Print

BIO

Urodzona 5 grudnia 1907 we wsi Hłuszki ; córka Bolesława Giliczyńskiego, geodety, i Jadwigi z Rogowskich. Uczyła się w Gimnazjum Związku Nauczycielstwa Polskiego w Warszawie. Studiowała prawo na Uniwersytecie w Grenoble, w 1929 uzyskała tytuł licenciée en droit. Od 1932 pracowała jako referent Biura Ekonomicznego, następnie jako kierownik Biblioteki Państwowego Banku Rolnego w Warszawie. W 1937 i 1938 wzięła udział w wyprawach na Arktykę. W listopadzie 1939 wyszła za mąż za polarnika i pisarza Czesława Centkiewicza. W czasie okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie, skąd po powstaniu warszawskim została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Neuengamme pod Hamburgiem, potem do Ravensbrück, a następnie na roboty do Stuttgartu. Po wyzwoleniu powróciła w 1946 do kraju i zamieszkała w Jeleniej Górze, gdzie prowadziła pracę kulturalno-oświatową jako przewodnicząca Ligi Kobiet. W tym okresie rozpoczęła pracę literacką. Debiutowała w 1949 powieścią Odarpi, syn Egigwy, napisaną wspólnie z Czesławem Centkiewiczem. W latach następnych kontynuowała współpracę literacką z mężem. W 1950 przeniosła się do Legionowa pod Warszawą, a w 1955 do Warszawy. W 1954 została członkiem Związku Literatów Polskich. W 1955 otrzymała wspólnie z Czesławem Centkiewiczem nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość literacką dla młodzieży. W 1961 została członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1957-76 odbyła ponad czterdzieści podróży w celu zbierania materiałów do pracy literackiej; w 1958-59 jako pierwsza Polka wzięła udział w rejsie na Antarktydę (na statku Czwartej Radzieckiej Naukowej Wyprawy Antarktycznej), wyjeżdżała też do Laponii, Senegalu, Tunezji, Egiptu, Syrii i Libanu. Materiały do pracy zbierała też w instytutach polarnych w Leningradzie, Oslo, Helsinkach, Paryżu i Genewie. W 1970 otrzymała wspólnie z Czesławem Centkiewiczem Order Uśmiechu przyznawany przez dzieci. W 1986 została honorowym obywatelem miasta Wałbrzycha. Odznaczona m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1956), Krzyżem Kawalerskim (1962), Krzyżem Oficerskim (1979) i Krzyżem Komandorskim (1974) Orderu Odrodzenia Polski, odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej (1987). Zmarła 11 marca 1993 w Warszawie; pochowana tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Twórczość

1. Odarpi, syn Egigwy. [Powieść dla młodzieży; współautor:] C.J. Centkiewicz. [Warszawa:] Czytelnik 1949, 164 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1950, wyd. 3 1953, wyd. 4 1955, wyd. 5 1957, wyd. 6 1959, wyd. 7 1960, wyd. 8 1961, wyd. 9 1962, wyd. 10 1964, wyd. 11 1965, wyd. 12 1967, wyd. 13 1968, wyd. 14 1970, wyd. 15 1973, wyd. 16 1976, wyd. 17 1980, wyd. [18] 1985; [wyd. 19] Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza-B 1997.

Przekłady

bułgarski

Odarpi, sin Egigva. [Przeł.] S. Ilčev. Sofija 1967.

rosyjski

Odarpi, syn Egigvy. [Przeł.] S. Larin. Moskva 1964.

rumuński

Copii din ţara de gheaţâ. [Przeł.] E. Linţa. Bucureşti 1969.

słowacki

Odarpi Egigov syn. [Przeł.] M. Babiaková-Bajová. Bratislava 1959.

słoweński

Odarpi Egigvov sin. [Przeł.] K. Salamon-Biedrzycka. Ljubljana 1985.

Adaptacje

teatralne

pt. Odarpi i Wielki Biały: Adaptacja: A. Nowak. Prapremiera: Wrocław, Teatr Lalek 1973.

2. Zdobywcy Bieguna Północnego. [Współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Czytelnik 1950, 199 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 4 [!] 1952, wyd. 5 1954; wyd. 6 Warszawa: Iskry 1956.

Przekłady

niemiecki

Erobere des Nardpols. [Przeł.:] W. Grycz. Berlin 1953.

3. Na podbój Arktyki. [Współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 306 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 rozszerzone 1953, wyd. 3 poszerzone i uzupełnione 1956, wyd. 4 uzupełnione do 1958 r. 1959.

