BIO

Urodzony 28 września 1933 w Pruszkowie; syn Aleksandra Sokoła-Dąbrowskiego, urzędnika, archiwisty, i Michaliny z Rutkowskich. Dzieciństwo spędził w Warszawie, gdzie mieszkał nadal w czasie okupacji niemieckiej, ucząc się na tajnych kompletach. Po wojnie uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. S. Żeromskiego w Kwidzynie. Był aktywnym członkiem Związku Harcerstwa Polskiego, w 1948 wstąpił do Związku Walki Młodych, a następnie do Związku Młodzieży Polskiej. W 1950 został członkiem Koła Młodych Pisarzy przy Oddziale Gdańskim Związku Literatów Polskich (ZLP) i podjął pracę dziennikarską w „Sztandarze Młodych”. Po zdaniu w 1951 matury rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W tymże roku zaczął ogłaszać pierwsze wiersze w czasopismach: „Żołnierz Polski” (Lipcowa ofensywa, nr 30), „Sztandar Młodych” (Referat z wnioskiem, nr 286) i „Nowa Kultura” (Rocznik 50, nr 48; wiersz ten uważał za właściwy debiut poetycki). W 1951-52 był członkiem, a następnie przewodniczącym warszawskiego Koła Młodych Pisarzy, w 1952 został członkiem ZLP. W 1954 należał do grona założycieli warszawskiego Studenckiego Teatru Satyryków (STS), z którym współpracował do 1959, pisząc liczne skecze, piosenki, monologi oraz występując w wielu programach. W 1955 uzyskał magisterium i rozpoczął stałą pracę dziennikarską. Był kierownikiem działu kulturalnego kolejno w czasopismach: „Po Prostu” (1955-56), „Sztandar Młodych” (1956-57), „Od Nowa” (1959), nadto w 1957 wszedł w skład zespołu założycielskiego, a następnie kolegium redakcyjnego, tygodnika „Polityka”. W 1956 został członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR); w tymże roku otrzymał Warszawską Nagrodę Literacką Młodych. W 1957 studiował slawistykę na Sorbonie w Paryżu. W 1960 ożenił się z Ireną Lewandowską, tłumaczką. W 1960-61 był redaktorem naczelnym pisma „Współczesność” (tu też stała rubryka pt. Notatki o wierszach). W latach następnych zajmował się pracą przekładową głównie z języka rosyjskiego. Uczestniczył w konkursach literackich, otrzymując nagrody i wyróżnienia. W 1967 wystąpił z PZPR. W 1975 prowadził wraz z Sewerynem Pollakiem seminarium dla młodych tłumaczy organizowane przez Klub Tłumaczy ZLP. W styczniu 1976 podpisał Memoriał 101 wyrażający protest przeciw projektowanym zmianom w konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Po 1976 należał do współpracowników wydawanego poza cenzurą „Biuletynu Informacyjnego KOR” (tu podpisany też: A. Jastrzębiec-Owrucki). Odbył liczne podróże zagraniczne (Rumunia, Francja, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, Niemiecka Republika Demokratyczna, Republika Federalna Niemiec, Szwajcaria, Austria, Włochy, Dania). W 1978 został objęty zapisem cenzury. W maju 1978 na walnym zebraniu Oddziału Warszawskiego ZLP wystąpił przeciw władzom Związku, którym zarzucał angażowanie się w represjonowanie kolegów pisarzy. Zmarł tydzień później, 10 maja 1978 w Warszawie, w wyniku pobicia „przez nieznanych sprawców”.

Twórczość

1. [Utwory w:] Myślenie ma kolosalną przyszłość. Wybór tekstów satyrycznych i piosenek warszawskiego STS [Studenckiego Teatru Satyryków] 1954-1956. Przedmowa: W. Dąbrowski. Warszawa: Iskry 1957, 246 s.

