BIO
Urodzony 20 grudnia 1934 w Warszawie; syn Emila Jerzego Czerniawskiego, wicedyrektora Polskiego Monopolu Tytoniowego, i Marii z Tynickich, nauczycielki muzyki. Podczas okupacji niemieckiej przebywał początkowo w Warszawie, skąd w lecie 1941 (dzięki staraniom ojca, który wcześniej przedostał się do Turcji) wraz z matką i siostrą wyjechał przez Wiedeń, Budapeszt i Sofię do Stambułu. Od stycznia 1942 przebywał w Palestynie, gdzie uczęszczał kolejno do polskiej szkoły powszechnej w Tel Awiwie, francuskiego College St. Joseph w Jaffie, angielskiego St. George's School w Jaffie, a później w Jerozolimie, amerykańskiego International College w Bejrucie i polskiej Junackiej Szkoły Kadetów w obozie Barbara, z którą w sierpniu 1947 przybył do Anglii. W 1948-52 uczył się w Ranelagh Grammar School pod Londynem. W wydawanym przez tę szkołę piśmie „Ranelagh School Magazine” debiutował w 1951 wolnym przekładem W Weronie Cypriana Kamila Norwida. Po uzyskaniu (w wyniku egzaminu konkursowego) stypendium studiował anglistykę w King's College na University of London; w 1955 uzyskał dyplom Bachelor of Arts. Równocześnie rozwijał twórczość literacką, ogłaszając od 1953 wiersze w miesięczniku „Młodzież” (debiut poetycki: Powrót Odysa, 1953 nr 5/6) oraz w tygodniku „Wiadomości” (nr 47). W 1954 otrzymał II nagrodę w konkursie młodych Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. W 1954-55 był redaktorem naczelnym pisma „Lucifer. King's College Review” (tu też przekłady poezji polskiej), a od stycznia do października 1955 członkiem zespołu redakcyjnego miesięcznika studenckiego „Merkuriusz Polski Novy ale dawnemu Wielce Podobny yŻycie Akademickie”. W październiku 1955 wyjechał do Republiki Federalnej Niemiec, gdzie pracował w sekcji polskiej Radia Głos Ameryki. W 1957 powrócił do Londynu i w tymże roku ożenił się z Ann Daker. Od lipca 1957 do 1965 pracował w towarzystwie ubezpieczeniowym. W 1962-64 prowadził nadto kurs maturalny z języka i literatury polskiej w Ealing Technical College. Brał czynny udział w życiu kulturalnym studentów polskich na emigracji; od stycznia 1957 do września 1958 należał ponownie do zespołu redakcyjnego „Merkuriusza Polskiego”, a następnie do listopada był jego redaktorem naczelnym. Od stycznia do grudnia 1959 był naczelnym redaktorem miesięcznika „Kontynenty – Nowy Merkuriusz”, a następnie do maja 1962 wchodził w skład redakcji tego pisma. Wiersze, opowiadania, studia krytyczne oraz przekłady z angielskiego i z polskiego na angielski publikował w wielu czasopismach emigracyjnych, zwłaszcza w „Wiadomościach” (od 1953, tu m.in. cykle artykułów: Wiersz współczesny w 1967-70, Słowo o wierszu w 1978-80), „Kulturze” (Paryż, od 1956), „Kontynentach – Nowym Merkuriuszu” (1961-66), „Oficynie Poetów” (od 1966) oraz w pismach angielskich i amerykańskich. W 1957 zamieścił po raz pierwszy wiersze w prasie krajowej: Człowiek w probówce i Pieśń filaretów w „Nowych Sygnałach” (nr 38); następnie publikował w „Tygodniku Powszechnym” (1958), „Przeglądzie Kulturalnym” (1958), „Więzi” (1959-62), „Współczesności” (1960-66). W styczniu 1966 otrzymał pięcioletnie stypendium Fundacji Abrahama Woursella dla młodych pisarzy przyznane przez komitet konkursowy fakultetu filozoficznego na uniwersytecie w Wiedniu. Stypendium to wykorzystał na pracę twórczą i przekładową oraz na studia filozoficzne; uzyskał stopień Bachelor of Arts na uniwersytecie w Londynie, stopień Master of Arts na uniwersytecie w Sussex i stopień Bachelor of Philosophy w Oxfordzie. Za twórczość poetycką otrzymał w 1967 nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. W 1970-73 był wykładowcą literatury współczesnej w Medway College of Design w Rochester, a następnie podjął wykłady filozofii w Thames Polytechnic w Londynie. W 1971 otrzymał nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie. Brał udział w Międzynarodowych Zjazdach Tłumaczy Literatury Polskiej w Warszawie w 1975 i 1979. Po 1980 kontynuował współpracę z paryską „Kulturą” (do końca wydawania pisma w 2000). Publikował też eseje literackie i filozoficzne, m.in. w formie diarystycznej, kolejno w cyklach: Zapisane do wyjaśnienia („Archipelag”, Berlin Zachodni 1986-87), List z Londynu („Brulion”, poza cenzurą, Kraków 1988-89), Krótkopis („Twórczość” 1991-96). W 