BIO

Urodzona 1 października 1926 we Lwowie w rodzinie inteligenckiej; córka Władysława Skibniewskiego i Anny z Dzieduszyckich. W czasie okupacji niemieckiej przebywała we wsi Kwilina (powiat włoszczowski). Po wojnie zamieszkała w Łodzi, gdzie uczęszczała do gimnazjum dla dorosłych. W 1946 rozpoczęła studia w zakresie bibliotekarstwa, a od 1947 studiowała filologię polską na Uniwersytecie Łódzkim (UŁ); w 1952 uzyskała magisterium. Równocześnie od 1946 pracowała zarobkowo m.in. w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej w Łodzi, w Łódzkim Towarzystwie Naukowym i Wrocławskim Towarzystwie Naukowym. Debiutowała w 1953 artykułem Z historii poetyki. Zestawienie i interpretacja I (1788) i III (1826) wydania «Sztuki rymotwórczej» F.K. Dmochowskiego, ogłoszonym w „Pracach Polonistycznych” (seria 11; podpisany: T. Skibniewska). W tymże roku wyszła za mąż za Sławomira Cieślikowskiego, indologa, literaturoznawcę. W 1958 rozpoczęła pracę na UŁ jako asystent. Od 1959 publikowała artykuły i recenzje na łamach pism naukowych, zwłaszcza „Zagadnień Rodzajów Literackich” (m.in. liczne hasła w: „Materiały do «Słownika rodzajów literackich»”). W 1963 uzyskała na UŁ stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy Rozwój formy powieściowej w twórczości Teodora Parnickiego, przygotowanej pod kierunkiem prof. Stefanii Skwarczyńskiej. W 1967 habilitowała się na podstawie książki Warsztat współczesnej prozy narracyjnej i w 1968 otrzymała stanowisko docenta. W tymże roku została członkiem zwyczajnym Łódzkiego Towarzystwa Naukowego oraz sekretarzem Komisji Teorii Literatury i Sztuki tegoż Towarzystwa (od 1978 była przewodniczącą Komisji). W 1971 otrzymała nagrodę Ministra Oświaty, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Od 1973 kierowała Zakładem Teorii Literatury w Instytucie Teorii Literatury, Teatru i Filmu UŁ oraz Studium Doktoranckim dla Pracujących. W 1973-78 współredagowała serię I: Nauki Humanistyczne i Społeczne Wydawnictw Uniwersytetu Łódzkiego. W 1975 została mianowana profesorem nadzwyczajnym. Od tegoż roku była członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN (do 1989) i członkiem Komisji Poetyki i Stylistyki Słowiańskiej Międzynarodowego Komitetu Slawistów. W 1975-92 wchodziła w skład Komisji Poetyki i Stylistyki Słowiańskiej Międzynarodowego Komitetu Slawistów. W 1981-92 była dyrektorem Instytutu Teorii Literatury, Teatru i Filmu UŁ. W 1989-97 redagowała „Folia Scientium Artium et Litterarum”. W 1990 została profesorem zwyczajnym. Do 1994 kierowała Zakładem Teorii Literatury, następnie do przejścia na emeryturę w 1997 Katedrą Teorii Literatury, Teatru i Filmu UŁ. W 2003 podjęła pracę na etacie profesora w Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1977), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1982) oraz odznakami „Za Zasługi dla Województwa Łódzkiego” (1989) i „Za Zasługi dla miasta Łodzi” (1995). Mieszka w Łodzi.

Twórczość

1. Pisarstwo Teodora Parnickiego. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX1965, 269 s.

2. Warsztat współczesnej prozy narracyjnej. Wybrane zagadnienia. Łódź: Uniwersytet Łódzki 1967, 105 s.

Praca habilitacyjna.

Zawartość

I. Wprowadzenie do problematyki współczesności. (Obserwacje i propozycje); Poglądy; Dyskusje. – II. Kreacjonizm – geneza problemu i pojęcia: Rewolucja w sztuce u początków XX stulecia jako źródło założeń sztuki współczesnej; Creation non imitation. – III. Kreacjonizm – Metody (Efekty struktualizmu – Relacje, relatywizacje, konteksty, konfrontacje): Koncepcja bohatera; Koncepcja narracji.