Tu przedmowa pt.: Nieco o STS-ie oraz następujące skecze, monologi i wiersze W. Dąbrowskiego: Kalendarze Orbisu; Katakumby; Zmiana przekonań; Song do widowni; Prasówka; Piosenka dla matki; Wiersz o przetartym kołnierzyku; Pajęczyna [wspólnie z A. Osiecką]; Piosenka o potrzebie ateizmu; Zostań księżycu; Kasztany.

2. Rocznik 33. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1959, 107 s.

3. Imię nadziei. Scenariusz widowiska. Oprac.: W. Dąbrowski, A. Mandalian, W. Woroszylski. Prapremiera: Warszawa, Sala Kongresowa 1962.

4. Koncert hebanowy. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1966, 103 s.

5. Ognicha. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1971, 81 s.

6. Arrasowanie. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1976, 101 s.

Nagrody

Nagroda Fundacji Roberta Gravesa przyznana przez Polski PEN Club w 1977.

7. Portret trumienny [1-48]. [Poemat]. Powst. 1977. Druk „Znak” 1981 nr 9 s. 1220-1232. Przedruk zob. poz. .

Adaptacje

telewizyjne

Teatr Małych Form 1983.

8. Portret trumienny. [Wiersze]. Z teki pośmiertnej wyboru dokonał A. Mandalian. Warszawa: Czytelnik 1982, 133 s.

Zawartość

Zawiera 3 cykle wierszy: pierwszy bez tytułu, zamknięty poematem: Portret trumienny [1-48]; Z papierów; Notatki poetyckie.

9. Poezje wybrane. Wstęp i wybór: A. Mandalian. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1983, 125 s.

Zawartość

Zawiera wiersze z tomów poz. , , , , . – oraz: M. Głowiński: Poeta – rocznik 33 (Wspomnienie pośmiertne).

Teksty piosenek i skecze w przedstawieniach Teatru STS

Prostaczkowie, składanka satyryczna. 1954.
Konfrontacja. 1955.
Myślenie ma kolosalną przyszłość. 1955.
Agitka. 1956.
Czarna przegrywa – czerwona wygrywa. 1956.
Siódmy kolor czerwieni. 1957.

