BIO
Urodzona 26 października 1929 w Warszawie; córka Stefana Chotomskiego, właściciela przedsiębiorstwa przewozowego, i Romualdy z Nyckowskich. Uczyła się w Gimnazjum Żeńskim im. W. Szachtmajerowej w Warszawie. W tejże szkole kontynuowała naukę na tajnych kompletach w okresie okupacji niemieckiej. Podczas powstania warszawskiego była sanitariuszką w szpitalu przy ulicy Białobrzeskiej, po kapitulacji przebywała w obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd udało jej się zbiec. Zamieszkała w Mosznie, a potem w Grodzisku Mazowieckim. Po zakończeniu wojny powróciła do Warszawy i nadal uczyła się w Gimnazjum im. W. Szachtmajerowej w Komorowie, w 1947 zdała maturę. Następnie do 1950 studiowała w Wyższej Szkole Dziennikarskiej, a po włączeniu Szkoły do Akademii Nauk Politycznych – na Wydziale Dziennikarskim i Wydziale Społeczno-Politycznym Akademii. W 1949-51 oraz 1955-71 pracowała w redakcji pisma Związku Harcerstwa Polskiego „Świat Młodych” i tamże debiutowała w 1949 opowiadaniem pt. 5 minut przed szczęśliwym końcem (nr 18). Ogłaszała tu następnie liczne utwory dla dzieci, m.in. wspólnie z Joanną Dąbrowską i Krystyną Garwolińską (1950), z Mironem Białoszewskim wiersze podpisane Wanda Miron (1951-53), z Bogusławem Choińskim (1952), z Wacławem Bisko (1964-70) oraz własne cykle felietonów podpisane Szpilka (1950-52) i Karolinka (1957-71). W 1950 wyszła za mąż za Jerzego Steinmetza (rozwiedzeni). Później była związana z Eugeniuszem Stecem artystą malarzem. Wiersze, fraszki, prozę i teksty sceniczne dla dzieci drukowała m.in. w „Świerszczyku” (od 1951, tu także w 1951-54 z Mironem Białoszewskim utwory podpisane Wanda Miron), „Płomyku” (1952-82), „Płomyczku” (od 1953) oraz „Misiu” (od 1957). Pod koniec lat pięćdziesiątych nawiązała współpracę z Telewizją Polską, m.in. jako autorka utworów dla teatrzyku Violinek i cykli audycji dla dzieci: Dobranoc (w 1963 wyróżnione nagrodą Stowarzyszenia Autorów „ZAiKS” (ZAiKS) i Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji), Jacek i Agatka (1962-72). Była także autorką audycji radiowych, scenariuszy do filmów krótkometrażowych, tekstów piosenek, sztuk dla teatrów lalkowych, szkolnych i amatorskich oraz widowisk dla dzieci, m.in. od 1958 pisała teksty piosenek dla wokalno-tanecznego zespołu harcerskiego Gawęda. Była laureatką wielu konkursów oraz nagród literackich, m.in.: nagrody Ministra Kultury i Sztuki za twórczość dla teatrów amatorskich (1960), ZAiKS-u za całokształt twórczości (1961), Komitetu do Spraw Radia i Telewizji za całokształt twórczości (1963). Od 1964 należała do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). Zainicjowała pomysł przyznawania przez dzieci Orderu Uśmiechu (w 1967), została członkiem Kapituły Orderu, a w 1969 jego kawalerem. W okresie późniejszym ogłaszała też utwory w „Trybunie Ludu” (1975-80; tu z ilustracjami Bohdana Butenki stała rubryka pt. Dzień Dobry!). W 1976 otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów za całokształt twórczości literackiej ze szczególnym uwzględnieniem twórczości radiowej i telewizyjnej, w 1988 nagrodę im. S. Pagaczewskiego za twórczość dla dzieci i młodzieży przyznaną przez Klub Pisarzy Stronnictwa Demokratycznego oraz Ogólnopolski Ośrodek Sztuki dla Dzieci i Młodzieży w Poznaniu. Była współtwórczynią Fundacji im. M. Białoszewskiego, weszła też w skład Fundacji Domu Literatury i Domu Pracy Twórczej, Fundacji Książka dla Dziecka, Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży, Fundacji Doktor Clown (propagującej leczenie śmiechem w szpitalach dziecięcych). W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (SPP). W 1993 zorganizowała w warszawskim Domu Literatury pod patronatem Oddziału Warszawskiego SPP i Fundacji Książka dla Dziecka cykl spotkań literackich dla dzieci pt. Ciastko z bajką. W następnych latach prezentowała na scenie objazdowej (zarazem jako autorka scenariuszy, reżyserka i aktorka) cykliczne widowiska przeznaczone dla najmłodszych odbiorców: Podróże po literaturze (od 1994; poświęcone twórczości Jana Brzechwy i Juliana Tuwima) oraz Kabaret na kółkach Chotomska i spółka (od 1997). Należała do członków założycieli Towarzystwa Edukacji Artystycznej w Zakopanem (1996). W 2003 za całokształt twórczości dla dzieci i młodzieży otrzymała nagrodę Polskiej Sekcji Międzynarodowego Kuratorium Książki Dziecięcej (IBBY) oraz nagrodę Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Sztuka Młodym. Odznaczona m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1967) i Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1976). Zmarła 2 sierpnia 2017; pochowana tamże na Cmentarzu Powązkowskim.