3. U podstaw prozy artystycznej XX wieku. Cz. I. Kontekst a czytelność tekstu. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe 1970, 91 s.

Zawartość

Przedmowa. Założenia wstępne. – Kontekst wobec zdania lub całostek znaczeniowych mniejszych niż zdanie; Czytelność tekstu a konteksty większe niż zdanie; Czytelność tekstu a rozdziały jako konteksty.

4. W kręgu genologii i teorii sugestii. [Szkice]. [Współautor:] S. Cieślikowski. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1995, 164 s.

Tu wspólnie z S. Cieślikowskim: Czy brak happy-endu może być wyznacznikiem struktury gatunków narracyjnych?; Kain i Habel, który był Mojżeszem; La langage indirect: comprehension et incomprehension; Sacrum i maska; Gdzie są bogi z tamtych lat?

5. W kręgu genologii, intertekstualności, teorii sugestii. [Szkice]. Warszawa; Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN 1995, 311 s.

Zawartość

Od autorki. – I. W kręgu genologii: Problem tendencyjnej powieści pozytywizmu; Z problematyki współczesnych przemian rodzajowych; Tendencja do teatralizacji w powieści współczesnej. (Wstęp do problematyki); Polska geneza powieści warsztatowej; Struktura powieści kryminalnej na tle współczesnego powieściopisarstwa; Zagadnienie dwusystemowości w poezji konkretnej. (Uwagi o tworzywie poezji konkretnej). – II. Intertekstualność: Z problemów intertekstualności; Tekst intertekstualny. Tekst – kontekst – intertekst. (Sytuacje graniczne); Tekst literacki wobec tekstu wzorca; Implikacje literackie we współczesnych utworach narracyjnych; Cytat w narracji. (Zarys problemu); Centon i centonowa twórczość; Wstęp do „neantologii”, czyli rzecz o quasi-recenzjach i quasi-przedmowach; „Po co Homer?”; Katon i recenzja. (Teoretycznoliterackie rozważania terminologiczne, niezupełnie marginalne, dla ewentualnego użytku badaczy innych dyscyplin, o relacjach między terminami: kanon i archetyp, kanon i recenzja, recenzja, redakcja, wersja, tekst i intertekst). – III. Teoria sugestii: Grafo-agrafo; Przemilczenie w prozie. (W kręgu teorii sugestii); Sugestia jako zasada narracji. – IV. Appendix: Warsztat współczesnej prozy narracyjnej. (Z zagadnień reprezentatywnych); Kilka problemów współczesnej powieści. (Z dyskusji nad „nouveau roman”); Niektóre funkcje kompozycyjne monologu wewnętrznego we współczesnej prozie narracyjnej; Chwyt hipotetyczności w narracji; Istnienie-nieistnienie bohatera jako chwyt kompozycyjny w powieści Teodora Parnickiego „Słowo i ciało”.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Z historii poetyki. Zestawienie i interpretacja I (1788) i III (1826) wydania „Sztuki rymotwórczej” F.K. Dmochowskiego. „Prace Polonistyczne” Seria 11: 1953 s. 149-205 [autorka podpisana: T. Skibniewska].
Problem tendencyjnej powieści pozytywizmu. „Prace Polonistyczne” Seria 16: 1960 s. 139-152.
Les transformations des formes épiques brèves nouvelle récit. (Introduction à une discussion sur le problème). Zagadnienia Rodzajów Literackich 1961 nr 1 s. 119-143.
Z problematyki współczesnych przemian rodzajowych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego 1961 nr 20 s. 101-109.
Istnienie – nieistnienie bohatera jako chwyt kompozycyjny. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego 1962 nr 25 s. 107-115 [dot.: T. Parnicki: Słowo i ciało].
Tendencje do teatralizacji w powieści współczesnej. Wstęp do problematyki. W: Styl i kompozycja. Wrocław 1965 s. 187-295.
Kilka problemów współczesnej powieści. (Z dyskusji nad „nouveau roman”). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego 1966 nr 43 s. 57-67.
Niektóre funkcje kompozycyjne monologu wewnętrznego we współczesnej prozie narracyjnej. W: W kręgu zagadnień teorii powieści. Wrocław 1967 s. 108-121.
Polska geneza powieści warsztatowej. W: Z polskich studiów slawistycznych. Cz. 2. Warszawa 1972 s. 229-234.
Struktura powieści kryminalnej wobec współczesnego powieściopisarstwa eksperymentalnego. W: O współczesnej kulturze literackiej. T. 1. Wrocław 1973 s. 331-347.
Tekst literacki wobec tekstu wzorca. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Polonica1975 nr 2 s. 5-11.
Cytat w narracji. (Zarys problemu). Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Językoznawcze 1977 z. 54 s. 242-249.
Relacje międzytekstowe w tekście literackim. Przegląd Humanistyczny 1977 nr 6 s. 40-47.
Zagadnienia dwusystemowości w poezji konkretnej. (Uwagi o tworzywie poezji konkretnej wobec problematyki badawczej). W: The structure and semantic of the literary text. Budapeszt 1977 s. 31-37.
Implikacje literackie we współczesnych utworach narracyjnych. W: Dialog w literaturze. Warszawa 1978 s. 71-87.
Powieść jako układ ról. (Relacje: autor – narrator – postać). [Współautor:] S. Cieślikowski. W: Teoria literatury. Łódź 1978 s. 327-336.
Centon i centonowa twórczość. „Acta Universitatis Lodziensis1980 nr 35 s. 129-136.
Sacrum i maska czyli o wypowiadaniu niewypowiedzialnego. [Współautor:] S. Cieślikowski. W: Sacrum o literaturze. Lublin 1980 s. 65-82, toż w wyd. 2 1983.
Brak happy-endu jako wyznacznik gatunkowy. W: Z problemów poetyki historycznej. [Współautor:] S. Cieślikowski. Lublin 1984 s. 191-206.
Sugestia jako zasada narracji. Przegląd Humanistyczny 1984 z. 7/8 s. 53-61.
Wstęp do „neantologii” czyli rzecz o quasi recenzjach i quasi-przedmowach. W: Modele świata i człowieka. Lublin 1985 s. 342-357.
Przemilczenie w prozie. W: O wartościowaniu w badaniach literackich. Lublin 1986 s. 245-255.
Kain i Abel, który jest Mojżeszem, czyli dwoisty wzorzec biblijny postaci literackich ujęty od strony „gniewu. [Współautor:] S. Cieślikowski. W: Biblia a literatura. Lublin 1987 s. 97-111.
Subjects of the University Conference on „Oriental Poetics and its Reception in Europe. [Współautor:] S. Cieślikowski. Zagadnienia Rodzajów Literackich 1987 z. 2 s. 68-84.
Z problemów intertekstualności. W: W kręgu historii i teorii literatury. Wrocław 1987 s. 11-16.
Tekst intertekstualny. Tekst – kontekst – intertekst. Zagadnienia Rodzajów Literackich 1988 z. 1/2 s. 89-97.
Grafoagrafo. W: Poszukiwania teoretycznoliterackie. Warszawa 1989 s. 217-224.

