polskiej XX wieku. Wrocław 1992 s. 322-331, 790-809.
Kontrola literatury. W: Piśmiennictwo – systemy kontroli – obiegi alternatywne. T. 1. Warszawa 1992 s. 20-31.
Kultura popularna – obieg – literatura. W: Literatura i kultura popularna. T. 2. Wrocław 1992 s. 4-24. („Acta Universitatis Wratislaviensis”, 1340).
Publiczność południa XVIII wieku. W: Kultura literacka połowy XVIII wieku w Polsce. Wrocław 1992 s. 47-75.
Instytucje literackie – literatura jako instytucja. W: Literatura i instytucje literackie w dawnej Polsce. Warszawa 1994 s. 7-21.
Józef Wybicki (1747-1822). W: Pisarze polskiego oświecenia. T. 2. Warszawa 1994 s. 5-48.
Socjologia literacka. (Badania nad życiem literackim). W: Wiedza o literaturze i edukacja. Warszawa: Wydawnictwo IBL 1996 s. 789-802.
Historia i melancholia. (Polityka w „Trędowatej” Heleny Mniszkówny). W: Z problemów aksjologii literatury i kultury popularnej. Rzeszów 1997 s. 151-170.
Metodologiczne problemy badań geografii kultury. Europa i Polska XVIII wieku. W: O dialogu kultur wspólnot kresowych. Rzeszów 1998 s. 9-34.
Oświecenie – archipelag wspólnot. W: Wiek Oświecenia. T. 14. Warszawa 1998 s. 13-30.
W kręgu teorii i historii mecenatu. W: Z dziejów mecenatu kulturalnego w Polsce. Warszawa 1999 s. 11-31.
O sztuce pisarskiej Ignacego Krasickiego. W: Ignacy Krasicki. Nowe spojrzenia. Warszawa 2001 [właśc. 2002] s. 171-197.
Oświecenie – konteksty zmiany kulturowej. W: Wiek Oświecenia. T. 17. Warszawa 2001 s. 47-65.
Strażnik gaju Akademosa. Sposoby rozumienia i uprawiania humanistyki przez profesora Zdzisława Liberę. W: Etos inteligenta-humanisty pokolenia 1910. Warszawa 2003 s. 73-82.
Portret i autoportret władzy. Cenzura w „Narkomanach” Ireneusza Iredyńskiego. W: Pejzaże kultury. Wrocław 2005 s. 484-494.
Przekład w kulturze literackiej polskiego Oświecenia. Prowizorium dokumentacyjne. W: Literatura i jej konteksty. Rzeszów 2005 s. 34-45.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1989, 1990, 2005.

Literatura – społeczeństwo – przestrzeń

W. Adamiec: Widziane z daleka. Nowe Książki 1981 nr 17.
W. Kiedacz. „Zeszyty Prasoznawcze1981 nr 3.
A. Urbański. „Rocznik Biblioteki Narodowej1981/82 nr 17/18.
J. Ziomek. „Pamiętnik Literacki1981 z. 4.