Przekłady i adaptacje

1. A. Sołżenicyn: Jeden dzień Iwana Denisowicza. [Opowiadanie]. Przeł.: W. Dąbrowski i I. Lewandowska. Polityka 1962 nr 48-52, 1963 nr 1-5. Wyd. osobne [Warszawa:] Niezależna Oficyna Wydawnicza*; Niezależna Spółdzielnia Wydawnicza 1* [1980], 65 s. Wyd. nast.: tamże* [1981]; Opole: Aneks* 1981; Wrocław: Wyzwolenie* 1981; Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza. Niezależna Spółdzielnia Wydawnicza 1 [ok. 1989]; Warszawa: Iskry 1989, tamże: wyd. 2 [!] 1992; [wyd. 3] 1994, wyd. 4 1996, wyd. 5 1997, wyd. 5 [!] 1998, wyd. 4 [!] 2000, wyd. 7 [!] 2002.
2. L. Zorin: Przyjaciele i lata. (Kronika dramatyczna w 3 częściach). Dialog 1962 nr 11 s. 37-87.
3. A. Afinogenow: Dalekie. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Częstochowa, Teatr Dramatyczny im. A. Mickiewicza 1963.
4. A. Strug: Dzieje jednego pocisku. Adaptacja: W. Dąbrowski. Telewizja Polska 1963.
5. J. Bondariew: Bataliony proszą o ogień. [Powieść]. Warszawa: Książka i Wiedza 1964, 288 s. Wyd. 2 tamże 1966.
6. S. Żeromski: Ludzie bezdomni. Adaptacja pt. Doktór Judym. Telewizja Polska 1964.
7. W. Ławrientiew: Czcij ojca swego. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Opole, Teatr Ziemi Opolskiej 1965.
8. M. Bułhakow: Iwan Wasiliewicz. [Utwór dramatyczny]. Przeł. przed 1966.
Na zamówienie Ministerstwa Kultury i Sztuki (informacja tłumacza).
9. M. Gorki: Wassa Żeleznowa. [Utwór dramatyczny – pierwsza wersja]. Przeł.: W. Dąbrowski i I. Lewandowska przed 1966. Prapremiera: Łódź, Teatr Nowy 1977.
10. I. Stadniuk: Któż jest aniołem? [Powieść]. Warszawa: Książka i Wiedza 1967, 287 s.
11. M. Bułhakow: Życie pana Moliera. [Powieść]. Przeł.: W. Dąbrowski i I. Lewandowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968, 341 s. Wyd. nast.: wyd. 2: Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1987; [wyd. 3] Warszawa: Prószyński i S-ka 1999; pt. Życie pana de Molierè. Warszawa: Muza 2004.
12. M. Bułhakow: Mistrz i Małgorzata. [Powieść]. Przeł.: W. Dąbrowski i I. Lewandowska. Warszawa: Czytelnik 1969, 603 s. Wyd. nast.: wyd. 2-10 tamże w 1970-1993; Wstęp: A. Drawicz. Oprac.: G. Przebinda. Wrocław: Ossolineum 1990, Biblioteka Narodowa II, 229; wyd. 11 Warszawa: Czytelnik 1994, tamże: wyd. 12 1995, wyd. 13 1996, wyd. 14 1997, wyd. 15 1997, wyd. 1 w tej edycji 1997; Warszawa Prószyński i S-ka 1998, tamże: 1999, 1999 [!], 2000; Warszawa: Muza 2001, tamże 2002; Warszawa: De Agostini Polska; „Altaya” Polska 2002; Kraków: Mediasat Poland [2004]; Warszawa: Muza 2004.
13. E. Drabkina: Na przełomie zimy. [Wspomnienia o Leninie]. Przeł.: W. Dąbrowski, I. Lewandowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1970, 208 s.
14. A. Wozniesieński: Longjumeau. Poemat. Warszawa: Czytelnik 1970, 32 s.
15. A. Kirnosow: Dwa kwietnie. [Powieść]. Przeł.: I. Lewandowska i W. Dąbrowski. . Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 425 s.
16. [L.A. Lippy] Ahto Levi: Notatnik Szarego Wilka. [Pamiętnik]. Przeł. [z rosyjskiego]: I. Lewandowska i W. Dąbrowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 254 s.
17. B. Okudżawa: Nieszczęsny Awrosimow. Powieść. Warszawa: Iskry 1971, 387 s.
18. A. Arbuzow: Wybór. Przeł. W. Dąbrowski. Adaptacja: K. Ciciszwili. Telewizja Polska 1972.
19. M. Bułhakow: Biała gwardia. [Powieść]. Przeł.: I. Lewandowska, W. Dąbrowski. . Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972, 325 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 2 [!] 1989; wyd. 3 [właśc. 4] 1992; Warszawa: Prószyński i Ska 1998; Warszawa: Muza 2002; Warszawa: De Agostini we współpracy z Editiones Altaya Polska 2003.
W wydaniach 1-2 również: W. Niekrasow: Zamiast posłowia.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: R. Długoborski. Polskie Radio 1981.
20. C. Ajtmatow; K. Muhamedżanow: Wejście na Fudżi-Jamę. Dramat w 2 częściach. Przeł. z rosyjskiego W. Dąbrowski. Dialog 1973 nr 10 s. 55-87. Prapremiera: Kielce, Teatr im. S. Żeromskiego 1983.
21. J. Dombrowski: Czarna dama. Trzy opowieści o Szekspirze. Przeł.: I. Lewandowska i W. Dąbrowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 174 s.
22. S. Gorodecki: Ogrody Semiramidy. [Powieść]. Przeł.: I. Lewandowska i W. Dąbrowski. Warszawa: Książka i Wiedza 1973, 191 s.
23. E. Jewtuszenko: Uniwersytet kazański. Poemat. Warszawa: Iskry 1973, 90 s.
24. K. Kulijew: Zraniony kamień. [Wiersze]. Wybór i wstęp: W. Dąbrowski. Przeł.: W. Dąbrowski, K. A. Jaworski, W. Woroszylski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 63 s.
25. A. Makajonok: Wykończony apostoł. [Sztuka w 2 aktach]. Przeł.: I. Lewandowska i W. Dąbrowski. ok. 1973.
Inf.: [J. Matulewicz] JM. „Nowości Teatralne1973 nr 6.
26. E. Szwarc: Kopciuszek. [Utwór dramatyczny]. Przeł.: I. Lewandowska, W. Dąbrowski. . Prapremiera: Wrocław, Teatr Lalek 1973.
27. B. Wasiliew: O świcie jest tu spokojnie. Przeł.: I. Lewandowska i W. Dąbrowski. Adaptacja: J. Lubimow, B. Głagolin. Prapremiera: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1973.
28. W. Kisielow: Trzecia miłość. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1974, 378 s.
29. Klub 12 krzeseł. [Antologia utworów satyrycznych]. Wybór: A. Mostowicz. Przeł.: I. Lewandowska, W. Dąbrowski, A. Mostowicz. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1974, 255 s.
30. B. Okudżawa: Mersi, czyli Przypadki Szypowa. Wodewil z myszką, zdarzenie prawdziwe. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 233 s. Wyd. 2 tamże 1986.