Przekłady

czeski

Dobývamý Arktidy. [Przeł.] L. Teigová-Stachová. Praha 1958.

niemiecki

Sie bezvangen die Arktis. [Przeł.] O. Mallek. Leipzig 1960.

rosyjski

Osvajanje Arktika. [Przeł.:] K. Radziwiłłowicz, C. Wolski. Moskva 1956.

serbski

Osvajanje Arktika. [Przeł.] M. K. Marinović. Beograd 1960.

4. W lodach Eisfiordu. [Współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Czytelnik 1953, 300 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1954; wyd. 3 Warszawa: Nasza Księgarnia 1956; wyd. 5 [!] Warszawa: Czytelnik 1957, tamże: wyd. 6 1960, wyd. 7 1961, wyd. 8 przejrzane i rozszerzone 1965, wyd. 9 1971.

Wyd. 6 z podtytułem: Opowiadanie na tle prawdziwych wydarzeń; wyd. 8 z podtytułem: Nowe opracowanie wyprawy ratowniczej na podstawie dzienników okrętowych; wyd. 9 z podtytułem: Nowe opracowanie historii arktycznej wyprawy ratowniczej na podstawie pamiętników i dzienników okrętowych.

Przekłady

niemiecki

Im Packeis des Eisfjords. [Przeł.] J. Thaele. Leipzig 1955.

5. Niezwykła podróż. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1955, 171 s. Wyd. 2 tamże 1957. Przedruk zob. poz. ↑.

6. Na białym szlaku. [Opowiadania; współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 265 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1957, wyd. 3 1958, wyd. 4 zmienione 1961, wyd. 5 1963, wyd. 6 1966, wyd. 7 1968, wyd. 8 1972, wyd. 9 1975, wyd. 10 1982, wyd. 11 rozszerzone 1988.

Wyd. 4 pt. Na białym szlaku i inne opowiadania.

Zawartość

Przygoda w Zatoce Południowej; Znowu na Wyspie Niedźwiedziej; Radiostacja zamilkła; Powiew Arktyki; Bohaterski szturman; S. O. S. – ludzie na krze!; Tajemnica stacji polarnej; Na białym szlaku. – Od wyd. 4 zawiera: Na białym szlaku; „Do ostatniej kropli paliwa...”; Rycerz wielkiej przygody; S.O.S. – ludzie na krze!; Pułkownik Orwin mylił się; Szturman ze „Świętej Anny”; Tajemnica stacji polarnej; Na Morzu Barentsa rozpoczął się sztorm; Za życia pogrzebany.

Przekłady

czeski

V zemi polární zaře. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1960, wyd. 2 tamże 1961.

rumuński

S.O.S. o oameni pe bameliză! [Przeł.] S. Movilă, J. Wulin. Bucureşti 1965.

serbsko-chorwacki

Na bilejom tragu. [Przeł.] M. Snajder. Sarajevo 1965.

słowacki

Na bielej stope. [Przeł.] J. Gofus. Bratislava 1989.

7. Opowieści spod bieguna. [Opowiadania; współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1960, 144 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1961, wyd. 3 1963, wyd. 4 1965, wyd. 5 1967, wyd. 6 1971, wyd. 7 1976, wyd. 8 rozszerzone 1980, 334 s., wyd. 9 1983.

Zawartość

Giwej będzie wielkim szamanem; Piotr w krainie białych niedźwiedzi; Przygoda Jędrka z Zatoki Królewskiej; Radiostacja na Półwyspie Życzeń zamilkła [poz. ↑]; Na Morzu Barentsa rozpoczął się sztorm [poz. ↑]. – Nadto od wyd. 2 także: Anaruk, chłopiec z Grenlandii [zob. Cz. Centkiewicz poz. ↑]; od wyd. 8 także: Niezwykła podróż [poz. ↑]; Od niespodzianki do niespodzianki; Alarm za alarmem; Czy łamacze lodu zdążą?

8. Tajemnice szóstego kontynentu. [Współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Czytelnik 1960, 208 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1961, wyd. 3 1964, wyd. 4 1966, wyd. 5 1970, wyd. 6 poszerzone 1974, wyd. 7 1977.

Przekłady

niemiecki

Der geheimnisvolle Kontinent. [Przeł.] Ch. Eckert. Berlin 1965, wyd. 2 tamże 1967.

węgierski

A hatodik világrész – Aitkai. [Przeł.] É. Sebök. Budapest 1963.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

9. Kierunek Antarktyda. Cz. 1. Przez morza i oceany; Cz. 2. Antarktyda, jaką przeżyliśmy. [Współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Iskry 1961, 265 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 poprawione 1963, wyd. 3 1964, wyd. 4 1967, wyd. 5 1974, wyd. 6 uzupełnione 1978 [właśc. 1979].

Zawartość

Wyd. 1 zawiera też: Cz. 3. S. Bartl: Ku nie znanym wybrzeżom. Tłumaczenie z czeskiego J. Bułakowska.