1985 był stypendystą Hawthernden Castle w Szkocji. W 1986 zakończył wykłady w Thames Polytechnic, aby zająć się wyłącznie pracą pisarską. We wrześniu 1991 objął stanowisko Translator in Residence w British Centre of Literary Translation przy University of Eas; w 1992-94 był jego wicedyrektorem. Przygotował też liczne programy w radiu brytyjskim poświęcone kulturze polskiej. W 1993 otrzymał stypendium Rockefeller Foundation oraz nagrodę literacką im. K. Janickiego za twórczość poetycką. W 1996 pracował jako senior research associate na University of East, a następnie do 1999 administrator domu pracy twórczej w szkockim zamku Hawthorn den Castle. W latach następnych był stypendystą Deutscher Akademischer Austauschdienst w Berlinie (1997) oraz Fondation Ledig-Rowohlt w Szwajcarii (2001). Za całokształt pracy twórczej i translatorskiej otrzymał w 2000 nagrodę Fundacji Władysława i Nelli Turzańskich w Toronto. Współpracował nadal z „Twórczością” (od 2000 cykl Wielopis) oraz z pismem „Fraza” (od 2003 cykl W kolumnie). W 2003 brał udział w seminariach na temat sztuki przekładu na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu i Uniwersytecie Gdańskim. W 2004 otrzymał medal „Za Zasługi w Upowszechnianiu Twórczości Cypriana Norwida” przyznany przez Fundację Norwidowską w Lublinie. Otrzymał odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (1975), odznakę „Amicus Poloniae” przyznaną przez pismo „Polska” (1976). Zmarł 29 lutego 2024 w Monmouth w Walii.
Twórczość
1. Polowanie na jednorożca. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1956, 39 s.
2. Topografia wnętrza. [Wiersze]. Paryż: Instytut Literacki 1962, 48 s.
3. Części mniejszej całości. Opowiadania. Przedmowa: W. Gombrowicz. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1964, 91 s.
Zawartość
4. Sen; Cytadela; Gaj. Wiersze. Paryż: Instytut Literacki 1966, 63 s.
5. Wiersz współczesny. „Wiadomości”, Londyn 1967-1971. Wyd. osobne Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1977, 95 s.
6. Akt. [Utwór dramatyczny]. „Kultura”, Paryż 1968 nr 5 s. 40-46.
7. Liryka i druk. Szkice i eseje. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1972, 196 s. Wyd. nast. tamże 1976.
Nagrody
Zawartość
8. Widok Delft. Wiersze z lat 1966-1969. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1973, 44 s.
9. Akt. Oprac. Józef Zenon Tynicki zgodnie z paragrafami małego kodeksu karnego i cenzury wewnętrznej. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1975, 61 s.
Zawartość
10. Wiek złoty. 1969-1981. [Wiersze]. Paryż: Instytut Literacki 1982, 60 s.
11. Władza najwyższa. Wybór wierszy z lat 1953-1978. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1982, 143 s.
12. Jesień. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1989, 62 s.
13. Koncert życzeń. [Proza]. Przedmowa: M. Kisiel. Warszawa: Staromiejski Dom Kultury 1991.
14. Scenes from a disturbed childhood. [Opowieść autobiograficzna]. London: Serpent's Tail 1991, XX, 167 s. [Wyd. 2] Monmouth: A&K 2002, IX, 198 s. Por. poz. ↑.
15. Poezje zebrane 1952-1991. Łódź: Biblioteka 1993, 276 s.
16. Muzy i sowa Minerwy. [Eseje]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1994, 244 s.
17. Fragmenty niespokojnego dzieciństwa. Przedmowa: R. Kapuściński. Londyn: Aneks 1995, [IV], 182 s. Por. poz. ↑.
18. Krótkopis. 1986-1995. [Eseje]. Katowice: Gnome 1998, 167 s.
19. Inne wiersze i Historia ludzkości. [Wiersze]. Katowice: Gnome 1999, 52 s.
20. Selected poems. [Wybór wierszy]. [Przeł.] I. Higgis. [Amsterdam:] Harwood Academia 2000, 221 s.
21. Światy umowne. Szkice o wierszu współczesnym. Warszawa: Czytelnik 2001, 138 s.
22. Narracje ormiańskie. [Wstęp:] J.Z. Tynicki. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. 2003, 276 s.
23. O poezji, nostalgii, krytykach i kryteriach rozmawiają Bogdan Czaykowski i Adam Czerniawski. Wstęp: M. Rabizo-Birek. Toronto: Polska Fundacja Wydawnicza w Kanadzie. Rzeszów: „Fraza” 2006, 315 s.
Przekłady
na język angielski.
Zawartość
Zawartość
Nagrody
*Nadto w wydaniach utworów muzycznych przekłady angielskie wierszy K.I. Gałczyńskiego, K. Iłłakowiczówny, J. Przybosia.
Prace redakcyjne
Zob. też Przekłady poz. ↑, ↑, ↑.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1967, 1973, 2004.
Autor o sobie
Wywiady
Zob. też Twórczość poz. ↑.
