Print

BIO

Urodzony 27 sierpnia 1885 w Warszawie; syn Piotra Choynowskiego, adwokata przysięgłego, i Eugenii z Jastrzębców-Kozłowskich. Po śmierci ojca był od niemowlęctwa wychowywany przez matkę, a po jej powtórnym zamążpójściu przebywał od 1892 u wuja, lekarza, na Uralu. Od 1894 uczęszczał do szkół w Uralsku, potem w Samarze. Po śmierci wuja powrócił w 1896 do Warszawy, gdzie w 1902 ukończył rządową szkołę realną i rozpoczął studia wyższe na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. W 1905 jako student brał aktywny udział w akcji strajkowej. Po zamknięciu Politechniki przez krótki czas kontynuował studia na Politechnice Lwowskiej. Zagrożony gruźlicą wyjechał w 1908 do Szwajcarii, gdzie zmieniwszy kierunek zainteresowań, studiował historię powszechną na uniwersytecie w Zurychu. W 1910-12 kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Debiutował nowelą pt.Barowska, odznaczoną w 1910 na konkursie „Tygodnika Ilustrowanego” (druk 1911 nr 10-12). W 1914 był sekretarzem redakcji warszawskiego miesięcznika literackiego „Sfinks”. Po wybuchu I wojny światowej jako szeregowiec 1. Pułku Piechoty Legionów Polskich walczył pod Pacanowem i Nowym Miastem Korczynem. Uzyskawszy z powodu choroby urlop zdrowotny przebywał krótko na leczeniu w Zakopanem, a następnie półtora roku w Wiedniu. Ogłaszał utwory w „Wiedeńskim Kurierze Polskim” (1914-15). W 1916 powrócił do Warszawy i kontynuował pracę literacką. W 1920-22 był naczelnym redaktorem „Tygodnika Ilustrowanego”; z pismem tym współpracował do 1930, publikując m.in. w 1928-29 felietony w cyklu Kronika tygodniowa. W 1933 został członkiem Polskiej Akademii Literatury. Należał do Polskiego PEN Clubu. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1932). Zmarł na gruźlicę 25 listopada 1935 w Otwocku; pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Twórczość

1. Zdarzenie. Nowele. Kraków: Książka 1911, 192, XXXIV s. Wyd. 2 tamże 1911, 161 s. Przedruk zob. poz. ↑.

Zawartość

Altruista; Barowska; Wyznanie; Wacek; W cukierni; O czarownym zielu i rycernym pasie; O smutnym rycerzu; Straszny dzień Janka; Zdarzenie; Czyn. — W wyd. 2 brak noweli pt. Czyn, usuniętej przez cenzurę.

2. Historia naiwna. Nowele. Kraków: Książka 1913, 211 s. Wyd. nast.: wyd. 3 Warszawa: Gebethner i Wolff [1920]; Warszawa 1922 Biblioteka Groszowa; wyd. 4 Warszawa: Gebethner i Wolff 1932; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1962.

Część wydania z 1913 ukazała się z adresem wydawniczym zaklejonym nalepką z nadrukiem: Księgarnia M. Arcta w Warszawie 1919.

Zawartość

Historia naiwna; Sumienie; Zwada; W poszukiwaniu światopoglądu; Lekcja życia; Mańka.

3. Ruchome piaski. Sztuka w 3 aktach. Prapremiera: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1913. Wyd. Kraków: Książka 1913, 113 s. Wyd. nast. ze wstępem W. Kubackiego Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, 173 s. Prapremiera: Telewizja Polska 1963.

Część wydania z 1913 ukazała się z adresem wydawniczym zaklejonym nalepką z nadrukiem: Księgarnia M. Arcta w Warszawie 1919.

Przekłady

czeski

Základy na písku. [Przeł.] J. Langer. Praha 1956, wyd. nast. Praha 1957.

słowacki

Základy na piesku. [Przeł.] A. Macko. Bratislava 1956.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

4. Pokusa. [Opowiadania]. Warszawa: Gebethner i Wolff [1917], 244 s. Wyd. 2 tamże [1922]. Przedruk zob. poz. ↑.

Zawartość

Pokusa; Panis bene merentium; Pan Bratkowski; Rodzina Kalinowskich; Czyn [poz. ↑]; Z czwartego plutonu; Nacje.

5. Kuźnia. Powieść historyczna z lat 1861-1863. Warszawa: Gebethner i Wolff [1919], 328 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1926, wyd. 3 [1935], wyd. 4 1946; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

6. Dom w śródmieściu. Powieść. „Kurier Warszawski” 1923 nr 259-343. Wyd. osobne Warszawa: Gebethner i Wolff [1924], 294 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

7. Kij w mrowisku. [Opowiadania]. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze Ignis 1923, 207 s. Wyd. nast.: Warszawa [1927] Biblioteka Groszowa; wyd. z podtytułem Powieść. Warszawa 1931 Biblioteka „Echa Polskiego”; Warszawa: Wydawnictwo „Kurier Polski” 1937; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1961.