Przekłady

słowacki

Smer Antarktída. [Przeł.] V. Šmrhová. Bratislava 1970.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

10. Fridtjöf, co z ciebie wyrośnie? Opowieść o Nansenie. [Współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1962, 340 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1964, wyd. 3 1966, wyd. 4 1968, wyd. 5 1970, wyd. 6 1972, wyd. 6 [właśc. 7] 1974, wyd. 8 1978, wyd. [9] 1981, wyd. [10] 1987.

Przekłady

bułgarski

Kakvo šče izleze ot tebe, Frit'of? [Przeł.] R. Cvetkova. Sofija 1972.

czeski

Velký Nor. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1964.

estoński

Nansen. [Przeł.] N. Kapliński. Tallinn 1976.

rosyjski

Kem že ty staneš, Frit'off? [Przeł.] E. Brynskij. Leningrad 1967.

słowacki

Fridtjof, čo z teba bude? [Przeł.] M. Babiaková-Bajová. Bratislava 1965.

ukraiński

Šo z tebe viroste, Frit'ofe? [Przeł.] J. Brojak. Kiïv 1973, wyd. 2 1976.

węgierski

Nansen útja. [Przeł.] G. Kerényi. Budapest 1966.

włoski

Fridtjöf, che ne sarà di te? [Przeł.] J. Kaczmarek Vitali. Bergamo 1973.

11. Mufti, osiołek Laili. [Opowiadanie]. Warszawa: Ruch 1964, 23 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1972; wyd. 2 [właśc. 3] Warszawa.: Krajowa Agencja Wydawnicza 1975.

Przekłady

angielski

The little donkey. [Przeł.] J. Brodzki. Warszawa 1976.

12. Tumbo z Przylądka Dobrej Nadziei. [Powieść; współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1964, 315 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1966, wyd. 3 1968, wyd. 4 1969, wyd. 5 1974, wyd. 6 1977, wyd. 7 1979, wyd. 8 1985; Bydgoszcz: Somix 1991; [wyd. 10] Warszawa: Nasza Księgarnia 1998.

Przekłady

białoruski

Tumba z Mysa Dobraj Nadzeì. [Przeł.] N i J. Brylì. Minsk 1971.

czeski

Tumbo z mysu Dobré nadjěje. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1981.

serbski

Tumbo sa Rta dobre nade. [Przeł.] M. Stojiljkonić. Beograd 1979.

słowacki

Tumbo z mysu Dobrej Nádeje. [Przeł.] M. Babiaková-Bajová. Bratislava 1968, wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 łącznie z przekł. Tumbo nigdy nie zazna spokoju [poz.↑ ] pt. Tumbo z mysu Dobrej nádeje; Tumbo nikdy nesklame. 1980.

ukraiński

Tumbo z Misu Dobroï Nadìï. [Przeł.] O. Stajec'kij. Kiïv 1971.

węgierski

Tumbo Kalandjai. [Przeł.] É. Sebök. Budapest 1970 [właśc. 1969].

włoski

Tumbo. [Przeł.] J. Kaczmarek-Vitali. Bergamo 1976.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

13. Człowiek, o którego upomniało się morze. [Powieść; współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Czytelnik 1966, 376 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1969, wyd. 3 1972, wyd. 4 1975, wyd. 5 1978, wyd. 6 1985.

Przekłady

bułgarski

Ruald Amundsen. [Przeł.] A. Jovčeva. Sofija 1982.

czeski

Roald Amundsen. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1971.

estoński

Mees, keda kutsus mer. [Przeł.] A.M. Rõuk. Tallinn 1988, 1994.

rosyjski

Čelovek, kotorogo pozvalo more. [Przeł.] E. Brynskij. Leningrad 1971.

słowacki

Človek, ktorého uchvátilo more. [Przeł.] M. Babiaková-Bajová. Bratislava 1969.

ukraiński

Ljudina, jaku poklikalo more. [Przeł.] J. Brojak. Kiïv 1976, wyd. 2 1982.

węgierski

Amundsen útja. [Przeł.] É. Sebök. Budapest 1968.

14. Okrutny biegun. [Opowieść o odkrywcach Arktyki; współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Iskry 1969, 343 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1974, wyd. 4 1979, wyd. 5 1983, [wyd. 6] zmienione 1986; [wyd. 7] Poznań: GMP [1996].

Przekłady

niemiecki

Der grausame Pol. [Przeł.] K. Kelm. Berlin 1974, wyd. 2 1976.

słowacki

Krutý pól. M. Babiaková-Bajová. Bratislava 1976.

węgierski

A könyörtelen Északi-sark. [Przeł.] É. Sebök. Budapest 1973.

