Print

BIO

Urodzony 1 kwietnia 1923 w Warszawie; syn Leonarda Czeszki, buchaltera, i Marii z Załęskich. Do szkoły średniej uczęszczał w Warszawie. W okresie okupacji niemieckiej przebywał nadal w Warszawie i pracował w stolarni braci Daabów. Brał udział w pracy konspiracyjnej jako żołnierz Gwardii Ludowej (od jesieni 1942) oraz członek Związku Walki Młodych (ZWM) (od stycznia 1943). Pełnił funkcję instruktora bojowego i agitatora politycznego. Brał też udział w akcjach zbrojnych (m.in. na Café Club). W 1944 został członkiem Polskiej Partii Robotniczej. Walczył w powstaniu warszawskim (w stopniu sierżanta) w Batalionie Szturmowym Armii Ludowej im. Czwartaków. Po wyzwoleniu był w styczniu 1945 komendantem Milicji Obywatelskiej na Stradomiu w Częstochowie. Następnie został zmobilizowany do Wojska Polskiego i brał udział, jako oficer, w walkach 2. Armii. Ranny przy forsowaniu Nysy, po wyleczeniu przeszedł do rezerwy i pracował w Zarządzie Głównym ZWM. W imieniu tej organizacji wyjeżdżał do Londynu na Zjazd Światowej Federacji Młodzieży Demokratycznej. Debiutował w 1945 wspomnieniem pt. Nieśmiertelna Starówka opublikowanym w czasopiśmie „Walka Młodych” (nr 24). Od 1945 kontynuował naukę w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Warszawie i tu w 1947 zdał maturę. W tymże roku był redaktorem technicznym pisma „Po Prostu”. W 1947-51 studiował w Akademii Sztuk Plastycznych, równocześnie pracował dorywczo jako dekorator. W tym czasie aktywnie działał w Akademickim Związku Walki Młodych „Życie” i Związku Młodzieży Polskiej. Od 1948 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1950 został członkiem Związku Literatów Polskich (ZLP). Od 1953 współpracował z filmem jako autor licznych scenariuszy. W 1954-55 przebywał w Moskwie, gdzie był korespondentem „Trybuny Ludu”. W 1955-63 należał do kolegium redakcyjnego „Przeglądu Kulturalnego”, a następnie „Kultury”; w pismach tych zamieszczał artykuły, recenzje i felietony literackie. Od 1967 stale współpracował z „Nowymi Książkami” (tu m.in. od 1971 cykl felietonów pt. Marginałki). Od 1982 publikował w białostockich „Kontrastach” i w „Magazynie Rodzinnym” (m.in. felietony O języku oraz cykl Rozmyślania o kulturze). Brał czynny udział w życiu polityczno-społecznym, m.in. jako poseł na Sejm PRL (1965-80). Od 1983 był przez dwie kadencje członkiem Zarządu Głównego nowego ZLP oraz członkiem Narodowej Rady Kultury. Otrzymał wiele nagród literackich, m.in. nagrodę miasta Warszawy (1970), Nagrodę Państwową I stopnia za całokształt twórczości (1976), nagrodę Ministra Obrony Narodowej (1983). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1954), Krzyżem Oficerskim (1959) oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1983) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 21 grudnia 1988 w Warszawie.

Twórczość

1. Początek edukacji. Opowiadania. [Warszawa:] Czytelnik 1949, 134 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1).

Zawartość

Zdrada świętej sprawy; Synowie; Mikołaj, który nic nie zrozumiał; Egocentryzm – czyli ucieczka; Moja nienawiść biologiczna.

2. Drogi sytości. [Reportaże]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 43 s.

O spółdzielni produkcyjnej w Gnojowie pod Malborkiem.

3. Pokolenie. [Powieść]. „Twórczość” 1951 nr 5-9. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1951, 246 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1953, wyd. 3 1953, wyd. 4 1954, wyd. 5 1955 [właśc. 1954], wyd. 6 1956, wyd. 7 1963, wyd. 8 1964, wyd. 9 1966, wyd. 10 1968, wyd. 11 1968, wyd. 12 1970, wyd. 13 1972, wyd. 14 1974, wyd. 15 1975, wyd. 16 1977, wyd. 17 1979, wyd. 17 [!] 1984, wyd. 18 1985, [wyd. 20] 1988. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 2). Por. poz. ↑.