Adaptacje

teatralne

Merci, czyli wodewil z myszką. Prapremiera: Warszawa, Teatr Rozmaitości 1976.
31. M. Szatrow: Pogoda na jutro. Reportaż z miejsc wydarzeń w dialogach, listach, depeszach i innych dokumentach. Dialog 1974 nr 11 s. 64-94.
32. I. Sztok: Stworzenie świata. [Utwór dramatyczny]. Prapremiera: Wałbrzych, Teatr Lalek 1974.
33. G. Emin: Siedem pieśni o Armenii. [Opowieści]. Przeł.: I. Lewandowska, W. Dąbrowski. Warszawa: Książka i Wiedza 1975, 188 s.
34. W. Koniecki: Pośród mitów i raf. [Szkice z podróży]. Przeł.: I. Lewandowska, W. Dąbrowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1975, 395 s.
35. B. Owsepian: O tych, co nie wrócili. [Powieść]. Przeł. W. Dąbrowski. Warszawa: Iskry 1975, 252 s.
36. M. Ibrahimbekow: Kto pojedzie do Truskawca. [Powieść]. Przeł.: W. Dąbrowski, I. Lewandowska. Warszawa: Książka i Wiedza 1976, 259 s.
37. Krokodil. Safari na grzesznym świecie. [Antologia utworów satyrycznych]. Wstęp, wybór tekstów i rysunków: M. Siemionow. Przeł.: W. Dąbrowski, J. Waczków. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1976, 155 s.
38. J. Kross: Immatrykulacja Michelsona. [Powieść]. Przeł. W. Dąbrowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1976, 97 s. [Wyd. 2] Warszawa: Prószyński i S-ka 1998.
39. G. Matewosjan: Pomarańczowy tabun. [Powieść]. Przeł. [z rosyjskiego] W. Dąbrowski. Warszawa: Czytelnik 1977, 350 s.
40. A. Beekman: Katarynka. [Powieść]. Przeł. z rosyjskiego W. Dąbrowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 230 s.
41. S. Michałkow: Bałałajkin i spółka. Wg powieści M. Sałtykowa-Szczedrina pt. „Idylla współczesna”. Przeł. W. Dąbrowski. Prapremiera: Katowice Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1978.
42. M. Moskwin: Dwa długie dni. [Opowieści]. Warszawa: Książka i Wiedza 1980, 550 s.
43. Arakel z Tebryzu: Księga dziejów. Kronika ormiańska. Przeł. z rosyjskiego: W. Dąbrowski i A. Mandalian. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 607 s.
44. M. Bułhakow: Fatalne jaja. [Powieść]. Przeł.: I. Lewandowska, W. Dąbrowski. Literatura na Świecie 1981 nr 9 s. 4-107. Wyd. w: M. Bułhakow: Fatalne jaja i inne opowiadania. Warszawa: Alfa 1988 s. 5-97. Wyd. nast. oddzielne: Warszawa: Prószyński i S-ka 1998, 74 s., tamże 1999; Warszawa: Muza 2002. Przedruk zob. poz. , .
45. B. Okudżawa: Wędrówki dyletantów. Z zapisków porucznika rezerwy Amirana Amiłachwariego. [Powieść]. T. 1. Przeł. W. Dąbrowski; t. 2. Przeł. A. Mandalian. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 363 + 299 s.
46. M. Bułhakow: Notatki na mankietach. Wczesna proza. [Opowiadania]. Wybór: A. Drawicz, A. Sarachanowa. Przeł.: W. Dąbrowski, A. Drawicz, I. Lewandowska, A. Sarachanowa. Posłowie: A. Drawicz. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984, 469 s. [Wyd. 2] Kraków: Wydawnictwo Literackie 1994, 262 s.
Tu w przekładzie W. Dąbrowskiego wspólnie z I. Lewandowską: W nocy z drugiego na trzeci; Traktat o dachu nad głową; Przyśnił mi się sen...; Był maj; Diaboliada; oraz wspólnie z I. Lewandowską i A. Drawiczem: Notatki na mankietach.
47. M. Bułhakow: Opowiadania. Przeł.: W. Dąbrowski, I. Lewandowska. Warszawa: Współpraca 1989, 237 s.
48. M. Bułhakow: Fatalne jaja; Diaboliada. Przeł.: W. Dąbrowski, I. Lewandowska. Warszawa; Czytelnik 1993, 139 s.