Twórczość
1. Teatr na jednej nodze. Estrada szkolna. [Scenki i skecze]. Uwagi inscenizacyjno-reżyserskie: J. Kulmowa. Warszawa: Nasza Księgarnia 1957, 45 s.
2. Tere-Fere. [Wiersze]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1958, 94 s.
3. Przebierańcy. Warszawa: Wydawnictwo Harcerskie 1959, 133 s.
Nagrody
Zawartość
4. Wiersze pod psem. Warszawa: Nasza Księgarnia 1959, [34] k. [Wyd. 2] Łódź: Literatura 2002.
5. Dwunastu panów. [Wiersze]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1960, 38 s.
6. Dzieci pana Astronoma. [Opowieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1961, [24] s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 rozszerzone 1983, wyd. 3 1985, wyd. 4 1988; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1991; tamże 1992; [wyd. 7] Warszawa: Editions Spotkania 1993, tamże [1994]; Warszawa: Kama 1995, tamże: [1996], 1997, 1998, 1999, 2000; Warszawa: Sara 2001. Por. poz. ↑ oraz Słuchowiska.
7. Krraaa. [Wiersz]. Warszawa: Ruch 1961, [6] k. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1965, wyd. 3 1971.
Przekłady
niemiecki
serbski
8. Jacek i Agatka. Cykl telewizyjny. Telewizja Polska 1962-1972. Por. poz. ↑.
9. Jedziemy nad morze. [Wiersze]. Cz. 1. Ze słońcem do Sopotu, z wiatrem do Gdyni; Cz. 2. Z księżycem do Gdańska. Warszawa: Ruch 1962, 12 + [12] k.
10. Opowieść o arce. Warszawa: Ruch 1962, 24 s. Wyd. nast. pt. Opowieść o arrasach: tamże: wyd. 2 1968, wyd. 3 1973; wyd. 4: Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1975. Por. Słuchowiska.
11. Pan słoń. [Wiersze]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1963, 22 s. Por. Słuchowiska.
Adaptacje
telewizyjne
12. Przygody jeża spod miasta Zgierza. [Wiersz]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1964, [16] k. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1967, wyd. 3 1973, wyd. 4 1984, wyd. 5 1989, [wyd. 6] tamże 1995; Warszawa: Jaworski 2001, tamże [2004]. Por. Słuchowiska.
13. Kangurek. Scenariusz filmu lalkowego. Ekranizacja 1966.
14. Gdyby tygrysy jadły irysy. [Bajka]. Warszawa: Ruch 1968, [18] k. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1975; [wyd. 3] Warszawa: Jaworski 2002, tamże [2004]. Por. Słuchowiska.
15. Fontanna z Neptunem. [Musical w 2 aktach]. Muzyka: T. Kierski. Powst. ok. 1969. Prapremiera: Gdynia, Teatr Muzyczny 1976.
