BIO

Urodzony 28 listopada 1890 w Łyszkowicach pod Łowiczem; syn Leonarda Czachowskiego, ichtiologa, dzierżawcy gospodarstwa rybnego, oraz Heleny z Rutkowskich. Do szkół uczęszczał w Warszawie, Lwowie (1905-07) oraz w Bellerive pod Vevey w Szwajcarii. W 1909-11 studiował rolnictwo w szkole gospodarczej (Královská Česká Hospodářská Akademie) w Taborze, a w 1911/12 na Kursach Przemysłowo-Rolniczych Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. W tym czasie zaczął ogłaszać artykuły na tematy społeczne, polityczne i rolnicze w „Zarzewiu” (1910-11; debiut: Chełmszczyzna i tzw. sprawa chełmska, 1910 nr 8/10, podpisany K.C.) i w „Gazecie Rolniczej” (1912, 1914). W 1912/13 odbył roczną praktykę w Dołach Włodawskich w Różance a następnie przez rok gospodarował we własnym majątku Sułkowo Polne pod Ciechanowem. W czasie I wojny światowej pracował jako sekretarz w Związku Ziemian w Miechowie, gdzie m.in. prowadził czytelnię książek. W 1916 opublikował pierwsze szkice literackie w „Ziemi Kieleckiej” (o Wyspiańskim, nr 45 i Żeromskim, nr 49). W 1917 redagował tygodnik „Lud Miechowski” (tu m.in. artykuły podpisane też: Dionizy, Ludowiec). W 1918 ożenił się z Ireną Paszkowską, nauczycielką. Od tegoż roku pracował jako urzędnik w firmie „K. Buszczyński i Synowie – Dom Rolniczo-Handlowy” w Miechowie, potem w Krakowie, a od 1926 w zarządzie majątków Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Równocześnie zajmował się badaniami historycznoliterackimi i krytyką literacką, publikując liczne artykuły, recenzje i informacje o nowościach wydawniczych. Współpracował stale m.in. z „Wiadomościami Literackimi” (od 1925), „Gazetą Literacką” (od 1926), „Czasem” (od 1927), „Kurierem Literacko-Naukowym” (od 1927), „Lwowskimi Wiadomościami Muzycznymi i Literackimi” (od 1927), „Gazetą Polską” (od 1930). Należał do Polskiego PEN Clubu (od 1930). Był też członkiem zarządu Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP) w Krakowie. W 1937 został odznaczony Złotym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury, a w 1938 Złotym Krzyżem Zasługi. W czasie okupacji niemieckiej mieszkał nadal w Krakowie i kontynuował prace historycznoliterackie, przygotowując m.in. tom Żywe ściegi. Rzecz o współczesności literackiej. Po zakończeniu wojny brał udział w organizowaniu Oddziału Krakowskiego ZZLP i został wybrany na prezesa Związku. Od jesieni 1945 do 1947 przebywał w Warszawie, gdzie pełnił kolejno funkcje dyrektora Departamentu Literatury i dyrektora Biura Współpracy Kulturalnej z Zagranicą w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Kontynuował twórczość krytyczną, ogłaszając artykuły i recenzje m.in. w „Dzienniku Polskim”, „Lewym Torze”, „Odrodzeniu” i „Rzeczypospolitej”. W 1945 został wybrany na członka korespondenta Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1946-47 był prezesem Zarządu Głównego ZZLP. Zmarł 17 sierpnia 1948 w Krakowie; pochowany tamże na Cmentarzu Zwierzynieckim.

Twórczość

1. Jan Kasprowicz. Próba bibliografii. Powst. 1926. Wyd. Kraków: Towarzystwo Miłośników Książki 1929, 62 s.

2. Henryk Sienkiewicz. Obraz twórczości. Ułożył, poprzedził wstępem oraz uzupełnione życiorysem, bibliografią i przypisami K. Czachowski. Warszawa: Gebethner i Wolff 1931, 341 s.