Zawartość

Zawiera powieść zob. poz. oraz opowiadanie z poz. .
49. M. Bułhakow: Diaboliada. [Opowiadanie]. Warszawa: Prószyński i S-ka 1998, 45 s. Wyd. nast. Warszawa: Muza 2003. Zob. poz. .
50. B. Okudżawa: Kieszonkowe przygody. [Dla dzieci]. Przeł. I. Lewandowska. Piosenki napisał W. Dąbrowski. Warszawa: Prószyński i S-ka 1999, 42 s.
51. M. Bułhakow: Fatalne jaja; Diaboliada; Psie serce. [Powieści i opowiadanie]. Przeł.: W. Dąbrowski, I. Lewandowska. Warszawa: De Agostini we współpracy z Editiones Altaya Polska 2003, 293 s. Zob. poz. , .
Powieść Psie serce w przekładzie I. Lewandowskiej.

Zob. także Prace redakcyjne poz. , , .

Prace redakcyjne

1. Ojczyzna codzienna. Materiały repertuarowe na 15-lecie PKWN. Wybór i oprac. inscenizacji: W. Dąbrowski i W. Siemion. Wstęp: W. Dąbrowski. Warszawa: Iskry 1959, 527 s.
2. Wiersze potrzebne. Wybór: W. Dąbrowski. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie 1966, 159 s.
3. B. Okudżawa: 20 piosenek na głos i gitarę. Wybór i red. poetycka: W. Dąbrowski, W. Woroszylski. Oprac. muzyczne: J. Jędrzejczak. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1970, 67 s., nuty. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1972, wyd. 3 1973, wyd. 4 1976, wyd. 5 1985.
Tu także wiersze w przekładzie W. Dąbrowskiego.
4. Antologia nowoczesnej poezji rosyjskiej 1880-1967. [Wybór:] W. Dąbrowski, A. Mandalian, W. Woroszylski. T. 1-2. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1971, 535 + 415 s.
Tu także wiersze w przekładzie W. Dąbrowskiego.
5. Symboliści i akmeiści rosyjscy. [Antologia]. Wybór i wstęp: W. Dąbrowski, A. Mandalian, W. Woroszylski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 333 s.
Tu także wiersze w przekładzie W. Dąbrowskiego.
6. A. Tarkowski: Pierworództwo. [Wiersze]. Wybór i wstęp: W. Dąbrowski. Przeł. W. Dąbrowski i in. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 65 s.