16. Od rzeczy do rzeczy. [Wiersze]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1969, 48 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1976, wyd. 3 1987, wyd. 4 1992; [wyd. 5] Łódź: Literatura 2002. Por. Słuchowiska.
17. Czarna krowa w kropki bordo. [Opowiadanie z tekstami piosenek]. Warszawa: Ruch 1970, 35 s. Por. poz. ↑. Por. Słuchowiska.
18. Siedem księżyców. [Wiersze]. Warszawa: Ruch 1970, 30 s.
19. Czarna krowa w kropki bordo. Scenariusz filmu animowanego. [Współautor:] R. Słapczyński. Ekranizacja 1971. Por. poz. ↑.
20. Dla każdego coś śmiesznego. [Wiersze]. Warszawa: Ruch 1971, 44 s.
21. Bajki z 1001 dobranocy. Ilustracje Z. Rychlicki. Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 76 s. Wyd. 2 tamże 1977 [właśc.] 1978.
Przekłady
czeski
estoński
niemiecki
22. Dzieci pana Astronoma. [Widowisko lalkowe]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Lalki i Aktora 1972. Wyd. łącznie z: K. Jeżewska: Pan Twardowski. Widowiska lalkowe. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyczny Upowszechniania Kultury 1972 s. 133-230. Por. poz. ↑ oraz Słuchowiska.
23. Gdzie jest Piotrowski? [Utwór sceniczny dla dzieci]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Lalka 1972. Druk zob. poz. ↑.
24. Klucze do Jelenia. [Opowieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1972, 84 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1976, wyd. 3 1984.
Nagrody
Przekłady
francuski
niemiecki
25. Trampek na drodze. [Utwór sceniczny dla dzieci]. Prapremiera: Bielsko-Biała, Teatr Lalek „Banialuka” 1972. Druk zob. poz. ↑.
Nagrody
Przekłady
niemiecki
26. Dlaczego cielę ogonem miele? [Utwór sceniczny dla dzieci]. Telewizja Polska 1973. Druk: Warszawa: Nasza Księgarnia 1973, [32] s. Wyd. 2 tamże 1991.
27. Dzień dobry, królu Zygmuncie. [Wiersze]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1973, 51 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1980; [wyd. 3] Warszawa: [Philip Wilson Warsaw] PWW 1998. Por. Słuchowiska.
28. Panna Kle-Kle. [Opowieść]. Warszawa: Ruch 1973, 34 s. Por. Słuchowiska.
29. Przygody panny Kreseczki. Cykl scenariuszy filmów rysunkowych dla dzieci. Ekranizacja 1973.
Zawartość
30. Dzidka i Kitka. [Bajeczki]. Warszawa: Ruch 1975, 37 s.
31. Mój piękny, złoty koń. [Opowiadania]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1975, [12] k. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1977, wyd. 3 1983; [wyd. poszerzone] Warszawa: Jaworski 2003, [80] s.
32. Trampek na drodze [poz. ↑]; Bajki Pana Słonia; Bomba – Trąba; Orkiestra w ZOO; Gdzie jest Piotrowski? [poz. ↑]. [Utwory sceniczne dla dzieci]. Uwagi inscenizacyjne: B. Kilkowska. Oprac. muzyczne: T. Kierski i L. Żuchowski. Scenografia: J. Gorazdowski, A. Kilian. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyczny Upowszechniania Kultury 1975, 205 s.
33. Drzewo z czerwonym żaglem. [Opowieść]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1976, 46 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1978; wyd. 3 Warszawa: Nasza Księgarnia 1984; Wrocław: Siedmioróg 1993. Por. Słuchowiska.
Nagrody
Przekłady
angielski
francuski
niemiecki
34. Leonek i lew. [Opowieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1976, 27 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1979, wyd. 3 1989. Por. Słuchowiska.
Nagrody
Przekłady
czeski
niemiecki
rosyjski
słowacki
35. Różowy balonik. [Opowieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1976, 92 s. Wyd. 2 tamże 1983. Por. Słuchowiska.
Przekłady
niemiecki
słowacki
36. Dzień dobry! Książka do domu, do szkoły, na podwórko, na boisko i na wakacje! Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1977, 79 s.
37. Warszawskie legendy: Wars i Sawa; Złota kaczka; Bazyliszek. [Widowisko lalkowe dla dzieci]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Lalek „Fraszka” 1977.
