BIO

Urodzony 19 października 1918 w Samborze; syn Mariana Chmielowca i Olgi z Rozenów, obojga nauczycieli gimnazjalnych. Uczęszczał do Gimnazjum im. A. Asnyka w Białej (obecnie Bielsko-Biała), a następnie do Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie. Od 1936 studiował polonistykę i nauki filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W tym czasie zaczął rozwijać działalność krytyczną w grupie zwolenników awangardy; debiutował w 1937 artykułem Obrona poety Peipera, drukowanym w „Sygnałach” (nr 33). W 1937-39 należał do redakcji miesięcznika „Nasz Wyraz”. Po wybuchu II wojny światowej został w 1939 aresztowany przez władze radzieckie i zesłany do obozów pracy przymusowej w okolicach Peczory i Workuty. W 1941 wstąpił do Armii Polskiej, wraz z którą we wrześniu został ewakuowany do Iranu. Zwolniony z czynnej służby wojskowej z powodu złego stanu zdrowia, był kierownikiem referatu kulturalno-oświatowego w obozach polskich uchodźców. Od marca 1942 do czerwca 1948 przebywał w Indiach i był pracownikiem delegatury Ministerstwa Opieki Społecznej rządu polskiego na emigracji, a po cofnięciu mu uznania w 1945, komitetów, które przejęły te agendy. W 1943-48 redagował w Bombaju czasopismo „Polak w Indiach”. W 1944 ożenił się z Ireną Świątkowską. W 1948-50 przebywał w Libanie, po czym osiedlił się na stałe w Londynie, gdzie pracował jako urzędnik w City (1950-51), uczęszczał na kurs sekretarzy spółek akcyjnych (1951-52). Równocześnie rozwijał twórczość literacką i krytyczną, publikując (do 1963 stale pod pseudonimem Michał Sambor) prozę, wiersze, recenzje i artykuły w czasopismach londyńskich: „Wiadomości” (od 1950) i „Życie” (1951-55) oraz w paryskiej „Kulturze” (od 1950). W 1950 został członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. W 1952 otrzymał nagrodę literacką polskiego Katolickiego Ośrodka WydawniczegoVeritas za złożony w rękopisie tom prozy poetyckiej Na kolanach i całokształt twórczości krytycznej. W 1952-55 był redaktorem działu wydawniczego Veritasu. W 1955-60 przebywał w Monachium, pracując w redakcji polskiego programu Głosu Ameryki, a od 1958 w rozgłośni Radia Wolna Europa. Po powrocie do Londynu kontynuował pracę dziennikarską i literacką, współpracując z sekcją polską radia BBC (1960-64) oraz z czasopismami: „Wiadomości” (tu m.in. stałe rubryki: pod pseudonimem Następca W oczach Zachodu w 1962-73 i Wzmianki, wycinki, przyczynki, docinki w 1967-68; Wiadomości i komentarze w 1970-73; Raptularz w 1973-74), „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” i jego dodatek „Tydzień Polski” oraz z paryską „Kulturą”. Od grudnia 1966 do stycznia 1970, podczas choroby Mieczysława Grydzewskiego, pełnił funkcję zastępcy redaktora „Wiadomości”, a po jego śmierci został redaktorem tygodnika. Od 1969 ze względu na stan zdrowia (chorobę nowotworową) redagował „Wiadomości” wspólnie ze Stefanią Kossowską. W 1971 otrzymał nagrodę im. A. Godlewskiej. W 1973 przebywał w sanatorium w szwajcarskiej miejscowości Arosa, a wiosną 1974 na Majorce. Zmarł 19 maja 1974 w Londynie; pochowany tamże na Chiswick New Cemetery.

Twórczość

1. Łódź, w której była jeszcze litość. Prapremiera: Teatr Wyobraźni Radia Wolna Europa 1955.

2. Chwile. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1963, 29 s.

Tom podpisany: Michał Sambor.
Zawiera wiersze i drobne rozważania prozą.

3. Bajki, prawdy, morały... Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1968, 235 s.

Zawartość

Bajki i prawdy: Sen; O Marysi sierotce i Aniele-stróżu; Dodekagen; Talent; Odjazd. – Prawdy i morały: Dziennik z podróży dobrego Polaka; Połączenie z Olimpem; Niepodległe wakacje; „Kto za młodu nie był socjalistą”; Nie lubię... i przepadam za...; Głupie pytanie?; Nowe miłościwe lato; „Te dwie są me miłości”; „Ernestynka” czyli moralność dzieła sztuki; Najpiękniejsze zadanie; Atom poezji; O własnym wierszu; Wyzwanie; Literatura pod panowaniem „dyrektorów”; Oryginalność i szczerość w literaturze; Listy do znacznie młodszego kolegi. – Morały i okruchy: Raptularz.

Przekłady

1. Franciszek Salezy: Wybór pism Świętego i o nim. Przeł. i zestawił pt. Łabędź Sabaudii oraz uwagami wprowadzającymi opatrzył M. Chmielowiec. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas 1958, 240 s.
Przekład podpisany: Michał Sambor.

Prace redakcyjne

1. Książka o Grydzewskim. Szkice i wspomnienia. [Oprac.: M. Chmielowiec]. Londyn: Wiadomości 1971, 378 s.
Informacja o opracowaniu przez M. Chmielowca: R. Moczkodan: Michał Chmielowiec. „Archiwum Emigracji1999 z. 2.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1967.

Wywiady

W duchu św. Franciszka z Asyżu. Rozm. J. Kowalewski. Tydzień Polski”, Londyn 1968 nr 25.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (J. Czachowska).
Z.R. Wilkiewicz: Polnische Exilliteratur. Köln, Wien 1991.
I. Chmielowcowa: Michał Chmielowiec. W: Archiwum „Wiadomości. T. 1. Toruń 1995 [biogram].
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (M. Jentys).

Ogólne

Artykuły

M. Danilewicz Zielińska: Michał Chmielowiec. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn 1974 nr 168.
• [J. Łobodowski] J.Ł.: Worek Judaszów. O Chmielowcu subiektywnie. Wiadomości”, Londyn 1974 nr 40.
J. Mackiewicz: Michał Chmielowiec jakim go znałem. Wiadomości”, Londyn 1974 nr 35, przedruk w tegoż: Droga Pani... Londyn 1984; wyd. nast. w: J. Mackiewicz, B. Toporska: Droga Pani. Kraków* 1985, wyd. nast. Lublin* 1988 oraz w: J. Mackiewicz: Droga Pani. Warszawa* 1988.
A. Pospieszalski: Po szkole. Wiadomości”, Londyn 1974 nr 25.
W. Tarnawski: O Michale Chmielowcu żałosne wspomnienie. Wiadomości”, Londyn 1974 nr 32.
A. Pospieszalski: Wspomnienie o Michale Chmielowcu. W: Archiwum „Wiadomości. T. 2. Toruń 1996.
A.P.: Mój prywatny święty. Kultura”, Paryż 1999 nr 12.
R. Moczkodan: Michał Chmielowiec. „Archiwum Emigracji1999 z. 2.
R. Moczkodan: „Zanurzyć się w stawie wieczyście zielonego «dziś»...” W ćwierćwiecze śmierci Michała Chmielowca. „Tygodnik Powszechny1999 nr 21.
R. Moczkodan: Michał Chmielowiec – krytyk i twórca. W: Powroty w zapomnienie. Kraków 2001.
R. Moczkodan: Życie i twórczość Michała Chmielowca. Rekonesans. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska2001 z. 56.
R. Moczkodan: Po szkole” Michała Chmielowca, czyli pytanie o granice interpretacji. W: Opis wiersza. Toruń 2002.
R. Moczkodan: Michał Chmielowiec jako krytyk literacki. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Filologia Polska2003 z. 59.
R. Moczkodan: Proza Michała Chmielowca. W: Epoka przemian. Rzeszów 2005.

Chwile

A. Czerniawski: Mała wielkość. Kontynenty – Nowy Merkuriusz”, Londyn 1963 nr 53.
J. Wittlin: Wiersze Michała Sambora. Na Antenie”, Londyn 1963 nr 3.

Bajki, prawdy, morały...

• [M. Grydzewski:] Silva rerum. Wiadomości”, Londyn 1968 nr 32/33.
Z. Kosiński: Lektura dla ludzi kulturalnych. Wiadomości”, Londyn 1968 nr 37.
J. Surynowa-Wyczółkowska: Kilka słów o książce Chmielowca. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. „Tydzień Polski”, Londyn 1968 nr 42.
A. Czerniawski: Bajeczne prawdy. Oficyna Poetów”, Londyn 1969 nr 1.