Scenariusze i montaże utworów

Wystawiane w Telewizji Polskiej:.

A. Achmatowa: Miejsce, jakie miałam. 1973.
W. Chlebnikow: Głody. 1973.
Do wszystkich! Scenariusz oparty na fragmentach utworów A. Arbuzowa, K. Treniewa, K. Simonowa. Oprac.: W. Dąbrowski i I. Lewandowska. 1973.
E. Jewtuszenko: Przeczucie wiersza. 1973.
O. Mandelsztam: Requiem dla miasta. 1973.
B. Pasternak: Aż do korzenia. 1973.
D. Samojłow: Nagi pień. 1973.
A. Tarkowski: Przyszłość jedynie. 1973.

Nadto B. Okudżawa: Związek przyjacielski. Wystawienie: Warszawa Teatr w Starej Prochowni 1974.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1966, 1967, 1973, 1976.

Słowniki i bibliografie

• [Nota biograficzna w:] Kolumbowie i współcześni. [Oprac.:] A. Lam. Warszawa 1972.
Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (M. Brykalska).
Literatura Polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989 ([A. Drawicz] ad.).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Artykuły

M. Głowiński: Poeta – rocznik 33. Teksty 1979 nr 2, przedruk w: W. Dąbrowski: Poezje wybrane. Warszawa 1983.
Z. Mocarska: Jak przy zapałce poznać twarz historii?” (O poezji Witolda Dąbrowskiego). Znak 1981 nr 9.
P. Piaszczyński: Imię trudnego dzieła. Kultura 1981 nr 8.
W. Woroszylski: Nie mam o czym pisać. Poeci. W tegoż: Na kurczącym się skrawku i inne zapiski z kwartalnym opóźnieniem. Londyn 1984, toż [Kraków]* 1984 [dot. m.in. W. Dąbrowskiego].
A. Nowak: Pamięć, czarna płaczka nasza?. (O poezji Witolda Dąbrowskiego). Poezja 1985 nr 7/8.
A. Mandalian; E. Pałłasz: Witold Dąbrowski. [Wypowiedzi; notowała] J. Dąbrowska. „Gazeta Wyborcza” dod. Gazeta Stołeczna 1998 nr 110.
Z. Mocarska-Tycowa: „Jak przy zapałce poznać twarz historii?”. (O poezji Witolda Dąbrowskiego). W tejże: Spotkania w słowie. Toruń 1999.

Portret trumienny [Wiersze]

T. Szyma: Kondukt narodowy. Tygodnik Powszechny 1983 nr 1.
R. Matuszewski: Pośmiertny tom Witolda Dąbrowskiego. Twórczość 1984 nr 7, przedruk w wersji zmienione pt.: Portret trumienny. W tegoż: Powroty i pożegnania. Warszawa 1987.

J. Prevért: Poezje wybrane

W. Woroszylski: Idź, szukaj Antygon. Więź 1984 nr 6.
T. Złotorzycki: Przeciw milczeniu i nicości. Nowe Książki 1985 nr 1.

M. Bułhakow: Mistrz i Małgorzata

M. Szymonik: O perevode romana Bulgakova „Master i Margarita” na poskij jazyk. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F”. 1968/69 t. 23/24 [omówienie przekł.: Mistrz i Małgorzata].
I. Obłąkowka-Galanciak: Kilka uwag o translokacji nazw własnych w przekładzie. (Na materiale polskiego tłumaczenia „Mistrza i Małgorzaty” M. Bułhakowa). W: Świat przedstawiony w dziełach pisarzy Wschodniej Słowiańszczyzny. Zielona Góra 1994 [dot. przekł. I. Lewandowskiej i W. Dąbrowskiego].