3. O Henryku Sienkiewiczu. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1933, 31 s.

4. Wacław Sieroszewski. Człowiek i patriota. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1933, 31 s.

5. Obraz współczesnej literatury polskiej 1884-1933. T. 1-3. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1934, 1936, 335 + 442 + VII, 782 s. Reprint: Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1986.

T. 1. Naturalizm i neoromantyzm; T. 2. Neoromantyzm i psychologizm; T. 3. Ekspresjonizm i neorealizm.

6. Maria Rodziewiczówna na tle swoich powieści. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner [1935], 207 s.

7. Najnowsza polska twórczość literacka 1935-1937 oraz inne szkice krytyczne. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1938, 273 s.

Zawartość

Słowo wstępne (o krytyce i o niniejszej książce). – Powieść i poezja polska 1935/6: I. W cieniu „Pawich piór”. II. Ludzie i zmory. III. Struny liryczne i szlaki dziejowe; Powieść polska 1936/7; Poezja polska 1936/7; Dzieło M. Prousta; T. Mann i jego „Góra czarodziejska”; „Saga Forsyte'ów” J. Galsworthy'ego.

8. Wacław Sieroszewski. Życie i twórczość. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1938, 152 s. Wyd. nast. Łódź: Poligrafika 1947.

9. Adolf Dygasiński. W setną rocznicę urodzin 1839 – 7 marca 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy Biblioteki Polskiej [1939], 39 s.

10. Między romantyzmem a realizmem. Powst. 1939. Wyd. oprac.: A. Czachowski. Wstęp: J. Maciejewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 552 s.

11. Pod piórem. Kraków: S. Kamiński 1947, 212 s.

Zawartość

Słowo wstępne; Artyzm Kochanowskiego; Geniusz poetycki Mickiewicza; Zostanie po mnie ta siła fatalna... [J. Słowacki]; Nieznane arcydzieło Krasińskiego [Listy do Delfiny Potockiej]: Romantyczni przyjaciele [Z. Krasiński i Ary Scheffer]; Uwagi o Fredrze; Nowy kult Fredry [dot. prac T. Boya-Żeleńskiego]; „Rodowód poetycki Berwińskiego” [T. Terleckiego]; Dygasiński w naszych oczach; Polskie powieści o chłopach przed Reymontem; Regionalny idealizm Rodziewiczówny; Jest w ludzie siła niespożyta... [J. Kasprowicz]; Poeta w oczach żony [M. Kasprowiczowa: Dziennik]; O Stanisławie Witkiewiczu [M. Witkiewiczówna: Wspomnienia o S. Witkiewiczu]; Ze studiów Wyspiańskiego nad Odysem [S. Wyspiański a V. Bérard]; Dwie książki o Wyspiańskim [O. Ortwin: Próby przekrojów; T. Makowiecki: Poeta – malarz]; O liryce i lirykach [O. Ortwin: Próby przekrojów]; Żeromski a nagroda Nobla; O Josephie Conradzie [Korzeniowskim]: Polska książka o Conradzie [J. Ujejski: O Konradzie Korzeniowskim]; Pojmowanie Prousta; Listy Przybyszewskiego; O sztuce pisarskiej Struga; Droga K.H. Rostworowskiego; Jan Lorentowicz jako krytyk teatralny; Myśli o Irzykowskim; „Pięciokłos” Edwarda Kozikowskiego; Filolog jako artysta [A. Brückner]; Pionier naukowej poetyki [K. Wóycicki]; Krytyk w opałach krytyki.

Przekłady

1. O. Wilde: Portret Doriana Graya. Kraków, Warszawa: Panteon 1928, 284 s.
2. J. Wasserman: Aleksander w Babilonie. Powieść. Kraków, Warszawa: Panteon 1929, 240 s.
3. T. Mann: Czarodziejska góra. Powieść. T. 3. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Rój 1930, 309 s.

