BIO

Urodzona 24 lutego 1912 w Warszawie; córka Aleksandra Szymanowskiego, inżyniera, i Józefy z domu Natanson-Leskiej, urzędniczki Polskiego Czerwonego Krzyża. Do szkół uczęszczała w Warszawie. Po ukończeniu w 1930 Gimnazjum im. Królowej Jadwigi, pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a od 1935 w biurze podróży Orbis. Równocześnie studiowała w Szkole Nauk Politycznych; w 1936 uzyskała magisterium w zakresie ekonomii. W 1939 wyszła za mąż za prawnika, Bohdana Chądzyńskiego (zmarł w 1951). W czasie okupacji niemieckiej przebywała nadal w Warszawie. W lutym 1940 została aresztowana przez gestapo i do lipca tego roku była więziona na Pawiaku. Po zwolnieniu utrzymywała się z pracy w barze kawowym i restauracji. Brała udział w pracy konspiracyjnej. W 1945 wyjechała z kraju. Przebywała kolejno we Francji, Maroku i od 1955 w Argentynie. Debiutowała w 1958 fragmentem powieści Ślepi bez lasek pt. Rodzina, opublikowanym w „Twórczości” (nr 12). W tym czasie zaczęła ogłaszać przekłady: od 1959 z literatury francuskiej, od 1961 z literatury iberoamerykańskiej, a w latach późniejszych także z literatury angielskiej. W kwietniu 1961 powróciła do Polski i zamieszkała w Warszawie. W 1962 poślubiła Stanisława Gajewskiego, byłego ambasadora w Paryżu, wówczas dyrektora departamentu Ministerstwa Spraw Zagranicznych (rozwód w 1973). Od 1963 była członkiem Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). Jako pisarka i tłumaczka literatury iberoamerykańskiej współpracowała m.in. z czasopismami: „Literatura na Świecie” (w 1973-81 członek zespołu konsultacyjnego), „Twórczość”, „Zwierciadło”, oraz z Polskim Radiem, dla którego pisała słuchowiska i adaptacje. W styczniu 1976 podpisała Memoriał 101, wyrażający protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W 1979 została członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1980 wyszła za mąż za Krzysztofa Ligotę, dyrektora biblioteki Wartburg Institute w Londynie. Cztery lata później z powodu choroby powróciła do Warszawy. Za całokształt twórczości przekładowej otrzymała nagrodę Stowarzyszenia Autorów „ZAiKS” (1979), „Literatury na Świecie” (1980), Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1988), PEN Clubu (1994). Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1974). Zmarła 23 września 2003 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Twórczość

1. Ślepi bez lasek. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1959, 207 s. Wyd. 2 tamże 1970.

Wersja francuska (autorska): Comme l'ombre qui passe. Paris: Calmann-Lévy 1960, 233 s.

Wersja francuska podpisana: Sophie Bohdan.

2. Chemia. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1962, 155 s.

3. Ryby na piasku. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1965, 208 s.

Zawartość

Ryby na piasku; Pozdrowienia z Ferrary; Pojedynek; Requiem; Zmarszczka; Bez litości i bez odwagi; Kolega; Stryki; Twarda; Cynowy dzbanek; Sprawa życiowa; Sarna.

4. Przez ciebie, Drabie! [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1967, 218 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1972, wyd. 3 1974, wyd. 4 1979, wyd. 5 1984; [wyd. 6] Wrocław: Siedmioróg 2000.

5. Skrzydło sowy. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 233 s.

6. Allegro con brio. (Sztuka telewizyjna). [Współautor:] M. Białobrzeski. Dialog 1971 nr 4 s. 38-48.

7. Życie za życie. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1971, 197 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1973; wyd. 3 Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1979.

Nagrody

Nagroda Centralnej Rady Związków Zawodowych w 1972.

8. Statki, które mijają się nocą. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1975, 197 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1989; wyd. 3 Łódź: Akapit Press 2002; [Łódź:] Hamal Books 1994; Wrocław: Siedmioróg 1996.

Przekłady

rosyjski

Vstrečaûtsâ vo mrake korabli. [Przeł.] S. Tonkonogova. Moskva 1978.

tadżycki

[Przeł. z rosyjskiego:] A. Machmadšoev, C. Rachmatov. Dušanbe 1981.

