BIO

Born on 25 February 1936 in the village of Połoneczka (near Baranowicze, now Baranavichy, Belarus); son of the teachers Wiktor and Janina. After the end of the Second World War, he, his mother and siblings were repatriated (to use the official terminology of the time) to Poland. He initially lived in Nowogród and Miastkowo (in the Łomża region) before moving to Zapasieki (in the Cieszyn region) and then, finally, to Jaworze Nałęże, near Bielsko-Biała. He attended the TPD (Children's League) Grammar School (No. 3 – now named after Stefan Żeromski) in Bielsko-Biała. During this period, he started writing poetry and (unpublished) short stories, as well as creating his first works of art. He completed his advanced secondary education in 1953 and began studying painting at the Academy of Fine Arts (ASP) in Krakow. He was accepted to the Association of Polish Artists and Designers (ZPAP – Związek Polskich Artystów Plastyków) but was later expelled for failing to pay his membership fees. He abandoned his studies at ASP but remained active as a painter and sculptor, while also moving into stage design and photography. In 1956, he co-founded the Krakow cabaret group Piwnica pod Baranami, writing song lyrics and monologues for the group, as well as performing with them and designing sets for numerous shows. He made his debut as a poet in 1957 with the poem Szyba (Window Pane) and as a prose writer the same year with the short story Przypowiastka prawdziwa o wielu bardzo sprawach (A True Tale about a Great Many Things), which appeared in the periodical "Zebra" (no. 6). In subsequent years, he also wrote scripts for two relatively autonomous theatre groups Teatr STS and Teatr 38, as well as for his own cabaret group Remiza, which was founded in 1961 and performed for around six months at the Piwnica pod Jaszczurami club. He devised the Opera strażacka (Fireman's Opera) programme for Remiza. He wrote the lyrics for around 300 songs, with several of them receiving awards at the National Festival of Polish Song (Krajowy Festiwal Piosenki w Opolu), including Czarne Anioły (Black Angels), with music by Zygmunt Konieczny and performed by Ewa Demarczyk, which won a prize at the inaugural festival in 1963. In 1964, he founded the beat band Szwagry, remaining as the group's artistic and literary directory until 1969, also serving as the band's master of ceremonies. He received a special prize for his lyrics for the band from the jury of the inaugural Polish Review of Popular Music (Ogólnopolski Przegląd Zespołów Muzyki Rozrywkowej) in Gliwice in 1965. The same year he received an award from the Geneva-based Kościelski Foundation. In 1967, he started writing film scripts, while also featuring in eighteen films as an actor, primarily in minor roles. He published his poetry in the weekly "Szpilki" (intermittently between 1970 and 1978). He published one edition of an illegal periodical, contributing drawings and song lyrics. Many of his drawings and texts were destroyed as a result of a house fire in 1977. The rest of his private archive was left in the care of the actress Anna Dymna, née Dziadyk, whom he married in 1971. He suffered from health complications as a result of his increasingly severe alcoholism. He died on 12 February 1978 in Krakow, where he is buried at the Salwator Cemetery. The Wiesław Dymny Cultural Foundation was established in Montreal in 1987.

Twórczość

1. Opowiadania zwykłe. Warszawa: Wydawnictwo Iskry 1963, 226 s. Wyd. nast.: Warszawa: Muza 1997.

Nagrody

Nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie w 1965.

Zawartość

Żyd; Oskarżony; Skrzynka bez pudła; Dezerter; Złodziej; Chudy i inni (por. poz. ).

Adaptacje

teatralne

opowiadania Oskarżony: pt. „… i diabłu ogarek”: Adaptacja i reżyseria: W. Solarz. Scenografia: W. Dymny. Wystawienie: Warszawa, Teatr STS 1965 .
opowiadania Oskarżony: pt. A diabłu ogarek. Reżyseria: P. Sowiński. Wystawienie: Grudziądz, Teatr Ziemi Pomorskiej, Scena Kameralna 1979.
opowiadania Oskarżony: pt. A diabłu ogarek. Reżyseria: P. Sowiński. Wystawienie: Gniezno, Teatr im. A. Fredry 1981.
opowiadania Oskarżony: Reżyseria: W. Siemion. Wystawienie: Szczecin, Teatr Krypta 1993.
opowiadania Skrzynka bez pudła pt. Skrzyneczka bez pudła: Adaptacja i reżyseria: A. Sadowski. Wystawienie: Częstochowa , Teatr im. Adama Mickiewicza 2004.
opowiadania Oskarżony: pt. ...a diabłu ogarek. Reżyseria: M. Pyś. Wystawienie: Kraków, Teatr Studio Mobile 2006.