15. Osaczeni wielkim chłodem. [Współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Czytelnik 1970, 311 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 1976, wyd. 4 1980.

Dotyczy Grenlandii.

Przekłady

czeski

V zemi bez stínu. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1974.

rosyjski

Osaždennye večnym holodom. [Przeł.] V. Kon. Leningrad 1975.

16. Nie prowadziła ich Gwiazda Polarna. [Biografie odkrywców Antarktydy; współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Iskry 1974 [właśc. 1975], 425 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1976, wyd. 3 1981, wyd. 4 z esejem wprowadzającym Z. Stolarka. Warszawa 1984.

Przekłady

rumuński

Nu i-a călăuzi ţ steaua polară. [Przeł.] E. Linţa. Bucureşti 1980.

węgierski

A Sárkcsillág nem vezéreite öket. [Przeł.] É. Sebök. Budapest 1978.

17. Tumbo nigdy nie zazna spokoju. [Powieść; współautor:] C.J. Centkiewicz. Warszawa: Nasza Księgarnia 1976, 277 s. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 1979, wyd. 3 1985; Bydgoszcz: Somix 1991.

Przekłady

czeski

Tumbo znovu v nesnazich. [Przeł.] H. Stachová. Praha 1982.

słowacki

Tumbo nikdy nesklame. [Przeł.] M. Babiaková-Bajová. Wyd. łącznie z przekł. Tumbo z Przylądka Dobrej Nadziei [poz. ↑] pt. Tumbo z mysu Dobrej nádeje; Tumbo nikdy nesklame. Bratislava 1980.

węgierski

Tumbó, az örök remény fia. [Przeł.] É. Sebök. Budapest 1981.

18. Zaczarowana zagroda. [Dla dzieci; współautor:] C.J. Centkiewicz. Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza 1992, 15 s. Wyd. nast.: Warszawa: Nasza Księgarnia 1993; [wyd. 3] Poznań: GMP 1994; Białystok: Krajowa Agencja Wydawnicza-B 1996; Warszawa: Nasza Księgarnia 1997, tamże: 1998, 1999, 2000, 2002, 2004.

19. Listy 1979-1991. [Współautor:] C.J. Centkiewicz. Przygotowanie do druku: M. Piwarska. Wałbrzych: [b.w.] 1996, 66 s.

Listy do samorządu uczniowskiego Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 w Wałbrzychu.

20. Podbiegunowe opowieści. [Współautor:] C.J. Centkiewicz. Poznań: GMP [1996], 125 s. Wyd. nast. tamże [1999].

Zob. też CENTKIEWICZ Czesław Jacek, Twórczość, poz. ↑, ↑, ↑.

Prace redakcyjne

1. P.É. Victor: Banquise, W krainie bez cienia. [Dziennik z wyprawy polarnej]. Tłumaczenie z francuskiego J. Matuszewska. Red.: A. Centkiewiczowa i C.J. Centkiewicz. Warszawa: Iskry 1958, 443 s.

Omówienia i recenzje

• Ankiety dla IBL PAN 1956, 1976.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
• Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Wyd. 2. Warszawa 1984 (S. Frycie).
• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Książki

• A. Olcha: Centkiewiczowie. Warszawa: Czytelnik, Agencja Autorska 1973, 35 s., przekł. angielski K. Cękalska. Tamże 1976.

Artykuły

• G. Skotnicka: Marynistyka Aliny i Czesława Centkiewiczów. „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Prace Historyczno-Literackie” 1977 z. 5.
• K. Surowiec: Proza biograficzna Aliny i Czesława Centkiewiczów. „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie” 1980 nr 46.
• I. Szenkowa: Z Centkiewiczami do Australii. „Tygodnik Polski” 1988 nr 2.
• J. Szymkowska-Ruszała: Na polarnych szlakach. O pisarstwie Aliny i Czesława Centkiewiczów. „Słupskie Prace Humanistyczne” 1992 nr 11a.
• K. Cysewski: Informacja i cnoty heroiczne. O twórczości Aliny i Czesława Centkiewiczów. „Słupskie Prace Humanistyczne” 1994 nr 12a.
• K. Konecka: Bułgarskie słońce na lodowcu. „Gazeta Współczesna” 1997 nr 133.
• K. Surowiec: Bohaterowie polarnych szlaków. Kreacja postaci polarników w prozie Aliny i Czesława Centkiewiczów. „Tyczyńskie Zeszyty Naukowe” 2006 nr 1/2.

Kierunek Antarktyda

• S. Zieliński: Rodacy w lodówce. „Nowe Książki” 1961 nr 23.
Go back to position Wróć do pozycji

Tumbo z Przylądka Dobrej Nadziei

• A. Wajrak: Polarnik numer jeden. „Gazeta Wyborcza” 2004 nr 248 dod. „Książki”.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO