BIO

Urodzony 2 stycznia 1922 w Warszawie w rodzinie ziemiańskiej; syn Konstantego Jeleńskiego, dyplomaty, urzędnika Ministerstwa Spraw Zagranicznych, i Teresy ze Skarżyńskich, późniejszej tłumaczki; cioteczny wnuk antropologa Stefana Czarnowskiego. W dzieciństwie, w związku z pracą ojca na polskich placówkach dyplomatycznych (Madryt, Bukareszt, Wiedeń, Królewiec, Monachium), często przebywał za granicą. Naukę rozpoczął w internacie oo. dominikanów w Ouchy pod Lozannną. W 1933-36 uczęszczał do Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, a następnie uczył się w Liceum im. Sułkowskich w Rydzynie, w 1939 uzyskał świadectwo dojrzałości. Po wybuchu II wojny światowej opuścił wraz z matką kraj w grudniu 1939 (na skutek interwencji w Berlinie włoskich przyjaciół ojca) i przebywał początkowo w Rzymie, gdzie był prywatnym sekretarzem ambasadora gen. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego. W kwietniu 1940 udał się do Francji i wstąpił do Wojska Polskiego (przydzielony do artylerii przeciwlotniczej w Saint Nazaire). Po klęsce Francji i ewakuacji do Anglii był krótko tłumaczem w kwaterze polowej gen. Władysława Sikorskiego w Gask House, a następnie, po ukończeniu podchorążówki artylerii, został przydzielony do 1. Pułku Artylerii Motorowej. W 1941 uzyskał stypendium British Council i do 1943 studiował ekonomię i nauki polityczne na uniwersytecie w Saint Andrews; uzyskał stopień Master of Arts. W 1944 kontynuował studia w zakresie historii nowożytnej w Pembroke College w Oxfordzie. Od czerwca 1944 uczestniczył w kampanii 1. Dywizji Pancernej kolejno w Normandii, Belgii i Holandii. Awansował do stopnia podporucznika, został odznaczony Krzyżem Walecznych, Medalem Wojska i Srebrnym Krzyżem Zasługi. Od końca 1944 do 1946 był członkiem redakcji „Dziennika Żołnierza 1. Dywizji Pancernej” (w 1946 redaktor naczelny) oraz współpracował z miesięcznikiem 1. Dywizji „Salamandra”; w pismach tych publikował artykuły na tematy polityczne, kulturalne i literackie. W 1946 został przydzielony do polskiej placówki wojskowej przy Ambasadzie Brytyjskiej w Rzymie. Po demobilizacji w 1947 pracował kolejno w International Refugee Organization w Neapolu a od 1948 w wydziale ekonomicznym Food and Agricultural Organization of the United Nations w Rzymie. Od 1951 był związany z włoską malarką Leonor Fini. W 1952 przeniósł się do Paryża, gdzie podjął pracę w sekretariacie generalnym Kongresu Wolności Kultury (Congrès pour la Liberté de la Culture), trwającą do 1973. Równocześnie rozwijał twórczość krytyczną i przekładową, współpracując stale z miesięcznikiem „Kultura” (liczne artykuły i recenzje też pod pseudonimami: KAJ, a.n., A.N., m.in. w 1953-55 przegląd zachodnich czasopism oraz cykl Notatki wydawnicze podpisywany (j)). Po nawiązaniu kontaktu z Witoldem Gombrowiczem w 1952 zajął się szczególnie zapoznawaniem zachodnich czytelników z twórczością tego pisarza (pierwszy artykuł o W. Gombrowiczu ogłosił w „Preuves” w 1953 nr 34). Przekładał także na język francuski utwory Gombrowicza oraz innych współczesnych pisarzy polskich. W 1955 wraz z Ignazio Silone i Danielem Bellem założył Comité d'Écrivains et d'Éditeurs pour une Entraide Européenne, przekształcony następnie w Fondation Européenne pour une Entraide Intellectuelle. W 1965 został członkiem komitetu redakcyjnego miesięcznika „Preuves”. W 1973-76 był dyrektorem administracyjnym Centre Royaumont pour une Science de l'Homme, a następnie doradcą w Institut National de l'Audiovisuel (do przejścia na emeryturę w 1987). Od 1982 był członkiem powstałego w Paryżu Komitetu Wykonawczego Funduszu Pomocy Niezależnej Literaturze i Nauce Polskiej. Liczne szkice, artykuły i recenzje poświęcone zwłaszcza literaturze i sztukom plastycznym ogłaszał w wielu czasopismach obcych: francuskich („Preuves”, „Arguments”, „Les Lettres Nouvelles”, „La Quinzaine Littéraire”, „Le Monde”, „Connaissance des Arts”, „L'Oeil”, „L'Arche”), angielskich („Encounter”, „Survey”, „The University and Left Review”), niemieckich („Der Monat”, „Merkur”), włoskich („Tempo Presente”), amerykańskich („Arts”, „The New Leader”, „Partisan Review”, „Tri-Quarterly”). Za przekłady utworów polskich na język francuski otrzymał nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1967), nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie (1969) i nagrodę Polskiego PEN Clubu (1981); w 1982 otrzymał nadto nagrodę „Kultury” im. Z. Hertza. Zmarł 4 maja 1987 w Paryżu; pochowany w Saint-Dyé-sur-Loire pod Chambord.
W 1989 została ufundowana w Paryżu z inicjatywy paryskiej „Kultury” nagroda dla tłumaczy literatury polskiej im. K.A. Jeleńskiego.

Twórczość

1. Leonor Fini. [Monografia w języku francuskim]. Milano: Epi Editore 1962. Wyd. nast. Lausanne: Clairefontaine [1968], 171 s.

2. Les dessins de Hans Bellmer. [Prezentacja kolekcji i przedmowa:] K. Jeleński. Paris: Dënoel 1966, 115 s.

Przekłady

polski

Bellmer, albo Anatomia Nieświadomości Fizycznej i Miłości. Przeł. [M. Ochab] M.L.Zeszyty Literackie”, Warszawa 1991 nr 3: wiosna. Wyd. osobne: Wybór tekstów i ilustracji oraz oprac.: P. Kłoczowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 1998, 68 s.

3. Witold Gombrowicz. [Współautor:] F. Bondy. München: Deutscher Taschenbuch-Verlag 1978, 111 s.

4. Kultura” – la Pologne en exil. [Szkic]. Le Debat”, Paris 1981 nr 9. Przekł. polski pt. „Kultura” – Polska na wygnaniu. [Przeł.] IBM. „Aneks,” Londyn 1981 nr 24/25. Wyd. osobne Warszawa: Wydawnictwo Stop* 1984, 17 s. Wyd. nast.: tamże 1985, [wyd. 3] łącznie z przekł. polskim pt. „Kultura” – Polska na wygnaniu. [Przeł.: I. Grosfeld, B Toruńczyk, M. Król] IBM. Oprac. edytorskie: P. Kloczowski. Warszawa: Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską, Oddział Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza 2007, 84 s.

5. Roland Cat. [Studium w języku francuskim; współautor:] J.M. Benoist. [Paris:] Natiris 1981, [78] s.

6. Zbiegi okoliczności. (O przeczytanym i przeżytym przez 30 lat). [Wybrał i red. P. Kłoczowski]. T. 1-2. Kraków: Wydawnictwo KOS* [Krakowska Oficyna Studentów] 1981, 187 + 141 s. Wyd. nast. zmienione Paryż: Instytut Literacki 1982, 419 s.

Zawiera wybór szkiców literackich opublikowanych w 1946-1980, głównie w paryskiej „Kulturze”.

Zawartość

T. 1: O „Ziemi Ulro” [Cz. Miłosza] po dwóch latach; Zygmunt Hertz, mój przyjaciel; Kiedy świadomość określa byt [o twórczości M. i J. Czapskich]; Pamięci Auberona; Antoni Słonimski i jego ojczyzna; Tajny ładunek korsarskiego okrętu [W. Gombrowicz: Trans-Atlantyk]; Z Józefem Czapskim w Luwrze (czyli o nieodrobionym zadaniu); Od bosości do nagości (o nieznanej sztuce Witolda Gombrowicza) [Historia, Operetka]; Czapski nareszcie scalony [w związku z wyd. tomu „Oko”]; Lebenstein – mitotwórca ludzkiej natury; Dział wód [M. Czapska: Europa w rodzinie]; Czy inny Gombrowicz?; Dramat i antydramat [dot. twórczości W. Gombrowicza]; Poeta i przyroda [dot. twórczości Cz. Miłosza]; Lumen obscurum. O poezji Aleksandra Wata; Notatki o majowej rewolucji [dot. wystąpień studenckich w Paryżu w 1968 r.]; „Hańba” czy wstyd [dot. antysemityzmu w Polsce w 1968 r.]; O kilku sprzecznościach sztuki nowoczesnej. – T. 2: Nowe oblicze Marksa i Malthusa; Paweł Hostowiec, czyli o wysiłku wyobraźni [dot. J. Stempowskiego]; Trzy pory roku Kazimierza Wierzyńskiego; Prekursor anachroniczny [dot. J. H. Retingera]; Czwórjęzyczne kłopoty [o pisarstwie wielojęzycznym]; O „kulturze masowej” inaczej; Czyste malarstwo czy poetyka [dot. malarstwa J. Czapskiego]; Sielskie, anielskie? [J. z Puttkamerów Żółtowska: Inne czasy, inni ludzie]; Awangarda i rewolucja; O realizmie na tle Mezzogiorna; Bohaterskie niebohaterstwo Gombrowicza; Ostatni polski encyklopedysta. (Wspomnienie o Józefie Michałowskim); Ostatnie lata [dot. J. Tuwima]; Bluzka z błękitnych pereł [dot. twórczości K.I. Gałczyńskiego po 1945 r.]; Poeta i historia [dot. twórczości Cz. Miłosza]; Abstrakcja i „nieprzedmiotowość” [dot. malarstwa abstrakcyjnego]; Apokalipsa i perspektywa [nt. cywilizacji śródziemnomorskiej]; Klasyk na wygnaniu [dot. twórczości Cz. Miłosza].
W wydaniu paryskim układ w 2 częściach: I. Zbiegi okoliczności. – II. O przeczytanym i przeżytym. Dodane studia: Portret dekady z wizerunkiem autora w lewym rogu [G. Herling-Grudziński: Dziennik pisany nocą]; Marynia [wspomnienie o M. Czapskiej]; Dwugłos o Iwaszkiewiczu [z G. Herlingiem-Grudzińskim]; O „Kulturze” dla Francuzów; Czesław Miłosz – historyk literatury Rzeczypospolitej [dot.: The history of Polish literature]; Notatki o żałobie [po śmierci J. Stalina]; O kilku sprzecznościach sztuki nowoczesnej; Awangarda i rewolucja [dot. sztuk plastycznych].

7. Polska: Sierpień 1980 – Grudzień 1982. (Swoiste cechy i dynamika polskiego społeczeństwa). Kultura”, Paryż 1983 nr 1/2 s. 42-49. Wyd. łącznie z drukowanymi tamże artykułami: P. Bratkowski: Życie na zakneblowanym wulkanie; S. Kisielewski: Bezsilność publicystyki. Kraków: Alternatywy* 1983.

Artykuły K.A. Jeleńskiego w „Kulturze” podpisywane kryptonimem (K.A.J.).

8. J. Giedroyc, K. Jeleński: Listy 1950-1987. Wybrał, oprac. i wstępem opatrzył W. Karpiński. Warszawa: Czytelnik 1995, 517 s.

9. Szkice. Wybór: W. Karpiński. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1990, 251 s.

Wybór dokonany wiosną 1981 i autoryzowany przez K.A. Jeleńskiego.