telewizyjne

opowiadania Oskarżony: Adaptacja i reżyseria: W. Siemion. Telewizja Polska 1969.
opowiadania Dezerter pt. Do domu: Reżyseria: J. Zaorski. Telewizja Polska 1999.

2. Chudy i inni. Scenariusz filmowy. Reżyseria: H. Kluba. Ekranizacja 1967. Por. poz. .

3. Słońce wschodzi raz na dzień. Scenariusz filmowy. Reżyseria: H. Kluba. Współpraca scenograficzna: W. Dymny, L. Leszczyk. Ekranizacja 1967. Premiera kinowa 1972. Druk zob. poz. .

4. Teksty ballad do: Żywot Łazika z Tormesu. Adaptacja teatralna: M. Szybist, J. Cnota. Reżyseria: J. Cnota. Wystawienie: Kraków, Teatr 38 1969. Druk zob. poz. s. 234-240.

5. [Pięć i pół] 5 i 1/2 Bladego Józka. Scenariusz filmowy. Współpraca scenograficzna: E. Kupis i W. Dymny. Reżyseria: H. Kluba. Ekranizacja 1971.

Film nie wszedł na ekrany.

6. Droga na Dziki Zachód. [Opowiadania]. Powst. 1974. Druk Warszawa: Muza 1998, 187 s. Sami Swoi..

W zamyśle autora scenariusz filmu telewizyjnego „Droga na Dziki Zachód” napisany dla zespołu filmowego „X”.

Zawartość

Powrót; Niemiec; Dziadek; Granica; Banda; Klasztor; Przeprawa.

7. Koty budujące machiny latające. Scenariusz filmu animowanego dla dzieci. Reżyseria: K. Raynoch. Ekranizacja 1976. Druk zob. poz. s. 175-178.

8. Pieśń nad pieśniami. (Ballada o człowieku i miłości.). [Utwór sceniczny]. Powst. przed 1978. Druk „Dialog” 1984 nr 11 s. 5-20. Prapremiera: Reżyseria: R. Major. Szczecin, Teatr Współczesny 1988 [także w oparciu o inne utwory].

9. Polski szynkwas żydowski. [Poemat]. Powst. przed 1978.

Adaptacje

teatralne

pt. Polska karczma żydowska. Reżyseria: A. Maj. Kraków, Stary Teatr 1982.
pt. Kur zapiał… Scenariusz: M. Szybist, K. Jasiński. Reżyseria: K. Jasiński. Wystawienie: Kraków, Teatr STU 1985.
pt. Polski szynkwas. Wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego, 225 Krakowski Salon Poezji 2008.

10. Słońce wschodzi raz na dzień i inne utwory. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 256 s.

Zawartość

Proza: Oskarżony [poz. ]; Ogromny i biały; Pokój; Sztuczki magiczne; Siedem bestii moich; Aparat do memłania; Aparat do produkcji pieniędzy. – Scenariusze filmowe: Słońce wschodzi raz na dzień [poz. ]; Prorok; Droga na Dziki Zachód. Odc. 1. Powrót [poz. ]; Koty budujące machiny latające. Scenariusz filmu animowanego dla dzieci [poz. ]. – Wiersze. – Fraszki – Ballady do „Żywota Łazika z Tormes” [poz. ]. – Słowa do muzyki z filmu „Słońce wschodzi raz na dzień”: – Teksty piosenek. – Spis fotografii [zawiera także rysunki W.Dymnego].