9. Wakacje z Zygą. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1977, 45 s.

10. Wstęga pawilonu. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1978, 277 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1982; Wrocław: Siedmioróg 1992; [wyd. 4] Łódź: Akapit Press 1996; Wrocław: Siedmioróg 2000.

Nagrody

Książka wyróżniona w 1980 przez Międzynarodowe Kuratorium Książki Dziecięcej (IBBY) wpisaniem na międzynarodową Listę Honorową H.Ch. Andersena.

Przekłady

czeski

Râd za lásku. [Przeł.] P. Frýbort. Praha 1982, wyd. nast. tamże 1987.

niemiecki

Das Band des Pavillons. [Przeł.] K. Kelm. Berlin 1982.
Maria oder die herbstlichen Augenblicke. [Przeł.] M. Kijowska. Mödling, Wien 1988, wyd. nast. pt. Ich bin so, wie ich bin. Würzburg 1993.

słowacki

Struha za lásku. [Przeł.] M. Krkoškova. Bratislava 1982.

szwedzki

Anna. [Przeł.:] A. Josephson, E. Lyly. Stockholm 1983.

Adaptacje

filmowe

pt. Słońce w gałęziach. Scenariusz i reżyseria L. Niedbalska. Ekranizacja 1986.

11. Dorosnąć. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1987, 207 s. Wyd. nast.: [wyd. 2 Łódź:] Hamal Books 1994; Wrocław: Siedmioróg 2000; Łódź: Akapit Press 2002.

Nagrody

Nagroda Funduszu Literatury w 1987.

Przekłady

niemiecki

Mein Sohn Michael. [Przeł.] M. Kijowska. Mödling, Wien 1989.

12. Rekma, czyli życie za życie. [Powieść dla młodzieży]. Łódź: Akapit Press 1995, 143 s.

13. Śpiew muszli. [Powieść]. Łódź: Akapit Press 1995, 140 s. Wyd. 2 tamże 2003.

14. Co mi zostało z tych lat... [Wspomnienia]. Łódź: Akapit Press [1997], 152 s. Wyd. 2 poprawione pt. Nie wszystko o moim życiu. Tamże 2001.

Słuchowiska radiowe, m.in.

Da capo al fine.... [Współautor:] M. Białobrzeski. Teatr Polskiego Radia 1971 nr 1 s.41-53; Polskie Radio 1973.
Melo. Polskie Radio 1971; druk „Zwierciadło” 1971 nr 1 s. 7, 11.
Pierwszy wiosenny dzień. Dialog 1971 nr 12 s. 5-10; „Teatr Polskiego Radia” 1972 nr 1 s. 31-40; Polskie Radio 1972.
Święty Krzysztof. Polskie Radio 1971.
Dzieci i wnuki. Dialog 1972 nr 9 s. 24-29; „Teatr Polskiego Radia” 1972 nr 3 s. 5-12; Polskie Radio 1973.
Kolega. Polskie Radio 1972.
Katastrofa na Warszawie Zachodniej. Polskie Radio 1973.
Piękne siostry Reyman. Polskie Radio 1973; druk „Teatr Polskiego Radia” 1974 nr 1 s. 5-12.
Romans korespondencyjny. [Współautor:] M. Białobrzeski. Polskie Radio 1973.
Książeczka. Polskie Radio 1977.
Larwa. Polskie Radio 1977.
Niby paw. Polskie Radio 1982.