Zawartość

Kij w mrowisku, – oraz utwory z poz. ↑ [z pominięciem noweli Czyn].

8. Pokusa. [Nowela]. Warszawa: Gebethner i Wolff 1925, 22 s. Zob. poz. ↑.

9. Młodość, miłość, awantura. Powieść. Warszawa: Gebethner i Wolff [1926], 292 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1927, wyd. 3 1933; Rzym: Kultura i Prasa 2 Korpusu 1945; [B. m.] Niemcy Zachodnie Wydawnictwo Polskie na Obczyźnie 1948; wyd. 3 [!] Warszawa: Gebethner i Ska 1991; Warszawa: Saga 1992.

Przekłady

angielski

Youth, love and adventure. [Przeł.] K. Żuk-Skarszewska. London 1940.

chorwacki

Mladost, ljubav, pustolovina. [Przeł.] J. Benešić. Zagreb 1927.

czeski

Mládi, láska, dobrodružstvi. [Przeł.] E. Steinová. Praha 1929.

10. O pięciu panach Sulerzyckich. Nowele. Warszawa: Gebethner i Wolff 1928, 208 s.

Nagrody

Nagroda Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich w 1930.

Zawartość

O pięciu panach Sulerzyckich; Ojcowie ludu; Wigilia wojewody; Zdrada; Pańskie łzy; Na stancji; Pogotowie Ratunkowe.

Adaptacje

radiowe

noweli Wigilia wojewody: Z. Zawadzka. Polskie Radio 1976.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

11. Rzeczy drobne i zabawne. Warszawa: Gebethner i Wolff 1930, 199 s. Wyd. nast. [zmienione] Kraków: Wydawnictwo Literackie 1964, 207 s.

Zawartość

Wybór felietonów z lat 1925-1929 drukowanych w „Tygodniku Ilustrowanym”. Wydanie z 1964 zawiera: Z okazji Reymontowskiej Nagrody Nobla; O Akademii Literatury Polskiej; Wybór z „Kronik tygodniowych” w „Tygodniku Ilustrowanym”; Gazeciarz.

12. W młodych oczach. Powieść. „Gazeta Polska” 1933 nr 169-243. Wyd. osobne Warszawa: Gebethner i Wolff 1933, 307 s. Wyd. nast.: Warszawa: „Gazeta Polska” 1933; Kraków: Wydawnictwo Literackie [1957], tamże 1958. Przedruk zob. poz. ↑.

Przekłady

czeski

Mladýma očima. [Przeł.] V. Dresler. Praha 1937.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

13. Wigilia wojewody; O pięciu panach Sulerzyckich. Warszawa: Gebethner i Wolff 1935, 48 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1936, wyd. 3 1937 [1938], wyd. 4 1938, wyd. 5 1946, wyd. 6 1948.

Opowiadania z tomu zob. poz. ↑.

14. Opowiadania szlacheckie. Warszawa: Gebethner i Wolff 1937, 213 s.

Zawartość

Zawiera zamiast wstępu: F. Goetel: Pochwała twórczości Piotra Choynowskiego. Mowa wygłoszona na uroczystym zebraniu Polskiej Akademii Literatury dn. 25. III 1936, — opowiadania: Magnackie swaty; Służba nie drużba; Wigilia wojewody [poz. ↑]; Pańskie łzy; O pięciu panach Sulerzyckich [poz. ↑]; Kniaź Kurbski.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

15. Ojciec; Wspomnienie o Prusie. [Współwyd. z:] B. Prus: Cienie; H. Sienkiewicz: Wspomnienie. [B. m.] Szkocja: Wydawnictwo FED dla Rannych Żołnierzy 1945. Wyd. nast. łącznie z: J. Wiktor: W wiejskiej szkole. [B. m.] Szkocja: Wydawnictwo Literackie Oddziału Opieki nad Żołnierzem I Korpusu] 1947, 24 s.

16. Pokusa. [Wybór opowiadań]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1963, 194 s.

Zawartość

Zawiera utwory z poz. ↑ [z wyjątkiem: Pan Bratkowski; Z czwartego plutonu], — z poz. ↑: Zdrada; Na stancji; Pogotowie Ratunkowe; – nadto: Z tułaczej doli; Pod Langiewiczem.

17. Wybór pism. Pod red. K. Jakowskiej. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988 -.

[1]. W młodych oczach. 1988, 234 s. Zob. poz. ↑.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

Przekłady

1. J.W. Goethe: Cierpienia młodego Wertera. W przekł. i z przedmową P. Choynowskiego. Warszawa: Gebethner i Wolff [1922], 171 s.