Nagrody

Nagroda Państwowa II stopnia w 1952.

Przekłady

bułgarski

Pokolenie. [Przeł.] D. Ikonomov. Sofiâ 1953.

chiński

Czau-tou-ti tsinnien i-tai. [Przeł.] K'ung Minczung. Szanghai 1958.

czeski

Pokolení. [Przeł.] H. Teigová. Praha 1953, tamże wyd. 2 1978.

hiszpański

Generacion. [Przeł.] A. Ros. La Habana 1984.

łotewski

Polvkond. [Przeł.] N.H. Loik. Tallin 1981.

niemiecki

Lehr jahre der Freiheit. [Przeł.] K. Kelm. Berlin 1977, toż Frankfurt am Main 1977.

rosyjski

Pokolenie. [Przeł.] S. Svjackij. Moskva 1965, wyd. łączne z: J. Andrzejewski: Pepel i almaz, T. Hołuj: Derevo daet plody. Moskva 1975; wyd. nast. osob. Moskva 1977.

słowacki

Pokolenie. [Przeł.] M. Babiaková-Bajová. Bratislava 1956, wyd. nast. tamże 1975.

ukraiński

Pokolìnnâ. [Przeł.] Û. Popsuênko. Kiïv 1980.

węgierski

A mi nemzedékünk. [Przeł.] I. Mészáros. Budapest 1956, wyd. nast. tamże 1965.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: J. Piasecki. Polskie Radio 1952.

telewizyjne

Adaptacja fragmentu pt. Decyzje: L. Tychowa. Telewizja Polska 1961.

Wyd. osobne fragmentów pt. Walka młodych. Warszawa: Zarząd Główny Związku Młodzieży Polskiej 1952, 6 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

4. Krzewy koralowe. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1954, 125 s. Wyd. 2 tamże 1956. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1).

Zawartość

Opowieść katorżnicza; Zamach na Café Club; Słoneczniki; Żołnierz gospodarzem; Kłopoty władzy (A. Rudnickiemu); Scena balkonowa; Noc odjazdu, czyli sprawy Anglików i nasze; Noc czyli o przyjacielskim stosunku do ludzi; Wielka budowa i stary człowiek; Zwrócono mi Stare Miasto; Kukułka.

5. Pokolenie. Scenariusz filmowy wg własnej powieści. Ekranizacja 1955. Por. poz. ↑.

Przekłady

angielski

W: Ashes and diamonds; Kanal; A generation – three films by Andrzej Wajda. [Przeł.] B. Sulik. London 1973.

6. Moskwa, Wołga, Baku. Z notatnika radzieckiego. Warszawa: Książka i Wiedza 1956, 140 s.

Zawartość

Moskwa. – Wołga: Wołga – jakiej już nie ma; Czerwony jeleń; Miasto nadziei; W stepach saratowskich; Astrachań – miasto ryby; W gościnie u rybaków; Delta. – Baku.

7. Edukacja niesentymentalna. Wybór opowiadań. Warszawa: Czytelnik 1958, 205 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1).

Zawartość

Zawiera utwory z tomów: poz. ↑: Egocentryzm, czyli ucieczka; Synowie; Moja nienawiść biologiczna, – poz. ↑: Kłopoty władzy; Żołnierz gospodarzem; Słonecznik; Wielka budowa i stary człowiek; Kukułka; Kapuś; Przelanie krwi za ojczyznę; Łamistrajk; Scena balkonowa; Naukowa rozprawa o kicie; Złodziej; Mamut; Nowe szaty królewskie; Rozmowa z profesorem.

8. Przygoda w kolorach. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1959, 214 s.

9. Makatka z jeleniem. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1961, 105 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1).

Zawartość

Trzy ćwierci do śmierci; Noc czyli o przyjacielskim stosunku do ludzi; W pogodny jesienny poranek; Kawał życia; Z kalendarza łowieckiego I; Deszczowe gadanie; Dzisiaj coś z ryb; Stonogi; Naszyjnik z kości słoniowej; Z kalendarza łowieckiego II; Kret; Bal u weteranów.

