BIO
Urodzony 19 marca 1911 w Warszawie, syn Tadeusza, urzędnika, i Sabiny z domu Bart. W 1928 ukończył Gimnazjum Państwowe im. księcia Józefa Poniatowskiego w Warszawie. Od 1928 studiował matematykę, a następnie chemię na Uniwersytecie Warszawskim, w 1934 uzyskał absolutorium. Od 1929 współpracował jako autor tekstów kabaretowych z warszawskim teatrzykiem satyrycznym Mignon. W 1933 debiutował jako autor sceniczny rewią Niech żyje młodość, wystawioną w Teatrze Popularnym w Łodzi. Był kierownikiem literackim teatrzyku satyrycznego Małe Qui-Pro-Quo (1938) i autorem tekstów do Cyrulika Warszawskiego (1935-39); pisał także teksty dla innych kabaretów, m.in.: Banda, 13 Rzędów, Tip-Top, Wielka Rewia, Ali Baba, a nadto piosenki do filmów. W 1937 ożenił się ze Stefanią Grodzieńską, tancerką, późniejszą pisarką. Po wybuchu II wojny światowej pozostał w Warszawie i do kapitulacji miasta współpracował z Programem Warszawa II Polskiego Radia. Od 1940 przebywał w getcie warszawskim, był dyrektorem artystycznym i literackim w Teatrze Melody Palace , a od czerwca 1942 w Teatrze Femina; pisał dla nich liczne teksty i przeróbki. W sierpniu 1942 wydostał się z żoną z getta i ukrywał w Warszawie i okolicach. Pracował w różnych zawodach, dłuższy czas był stróżem w Ogrodniczej Stacji Doświadczalnej w majątku Mory pod Warszawą. Po zakończeniu wojny został naczelnikiem Wydziału Estrady w Ministerstwie Kultury i Sztuki, mieszczącym się w Lublinie, a potem w Łodzi. Tam zorganizował satyryczny Teatr Syrena (otwarty w lipcu 1945), który prowadził jako kierownik literacki i artystyczny do 1950 (od 1948 w Warszawie). Jednocześnie pisał liczne utwory satyryczne publikowane głównie w „Szpilkach” (1945-58; w 1950-52 członek kolegium redakcyjnego) i „Przekroju” (1946-47). W 1948 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (od 1949 Związek Literatów Polskich). Od 1950 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1952 zorganizował warszawski Teatr Satyryków i został jego kierownikiem artystycznym, a w 1955-56 był kierownikiem Teatru Satyryków „Syrena” powstałego z połączenia Teatru Satyryków z teatrem Syrena. W następnych latach zajmował się wyłącznie pracą literacką, współpracując m.in. z radiem, telewizją, filmem jako autor sztuk teatralnych, tekstów satyrycznych, słuchowisk radiowych, scenariuszy widowisk telewizyjnych i filmów fabularnych. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1946), Krzyżem Kawalerskim (1954), Krzyżem Oficerskim (1964) i Krzyżem Komandorskim (1970) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 16 sierpnia 1979 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Twórczość
1. Niech żyje młodość! Rewia w 3 aktach (4 odsłonach). Muzyka: B. Horowicz. Prapremiera: Łódź, Teatr Popularny 1933.
2. Kochajmy zwierzęta. Rewia świąteczna. [Współautorzy:] M. Hemar, A. Minkiewicz, T. Wittlin. Prapremiera: Warszawa, Teatr Cyrulik Warszawski 1938.
3. Niedobrze, panie Bobrze! Warszawa: M. Arct 1938, 118 s.
4. Przy zamkniętych drzwiach. Rewia satyryczna w 21 obrazach. [Współautorzy:] M. Hemar, Ś. Karpiński, [A. Słonimski] Prorok. Prapremiera: Warszawa, Teatr Cyrulik Warszawski 1938.
5. Orzeł czy rzeszka. Wielka rewia w 20 obrazach. [Współautorzy:] M. Hemar, W. Szlengel, T. Wittlin, [G. Baumritter] A. Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ali-Baba 1939.
6. Sezonie, otwórz się. Rewia w 20 obrazach. [Współautorzy: J. Brzechwa] Szerszeń, M. Hemar, W. Szlengel, [J. Tuwim] dr Pietraszek, T. Wittlin, [G. Baumritter] A. Włast. Prapremiera: Warszawa, Teatr Ali-Baba 1939.
7. Na przednówku. Rewia. [Współautor:] B. Brok. Prapremiera: Lublin, Teatr Domu Żołnierza 1944/1945.
8. Plecy. [Komedia]. Prapremiera: Łódź, Teatr Syrena 1945.
9. Norma serca. Widowisko świetlicowe poświęcone przyjaźni polsko-radzieckiej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951, 71 s.
10. Frontem i afrontem. [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Czytelnik 1952, 129 s.
Zawartość
11. Ojciec i syn czyli Wstrząsająca historia o niejakim Janie Pazole ze wsi Krzywanie, gminy Majówek powiatu płońskiego i jego synu Kazimierzu. [Wiersz satyryczny]. [Warszawa: b.w.] 1952, 14 s.
12. Rodzinka. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Jelenia Góra, Teatr Dolnośląski 1952.
Wystawienia następne
Nagrody
13. Katarzyna Wiśnia czyli O jednej wdowie, o jednym bogaczu i co z tego wynikło. [Wiersz satyryczny]. Warszawa: Czytelnik 1953, 15 s.
14. Takie czasy. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: teatralna: Warszawa, Teatr Kameralny 1953; telewizyjna: Telewizja Polska 1969. Wyd. Warszawa: Czytelnik 1954, 78 s. Wyd. 2: Oprac. inscenizacyjno-reżyserskie: M. Wyrzykowski. Warszawa: Czytelnik 1955. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
bułgarski
czeski
niemiecki
rosyjski
słowacki
ukraiński
15. Wybór satyr. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 191 s.
Zawartość
16. Trzeci dzwonek. Komedia w 3 aktach. Prapremiera: Warszawa, Teatr Kameralny 1958. Wyd. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 145 s. Por. poz. ↑.
Przekłady
czeski
rosyjski
słowacki
17. Dzieje śmiechu. [Wspomnienia]. Warszawa: Iskry 1959, 188 s. Wyd. 2 tamże 1965.
18. Mąż Fołtasiówny. Komedia muzyczna w 5 obrazach z muzyką W. Szpilmana. Prapremiera: Warszawa, Teatr Syrena 1959. Wyd.: Uwagi inscenizacyjne: M. Wyrzykowski. Warszawa: Iskry 1960, 166 s. Por. poz. ↑.
Przekłady
czeski
rosyjski
19. Mąż swojej żony. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1961.
Adaptacje
20. Miss Polonia. Libretto J. Jurandot. Muzyka: M. Sart. Warszawa: Synkopa 1961, 134 s. Prapremiera: Warszawa, Operetka 1961.
21. Dziewiąty sprawiedliwy. (Komedia w 2 aktach). „Dialog” 1962 nr 9 s. 5-33. Prapremiera: teatralna: Szczecin, Teatr Polski 1963; telewizyjna: Telewizja Polska 1986. Por. poz. ↑, ↑.
Nagrody
Przekłady
bułgarski
czeski
rosyjski
słowacki
22. Jutro premiera. Scenariusz filmowy. Ekranizacja 1962.
23. Moja tfurczość. [Wiersze satyryczne]. Warszawa: Iskry 1966, 280 s.
24. Pamiątkowa fotografia. Sztuka w 2 aktach. „Dialog” 1966 nr 12 s. 7-39. Prapremiera: Warszawa, Teatr Dramatyczny 1967. Przedruk zob. poz. ↑.
25. Operacja „Sodoma” czyli Dziewiąty sprawiedliwy. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1968, 217 s. Wyd. 2 tamże 1971. Por. poz. ↑.
Przekłady
niemiecki
26. Przygoda z piosenką. Scenariusz filmowy. [Współautor:] S. Bareja. Ekranizacja 1968.
27. Ballada o tamtych dniach. [Utwór dramatyczny]. [Współautorka:] S. Grodzieńska. Prapremiera: Lublin, Teatr im. J. Osterwy 1969. Wyd.: Uwagi inscenizacyjne: K. Braun. Muzyka: J. Wasowski. Warszawa: Iskry 1969, 150 s.
Nagrody
Wyd. osobne: Ballada o tamtych dniach. Piosenki ze sztuki J. Jurandota i S. Grodzieńskiej. [Muzyka:] J. Wasowski. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1969, 15 s.
28. Rachunek nieprawdopodobieństwa. (Komedia w 3 aktach). Prapremiera: Warszawa, Teatr Polski 1971. Druk „Dialog” 1971 nr 4 s. 5-37. Przedruk zob. poz. ↑.
Przekłady
czeski
29. Komedie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 549 s.
Zawartość
30. Prawo pierwszej nocy. Libretto. Muzyka: L. Bogdanowicz. Prapremiera: Gdynia, Teatr Muzyczny 1974. Druk zob. poz. ↑.
31. Ni psy, ni wydry czyli wcześni my. [Współautorka:] S. Grodzieńska. Warszawa: Czytelnik 1990, 216 s.
Wydania osobne tekstów piosenek z nutami, m.in.
Przekłady i adaptacje
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1953, 1956, 1976.