BIO

Urodzona 15 października 1900 w majątku Gumowo pod Ciechanowem w rodzinie ziemiańskiej; córka Adama Mierzejewskiego i Józefy z Oxińskich. Po ukończeniu szkoły średniej w 1915 prowadziła z młodzieżą wiejską działalność oświatowo-kulturalną u rodziców na wsi. W tym czasie podjęła pierwsze próby twórczości literackiej, pisząc wiersze i teksty estradowe. Od 1917 studiowała na Wydziale Humanistycznym Wolnej Wszechnicy w Warszawie. W 1919 wyszła za mąż za ziemianina Bronisława Jaxa-Chamca, twórcę Zakładu Uprawy Torfowisk pod Sarnami, i zamieszkała na wsi na Wołyniu. Debiutowała w 1936 nowelą pt. Gałązka jemioły, opublikowaną w „Tygodniku Kobiety” (nr 1/2, 3/4, 5). W czasie okupacji niemieckiej przebywała wraz z rodziną w Prawiednikach pod Lublinem i aktywnie uczestniczyła w konspiracyjnych działaniach Armii Krajowej. Po zakończeniu II wojny światowej wyjechała w 1945 do Bystrzycy Kłodzkiej, gdzie pracowała jako nauczycielka języków francuskiego i polskiego w liceum, szkołach zasadniczych oraz zawodowych. Równocześnie rozwijała działalność kulturalną: organizowała zespoły artystyczne, imprezy świetlicowe i teatralne. Od 1949 publikowała utwory dla dzieci w „Płomyku” i „Płomyczku”. W tymże roku przeniosła się do Wrocławia. Pracowała w Państwowym Ośrodku Szkolenia Zawodowego Ministerstwa Przemysłu Budowlanego jako nauczycielka języka polskiego, w technikum dla młodzieży oraz w technikum dla dorosłych. Organizowała liczne imprezy artystyczne. W 1952 została członkiem Związku Literatów Polskich. W 1953 zamieszkała w Warszawie i zajęła się głównie pracą literacką. W 1979 otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość artystyczną dla dzieci i młodzieży. W 1989 została członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1970). Zmarła 30 października 1995; pochowana na cmentarzu w Krążnicy Jarej pod Lublinem.

Twórczość

1. Bajka o chłopcu, piesku, kotku i kwiatku. [Dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, 27 s.

2. Rebelia góralska. [Sztuka historyczna]. Powst. 1951.

Nagrody

I nagroda na konkursie zamkniętym Ministerstwa Kultury i Sztuki na pełnospektaklowy utwór sceniczny w 1951.

3. O grajku i królewnie żabie. [Utwór dramatyczny dla dzieci w 4 aktach]. Prapremiera: Warszawa, Teatr Nowej Warszawy 1952. Druk „Płomyk” 1959 nr 30 s. 946-950, nr 31 s. 985-987.

4. O Ludwiku Waryńskim. Opowieść. Posłowie i przypisy historyczne: J. Durko. Warszawa: Czytelnik 1952, 301 s. Wyd. nast. tamże: [wyd. 2] Posłowie i przypisy historyczne: A. Osiadacz-Molska. 1956, wyd. 3 1960, wyd. 4 1961, wyd. 5 1962, wyd. 6 1964, wyd. 7 1966, wyd.8 1968, wyd.9 1970, wyd. 10 1974.

5. Szturm na Szeben. [Opowiadanie historyczne dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, 30 s. Wyd. 2 tamże 1954.

6. Towarzysze. [Opowiadanie historyczne dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1952, 28 s.

7. Mały żołnierz rewolucji. [Opowiadanie historyczne dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1953, 31 s.

8. Życie dla sprawy. [Opowieść o Ludwiku Waryńskim dla młodzieży]. Warszawa: Czytelnik 1953, 117 s.

9. Zdarzenie. Dramat w 4 aktach. Uwagi inscenizacyjne, oprac.: J. Chamiec. Warszawa: Czytelnik 1954, 140 s. Prapremiera: Warszawa, Teatr Powszechny 1954.

Nagrody

Utwór nagrodzony na konkursie Ministerstwa Kultury i Sztuki na pełnospektaklowe widowisko teatralne.

10. Filarecka dłoń. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, 95 s.

11. Żelazne wrota. [Powieść historyczna]. T. 1-3. Warszawa: Czytelnik 1955(t. 1-2), 1960 (t. 3 pt. Złamana szpada), 218 + 252 + 292 s. Wyd. nast. łączne pt. Żelazne wrota: wyd. 2 tamże 1965, 694 s.; wyd. 3 tamże 1988.