10. Tren. [Opowiadanie]. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1961, 122 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1962, wyd. 4 1985; Warszawa: Książka i Wiedza 1988. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.

Nagrody

Nagroda w konkursie Wydawnictwa Ministerstwa Obrony Narodowej w 1960.

Przekłady

węgierski

Sirató. [Przeł.] B. Murányi. Wyd. łączne z przekł. Powódź [poz. ↑] pt. Siratò; Az árviz. Budapest 1979.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: A.W. Piotrowski. Polskie Radio 1969.

telewizyjne

Adaptacja sceniczna: J. Jaremowicz, W. Solarz. Scenariusz: W. Solarz. Słowa pieśni: A. Osiecka. „Teatr Polskiej Telewizji” 1971 nr 4 s. 5-23. Telewizja Polska 1971.

Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Tren; Powódź. Warszawa: Czytelnik 1977, 309 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

11. Mansarda. Scenopis filmowy. [Współautor:] K. Nałęcki. [Łódź] 1962, 162 s. Ekranizacja 1963.

12. Złoto. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1962.

13. Opowiadania wybrane. Warszawa: Czytelnik 1964, 331 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1976.

Nagrody

Nagroda Państwowa II stopnia w 1964.

Zawartość

Zawiera utwory z tomów: poz. ↑: Słonecznik; Kłopoty władzy; Żołnierz gospodarzem; Kukułka, – poz. ↑: Przelanie krwi za ojczyznę; Naukowa rozprawa o kicie; Mamut; Nowe szaty królewskie; Rozmowa z profesorem, – poz. ↑ [z wyjątkiem: Noc czyli o przyjacielskim stosunku do ludzi] oraz Tren [poz. ↑].
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

14. Inne miejsca. [Reportaże]. Warszawa: Czytelnik 1966, 137 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 3).

Wrażenia z pobytu w niektórych krajach europejskich i na Kubie.

Zawartość

Wyspa bezdrzewna; Kiedy wracając z Reykiawiku B. Czeszko. – U nich: Pieniądze i atom; Rozprawka o bogactwie...; Myśl o domach; Ojciec Ren; Spacery po Kolonii...; Wystawa ogrodnicza; ZOO; Moje piwo monachijskie. – Londyn: Wnętrza pozłaca. – Gorycz cukru: Pytania; Rzeczy piękne.

15. Pułapka. Scenariusz filmowy. [Współautorzy:] J. Bednarczyk, T. Pietrzak. Ekranizacja 1970.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

16. Marginałki. Felietony o książkach. Cz. 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 1979, 289 + 701 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 3).

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

17. Wióry. [Felietony]. Warszawa: Książka i Wiedza 1971, 305 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 3).

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

18. Powódź. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1975, 108 s. Wyd. nast. tamże 1984. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 2).

Przekłady

bułgarski

Navodnenie. [Przeł.] V. Bojanowa. Sofiâ 1984.

niemiecki

Hochwasser. [Przeł.] H. Schumann. Berlin 1978.

węgierski

Az árviź. [Przeł.] B. Murányi. Wyd. łączne z przekł. Tren [poz. ↑] pt. Siratò; Az árviz. Budapest 1979.

Wyd. łącznie z poz. ↑ pt. Tren; Powódź. Warszawa: Czytelnik 1977, 309 s.

19. Sygnaturki. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1975, 162 s. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1).

Zawartość

Jak pan Bożym do Porytego wędrował; Barania cogida; Zmierzch nad Wisłą opodal Mostu Poniatowskiego; Jak okradłem fabrykę Wedla; Włos się jeży; Strach o dużych i małych oczach; Kuźnia; Dzwony dla złodzieja; Spacer z psem; Drewniany protest; Kruki, wrony...; Habiba; Zawstydzona wieś. (Rozmowa przy telewizorze); Sprawa armatnia; Zakąska.

20. Kłopoty władzy. [Wybór opowiadań]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 72 s.

Zawartość

Kłopoty władzy [poz. ↑]; Naukowa rozprawa o kicie [poz. ↑]; Bal u weteranów [poz. ↑]; Zmierzch nad Wisłą opodal Mostu Poniatowskiego [poz. ↑]; Jak okradłem fabrykę Wedla [poz. ↑]; Spacer z psem [poz. ↑]; Włos się jeży [poz. ↑].