Zawartość

Zawiera: Gombrowicz o Jeleńskim oraz szkice drukowane w poz. 5: Czwórjęzyczne kłopoty; Bohaterskie niebohaterstwo Gombrowicza; Dramat i anty-dramat; Od bosości do nagości. O nieznanej sztuce Witolda Gombrowicza; Tajny ładunek korsarskiego okrętu. Na marginesie tłumaczenia „Trans-Atlantyku”; Poeta i historia; Poeta i przyroda; O „Ziemi Ulro”. Po dwóch latach; Czesław Miłosz – historyk literatury Rzeczypospolitej; Trzy pory roku Kazimierza Wierzyńskiego; Czyste malarstwo czy poetyka; Czapski nareszcie scalony; Z Józefem Czapskim w Luwrze czyli o nieodrobionym zadaniu; Lebenstein! mitotwórca ludzkiej natury; O kilku sprzecznościach sztuki nowoczesnej; O realizmie na tle Mezzogiorna; Sielskie, anielskie?; Dział wód; Bluzka z błękitnych pereł; Ostatni polski encyklopedysta. Wspomnienie o Józefie Michałowskim; Prekursor anachroniczny; Apokalipsa i perspektywa. – Nota biograficzna.

10. Gombrowicz – Jeleński. W: Korespondencja Witolda Gombrowicza. T. 1. Walka o sławę. Cz. 2. Witold Gombrowicz, K. Jeleński, François Bondy, Dominique de Roux. Układ, przedmowa: J. Jarzębski. Przypisy: J. Podoska, M. Nycz, J. Jarzębski. Przekł. listów z francuskiego I. Kania. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1998 s. 5-210.

Listy z lat 1954, 1957-1969.

11. Listy z Korsyki do Józefa Czapskiego. Wybrał, przypisami opatrzył W. Karpiński. Zamiast posłowia: J. Czapski: Hojność błyskawiczna. Warszawa: Fundacja „Zeszyty Literackie 2003, 79, VIII s.

Listy z lat 1950-1987.

Teksty w albumach

Les dessins de Hans Bellmer. Paris: Denoël 1966.
Jan Lebenstein. Macerata: La Nuova Foglio 1980.
Stanisław Lepri. Paris: Editions des Maîtres du XX-ème Siècle 1981.
Leonor Fini. Paris: Editions Guy Pieters 1986.

Przekłady

1. J. Genêt: Balkon. [Utwór dramatyczny w 2 aktach]. Dialog 1957 nr 10 s. 25-66.
2. W. Gombrowicz: Yvonne, princesse de Bourgogne. [Przeł.:] K. Jeleński, G. Serreau. Arena”, Londyn 1963 nr 15 s. 5-29. Wyd. łącznie z: Le mariage. [Przeł.:] [J. Kukułczanka] Koukau Chanska , G. Sedir pt. W. Gombrowicz: Théâtre. Paris: Les Lettres Nouvelles 1965, 201 s. Wyd. nast.: Paris: Bourgeois 1982, tamże: 1992, 2001. Przedruk zob. poz. .
K.A. Jeleński podpisany: C. Jelenski. Tytuł oryginału polskiego: Iwona, księżniczka Burgunda.
3. W. Gombrowicz: Opérette. [Przeł.:] K. Jeleński, G. Serreau. Paris: Denoël 1969, 142 s. Wyd. nast.: Paris: Théâtre National Populaire 1970; Paris: L'Avant Scène 1970, [wyd. 4] Paris: Gallimard 1989. Przedruk zob. poz. .
K.A. Jeleński podpisany: C. Jelenski. Tytuł oryginału polskiego: Operetka.
4. W. Gombrowicz: Trans-Atlantique. [Przeł.:] K. Jeleński, G. Serreau. [Przedmowa:] K. Jeleński. Paris: Denoël 1976, 210 s. Wyd. nast. tamże: 1986, 1990. Przedruk w: W. Gombrowicz: Moi et mon double. Paris 1996.
K.A. Jeleński podpisany: C. Jelenski. Tytuł oryginału polskiego: Trans-Atlantyk.
5. W. Gombrowicz: L'Histoire (Opérette). [Przeł.:] K. Jeleński, G. Serreau. [Przedmowa:] K. Jeleński. Paris: Édition de la Différence 1977, 156 s. [Wyd. 2] Paris: Gallimard 1995. Przedruk zob. poz. .
K.A. Jeleński podpisany: C. Jelenski. Tytuł oryginału polskiego: Historia. (Operetka).
W t. 3 poz. 5 (wyd. 1977) obejmuje dwa utwory: L'histoire; Opérette [poz. ].
6. A. Michnik: L'Église et le Gauche. Le dialogue polonais. [Przeł.] A. Slonimski [przy współpracy:] K. Jeleńskiego. Paris: Édition du Seuil 1979, 223 s.
Tytuł oryginału polskiego: Kościół, lewica, dialog.
7. K. Wojtyła: Poèmes. [Wybór wierszy; przeł.:] P. Emmanuel, K. Jeleński. [przy współpracy:] A. Turowicz. [Przedmowa:] P. Emmanuel. Paris: Cana-Cerf 1979, 156 s. Wyd. nast. Paris: Compagnie Française de Librairie 1979.
8. W. Gombrowicz: Geschichte. [Przeł.:] F. Bondy, K. Jeleński. Wyd. łącznie z przekł. Die Trauung. [Przeł.:] W. Thiel, H. H. Fischer. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch-Verlag 1983, 199 s. Przedruk w: W. Gombrowicz: Theaterstücke. (Gesammelte Werke [T.] 5). München, Wien: G. Hanser 1997, wyd. nast. Frankfurt am Main: Fischer Taschenbuch 1998.
K.A. Jeleński podpisany: C. Jelenski. Tytuł oryginału polskiego: Historia. (Operetka).
9. A. Wajda: Un cinéma nommé destin. [Przekł. z rękopisu polskiego:] K. Jeleński. Paris: Edition Stock 1986, 138 s.
W języku polskim druk bez rozdziału wstępnego i trzech rozdziałów końcowych pt. Kino moje przeznaczenie. „Dialog1986 nr 12, 1987 nr 1-3.
10. W. Gombrowicz: Théâtre. [Przeł.:] K. Jeleński, G. Serreau, [J. Kukułczanka] Koukou Chanska. [Wybór i przedmowa:] R. Gombrowicz. Paris: Gallimard 2001, 534 s.
K.A. Jeleński podpisany: C. Jelenski.
W tłumaczeniu K.A. Jeleńskiego i G. Serreau: Yvonne, princesse de Bourgogne [poz. ]; Opérette [poz. ]; L'histoire [poz. ].

Prace redakcyjne

1. [Rzeczywistość Polskiego Października. Wybór artykułów] Wyd. w języku włoskim pt. La realtà dell' Ottobre Polacco. [Przeł.] U. Silva. Milano: Silva 1961, XIX, 403 s.
Wybór artykułów z „Po prostu” poprzedzony wstępem K. A. Jeleńskiego o zespole redakcyjnym i dziejach pisma.
2. History and hope. Progress in freedom. The Berlin Conference of 1960. [Wyd.] K. Jeleński. [Posłowie:] M. Polanyi. London: Routledge and Kegan P. 1962, VI, 208 s. Wyd. nast. z podtytułem: Tradition, ideology and change in modern society. New York: F. A. Praeger 1962; Freeport: Books for Libraries Press 1970.

Zawartość

Zawiera materiały z międzynarodowego sympozjum, m.in. wypowiedzi K.A. Jeleńskiego, Cz. Miłosza, A. Weissberg-Cybulskiego.
3. Anthologie de la poésie polonaise. [Oprac.:] K. Jeleński. [Przedmowa:] Cz. Miłosz. Paris: Édition du Seuil 1965, 453 s. Wyd. nowe pt. Anthologie de la poésie polonaise 1400-1980. [Oprac.] K. Jeleński [przy współpracy] T. Bobowicz. Lausanne: l'Age d'Homme 1981, 525 s.
Por. artykuł K. A. Jeleńskiego: Na marginesie antologii. „Kultura”, Paryż 1964 nr 9 s. 46-58.
Wstęp K.A. Jeleńskiego pt. Traduire la poésie w przekładzie polskim: Tłumaczyć poezję. [Przeł.] T. Stróżyński. „Akcent1988 nr 1 s. 45-51.
4. Trente-cinq poètes polonais contemporains 1918-1965. [Wybór, wstęp i część przekł.:] K.A. Jeleński, „L'VII,” Bruxelles 1966 nr 25.
5. Gombrowicz. [Oprac.:] D. de Roux. Paris: L'Herne 1970, 479 s.
Zeszyt specjalny pisma „L'Herne”, Serie Slave nr 14.
6. Cz. Miłosz: Poèmes 1934-1982. [Wybór wierszy; oprac.:] K. Jeleński. [Posłowie:] A.M. Schenker. Paris: Luneau Ascot Édition 1984, 271 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1967, 1984.

Autor o sobie

K.A. Jeleński: Czwórjęzyczne kłopoty. [Esej autobiograficzny]. Kultura”, Paryż 1961 nr 6, przedruk „Puls”, Londyn 1987 nr 33, „Puls. Wybór”. Warszawa * 1988 [t. 4].

Wywiady

Nigdy nie emigrowałem z Polski ...” Rozmowę przeprowadził i oprac. S. Rosiek. Zeszyty Literackie”, Paryż 1988 nr 21.

Słowniki i bibliografie

Z. Zaniewicki: Słownik pisarzy polskich na obczyźnie. Pamiętnik Literacki”, Londyn 1983. t. 6.
W. Karpiński: Konstanty Jeleński. [Nota biobibliograficzna]. W tegoż: Książki zbójeckie. Londyn 1988.
Literatura Polska po 1939. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa* 1989 ([R. K. Przybylski] rp).
Konstanty Aleksander Jeleński – Spotkanie. Wystawa. [Katalog]. Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza. Warszawa 1997, 33 s.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (L. Szaruga).
Konstanty Aleksander Jeleński w wydawnictwach Instytutu Literackiego w Paryżu. Bibliografia. Oprac.: J. Kandziora. Warszawa: Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską, Oddział Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza 2007, 91 s. Konstelacja „Kultury.