38. Jeż szuka rodziny. Scenariusz filmu lalkowego. Ekranizacja 1978.
39. Muzyka pana Chopina. Warszawa: Nasza Księgarnia 1978, 36 s. Wyd. 2 tamże 1984. Por. Słuchowiska.
Adaptacje
telewizyjne
40. Uciekł wałek ze stolnicy. Scenariusz filmu lalkowego. Ekranizacja 1978.
41. Wars i Sawa. Legenda o Warsie i Sawie oraz Legenda o sielawkowym królu z Mikołajek; Krakowska legenda o Smoku. Inscenizacje. Uwagi inscenizacyjne: B. Kilkowska. Muzyka: A. Markiewicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1979, 164 s. Por. Słuchowiska.
42. Legendy polskie. (O młynku z Wieliczki; O smoku wawelskim; O sielawkowym królu). [Widowisko lalkowe dla dzieci]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Lalek „Fraszka” 1981.
43. Gawęda i 40 rozbójników. [Wiersze i teksty piosenek]. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza 1982, 118 s.
44. Podróż z panem Brzechwą. [Widowisko dla dzieci]. Prapremiera: Gorzów Wielkopolski, Teatr im. J. Osterwy 1982.
45. Ala ma kota. [Opowieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1983, 108 s.
46. Jasełka. [Utwór sceniczny dla dzieci]. Muzyka: T. Niewiarowska. Prapremiera: teatralna: pt. Hej kolęda, kolęda. Warszawa, Estrada 1983; telewizyjna: pt. Hej kolęda, kolęda. Telewizja Polska 1989. Druk: Poznań: Pallotinum 1988, 64 s. Wyd. 2 zmienione tamże 1999.
47. Kurczę blade. [Wiersz]. Warszawa: Interpress 1983, 24 s.
48. Urodził się motyl. Scenariusz filmu animowanego. Telewizja Polska 1983.
Nagrody
49. Pali się. [Widowisko dla dzieci]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ochoty – Ośrodek Kultury Teatralnej 1984.
50. Pięciopsiaczki. [Opowieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1985, 56 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1989, [wyd. 3] tamże 1994; wyd. 2 [!] Łódź: Literatura 2001, tamże 2003.
51. Remanent. [Wiersze]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1985, 112 s.
52. Kram z literami. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1987, [108] s. Wyd. nast.: [wyd. 2] Wrocław: Siedmioróg 1995; Łódź: Literatura 2004.
53. Muzyka pana Moniuszki. [Opowieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1987, 44 s. Por. Słuchowiska.
Adaptacje
telewizyjne
54. Muzyka pana Szymanowskiego. [Opowieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1987, 50 s.
55. Kareta z piernika. [Bajka]. Bydgoszcz: Pomorze 1988, [28] s. [Wyd. 2] Warszawa: Jaworski 2001.
56. Kolędy. [Dla dzieci]. Muzyka: T. Niewiarowska. Poznań: Pallotinum 1988, 71 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 1988, 83 s.
57. Wszystko gra. [Wiersze]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1988, 71 s. [Wyd. 2] Wrocław: Siedmioróg 1997.
58. Legenda o warszawskim Bazyliszku. Warszawa: Nasza Księgarnia 1989, [24] s. Por. Słuchowiska.
59. Smok ze Smoczej Jamy. [Baśń]. Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek 1989, [24] s.
60. Moja Babcia gra na trąbie. [Opowieść]. Warszawa: Czytelnik 1990, 81 s. [Wyd. 2] Łódź: Literatura 2001.
61. Tam, gdzie był Chopin. [Opowieść]. Warszawa: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego „Kraj” 1990, 65 s.
62. Pan Słoń. [Libretto opery dla dzieci]. Muzyka: J. Oleszkiewicz. Prapremiera: Łódź, Teatr Wielki 1992.
63. Wypożyczalnia skrzydeł. Poznań: Podsiedlik – Raniowski i Spółka 1993, 63 s.
64. Dzień dobry, córeczko i inne opowiadania. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW” 1995, 68 s. Wyd. nast. Warszawa: Jaworski 2002.
