CHRZĄSTOWSKA Bożena

Urodzona 7 stycznia 1929 w Poznaniu; córka Józefa Mazurka, zawodowego wojskowego, i Ludwiki z Łażewskich. Uczęszczała do Liceum im. K. Potockiej w Poznaniu, po czym od 1948 studiowała polonistykę na Uniwersytecie Poznańskim. W czasie studiów pracowała dorywczo w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu (1949-50) oraz w zespole poznańskim Instytutu Badań Literackich (IBL) przygotowującym serię poświęconą piśmiennictwu staropolskiemu Bibliografii literatury polskiej «Nowy Korbut». Po uzyskaniu w 1952 magisterium była zatrudniona w Wojewódzkiej Bibliotece Pedagogicznej, a następnie w Ośrodku Metodycznym (na stanowisku kierownika sekcji bibliotekarskiej). W 1955 wyszła za mąż za Andrzeja Chrząstowskiego, prawnika. Pierwszy artykuł pt. Biblioteki szkół zawodowych opublikowała w 1956 w książce zbiorowej Biblioteki województwa poznańskiego w latach 1945-1954 (Warszawa 1956 s. 108-115). W 1957 została członkiem Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. W tymże roku zaczęła uczyć języka polskiego w poznańskich szkołach średnich, a od 1963 kierowała sekcją języka polskiego w Ośrodku Metodycznym (do 1970). Była inicjatorką i redaktorką wydanego w 1969 zbiorowego tomu szkiców pt. Pomoce naukowe w pracy polonisty, który uważa za swój właściwy debiut (tu m.in. autorstwo rozdziału pt. Pomoce naukowe na lekcjach poświęconych syntezie historycznoliterackiej). Od 1970 pracowała na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza (UAM) w Poznaniu, początkowo na stanowisku starszego asystenta (do 1973), a potem wykładowcy. W 1970 rozpoczęła też czynną działalność w Komitecie Głównym Olimpiady Literatury i Języka Polskiego. W 1975 doktoryzowała się w IBL, przedstawiając pracę Teoria literatury w szkole. Z badań nad recepcją liryki (promotor prof. Kazimierz Bartoszyński) i w tymże roku objęła stanowisko adiunkta na UAM. Artykuły, głównie z zakresu teorii dydaktyki literatury i literatury współczesnej, publikowała m.in. w „Polonistyce” (od 1973) i „Nurcie” (1977-81). W 1980 została członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”; w 1981 uczestniczyła m.in. w organizowaniu negocjacji Związku z Ministerstwem Oświaty i Wychowania w sprawie reformy programowej oświaty. W 1981 weszła w skład Zarządu Głównego Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza; w 1977-89 była prezesem oddziału w Poznaniu. Od 1984 brała udział w działaniach konspiracyjnych struktur Solidarności, m.in. w przygotowaniu i redagowaniu wydawanych poza cenzurą materiałów pomocniczych dla nauczycieli języka polskiego pt. Glosariusz (2. Od starożytności, 1986; 3. Od klasycyzmu, 1987; 5. Do współczesności, 1989; tu artykuły pod pseudonimem Bogumiła Mrówa). W 1986 na podstawie pracy Lektura i poetyka. Zarys problematyki kształtowania pojęć literackich w szkole podstawowej uzyskała habilitację i została docentem na UAM. W tymże roku rozpoczęła wykłady na Papieskim Wydziale Teologicznym w Poznaniu (do 1989); zajmowała się m.in. badaniem motywów religijnych w literaturze, poezją kapłańską i związaną z Biblią stylizacją gatunkową. Kontynuowała współpracę z „Polonistyką”, zamieszczała nadto artykuły i recenzje m.in. w „Tygodniku Powszechnym” (1987-93). Była członkiem Ruchu Obywatelskiego Akcji Demokratycznej (ROAD); w 1991 wstąpiła do Unii Demokratycznej. W 1990-93 (i ponownie od 1997) była członkiem Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej i kierownikiem Komisji do Spraw Dydaktyki Szkolnej. W 1991 otrzymała tytuł profesora. W tymże roku została redaktorem naczelnym „Polonistyki”; publikowała tu artykuły i recenzje (podpisana pseudonimami: B.M.; (B.M.)). Współpracowała z Biurem do Spraw Reformy w Ministerstwie Edukacji Narodowej, brała m.in. udział w pracach zespołu przygotowującego Podstawę programową z języka polskiego (1991-92); w 1992 weszła w skład Rady Kształcenia Nauczycieli. W latach dziewięćdziesiątych założyła na UAM Pracownię Innowacji Dydaktycznych i kierowała nią do przejścia na emeryturę w 2000. W 1991-2000 współpracowała z Fundacją Romano Guardiniego w Berlinie; w 1998-2000 była członkiem prezydium Guardini Stiftung. W 1997 weszła też w skład Stowarzyszenia na Rzecz Reformy Szkolnej. W 1999-2001 należała do Rady Programowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. W 2000 zakończyła pracę w Komitecie Głównym Olimpiady Literatury i Języka Polskiego oraz w Zarządzie Głównym Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza. Była współautorką programu Verba Sacra (obchodów Roku Jubileuszowego 2000) realizowanego w Poznaniu oraz innych miastach Polski. W 2000 otrzymała doktorat honoris causa Akademii Pedagogicznej w Krakowie. Opracowała koncepcję wydawanego od 2002 cyklu podręczników do nauki języka polskiego w szkole średniej pt. Skarbiec języka, literatury, sztuki, który także redagowała; wchodziła też w skład zespołów autorskich poszczególnych podręczników z tego cyklu. Odznaczona Medalem Edukacji Narodowej (1984), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1988), Krzyżem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec za działalność w Fundacji Romano Guardiniego (2003). Zmarła 10 listopada 2020 w Poznaniu; pochowana tamże na Cmentarzu Miłostowskim.