Prace redakcyjne

1. Pogranicza i korespondencje sztuk. Studia. Red.: T. Cieślikowska i J. Sławiński. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1980, 295 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.
2. Problemy genologii. Literatura, Teatr, Film. Red.: T. Cieślikowska i G. Gazda. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Polonica1980 nr 35.
3. Perspective comparatiste orient-occident en theorie littéraire. Colloque International Institut de la Théorie de la Littérature, du Théatre et du Film; The Orient-West comparative perspective in literary theory. International Colloquium Institute of the Theory of Literature, Theatre and Film. Les actes furent red. par S. Cieślikowski et T. Cieślikowska. Łódź: Biblioteka 1993, 219 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1983, 1989, 2004.

Pisarstwo Teodora Parnickiego

J. Pieszczachowicz: Migotliwe światy Parnickiego. Życie Literackie 1966 nr 39, przedruk w tegoż: Na widnokręgu historii. Kraków 1988.
M. Czermińska. „Pamiętnik Literacki1967 z. 2.
E. Sarnowska. „Przegląd Humanistyczny1967 nr 6.

U podstaw prozy artystycznej XX wieku

W. Lipiec. „Zagadnienia Rodzajów Literackich1972 z. 2.

W kręgu genologii, intertekstualności, teorii sugestii

A. Pomerańska. „Przegląd Humanistyczny1996 nr 6.