Omówienia i recenzje

Wywiady

• O nowej powieści, w sprawach stylu, pisowni i lektury. Rozm. A. Galis. „Tygodnik Ilustrowany” 1933 nr 27.
• Świetny pisarz o swym języku. Rozm. Cz. Rokicki. „Pion” 1935 nr 51.

Słowniki i bibliografie

• Polski słownik biograficzny. T. 3. Kraków 1937 (K. Czachowski).
• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Maciejewski).

Ogólne

Książki

• J. Nowakowski: Piotr Choynowski. Zarys monograficzny. Rzeszów: Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1972 [właśc. 1973], 388 s.

Artykuły

• K. Bukowski: Najmłodsi w literaturze polskiej. II. Piotr Choynowski. „Krytyka” 1914 t. 42 z. 4.
• H. Zahorska: Premier nowelistyki polskiej. „Przegląd Wieczorny” 1922 nr 270.
• Cz. Rokicki: O pisarzu piszącym najbardziej po polsku. „Głos Inteligencji” 1926 nr 6, 7.
• Z. Dębicki: Piotr Choynowski. W tegoż: Portrety. Seria II. Warszawa 1928.
• K. Czachowski: Obraz współczesnej literatury polskiej. T. 2. Lwów 1934, passim.
• E. Breiter: Piotr Choynowski. „Wiadomości Literackie” 1935 nr 49.
• K. Czachowski: Żywioł ujarzmiony. O twórczości Piotra Choynowskiego. „Tygodnik Ilustrowany” 1935 nr 49.
• J. Kleiner: Piotr Choynowski. „Pion” 1935 nr 31.
• W. Kubacki: Uwagi o twórczości Piotra Choynowskiego. „Gazeta Polska” 1935 nr 351.
• F. Goetel: Dziedzictwo szlachetczyzny. „Wiadomości Literackie” 1936 nr 16, przedruk pt. Pochwała twórczości Piotra Choynowskiego. „Rocznik Polskiej Akademii Nauk 1933-1936” wyd. 1937.
• J. Kaden-Bandrowski: Piotr Choynowski; Choynowski w I Brygadzie. W tegoż: Wspomnienia i nadzieje. Warszawa 1938.
• A. Nowak: Piotr Choynowski. „Kultura” 1938 nr 21.
• M. Kurowski: O pisarstwie Piotra Choynowskiego. „Tygodnik Powszechny” 1953 nr 14, 15.
• O. Scherer-Virski: Piotr Choynowski. W tejże: The modern Polish short story. 'S-Gravenhage 1955.
• J.J. Lipski: Piotr Choynowski. W tegoż: Warszawscy „Pustelnicy” i „Bywalscy”. T. 2. Warszawa 1973.
• J. Koprowski: Sztuka opowiadania. „Argumenty” 1979 nr 7.

Ruchome piaski

• S. Hebanowski: Choynowski i jego sztuka „Ruchome piaski”. „Teatr” 1952 nr 4.
• W. Kubacki: Choynowski to nie Zapolska. „Teatr” 1952 nr 10.
• J. Pomianowski: Znalezisko. „Twórczość” 1952 nr 10.
Go back to position Wróć do pozycji

Kuźnia

• S. Kołaczkowski. „Rydwan” 1919 z. 1/2.
• S.W. Rzymowski. „Naród” 1920 nr 100-106.
• Z.L. Zaleski: Sur le chemin du roman polonais. W tegoż: Attitudes et destinées. Paris 1932 [m.in. dot.: Kuźnia].
• W. Smaszcz: Warszawska trylogia Piotra Choynowskiego. „Kierunki” 1985 nr 35 [dot. też: Dom w śródmieściu; W młodych oczach].
Go back to position Wróć do pozycji

Dom w śródmieściu

• W. Smaszcz: Warszawska trylogia Piotra Choynowskiego. „Kierunki” 1985 nr 35 [dot. też: Kuźnia; W młodych oczach].
Go back to position Wróć do pozycji

O pięciu panach Sulerzyckich

• A. Hutnikiewicz: „O pięciu panach Sulerzyckich” Piotra Choynowskiego. W: Nowela, opowiadanie, gawęda. Warszawa 1974, przedruk w wyd. poszerzonym Warszawa 1979.
Go back to position Wróć do pozycji

W młodych oczach

• W. Smaszcz: Warszawska trylogia Piotra Choynowskiego. „Kierunki” 1985 nr 35 [dot. też: Kuźnia; Dom w śródmieściu].
Go back to position Wróć do pozycji

Opowiadania szlacheckie

• W. Kubacki: Opowiadania Choynowskiego. „Gazeta Polska” 1938 nr 56.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO