BIO

Urodzony 12 września 1934 w Częstochowie; syn Leona Jaworskiego, inżyniera elektryka, i Marii z Janowskich. W 1948-51 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. S. Żeromskiego w Zawierciu. Następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie, w 1956 uzyskał magisterium. W 1954-55 opublikował kilka wierszy w dwutygodniku UJ „Wiadomości Uniwersyteckie” i jego kontynuacji „Kierunek Natarcia.” Od 1956 pracował jako asystent przy Katedrze Literatury Polskiej UJ. W tymże roku był współzałożycielem i redaktorem literackim pisma „Zebra”, wychodzącego w Krakowie. Wiersze, artykuły literackie i recenzje publikował w „Lewarach” (1956-57), „Poglądach” (1956-57), „Wektorze” (1956-58), „Życiu Literackim” (1956-58, 1970-80) i „Ruchu Literackim” (1962-93, z przerwami). W 1961 ogłosił w „Zeszytach Naukowych UJ” (nr 36) pierwszy szkic naukowy pt. Krytyka literacka i artystyczna w «Zwrotnicy». W 1965 uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie rozprawy pt. Tadeusz Peiper – pisarz i teoretyk, napisanej pod kierunkiem prof. Henryka Markiewicza, i stanowisko adiunkta. W 1966-69 był wykładowcą na uniwersytecie w Grenoble. W 1976 habilitował się na podstawie pracy pt. Między awangardą a nadrealizmem. Główne kierunki przemian poezji polskiej w latach trzydziestych na tle europejskim, po czym kontynuował pracę jako docent UJ. Od tegoż roku (1976) był członkiem redakcji „Ruchu Literackiego”, a później w 1984-89 jego redaktorem naczelnym. Liczne recenzje i artykuły literackie publikował w „Nadodrzu” (1974-79, z przerwami), „Literaturze” (1977-79) oraz „Piśmie” (1981, 1983). Ponownie wykładał na uniwersytetach francuskich: w 1981-82 w Nancy, a w 1988-92 w Lyonie. W 1987 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1987). Zmarł 15 lutego 2018 w Krakowie; pochowany tamże na Cmentarzu Rakowickim​.

Twórczość

1. Podstawy światopoglądowe krakowskiej awangardy. [Warszawa 1963], 23 s., powielone.

Referat wygłoszony na konferencji naukowej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk poświęconej poezji polskiej XX wieku, Warszawa 28-30 XI 1963.

2. U podstaw awangardy. Tadeusz Peiper, pisarz i teoretyk. [Monografia historycznoliteracka]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1968, 301 s. Wyd. 2 przejrzane i uzupełnione tamże 1980.

Rozprawa doktorska.

3. Między awangardą a nadrealizmem. Główne kierunki przemian poezji polskiej w latach trzydziestych na tle europejskim. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, 230 s.

Rozprawa habilitacyjna.

Nagrody

Nagroda „Miesięcznika Literackiego” w 1977.

Zawartość

Od autora. – Propozycje i możliwości: W strefie przejściowej; Wśród nowych wzorów; Dwie propozycje; Parę uściśleń. – Doświadczenie nadrealizmu: Poetyka nadrealizmu. (Przesłanki); Między automatyzmem a dyskursem; Pokrewieństwa i zbieżności. – Dalsze dzieje awangardy: W poszukiwaniu nowej formuły awangardyzmu. – Poezja -„dynamika osobowości”. – Zakończenie. [Obszerniej o twórczości autorów: J. Brzękowski, T. Peiper, J. Przyboś, A. Ważyk, A. Breton, G. Apollinaire, P. Eluard].

4. Odnajdywanie świata. [Szkice]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984, 157 s.

Zawartość

I. Awangarda po latach; Milczenie Tadeusza Peipera; Bez udziału mitu; Lektury Albina [dot. A. Ważyka]; Przyboś – „nadmiar świata”; Podejrzany o herezję [dot. J. Brzękowskiego]; Mit Ziemi, mit Miasta; „Góry niepokonane”; Znak zapytania; Podróże i powroty; Poezja futurystów [dot. J. Kurka]; Czerwona seria „Generacji” [dot. M. Czuchnowskiego]; Spotkania [dot. L. Piwowara]; Nowa poetka dwudziestolecia [dot. M. Elin]; Koncepcje człowieka w poezji awangardy; Poezja własna [dot. M. Jachimowicza]; Doktryna a wrażliwość; Poeta: malarz czy muzyk? – II. Umieć słuchać śpiewu świata [dot. J. Giono]; Julien Green – katastrofista; „Zaprzeczyć nicości” [dot. A. Malraux]; Labirynt nieufności [dot. M. Butora].

5. Słownik szkolny. Terminy literackie. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1990, 158 s. Wyd. 2 tamże 1991.

6. Awangarda. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1992, 435 s. Biblioteka „Polonistyki.

7. Piszę, więc jestem. O procesie twórczym w literaturze. [Studium]. Kraków: Universitas 1993, 130 s.

8. Podręczny słownik terminów literackich. Kraków: Universitas 2000, 231 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 2000, wyd. 3 2001.

9. Zakręty i przełomy. Studia o literaturze XX wieku. Kraków: Collegium Columbinum 2003, 204 s.

Zawartość

Literatura wobec zmian a zmiany w literaturze; Strategia obcego w prozie lat dwudziestych; Doświadczenie awangardy; Słowo jako przedmiot; Niespodzianki awangardy; Gmachy [dot. M. Czuchnowskiego]; Julian Przyboś – między teorią a pisaniem; Słowacki awangardy [dot. T. Peipera]; Marian Czuchnowski – zmiana ról, zmiana dyskursów; „Widzę tam na dnie” [dot. Cz. Miłosza]; „Topielec z rzeki snu” [J. Pleśniarowicz]; „Spojrzenie” Krzysztofa Kamila Baczyńskiego; Między doświadczeniem a nadzieją [dot. A. Rudnickiego]; Graffiti uczniowskie a graffiti polityczne; Marian Czuchnowski: poetyka codzienności; Najpiękniejsza jest rzeczywistość...; Maski i twarze. Proza polska lat 90-tych i autobiografizm; Mówić o sobie i milczeć [dot. K. Brandysa i J. Kotta]; O pożytkach własnych płynących z pisania [dot. Z. Nałkowskiej, W. Dichtera, J.P. Sartre'a, I. Filipiak, A. Camusa].

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Krytyka literacka i artystyczna w „Zwrotnicy. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1961 nr 36 s. 107-145.
Antyestetyzm w poezji lat dwudziestych. W: Wiersz i poezja. Wrocław 1966 s. 33-46.
Od „Drogi” do „Pionu. (O kształtowaniu się sanacyjnego „upaństwowienia” literatury). Rocznik Komisji Historycznoliterackiej 1967 s. 105-146.
Pięćdziesiąt lat surrealizmu. Ruch Literacki 1970 nr 5 s. 310-317.
Pisarz społecznej pasji – Jalu Kurek. W: Prozaicy dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa 1972 s. 413-441.
Poetyka surrealizmu [cz. 1-2]. Ruch Literacki 1974 nr 3 s. 157-166, nr 5 s. 287-301.
• „Wezbrawszy do samych krawędzi”. (J. Przyboś: Poezje wybrane); Sklepikarz i poeta. („Pożegnanie z Marią” T. Borowskiego). W: Literatura polska w szkole średniej. Warszawa 1975 s. 417-456.
Dalsze dzieje awangardy. Rocznik Komisji Historycznoliterackiej 1975 s. 135-159.
Literatura lat 1918-1939. W: Historia literatury polskiej w zarysie. Warszawa 1978 s. 386-446.
Awangarda. („Zwrotnica” 1922-1923, 1926-1927; „Linia” 1931-1933). W: Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 1. Warszawa 1979 s. 179-212.
Tadeusz Peiper o teatrze młodopolskim. W: Jan August Kisielewski i problemy teatru młodopolskiego. Rzeszów 1980 s. 139-143.
Gebrauchstexte in der zeitgenössischen polnischen Lyrik. W: Gebrauchtsliteratur. Frankfurt am Main, Bern 1982 s. 81-88.
Dialektyka okresu literackiego; Słownik terminów literackich. W: Okresy literackie. Warszawa 1983 s. 5-16, 353-383.
Między doświadczeniem a nadzieją. Ruch Literacki 1984 nr 4 s. 255-270 [dot. A. Rudnickiego].
Mit autobiograficzny w poezji Emila Zegadłowicza. W: Szkice o twórczości Emila Zegadłowicza. Rzeszów 1985 s. 23-32.
Co to jest arcydzieło literackie. W: Arcydzieła literatury polskiej. T. 1. Rzeszów 1987 s. 7-16.
The Cracow Avant-garde. „Literary Studies in Poland”, Wrocław T. 21: 1989 s. 7-19.
Narcyz. W: Mit – człowiek – literatura. Warszawa 1992 s. 133-149.
O autointerpretacji. Ruch Literacki 1992 z. 4 s. 335-346.
• Tadeusz Peiper. 1891-1969; Adam Ważyk. 1905-1982. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 6 t. 3. Kraków 1993 s. 209-234; 235-266.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. T. Peiper: Tędy; Nowe usta. Oprac. i red.: T. Podoska. Przedmowa, komentarz, nota biograficzna: S. Jaworski. (T. Peiper: Pisma).Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 442 s.
2. T. Peiper: O wszystkim i jeszcze o czymś. Artykuły, eseje, wywiady (1918-1939). Przedmowa, komentarz, bibliografia: S. Jaworski. (T. Peiper: Pisma).Oprac. tekstu: T. Podoska. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974, 676 s.
3. Odpowiem ci przestrzenią. Poeci Awangardy o Tatrach. [Wybór:] S. Jaworski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976, 93 s.
4. J. Kurek: Wiersze awangardowe. Retrospektywa. Wybór i wstęp: S. Jaworski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 158 s.
5. T. Peiper: Powieści. Ma lat 22; Krzysztof Kolumb odkrywca. Przedmowa i komentarz: S. Jaworski. Oprac. tekstu: T. Podoska. (T. Peiper: Pisma). Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 616 s.
6. T. Peiper: Pisma wybrane. Oprac. S. Jaworski. Wrocław, Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1979, LXXX, 386 s. Biblioteka Narodowa I, 235.
7. T. Peiper: Poematy i utwory teatralne. Przedmowa, oprac. tekstu, komentarz: A. K. Waśkiewicz. Utwory „Z dróg wojennychoprac. i komentarz: S. Jaworski. (T. Peiper: Pisma). Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 821 s.
8. J. Brzękowski: Wiersze awangardowe. Wybór, słowo wstępne i nota wydawcy: S. Jaworski. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 130 s.
9. Studia o narracji. Referaty na XVIII konferencję teoretycznoliteracką, Baranów Sandomierski 2-7 lutego 1979. Red.: J. Błoński, S. Jaworski, J. Sławiński. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1982, 312 s. Polska Akademia Nauk Instytut Badań Literackich.
10. T. Peiper: Pierwsze trzy miesiące. Przedmowa, komentarz: S. Jaworski. Oprac. tekstu, aneks edytorski: S. Góra. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1991, 497 s.
11. Świat nowej prozy. Pod red. S. Jaworskiego. Kraków: Universitas 2001, 175 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1989, 1993.

U podstaw awangardy

J. Kwiatkowski: Młoda sowa. Życie Literackie 1968 nr 48.
A. K. Waśkiewicz: Szkic do mapy „Nowych ust. Twórczość 1969 nr 4, przedruk w tegoż: Rygor i marzenie. Łódź 1973.
J.J. Lipski. „Pamiętnik Literacki1970 z. 7.

Między awangardą a nadrealizmem

W. Wyskiel: Awangarda – we wspomnieniu i rekonstrukcji. Miesięcznik Literacki 1977 nr 5.
A. Aleksandrowicz. „Ruch Literacki1978 nr 2.

Odnajdywanie świata

M. Chrzanowski: Od nadziei do katastrofizmu. Życie Literackie 1984 nr 52/53.
A. Cieński: Odnajdywanie awangardy. Odra 1986 nr 2.
T. Kłak. „Ruch Literacki1986 nr 5.

Słownik szkolny. Terminy literackie

A. Pilch. „Ruch Literacki1991 nr 3.

Awangarda

Z. Andres. „Ruch Literacki1993 nr 4.
A. Legeżyńska: Odkopać mamuta awangardy!Polonistyka1993 nr 7, przedruk w tejże: Krytyk jako domokrążca. Poznań 2002.

„Piszę, więc jestem”

S. Balbus: Scribere necesse est, vivere... Teksty Drugie 1994 nr 2.