11. Wiesława Dymnego wybór tekstów różnych, aczkolwiek nigdzie nie publikowanych. Wyboru tekstów i rysunków dokonała A. Traczewska. Kraków: Studio Promocji i Reklamy „Harenda”; Krakowski Kurier Kulturalny 1992, [12] s. [wkładka do czasopisma „Szkice” 1992 nr 1].

Zawartość

List do Barbary Natkaniec (b.d.). – Król i opoje czyli rebelianci zwalczeni gorzałką [tekst sceniczny]. – Trzy pomysły na filmy animowane: Bezinteresowna miłość... czyli piękna prządka; Garnitur; Pogrzeb rolnika Rozmusa Grzdyla. – [Opowiadania:] Jan; Obywatel nietrzeźwy; Pożar; Pojemnie...; W głębi puszczy; Lenie; Pytania; Sen; Przed ósmą; Wszędobylski... – Konina [teksty satyryczne prozą]. – [Wiersze:] Kto na kogo chlebem rzuca...; Na białym tle; Im bardziej cierpiał...; Pieśń o Ruryku Wielkim Rudym Krwawym; Spis ras; Spis donosicieli; Żongler dwustoręki; Moja Madonna; Chłopiec. – [Zawiera także rysunki W. Dymnego].

Przekłady utworów literackich w antologiach zagranicznych

angielski

Polish writing today. [Oprac.:] C. Wieniewska. Middlesex, NJ 1967.

japoński

Gendai porand tampen senshiu. Tökyõ 1972, wyd. nast. tamże 1982.

niemiecki

Überall ist Polen. [Przeł.] K. Dedecius. Frankfurt am Main 1974.

Montaże utworów

• Siedem jest bestii moich, czyli cyrk metafizyczny Wiesława Dymnego. Scenariusz: A. Dymna. Reżyseria: K. Orzechowski. Telewizja Polska 1998.
Dymny – wiersze, piosenki, wymyślania. Scenariusz: A. Dymna. Reżyseria: M. Wojtyszko. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ateneum 1993.
Zbiór bzdur, czyli Dymny-żongler dwusturęki. Scenariusz i reżyseria: M. Pacuła. Wystawienie: Gdynia, Teatr Miejski 1997.
Dymny, Dymny. Wystawienie: Kraków, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna, Scena im. S. Wyspiańskiego 1998.
Pasą się pasą barany wełniane. Wystawienie: Kraków, Piwnica pod Baranami 1998.
Siedem jest bestii moich, czyli cyrk metafizyczny Wiesława Dymnego. Scenariusz: A. Dymna. Reżyseria: K. Orzechowski. Telewizja Polska 1998.
Siedem jest bestii… Reżyseria: A. Opatowicz. Wystawienie: Szczecin, Teatr Polski, scena Czarny Kot Rudy 1999.
Piwnica Dymnemu, Dymny piwnicy, czyli jest albo idealizm, albo k… nie ma nic śmiesznego. Wystawienie: Kraków, Piwnica pod Baranami 2003.
Człowiek ogromny. Scenariusz: M. Pacuła. Oprac.: D. Buczek. Wystawienie: Kraków, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna 2004.
Na naszej wyspie. Reżyseria: M. Pacuła. Wystawienie: Kraków, Piwnica pod Baranami 2008.
Dymny. Reżyseria: K. Materna. Wystawienie: Szczecin, Teatr Polski 2019.
Siedem bestii moich. Reżyseria: J. Grzywacz, A. Płoszajska. Wystawienie: Toruń, Kujawsko-Pomorski Impresaryjny Teatr Muzyczny 2019.

Inna twórczość

Katalogi wystaw

Wiesław Dymny – wystawa rysunku. Galeria „EMCEKA-FORUM” Kraków. Kraków: [Młodzieżowe Centrum Kultury, 1981], [16] s.
Wiesław Dymny. Rysunki. Luty 1999 – marzec 1999. Miejska Galeria Sztuki Extravagance w Sosnowcu. Sosnowiec: Urząd Miejski; Miejska Galeria Sztuki Extravagance 1999, [12] s.
Wiesław Dymny. Rysunki i grafiki ze zbiorów ZPAP Okręgu Krakowskiego. Red. i projekt graficzny: Stanisław Tabisz. Galeria Klubu Plastyków. Kraków: Związek Polskich Artystów Plastyków Okręg Kraków 2005, [24] s.
Wiesław Dymny. Jestem ranny człowiek. Pisarz, aktor, malarz. [Album]. Red.: D. Jałowik. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK 2020, 204 s. Zob. Opracowania.

