BIO

Urodzony 2 lipca 1900[P] w okolicach Bobrujska na Białorusi; pochodził z drobnej szlachty zagrodowej. Ukończył cztery klasy szkoły powszechnej w Bobrujsku. Brał udział w wojnie polsko-bolszewiskiej 1919-20 w szeregach Wojska Polskiego. W 1921 (po traktacie ryskim) przeniósł się w granice państwa polskiego i zamieszkał w Wilnie. Służył w policji państwowej, kontynuując jednocześnie na prywatnych lekcjach naukę w zakresie gramatyki, historii i literatury polskiej. W 1924 wyemigrował do Argentyny w poszukiwaniu pracy. W początkowym okresie pobytu pracował na kolei oraz jako robotnik rolny przy żniwach. Osiadł w Berisso, gdzie ponad trzydzieści lat pracował jako robotnik w zakładach mięsnych. Od 1925 był członkiem i czynnym działaczem Towarzystwa Polskiego w Berisso (przemianowanego później na Związek Polaków). Twórczość literacką rozpoczął powieścią pt. Nadberezyńcy, pisaną w latach II wojny światowej (około 1941). W 1956 przeszedł na emeryturę i osiadł w Villa Carlos Paz. W 1957 został członkiem Towarzystwa Wzajemnej Pomocy w Cordobie. Kontynuował twórczość literacką, publikując fragmenty powieści m.in. w czasopismach emigracyjnych: „Nasza Sprawa” (Buenos Aires, 1955), „Orzeł Biały” (Londyn, 1962), „Wiadomości” (Londyn, 1962) i „Głos Polski” (Buenos Aires, 1962-63). Zmarł 18 sierpnia 1964 w Villa Carlos Paz i tam został pochowany.

Twórczość

1. Nadberezyńcy. Powieść w 3 tomach osnuta na tle prawdziwych wydarzeń. Przedmowa: W. Radecki. Buenos Aires: Drukarnia „Głosu Polskiego 1942, 577 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Toronto: Alliance Library 1976; Lublin: FIS [1991].

Przedmowa pt. Garść ziemi na kopiec polskiego zwycięstwa.

2. Wicik Żywica. Powieść. Przedmowa: M. Wańkowicz. Buenos Aires: Stowarzyszenie Literatów i Dziennikarzy Polskich w Argentynie 1953, 310 s.

3. Los pasierbów. [Powieść]. Przedmowa: J. Czapski. Paryż: Libella 1958, XIII, 332 s.

4. Chłopcy z Nowoszyszek. [Powieść]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1963, 319 s.

Pierwotny tytuł: Prymy.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (R. Loth).
• [J. Zieliński] J. Kowalski: Leksykon polskiej literatury emigracyjnej. Lublin* 1989; wyd. 2 1990.
Z.R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur 1945-1980. Köln, Wien 1991.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Książki

M. Zdanecka: W poszukiwaniu utraconej ojczyzny. Obraz Litwy i Białorusi w twórczości wybranych polskich pisarzy emigracyjnych: Florian Czarnyszewicz, Michał Kryspin Pawlikowski, Maria Czapska, Czesław Miłosz, Józef Mackiewicz. Uppsala: AUU 1995, 219 s. „Acta Universitatis Upsaliensis. Studia Slavica Upsaliensia”, 35.

Artykuły

M. Czapska: Florian Czarnyszewicz. (1895-1964). Kultura”, Paryż 1965 nr 1/2.
M.K. Pawlikowski: Śmierć nadberezyńca. Wiadomości”, Londyn 1965 nr 15, nawiązanie M. Święcicki. „Wiadomości”, Londyn 1965 nr 29.
J. Surynowa-Wyczółkowska: Czarnyszewicz żywy. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. Tydzień Polski 1968 nr 25.
M. Czapska: Florian Czarnyszewicz. (1895-1964). W: Pamiętnik wileński. Londyn 1972.
M. Stępień: O Florianie Czarnyszewiczu. Akcent 1988 nr 2.
N. Taylor: Florian Czarnyszewicz. Więź 1991 nr 2.
N. Taylor: O Florianie Czarnyszewiczu. Kresy 1991 nr 6.
N. Taylor: Florian Czarnyszewicz. Zarys wstępny. W: Wilno – Wileńszczyzna jako krajobraz i środowisko wielu kultur. T. 4. Literatura i język. Białystok 1992.
H. Gosk: Znad Berezyny do Berisso. Beletryzacja materiału autobiograficznego w prozie Florian Czarnyszewicz. W tejże: A gdy to wszystko zapomnę... Izabelin 1995.
B. Hadaczek: W nadberezyńskim kręgu Floriana Czarnyszewicza. W: Kresy. Syberia. Literatura. Warszawa 1995, przedruk w: Kresy w literaturze polskiej. Gorzów Wielkopolski 1999.
A.S. Kowalczyk: Końcówka – Floriana Czarnyszewicza pożegnanie z Kresami. W: Kresy w literaturze. Warszawa 1996.
W. Lewandowski: Florian Czarnyszewicz (Portret literacki). Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Filologiczne 1996 z. 40.
W. Lewandowski: Sprzed Potopu. O pisarstwie Floriana Czarnyszewicza. W: Szkice o polskich pisarzach emigracyjnych. Katowice 1996.
T. Uniłowski: Proza kresowa. Czarnyszewicz, Mackiewicz, Odojewski, Vincenz. W: Literatura emigracyjna 1939-1989. T. 2. Katowice 1996.
Osobliwa, pasjonująca książka przypłynęła do nas z Buenos Aires. (Głosy o Florianie Czarnyszewiczu). Oprac.: K. Polechoński. Arcana 2005 nr 1/2 [zawiera wypowiedzi dot. twórczości F. Czarnyszewicza; autorzy: M. Czapska, Z. Markiewicz, J. Surynowa-Wyczółkowska, M. Święcicki, W. Radecki, M.K. Pawlikowski, J. Giertych, M. Wańkowicz, C. Miłosz, J. Giedroyc, J. Radzymińska, J. Czapski, J. Stempowski, K. Zbyszewski, I. Wieniewski, M. Danilewicz Zielińska, N. Taylor, J. Jarzębski, H. Gosk, B. Hadaczek, P. Kuncewicz, J. Święch, M. Zadencka, A.S. Kowalczyk, W. Lewandowski. – nadto: list F. Czarnyszewicza do J. Radzymińskiej z 26 XI 1956].

Nadberezyńcy

M. Wańkowicz: Poszerzanie polskości. Kultura”, Paryż 1952 nr 10.
M. Czapska: Smolarnia, lizuny, podgardle i szeptuny... Życie”, Londyn 1953 nr 28.
C. Miłosz: Między Berezyną i Dnieprem. Kultura”, Paryż 1953 nr 5.
L. Bednarczuk: O języku polskim nad Berezyną. W: Slawistyczne studia językoznawcze. Wrocław 1987.
G. Eberhardt: Smak czarnego chleba. Rzeczpospolita 1999 nr 70.

Wicik Żywica

M.K. Pwalikowski: Czarnyszewicz znad Berezyny i Wańkowicz z Żoliborza. Wiadomości”, Londyn 1953 nr 24.

Los pasierbów

• [J. Stempowski] P. Hostowiec: Notatnik nieśpiesznego przechodnia. Kultura”, Paryż 1958 nr 9.

Chłopcy z Nowoszyszek

M. Czapska. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. „Tydzień Polski1963 nr 50.
K. Zbyszewski: Wincusia śpiewa w Nowoszyszkach. Wiadomości”, Londyn 1964 nr 10.