65. Skąd to zwierzę w operze? [Libretto opery musicalowej buffo dla dzieci]. Muzyka: J. Oleszkiewicz. Prapremiera: Szczecin, Opera i Operetka 1996.
66. Kabaret na jednej nodze. [Scenki i skecze dla dzieci]. Łódź: Literatura 2000, 95 s. Wyd. nast. tamże 2001.
67. Legendy polskie. Warszawa: Jaworski 2000, 80 s. Wyd. nast. tamże 2002.
Nagrody
68. Wanda Chotomska dla najmłodszych. [Wiersze]. Poznań: Podsiedlik – Raniowski i Spółka 2000, 47 s. Wyd. nast. tamże 2003.
69. Wiersze i wierszyki. Poznań: Podsiedlik – Raniowski i Spółka 2001, 61 s.
70. Kolorowe znaki przestankowe. [Wiersze]. Łódź: Literatura 2004, [22] s.
71. Piosenki Gawędy. Warszawa: Wilga 2004, [20] s.
72. Kolędy i pastorałki; Gwiazdorek. Muzyka: T. Niewiarowska, M. Matuszewski. Łódź: Literatura 2005, 48 s.
73. Kołysanki dla Zuzanki. [Wiersze]. Łódź: Literatura 2005, 54 s.
74. Nasze ptaki. [Wiersze]. Łódź: Literatura 2005, 61 s.
Ponadto liczne wznowienia i wydania drobnych książeczek dla dzieci, publikowane głównie przez Ruch i Naszą Księgarnię, m.in. w serii „Poczytaj mi mamo”.
Słuchowiska radiowe, m.in.
Wybory utworów literackich w przekładach
rosyjski
Adaptacje
Dzionek szalonek i inne przygody Kubusia Puchatka. Opowiedziała W. Chotomska. Warszawa: Egmont 1998, 192 s.
Kubuś Puchatek i grająca skarbonka. Opowiedziała W. Chotomska. Warszawa: Wilga 1999, [20] s.
Wyliczanki, zgadywanki, wierszowanki Kubusia Puchatka. [Opowiada] W. Chotomska. Warszawa: Egmont 1999, 95 s.
M. Hogan: Dobre maniery Kubusia Puchatka. Opowiada W. Chotomska. Warszawa: Egmont Polska 2003, 174 s.
Wesołe święta z Kubusiem Puchatkiem. Opowiada W. Chotomska. Warszawa: Egmont Polska 2003, 159 s.
Martynka i cztery pory roku. 2000, 18 s.
Martynka poznaje ptaki. 2000, 21 s.
Martynka uczy się pływać. 2000, 18 s.
Martynka wsiada na konia. 2000, 18 s.
Martynka i czarownica. 2001, [20] s.
Martynka i 40 kuchcików. 2001, [20] s.
Martynka i króliczek. 2001, [20] s.
Martynka i osiołek Wesołek. 2001, [20] s.
Martynka i pies na medal. 2001, [20] s.
Martynka i przygody od środy. 2001, [20] s.
Martynka w krainie baśni. 2001, [20] s.
Martynka w kuchni. 2001, [20] s.
Martynka bawi się w mamę. 2002, [10] s.
Martynka i braciszek. 2002, 19 s.
Martynka i Gwiazdka. 2002, [20] s.
Martynka i osiołek. 2002, [10] s.
Martynka idzie na bal. 2002, [10] s.
Martynka ma urodziny. 2002, [10] s.
Martynka na biwaku. 2002, [20] s.
Martynka na wsi. 2002, 19 s.
Martynka poznaje muzykę. 2002, [20] s.
Martynka spadła z roweru. 2002, 21 s.
Martynka tańczy. 2002, 21 s.
Martynka w domu. 2002, 159 s.
Martynka jest chora. 2003, [20] s.
Martynka leci balonem. 2003, [20] s.
Martynka szuka Pufka. 2003, [20] s.
Przyjaciele Martynki i ich zajęcia. 2002, [12] s.
Przyjaciele Martynki świętują. 2002, [12] s.
Przyjaciele Martynki w domu. 2002, [16] s.
Przyjaciele Martynki w szkole. 2002, [16] s.
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1966, 1973.
