CHCIUK Andrzej

Urodzony 13 stycznia 1920 w Drohobyczu; syn Michała Chciuka, technika melioracyjnego, i Marii ze Śpiewaków. Brat Tadeusza Chciuka, prozaika i reportażysty (pseudonim Marek Celt). Do gimnazjum uczęszczał w Drohobyczu; był uczniem Brunona Schulza. Debiutował w 1937 wierszem Tak sobie, zamieszczonym w piśmie „Młodzież” (nr 2); tu, a także w piśmie „Włóczęga” publikował do 1939 utwory poetyckie (też pod pseudonimami: M.; Mosz). Brał udział w redagowaniu harcerskich pism „Wśród Nas” (1936) i „Włóczęga” (1938) oraz pisywał do gimnazjalnego czasopisma „Młodzież”. W 1938 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W kilka miesięcy po wybuchu II wojny światowej przedostał się przez Węgry do Francji i wstąpił do Wojska Polskiego. Po klęsce Francji internowany w obozie jenieckim w Besançon uciekł w sierpniu 1940 podczas transportu do Niemiec. Studiował literaturę francuską i historię na uniwersytecie w Tuluzie. Równocześnie brał udział w polskim i francuskim ruchu oporu jako członek Polskiej Organizacji Walki o Niepodległość oraz w Forces Françaises de l'Interieur. W 1942 został aresztowany przez gestapo i trzy miesiące przebywał w więzieniu w Tuluzie. Od wiosny 1943 do jesieni 1944 był szefem nielegalnych wydawnictw Polskiej Young Men's Christian Association (YMCA) we Francji, a od września 1944 do 1947 redagował jej wydawane w Paryżu pismo „Razem Młodzi Przyjaciele”, w którym ogłaszał też liczne wiersze i artykuły. W tym czasie przygotował trzy zbiorki poetyckie (niewydane): Wrześniowe niebo (1944), Wielkie i małe (1946), Wyspa Świętego Ludwika (1949-50), a także powieść Czas kanalii, wykorzystaną częściowo w powieści Towarzysze z Bezpieczeństwa (wyd. 1970). Po zakończeniu wojny zamieszkał w Paryżu i kontynuował studia: w 1947 ukończył École de Journalisme i École des Hautes Études Sociales. Redagował także pismo Polskiej Partii Socjalistycznej we Francji, „Robotnik Polski”. Był delegatem tej organizacji na
Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu w 1947. Jako dziennikarz współpracował z prasą francuską i polską, m.in. z pismami: „Gazeta Polska” (1948-49), „Polska i Świat” (1949-51), „Polska Wierna” (1949-51), w których publikował reportaże i artykuły dotyczące sportu, był paryskim korespondentem warszawskiego „Przeglądu Sportowego” (1948-49) oraz ogłaszał wiersze i reportaże w „Dziś i Jutro” (1947-48). Z ramienia Ambasady Polskiej prowadził w radiu francuskim audycje oświatowe dla Polaków zamieszkałych we Francji. W 1951 wyemigrował do Australii. Przez wiele lat zarabiał na życie jako kucharz. Równocześnie kontynuował pracę dziennikarską i literacką, pisząc do polskich czasopism wydawanych w Australii (m.in. pod pseudonimami: Jerzy Hanisz, Jerzy Witkowski), zwłaszcza do „Tygodnika Katolickiego” (od 1965 pt. „Tygodnik Polski”) w Melbourne (1952-74; tu też pod pseudonimem ACh) i „Wiadomości Polskich” w Sydney (od 1953). W 1954-64 prowadził w Melbourne wspólnie z Andrzejem Gawrońskim kabaret satyryczny Wesoły Kookaburra. W 1955 zaczął publikować w „Wiadomościach Polskich” (Sydney) cykl felietonów Szczypta soli (pod pseudonimem Ach), który po dwunastoletniej przerwie kontynuował (pod tymże pseudonimem) w „Tygodniku Polskim” (Melbourne, 1966-70). W 1956 otrzymał ex aequo z Leo Lipskim nagrodę paryskiej „Kultury” za tom opowiadań Smutny uśmiech, który uważał za swój debiut literacki. W następnych latach ogłaszał utwory prozą, a także wiersze i fraszki w paryskiej „Kulturze” (od 1957), londyńskich „Wiadomościach” (od 1958) i „Tygodniu Polskim”. W 1961 redagował dodatek literacki „Widnokręgi” do „Wiadomości Polskich” w Sydney. Wysłany przez redakcję tego tygodnika objechał od listopada 1961 do listopada 1962 Australię, zbierając materiały o życiu Polaków w tej części świata. W 1966 podjął pracę w gimnazjum w Melbourne jako nauczyciel języka francuskiego i historii, a równocześnie dla uzupełnienia kwalifikacji zawodowych studiował filologię francuską na tamtejszym uniwersytecie. Od grudnia 1967 redagował kwartalny dodatek kulturalno-literacki „Tygodnika Polskiego”, „Margines” (do września 1972). W 1971 odbył podróż do Europy i na Bliski Wschód, a w 1975 do Nowej Zelandii. Był trzykrotnie żonaty: z Barbarą Kulwieć (1946, rozwód 1957), z Jadwigą Wandą z domu Poniatowską primo voto Kabis, secundo voto Ernst (1958, zmarła 1960) i z Barbarą Wilczyńską (1964). Zmarł nagle 15 maja 1978 w Melbourne.