Omówienia i recenzje

Autor o sobie

W. DYMNY: Piwnica” krakowska i inni. W: Teatry studenckie w Polsce. Warszawa 1968.
Dymny. Życiorys w formie listu do Barbary Natkaniec. Nie jestem wart wspomnienia. Gazeta Krakowska 1998 nr 37.

Wywiady

Ważna jest idea, a nie bohater. Rozm. K. Grabień. Film 1967 nr 46 [dot.: Słońce wschodzi raz na dzień].
Tryptyk o współczesnym Polaku. Rozm. Z. Święch. Echo Krakowa 1968 nr 63.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX w. Przewodnik encyklopedyczny. T. 2. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Książki

M. WĄS: Wiesław Dymny. Kraków: Wydawnictwo Petrus 2013, 179 s.
M. WĄS: Dymny. Życie z diabłami i aniołami. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak2016, 430 s.
Wiesław Dymny. Jestem ranny człowiek. Pisarz, aktor, malarz. Red.: D. Jałowik. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK 2020, 204 s.

Zawartość

D. Jałowik: Wiele talentów Wiesława Dymnego; M.M. Obłoński: Długonogi Jack Dymny; B. Natkaniec-Pacuła: Jak Dymny namieszał w naszym życiu; M.A. Potocka: Wiesio był zawsze niespodzianką. Tekst na podstawie rozmowy z Krystyną Zachwatowicz; A. Dymna: Spotkałam kogoś, kto stał się dla mnie drogowskazem do końca życia. Rozm. W. Jałowik; M. Wąs: Wiesław Dymny. Kalendarium].