Przekłady

1. I. G. Cabrera: Odpływająca fala. [Opowiadania]. Przedmowa: J. Goytisolo, przeł. K. Jeżewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 204 s.
2. M. Rojas: Syn złodzieja. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1965, 444 s.
3. J. Cortázar: Tajemna broń. Opowiadania. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 226 s. Wyd. 2 tamże 1969.
4. J. Cortázar: Gra w klasy. [Powieść]. Przekł. z hiszpańskiego i posłowie Z. Chądzyńska. Warszawa: Czytelnik 1968, 627 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1974; wyd. 3 poprawione przez tłumacza Kraków: Wydawnictwo Literackie 1985; [wyd. 4] Warszawa: Muza 1994, tamże: 1995, 1998, 2000; Warszawa: De Agostini; „Altaya” Polska 2001; Warszawa: Muza 2002; Kraków: Mediasat Poland 2004.
5. J. Cortázar: Dla wszystkich ten sam ogień. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1969, 209 s.
6. M. Rodoreda: Diamentowy plac. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1970, 209 s.
7. M. García Márquez: W tym mieście nie ma złodziei. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1971, 150 s.
8. J.L. Borges: Alef. [Opowiadania]. Przeł.: Z. Chądzyńska, A. Sobol-Jurczykowski. Warszawa: Czytelnik 1972, 201 s. Wyd. nast: Warszawa: Prószyński i S-ka 2003. Przedruk w tegoż: Opowiadania. Wyd. 2. Przeł. Z. Chądzyńska i in. Kraków 1978.
9. D.A. Sáenz: Siedemdziesiąt razy siedem. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1972, 274 s.
10. J. Cortázar: Opowieści o kronopiach i famach i inne historie. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1973, 139 s. Wyd. nast. Bydgoszcz: Pomorze 1993, 144 s.; [wyd. 3] Warszawa: Muza 1999.
11. J. Guzmán: Hiob – Boih. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 270 s.
12. J.L. Borges: Twórca. [Drobne utwory prozą oraz wiersze]. Przeł.: Z. Chądzyńska, K. Rodowska-Wiesiołowska. Warszawa: Czytelnik 1974, 99 s. [Wyd. 2] Warszawa: Prószyński i S-ka 1998.
13. J. C. Onetti: Pożegnania. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974, 70 s.
14. J. Cortázar: 62. Model do składania. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1974, 384 s. [Wyd. 2] Warszawa: Muza 1999.
15. J.L. Borges: Raport Brodiego. [Opowiadania]. Przeł. Z. Chądzyńska. Posłowie: R. Kalicki. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 76 s. Wyd. nast.: [wyd. 3] Warszawa: Prószyński i S-ka 1999. Przedruk w tegoż: Opowiadania. Wyd. 2. Tłumaczenie Z. Chądzyńska i in. Kraków 1978.
16. J. Cortázar: Opowiadania zebrane. Tłumaczenie i posłowie: Z. Chądzyńska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 490 s. Wyd. 2 przejrzane i poprawione tamże 1977.
17. J. Donoso: Plugawy ptak nocy. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1975, 462 s. Wyd. 2 z posłowiem M. Sprusińskiego tamże 1978; [wyd. 3] Warszawa: De Agostini 2002.
18. M. Puig: Przeklęte tango. [Powieść]. Posłowie: A. Jasińska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 193 s.
19. A. Benedetto: Zama. [Powieść; posłowie:] J. Kühn. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, 194 s.
20. J. Cortázar: W osiemdziesiąt światów dokoła dnia. [Szkice literackie]. Warszawa: Czytelnik 1976, 327 s. Wyd. nast.: [wyd. 2] Warszawa: Muza 2000, tamże 2002.
21. J. Cortázar: Wielkie wygrane. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1976, 588 s. [Wyd. 2] Warszawa: Muza 2001.
22. S. Elizondo: Farabeuf czyli Kronika jednej chwili. [Powieść]. Posłowie: J. Kühn. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, 136 s.
23. G. García Márquez: Dialog lustra. [Opowiadania]. Posłowie: H. Igalson. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, 87 s.
24. E. Jardiel Pancela: Za tobą na koniec świata. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1976, 376 s.
25. O. Soriano: Smutne, samotne i ostateczne. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1976, 155 s.
26. G. Gambaro: Na wsi. Sztuka w 2 aktach, 5 odsłonach. Literatura na Świecie 1977 nr 5 s. 150-209.
27. G. Gambaro: Święte pole. [Utwór dramatyczny]. Wystawienie: Olsztyn, Teatr im. S. Jaracza 1978.
28. P. Shaffer: Equus. [Utwór dramatyczny]. Przeł.: Z. Chądzyńska i J. Grynkiewicz. Dialog 1978 nr 8 s. 69-119. Wystawienie: Wrocław, Teatr Polski 1978.
29. W. Trevor: Małżeństwa. [Utwór dramatyczny]. Telewizja Polska 1978.