12. Cięższą podajcie mi zbroję. Opowieść o młodości Adama [Mickiewicza]. Warszawa: Czytelnik 1958, 725 s. Wyd. nast. tamże pt. Cięższą podajcie mi zbroję. Powieść o młodości Adama: wyd. 2 1959, wyd. 3 poprawione i skrócone 1969, 549 s., wyd. 4 1979, wyd. 5 1988.

13. Trójkolorowa kokarda. [Powieść historyczna dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1960, 297 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1962, wyd. 3 1964, wyd. 4 1966, wyd. 5 1969, wyd. 6 1970, wyd. 7 1972, wyd. 8 1973; wyd. 9 Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1976; wyd. 9 [!] Warszawa: Nasza Księgarnia 1978; wyd. 10 Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1982. Por. Słuchowiska radiowe dla dzieci.

14. Król kurkowy. [Opowieść dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1962, [8] k.

15. Opowieść o bartnej sośnie. [Dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1962, 31 s.

16. Królewna zza gór. [Opowiadanie dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1963, 23 s.

17. Żaki krakowskie. [Opowieść dla dzieci]. Warszawa: Ruch [1963], 22 s. Wyd. nast. zmienione jako wyd. 1 tamże 1971.

18. Król i błazen. [Opowieść dla dzieci]. Warszawa: Ruch 1964, 23 s.

19. Gniewko z Turoboi. Opowiadania z piastowskich czasów. [Dla młodzieży]. [Współautor:] A. Chamiec. Warszawa: Nasza Księgarnia 1965, 201 s.

Zawartość

Dzik; Drużba; Gniewko z Turoboi; Zbójeckie gniazdo; Ku nowemu; Konik zwierzyniecki; Spotkanie w wąwozie; W puszczy; Szmaciana kukiełka; Jedno prawo – jeden król.

20. Nawiedzeni. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1965, 157 s.

Zawartość

Nawiedzeni; Zemsta Karola Klamma; Nienarodzone; Niobe; Wzgórze śmierci.

21. Jak Semko Polskę budował. Opowiadanie z czasów Jagiellońskich [dla młodzieży]. [Współautor:] A. Chamiec. Wyd. 2 [! ] Warszawa: Nasza Księgarnia 1967, 146 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1982.

22. Maria Róża. [Powieść]. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX" 1972, 189 s.

Słuchowiska radiowe dla dzieci, m.in.

Scherzo z tamtych lat. Polskie Radio 1962.
Baśka z ulicy Rybnej. Polskie Radio 1964.
Za szumnym Dniestrem, na Cecorskim polu. Polskie Radio 1967.
Gniew ludu. Polskie Radio 1968.
Jego królewska mość Cukier I. Polskie Radio 1968.
Trucizna niewoli. Polskie Radio 1968.
W drukarni. Polskie Radio 1968.
Wolność i prawo. Polskie Radio 1968.
Romeo i Julia. Polskie Radio 1970.
Szlakiem dawnych wspomnień. Polskie Radio 1971.
O roku ów. Polskie Radio 1972.
Bohater o trzech obliczach. Polskie Radio 1975.
Grecka Olimpiada. Polskie Radio 1976.
Skądże ty kasztelanicu? Polskie Radio 1976.
Taka była prawda. Polskie Radio 1977.
By się ojczyźnie dobrze działo. Polskie Radio 1978.
Trójkolorowa kokarda. Polskie Radio 1979 [por. Twórczość poz. ].

Adaptacje

E. Orzeszkowa: Dziurdziowie. A...B...C... Inscenizacja: J. Chamiec. Warszawa: Nasza Księgarnia 1951, 141 s.
Sztandar ze Złotym Lwem. Adaptacja fragmentu powieści H. Sienkiewicza: Potop. Polskie Radio 1967.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1973, 1988.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (M. Brykalska).
Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Warszawa 1984 (G. Skotnicka).

Cięższą podajcie mi zbroję

S. Podhorska-Okołów: Młodość Tyrteusza. Twórczość 1959 nr 6.

Trójkolorowa kokarda [Powieść historyczna dla młodzieży]

A. Jelicz: Awantury nie arabskie. Nowe Książki 1960 nr 17.

Gniewko z Turoboi

A. Jelicz: Beletrystyka historyczna. Nowe Książki 1965 nr 12.