Prace edytorskie

1. H. Sienkiewicz: Janko muzykant. Jamioł. Wyd. 2. Przygotował do druku. K. Czachowski. Warszawa: Książka [1946], 29 s. Wyd. nast. tamże 1948, 1949.
2. A. Feliński: Barbara Radziłłówna. Tragedia w 5 aktach. Oprac.: K. Czachowski. Wstęp: A. Mirkowicz. Warszawa: Książka 1947, XI, 94 s.
3. H. Sienkiewicz: Za chlebem. Latarnik. Wyd. 2. Przygotował do druku K. Czachowski. [Warszawa:] Książka 1947, 139 s. Wyd. 3 tamże 1949.
4. F. Zabłocki: Sarmatyzm. Komedia w 5 aktach. Oprac.: K. Czachowski. Wstęp: Z. Libera. Warszawa: Książka 1947, XI, 168 s. Wyd. nast. tamże: 1948, wyd. 3 przejrzane i poprawione 1950.
5. W. Potocki: Wybór wierszy. Oprac.: K. Czachowski. Wstęp: K. Budzyk. Warszawa: Książka i Wiedza 1948, XXI, 82 s. Wyd. 2 poprawione tamże 1950.
6. F. Zabłocki: Fircyk w zalotach. Komedia w 3 aktach. Oprac.: K. Czachowski. Wstęp: J.Z. Jakubowski. Warszawa: Książka i Wiedza 1948, XII, 101 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1949, wyd. 3 poprawione 1951.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
A. Czachowski: Bibliografia prac Kazimierza Czachowskiego. W: K. Czachowski: Między romantyzmem a realizmem. Warszawa 1967.
Biogramy uczonych polskich. Cz. 1. Wrocław 1983.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (A.Z. Makowiecki).

Ogólne

Artykuły

J. Krzyżanowski: Śp. Kazimierz Czachowski. „Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego1948.
S. Papée: Wspomnienie o Kazimierzu Czachowskim. „Nowiny Literackie1948 nr 49.
J. Puget: Kazimierz Czachowski – artysta życia. (Wspomnienie plastyka o pisarzu). Przegląd Artystyczny 1948 nr 10/11.
J.E. Płomieński: Wspomnienie o Kazimierzu Czachowskim. „Dziś i Jutro1951 nr 22.
B. Chmielowski: Kazimierz Czachowski. „Życie Literackie1958 nr 33.
W. Żechenter: Wspomnienie o Kazimierzu Czachowskim. „Życie Literackie1968 nr 33.
T. Kwiatkowski: Pan Kazimierz. Magazyn Kulturalny 1977 nr 2.
T. Kwiatkowski: Niedyskretny urok pamięci. Kraków 1982 passim; wyd. 2 Kraków 1987.
Z. Miedziński: Krytyk współczujący. Życie Literackie 1988 nr 33.
D. Bronowicz: Kazimierz Czachowski (1890-1948) i jego krąg. Ruch Literacki 1991 nr 5.

Obraz współczesnej literatury polskiej

Z. Ciechanowska. „Przegląd Powszechny1934 t. 201.
M. Kridl. „Rocznik Literacki 1933” wyd. 1934.
J.E. Płomieński: Współczesna literatura polska. Czas 1934 nr 357.
J. Kleiner: Dwie książki o współczesnej twórczości literackiej. Tygodnik Ilustrowany 1935 nr 20.
W. Kubacki. „Wiadomości Literackie1936 nr 46.
A. Brückner. „Slavische Rundschau”, Praga 1937 nr 9.

Maria Rodziewiczówna na tle swoich powieści

A. Krakowiecki. „Kurier Literacko-Naukowy1935 nr 21.
S. Rogoż: Monografia Rodziewiczówny. Wiadomości Literackie 1935 nr 46.

Najnowsza polska twórczość literacka

L. Pomirowski: Studia krytyczne Czachowskiego. „Gazeta Polska1938 nr 291.
I. Fik. „Życie Literackie1939 z. 2.
L. Fryde. „Ateneum1939 nr 1.

Między romantyzmem a realizmem

S. Burkot. „Ruch Literacki1968 nr 5.
Z. Skwarczyński. „Nowe Książki1968 nr 22.