30. J. Cortázar: Fantomas przeciw wielonarodowym wampirom. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 74 s.
31. J.L. Borges: Księga piasku. [Opowiadania]. Posłowie: M. Sprusiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 90 s. [Wyd. 2] Warszawa: Prószyński i S-ka 1998.
32. O.J. Cardoso: Opowiadania. Przeł.: Z. Chądzyńska, M. Dembowska, T. Marzyńska. Posłowie: J. Petry. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 369 s.
33. J. Cortázar: Książka dla Manuela. [Powieść]. Posłowie: H. Czubala. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 372 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Muza 1993; [wyd. 3] tamże 1996, 2001.
34. E. Mendoza: Prawda o sprawie Savolty. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 397 s.
35. O. Soriano: Nie będzie więcej męki, nie będzie więcej zapomnienia. [2 mikropowieści]. Przedmowa: M. A. Garcia. Warszawa: Czytelnik 1980, 242 s.
36. J. Cortázar: Nikt, byle kto... [Opowiadania]. Posłowie: J. Kühn. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 144 s.
37. J. Reverzy: Odejście. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 224 s.
38. J. Reverzy: Plac Trwogi. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 122 s.
39. J. Cortázar: Opowiadania o Łukaszu. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1982, 83 s.
40. J. Benet Goitia: Medytacja. [Powieść]. Przeł.: Z. Chądzyńska i H. Czarnocka. Posłowie: H. Czarnocka. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983, 331 s.
41. J.L. Borges: Zoologia fantastyczna. [Miniatury prozą]. Przy współpracy M. Guerrero. Warszawa: Czytelnik 1983, 198 s.
42. J. Cortázar: Tango raz jeszcze. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983, 113 s.
43. C. Peri-Rossi: Popołudnie dinozaura. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1983, 67 s.
44. G. Gambaro: Bóg nie lubi szczęśliwych. [Powieść]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984, 193 s.
45. J. Cortázar: Proza z obserwatorium. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1986, 46 s.
46. T. Kempiński: Solo na dwa głosy. [Utwór dramatyczny]. Przeł.: Z. Chądzyńska i M. Michałowska. Wystawienie: Poznań, Scena Na Piętrze 1986.
47. R. Mahieu: Poobiednie igraszki. [Utwór dramatyczny]. Wystawienie: Lublin, Teatr im. J. Osterwy 1987.
48. M. Puig: Pocałunek kobiety-pająka. [Utwór dramatyczny] Przekł. Z. Chądzyńska. Dialog 1987 nr 3 s. 68-96. Prapremiera: Wrocław, Teatr Polski 1988.
49. R. Rabanol: Osobny. [Powieść]. Przeł. i posłowie: Z. Chądzyńska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1987, 142 s.
50. J. Cortázar: Niewpory. [Opowiadania]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1989, 133 s.
51. T. Kempiński: Odchodzić. [Utwór dramatyczny]. Dialog 1989 nr 4 s. 52-84.
52. T. Kempiński: Hallo, to ja. [Utwór dramatyczny]. Przeł. Z. Chądzyńska. Prapremiera: Warszawa, Teatr Powszechny 1990.
53. J. Cortázar: Egzamin. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1991, 238 s.
54. J. Cortázar: Opowiadania. Warszawa: Muza 1994, 730 s. Wyd. nast. tamże 1996.
55. W. Gombrowicz: Publicystyka; Wywiady; Teksty różne: 1939-1963. Przeł. z hiszpańskiego: I. Kania, Z. Chądzyńska, R. Kalicki. Redakcja naukowa tekstu: J. Błoński, J. Jarzębski. Wybór i układ tekstów: J. Jarzębski, K. Jeżewski. (Dzieła. T. 13). Kraków: Wydawnictwo Literackie 1996, 506 s.
56. J. Cortázar: Wielkie wygrane. [Powieść]. Warszawa: Muza 1997, 441 s.
57. G. García Márquez: Opowiadania. Przeł.: Z. Chądzyńska i C. Marrodán Casas. Warszawa: Muza 1998, 376 s. Wyd. 3 [!] tamże 2001.
58. J. Cortázar: Opowiadania zebrane. Przeł. z hiszpańskiego: Z. Chądzyńska, M. Jordan. T. 1-2. Warszawa: Muza SA 1999, 749 + 621 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 2005, 2006.
T. 1 zawiera też: M. Vargas Llosa: Trębacz z Deyá. Przeł. M. Jordan.
59. J.L. Borges: Księga istot zmyślonych. [Opowiadania]. Tłumaczenie Z. Chądzyńska. przy współpracy M. Guerrero. Warszawa: Prószyński i S-ka 2000, 235 s.
60. J. Cortázar: Ostatnia runda. [Opowiadania]. Warszawa: Muza 2000, 281 s. Wyd. nast. tamże 2003.
61. G. García Márquez: Bardzo stary pan z olbrzymimi skrzydłami i inne opowiadania. Przeł.: Z. Chądzyńska, C. Marrodán Casas. Warszawa: Muza 2001, 169 s.
62. A. Cousté: Julio Cortázar. Przeł.: Z. Chądzyńska, M. Jordan. Warszawa: Muza 2006, 197 s.

Ponadto liczne przekłady i adaptacje słuchowisk radiowych.

Prace redakcyjne

1. W. Gombrowicz: Wspomnienia polskie; Wędrówki po Argentynie. [Wyd. 8]. Komentarz J. Kott, Z. Chądzyńska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1999, 339 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1966, 1973, 1976, 1989, 1991.

Wywiady

Sto lat samotności, rok olśnienia. Rozm. C. Marrodan. Nowe Książki 1972 nr 2.
Wiele zawdzięczam Cortázarowi. Rozm. T. Jastrun. Tygodnik Kulturalny 1977 nr 12.
Oko w murze. Z Zofią Chądzyńską tłumaczką prozy latynoamerykańskiej rozm. R. Warszewski. „Czas1980 nr 21.
Wyrzucaczka. Rozm. B.N. Łopieńska. Res Publica Nowa 1996 nr 5, przedruk w: B.N. Łopieńska: Książki i ludzie. Warszawa 1998.
Tłumaczu, przetłumacz się sam. Rozm. E. Kuczkowska. Topos 1998 nr 4.
Mówię spoko i nara. Rozm. J. Płoński. Polityka 2003 nr 16.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (F. Lichodziejewska).

Ogólne

Artykuły

M. Kubik: Zofia Chądzyńska. „Gazeta Wyborcza2003 nr 251.
M. Piątkowska: Nikomu zostawiam nic. „Gazeta Wyborczadod. Wysokie Obcasy 2003 nr 220.
M. Kubik: Ten rytm, błysk, magia słów... O Zofii Chądzyńskiej. Zeszyty Literackie 2004 nr 1 [wspomnienie].

Ślepi bez lasek

H. Bereza: W kręgu Schulza. Twórczość 1959 nr 8.
S. Kossowska: Porachunek z ojcem. Wiadomości”, Londyn 1959 nr 43 [właśc. 48].
W. Sadkowski: Między miłością a nienawiścią. Nowe Książki 1959 nr 12.
• [J. Stempowski] P. Hostowiec. „Kultura”, Paryż 1961 nr 4.

Chemia

W. Sadkowski: Alchemia uczuć. Nowe Książki 1963 nr 1.
T. Wróblewski: Chemia słów. Twórczość 1964 nr 2.

Ryby na piasku

T. Burek: Złudne blaski literackości. Tygodnik Kulturalny 1965 nr 38.
Z. Żabicki: Między Pawlikowską a „Przedmieściem. Nowe Książki 1965 nr 13.

Skrzydło sowy

K. Dąbrowska-Jakowska: Automatyka rediviva. Twórczość 1968 nr 1.

Wstęga pawilonu

Z. Macużanka: Romantyzm od niechcenia. Nowe Książki 1978 nr 12.

Dorosnąć

D. Dałanian: Odgłosy życia. Nowe Książki 1988 nr 9.

Co mi zostało z tych lat...

M. Radgowski: Super. Nowe Książki 1997 nr 8.
R. Kalicki. „Twórczość1998 nr 1.