CZERMAŃSKI Zdzisław

Urodzony 6 grudnia 1901 we Włocławku w rodzinie aktorskiej; syn Edwarda Czermańskiego i Eleonory z Piotrowskich. Dzieciństwo spędził w Krakowie, a następnie we Lwowie (od 1906), gdzie po śmierci ojca w 1912 praktykował u optyka i fotografa. W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich i w formacjach wschodnich na Ukrainie. W 1918 zdał maturę w szkole realnej we Lwowie. Od 1919 służył jako oficer zawodowy w Wojsku Polskim. Równocześnie w 1922-24 studiował malarstwo pod kierunkiem Kazimierza Sichulskiego w Szkole Przemysłowej we Lwowie, a w 1925 (uzyskawszy urlop z wojska) w szkole Fernanda Légera w Paryżu. Od końca 1920 do 1925 był ilustratorem lwowskiego pisma satyrycznego „Szczutek”, a następnie do 1928 współpracownikiem „Cyrulika Warszawskiego”. W tym czasie opublikował również kilka albumów karykatur: Sport w karykaturze (1922), Mars w karykaturze (1925), Karykatury z Ligi Narodów (1926), Warszawa w karykaturze (1927), Marszałek Piłsudski w 13 karykaturach (1931 i wydania następne). W czasie urlopu z wojska przebywał w 1928-30 w Paryżu, a następnie po przejściu do rezerwy w Londynie (1931), gdzie współpracował z tygodnikiem „Graphic”. W 1932 wyjechał do Stanów Zjednoczonych i do połowy 1934 współpracował z nowojorskim tygodnikiem „Fortune”. Następne lata spędził w Paryżu i w Warszawie. Był stałym współpracownikiem „Wiadomości Literackich”, oraz wielu pism francuskich, angielskich i amerykańskich, w których zamieszczał karykatury polityczne, szkice portretowe wybitnych osobistości, reportaże rysunkowe z życia ulic wielkich miast. Wystawy jego prac były organizowane kilkakrotnie w kraju i za granicą. Twórczość literacką rozpoczął w 1935, debiutując opowiadaniem Dziadek i babcia, drukowanym w „Wiadomościach Literackich” (nr 51/52). Po wybuchu II wojny światowej wyjechał z Warszawy i przez Wilno, Kowno i kraje skandynawskie przedostał się do Francji, skąd w czerwcu 1940 udał się przez Lizbonę do Rio de Janeiro. W kwietniu 1941 zamieszkał w Nowym Jorku. Kontynuował pracę artystyczną i literacką, współpracując z londyńskimi „Wiadomościami” oraz z pismami obcymi, a także ilustrując wiele książek. Za działalność artystyczną otrzymał w 1966 nagrodę Millenium Award Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku, a w 1967 i 1968 nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Odznaczony czterokrotnie Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi. Zmarł 30 stycznia 1970 w Nowym Jorku.