Artykuły

R. TAEDLING: Trzy twarze Wiesława Dymnego. Dziennik Polski 1963 nr 207.
L. DŁUGOSZ: Wiesław Dymny. Kultura 1978 nr 10.
Z. KRZYSZTONIAK: Tacy dziś boją się rodzić. Gazeta Krakowska 1984 nr 119.
J. ARMATA. „Film1988 nr 7.
S. CIEPŁY: Dymny, Dymny. Życie Literackie 1988 nr 13.
Dymny. Z W. Bojdą, ojczymem Wiesława Dymnego rozm. Ł. Wyrzykowski. Przekrój 1988 nr 22.
D. MICHALSKI: Drogi nieobecny. Sztandar Młodych 1988 nr 55.
Ł. WYRZYKOWSKI: Poznał ludzi, wsiadł do łodzi… Wspomnienie o Wiesławie Dymnym. Dziennik Zachodni 1988 nr 55.
A. CELMER-ZAJĄCZKOWSKI: Taniec na ostrzu brzytwy. Teatr 1991 nr 7/8 [wspomn. W. Bojdy, L. Długosza, Anny Dymny i in.].
J.R. KOWALCZYK: Ja do Dymnego mknę. Rzeczpospolita 1993 nr 155.
J. ARMATA: Żongler dwusturęki. Gazeta Wyborcza 1998 nr 250 dod.Gazeta w Krakowie”.
L. DŁUGOSZ: Kroniki Długosza: Chwila dla Wieśka. Rzeczpospolita 1998 dod.Plus Minusnr 7.
Imię Wiesław, nazwisko Dymny. Przekrój 1998 nr 7 [wspomnienia K. Wiśniaka, M. Pacuły i P. Skrzyneckiego].
J.R. KOWALCZYK: Poezja śmiechu. Rzeczpospolita 1998 nr 170.
B. NATKANIEC: Wiesiek westchnął w niebie: cholera nareszcie… , czyli jak Dymny oszołomił po 20 latach. Przekrój 1998 nr 47.
M. PACUŁA. „Przekrój1998 nr 7 [sylwetka twórcza].
J. POPRAWA: Wypominki. Dziennik Polski 1998 nr 259.
K. WIŚNIAK: Początek. Przekrój 1998 nr 7.
I. KIEC: Produkuję czarne anioły…; Ta nasza młodość co z czasu kpi… Wielka Poezja i sztubacka zgrywa na scenie Piwnicy pod Baranami. W tejże: Wyprzedaż teatru w ręce błazna i arlekina…, czyli o kabarecie. Poznań 2001.
A. DOBRZAŃSKA: Nienawidzę być aktorem. Filmowe przygody Wiesława Dymnego. Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Filmoznawcze 2002 nr 23.
J. OLCZAK-RONIKIER: Piwnica pod Baranami. Warszawa 2002, passim.
A. DYMNA: Świątek filozof. Oprac.: A.R. Kowalczyk. Rzeczpospolita 2003 nr 35.
M. MIKOS: On nie udawał. Gazeta Wyborcza 2003 nr 50.
W. WIERZCHOWSKA, B. NATKANIEC: Zamknięte karty. Pokaz 2003 nr 35 [m.in. dot. W. Dymnego].
A. BOJANOWSKA: Dymny, żongler dwusturęki. Piosenka 2006 nr 1.
A. DYMNA, W. SZCZAWIŃSKI: Warto mimo wszystko. Kraków 2006, passim., wyd. 2 tamże 2017.
R. RADŁOWSKA: Sen nocy letniej na Groblach. Gazeta Wyborcza 2006 nr 151 [m.in. dot. W. Dymnego].
W. KRUPIŃSKI: Głowy piwniczne. Kraków 2007, passim.
M. JANKOSZ: Siedem bestii jego. Trzydziesta rocznica śmierci Wiesława Dymnego. Fragile 2008 nr 1.
Ł. MACIEJEWSKI: Da Vinci PRL-u. Legenda Wiesława Dymnego – w 30 rocznicę śmierci. Tygodnik Powszechny 2008 nr 7.
A. Dymna: Nagle otworzyło się niebo. Rozm. M. Rigamonti. Wprost 2012 nr 17/18.
A.D. LISKOWACKI: Dymny rozwiera ramiona. Twórczość 2013 nr 11.
P. BATKOWSKI: Czuły barbarzyńca. Newsweek Polska 2016 nr 10.
A. Dymna: Cii… o takiej miłości się nie mówi. Kto kalkuluje ten nie żyje. Rozm. K. Kubisiowska. Gazeta Wyborcza 2016 nr 36.
A. Dymna: Miłość to taka siła, że jeśli nawet przyjdzie śmierć, to uczucie trwa. Rozm. M. Mazurek. Polska 2016 nr 12.
W. KRUPIŃSKI: Jedni się go bali, inni podziwiali. Jego historia to materiał na film. Polska. Metropolia Warszawska 2016 nr 17.
Mały Leonardo da Vinci. Legenda za życia, legenda po śmierci. Z M. Wąs, autorką książki „Dymny. Życie z Aniołami i diabłamirozm. T.Z. Zapert. Do Rzeczy 2016 nr 26.
T. BOHAJEDYN: Ostatni husarz w Paryżu. Twórczość 2017 nr 11.
• „Elewator2018 nr 4.

Zawartość

Tu artykuły i wywiady dotyczące W. Dymnego: D. Żółtowski: Dymny – zatomizowany i zespolony sierota. Między sowizdrzałem a artystą kompletnym, między zapomnieniem a legendą; Chciał mnie chronić przed złem tego świata. Z A. Dymną rozm. K. Samsel i M. Libich; D. Romaniak: Scenariuszowe perypetie Wiesława Dymnego: Wiesiek Dymny to był autentyczny człowiek żywioł. Z E. Linde-Lubaczenko rozm. D. Romaniak; R. Bruch: Husarz bez konia, czyli Aktor niedokończony. Epizody Dymnego; M. Libich: Jeden z wielu światów Wiesława Dymnego. Kilka notatek wokół „Opowiadań zwykłych”; A. Opatowicz: Wszystko jest ważne. Rozm. A.D. Liskowacki; I. Pajdała: Od domu do domu, a po drodze życie piękne i krótkie.