21. Wybór opowiadań. Warszawa: Czytelnik 1979, 276 s.

Zawartość

Zawiera utwory z poz. ↑: Słoneczniki; Kłopoty władzy; Żołnierz gospodarzem; Kukułka, – z poz. ↑: Naukowa rozprawa o kicie; Mamut; Nowe szkoły królewskie; Rozmowa z profesorem, – poz. ↑ [z wyjątkiem: Noc czyli o przyjacielskim stosunku do ludzi], – poz. ↑, – z poz. ↑: Przelanie krwi za ojczyznę, – z poz. ↑: Zmierzch nad Wisłą opodal Mostu Poniatowskiego; Jak okradłem fabrykę Wedla; Strach o dużych i małych oczach; Kuźnia; Dzwony dla złodzieja; Spacer z psem; Zawstydzona wieś. (Rozmowa przy telewizorze); Sprawa armatnia; Zakąska.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

22. Utwory zebrane. Wstęp Z. Macużanka. T. 1-3. Warszawa: Książka i Wiedza 1983, 438 + 478 + 573 s.

T. 1: Początek edukacji; Krzewy koralowe; Edukacja niesentymentalna; Makatka z jeleniem; Sygnaturki. Zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑.

T. 2: Pokolenie; Tren; Powódź. Zob. poz. ↑, ↑, ↑.

T. 3: Inne miejsca; Wióry; Marginałki. Zob. poz. ↑, ↑, ↑.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

23. Nostalgie mazurskie. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1987, 143 s.

Zawartość

Dom; Mrowisko; Z zapisków doświadczonego gruźlika; Przypadek; Moje Kazimierze; Mały stolarz domowy; Okrucieństwo; Nasi za granicą albo porno, czyli konieczność komentowania; Blankowa Struga; Dąb; Krzyżówka, czyli nerwica.

24. Tren i inne opowiadania. Wybór i posłowie: A.Z. Makowiecki. Warszawa: Bertelsmann Media-Świat Książki 2005, 303 s.

Dialogi do filmów

• Milczące ślady. Adaptacja własnej powieści Droga przez front: M. Kozłowski. Ekranizacja 1961.
• Powrót doktora von Kniprode. Scenariusz: J. Bednarczyk i T. Pietrzak. Ekranizacja 1966.
• Dzień oczyszczenia. Scenariusz wg własnej powieści pt. Kres: J. Przeździecki. Ekranizacja 1969.

Wybory utworów literackich w przekładach

bułgarski

• Elegiâ. Povesti i rozkazi. [Przeł.] L. Rečeva. [Wybór:] M. Metodiev. Sofiâ 1978.

rosyjski

• Izbrannoe. [Przeł.] V. Selivanova. Moskva 1986.

słowacki

• Náhrdelník zo slonoviny. [Przeł.] Š. Drug. Košice 1987.

Adaptacje

• Wraki. Scenopis filmu wg powieści J. Meissnera. Oprac.: B. Czeszko i in. Dialogi: B. Czeszko, J. Meissner. [B. m.] 1956, 148 s., powielone.
• J. Hašek: Przygody dobrego wojaka Szwejka. Adaptacja: B. Czeszko i J. Bratkowski. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ludowy 1963.
• L. Kruczkowski: Pierwszy dzień wolności. Scenariusz: B. Czeszko. Ekranizacja 1964.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1956.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Książki

• A.Z. Makowiecki: Czeszko. Warszawa: Agencja Autorska 1972; przeł. na język francuski: B. Grzegorzewska. Warszawa 1979.