Ogólne

Artykuły

Kultura,” Paryż 1987 nr 7/8 [zawiera artykuły: Cz. Miłosz: Konstanty: polskie tło; W. Karpiński: Spotkanie z Kotem Jeleńskim; F. Bondy: Kot. Przeł. J. Juryś; G. Herling-Grudziński: Dziennik pisany nocą; K. Pomian: Jeleński – szkic do portretu].
P. Wierzbicki: Odkrywca odkryć. Tygodnik Powszechny 1980 nr 51/52.
W. Karpiński: Szkice Jeleńskiego. Tygodnik Powszechny 1981 nr 9, przedruk w tegoż: Książki zbójeckie. Londyn 1988.
J. Zieliński: Zbieg w krainę okoliczności. Twórczość 1984 nr 6.
A. Smolar: Pożegnanie Kota Jeleńskiego. Aneks”, Londyn 1987 nr 46/47.
A. Zagajewski: O Konstantym Jeleńskim. Zeszyty Literackie”, Paryż 1987 nr 19.
M. Zieliński: Zbuntowane medium. Puls”, Londyn 1987 nr 35.
W. Karpiński: Uśmiech Kota. Zeszyty Literackie”, Paryż 1988 nr 21, przedruk zmieniony pt. Spotkanie z Kotem Jeleńskim. W tegoż: Herb wygnania. Paryż 1989.
Z. Romanowiczowa: Chwile oderwane. Zeszyty Literackie”, Paryż 1988 nr 21.
J. S. Pasierb: Konstanty Jeleński. Polak i Europejczyk. Więź 1988 nr 1.
J. Pomian: Jeleński. Szkic do portretu. W tegoż: Zostało tylko słowo... Lublin [1990].
Rozmowa z Janem Lebensteinem o Kocie Jeleńskim. [Rozm.] P. Kłoczowski. Zeszyty Literackie”, Paryż 1990 nr 32.
J. Siedlecka: Kocik. Tygodnik Literacki 1990 nr 14/15.
R. Gorczyńska: Traf. Rzecz o Kocie Jeleńskim. Puls”, Londyn 1993 nr 4.
P. Kłoczowski: Jak w parze jakiej na zawsze .... (Witold Gombrowicz i Konstanty Aleksander Jeleński). Teatr 1993 nr 9.
M. Staszyc: Oblicza Jeleńskiego. Kresy 1995 nr 2.
T. Wójcik: Konstanty Aleksander Jeleński. W tegoż: Pisarze polscy XX wieku. Sylwetki. Warszawa 1995.
P. Szarota: Kot żywy. Gazeta Wyborcza 1997 nr 24.
P. Szarota: Styl Jeleńskiego. Gazeta Wyborcza 1997 nr 102.
J. Jarzębski: Urok Jeleńskiego. W tegoż: Pożegnanie z emigracją. Kraków 1998.
K. Jeżewski: Wspomnienie w dziesiątą rocznicę śmierci Konstantego Jeleńskiego (1922-1987). Archiwum Emigracji 1999 z. 2.
C. Arnaud: Genealogia Kota Jeleńskiego. Tłumaczyła: M. Ochab. Zeszyty Literackie 2000 nr 4.
K. Pomian: Jeleński. Szkic do portretu. W tegoż: W kręgu Giedroycia. Warszawa 2000.
M. Kopczyk: Tożsamość kosmopolity. (O uniwersalizmie Konstantego Aleksandra Jeleńskiego i Andrzeja Bobkowskiego). Świat i Słowo 2004 nr 1.
M. Bielecki: Konstanty Aleksander Jeleński – historyk literatury nowoczesnej. Teksty Drugie 2005 nr 6.
M. Zieliński: Zbuntowane medium. W tegoż: Ucieczka przed Polską. Kraków 2006.

Witold Gombrowicz

T. Nowakowski: Aimez-vous Gombrowicz?Frankfurter Allgemeine Zeitung1978 nr 92.

Zbiegi okoliczności

E. Bieńkowska: Sztuka eseju czyli o darze rozmowy. Aneks”, Londyn 1983 nr 31.

J. Giedroyc, K. Jeleński: Listy 1950-1987

M.A. Supruniuk: Dwa koty i komunizm. Więź 1995 nr 12.
A. Zieliński. „Rocznik Biblioteki Narodowej1996 t. 32.
H. Zaworska: Światowe życie Polaka. W tejże: Szczerość aż do bólu. Warszawa 1998.

Szkice

J. Jarzębski: Urok Jeleńskiego. Tygodnik Powszechny 1991 nr 12.

La realtà dell'Ottobre Polacco

Z. Kozarynowa: O „Po prostu” po włosku. Wiadomości”, Londyn 1961 nr 24.

History and hope

J. Stempowski: History and hope. Powst. 1963. Druk w tegoż: Felietony dla Radia Wolna Europa. Warszawa 1995.

Anthologie de la poésie polonaise

M. Manoll. „Archives Diplomatiques et Consulaires”, Zurych 1965.
J. Brosse. „Arts”, Nowy Jork 1966 nr z 24 III-5 IV.
J. Czapski. „Kultura”, Paryż 1966 nr 4.
T. Terlecki: Polish poetry in a double spectrum. Tri-Quarterly”, Evanston, IL 1967 nr 9.
J. Święch: Jeleński i jego antologia. Akcent 1988 nr 1 [dot. nowego wydania].

Gombrowicz

[J. Lisowski] jl.: Francja. Twórczość 1971 nr 8.
J. Jarzębski: Portret Gombrowicza po francusku. Dialog 1971 nr 10.