Opowiadania zwykłe

M. BAGIŃSKI. „Tygodnik Powszechny1963 nr 31.
T. BUREK: Moje kłopoty z Dymnym. Współczesność 1963 nr 22.
A. DRAWICZ: Nie – zwykłe, lecz niezwykłe. Sztandar Młodych 1963 nr 199.
L. FLASZEN: Pytania Kaina. Życie Literackie 1963 nr 44.
J. IWASZKIEWICZ: Rozmowy o książkach. Życie Warszawy 1963 nr 304.
S. KRYSKA: Opowiadania zwykłe. Itd. 1963 nr 36.
S. MELKOWSKI: Zwykłe i niezwyczajne. Kultura 1963 nr 2, przedr. w tegoż: Oczekiwania i zapowiedzi. Łódź 1980.
Z. ŻABICKI: W pułapce stylizacji. Nowe Książki 1963 nr 14, przedr. pt. Gdzie jesteśmy – dokąd idziemy? W pułapce stylizacji. W tegoż: Proza… proza… Warszawa 1966.
Z. MACUŻANKA: Najmłodsi… obawy i nadzieje. Kultura 1964 nr 2 [m.in. dot. W. Dymnego].
J. PREGER: Mitologia a współczesność. Twórczość 1964 nr 2.
S. STANUCH: Prozaik z tamtych lat. Tu i Teraz 1982 nr 9.
J.R. KOWALCZYK: Kruche piękno codzienności. Rzeczpospolita 1997 nr 258.
L. BUGAJSKI: Wszystko jest balladą. Polityka 1998 nr 14 [dot. też: Droga na Dziki Zachód].
W. PAŹNIEWSKI: Przerwane w pół zdania. Nowe Książki 1998 nr 4 [dot. też: Droga na Dziki Zachód].
M. WIECZOREK: Opowiadania o zwykłych ludziach. Życie 1998 nr 41 [dot. też: Droga na Dziki Zachód].
M. LIBICH: Jeden z wielu światów Wiesława Dymnego. Kilka notatek wokół „Opowiadań zwykłych”. „Elewator2018 nr 4.

Chudy i inni

Z. DOLECKI: Opowieść o współczesnych bandosach. Kierunki 1967 nr 14.
Z. KAŁUŻYŃSKI: Produkcyjniak typowo polski. Polityka 1967 nr 9 [dot. też filmu].
D. KARCZ: Wyjście z wieży z kości słoniowej. Kino 1967 nr 4 [dot. też filmu].
T. KOCHAŃSKI: A jednak się kręci. Tygodnik Kulturalny 1967 nr 10.
J.A. KOENIG: Tygodnik Powszechny1967 nr 13.
Z. LICHNIAK: Słowo Powszechne1967 nr 49.
L. PIJANOWSKI: Kultura i Życie1967 nr 10.
K.T. TOEPLITZ: Ballada o budowie. Kultura 1967 nr 11.

Droga na Dziki Zachód

L. BUGAJSKI: Wszystko jest balladą. Polityka 1998 nr 14 [dot. też: Opowiadania zwykłe].
W. PAŹNIEWSKI: Przerwane w pół zdania. „Nowe Książki1998 nr 4 [dot. też: Opowiadania zwykłe].
M. WIECZOREK: Opowiadania o zwykłych ludziach. Życie 1998 nr 41 [dot. też: Opowiadania zwykłe].
M. GETMAN: Powojenny etos. Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 2000 nr 37.

Słońce wschodzi raz na dzień

R. MARSZAŁEK: Słońce raz w roku. Współczesność 1968 nr 20.
L. PIJANOWSKI: Ballada i życie. Świat 1968 nr 38.
K.T. TOEPLITZ: Opowieść zbójecka. Kultura 1968 nr 37.
D. TERAKOWSKA. „Gazeta Krakowska1972 nr 110.
W. JAWORSKI: Smutno-kolorowy świat” Wiesława Dymnego. Nowe Książki 1982 nr 4.
T. BOHAJEDYN: Słońce wschodzi raz na dzień, albo i nie: żołnierze wyklęci. Monde Diplomatique 2018 nr 1.