Artykuły

• A. Hamerliński: Bohdan Czeszko. „Tygodnik Kulturalny” 1963 nr 2.
• A. Lisiecka: Drogi do wolności Bohdana Czeszki. „Pamiętnik Literacki” 1964 z. 4; przedruk zmieniony w tejże: Pokolenie pryszczatych. Warszawa 1964.
• A. Milska: Bohdan Czeszko. W tejże: Pisarze polscy. Wyd. 3 Warszawa 1965.
• K. Meloch: Czeszko. „Wiatraki” 1966 nr 2.
• A.Z. Makowiecki: Bohdan Czeszko. W: Littérature polonaise. Warszawa 1972.
• K. Nowicki: Między żywiołami. Bogdan Czeszko. „Literatura” 1974 nr 18.
• L.M. Bartelski: Bohdan Czeszko. Chłopiec z Woli. W tegoż: Sylwetki polskich pisarzy współczesnych. Warszawa 1975.
• Bohdan Czeszko. „Argumenty” 1975 nr 51/52 [dyskusja; wypowiedzi autorów: J. Himilsbach, Z. Macużanka, A. Małachowski, R. Matuszewski. [Oprac.:] W. Legowicz].
• B. Maciejewski: Ludzie partii. „Itd” 1975 nr 42.
• Z. Umiński: Polowanie na codzienność. „Kierunki” 1976 nr 30 [dot. pierwszego okresu twórczości B. Czeszki].
• M. Woźniak: Z racji obecności. „Czas” 1976 nr 38.
• J.Z. Maciejewski: Warstwy doświadczeń. „Literatura” 1977 nr 4 [o roli narratora w twórczości B. Czeszki].
• M. Sprusiński: Wędrowanie przez rojsty. (Proza Bohdana Czeszki). W tegoż: Między prawdą a zmyśleniem. Kraków 1978.
• A.Z. Makowiecki: Proza Bohdana Czeszki. „Argumenty” 1979 nr 4.
• H. Bereza: Edukacja. W tegoż: Taki układ. Warszawa 1981.
• R. Chodźko: Między sposobem bycia a formą myślenia. (O prozie i publicystyce Bohdana Czeszki). „Zeszyty Naukowe. Uniwersytet Warszawski. Filia w Białymstoku. Humanistyka – Filologia Polska” 1984 t. 7 z. 40.
• A. Lenartowski: Czyste ręce. O pisarstwie Bohdana Czeszki. „Tu i Teraz” 1984 nr 9.
• P. Radecki: Autentyzm kunsztowny. „Odra” 1984 nr 10 [o języku prozy B. Czeszki].
• T. Lewandowski: Strategia świadka. „Miesięcznik Literacki” 1985 nr 2.
• J. Termer: Summa Czeszki. „Literatura” 1985 nr 7.
• T. Żółciński: Bohdana Czeszki obecność w literaturze. „Argumenty” 1988 nr 17.
• L. Bugajski: „Miarowym, spokojnym krokiem...” „Życie Literackie” 1989 nr 1.
• J. Marx: Wobec próby czasu. Po śmierci Bohdana Czeszki. „Stolica” 1989 nr 7.
• T. Miłkowski: Strefa Czeszki. „Kultura” 1989 nr 1.
• A. Nowak: „Uporządkowany obraz doświadczenia”. „Argumenty” 1989 nr 4.
• R. Chodźko: Bohdan Czeszko. W: Literatur Polens 1944 bis 1985. Berlin 1990.
• R. Chodźko: Pokusy i nostalgie Bohdana Czeszki. W tegoż: Strefy konfesji i kreacji. Białystok 1992.

Pokolenie [Powieść]

• Z. Lichniak: Z dziejów zwycięskiej generacji. „Dziś i Jutro” 1952 nr 10, przedruk pt. Opowieść zadyszanego epika. W tegoż: Obrachunki ze współczesnością. Warszawa 1955.
• H. Kirchner: „Pokolenie”. W: Szkice o literaturze współczesnej. Warszawa 1954.
• A. Kijowski: Opowiadania Bohdana Czeszki. W tegoż: Różowe i czarne. Kraków 1957.
• D. Dąbrowska: Ethos spiskowca. W tejże: Romantyzm i wojna. Szczecin 1991.
• S. Gawliński: Wobec programu socjalistycznego realizmu. W tegoż: Polityczne obowiązki. Kraków 1993.
Go back to position Wróć do pozycji

Tren

• Z. Bieńkowski: Tren. Poezja i niepoezja. „Tygodnik Kulturalny” 1989 nr 2.
Go back to position Wróć do pozycji

Marginałki

• T. Burek: Teoria literatury Bohdana Czeszki. „Teksty” 1972 nr 2, przedruk w tegoż: Żadnych marzeń. Londyn 1987, wyd. nast. Warszawa 1989*.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO