BIO

Urodzony 28 listopada 1897 w Siedliszczu pod Chełmem; syn Edwarda Jaworskiego, lekarza, i Marii ze Smoleńskich. Uczęszczał do gimnazjum w Chełmie (1909-15). Po wybuchu I wojny światowej został wraz z rodziną ewakuowany do Rosji. Ukończył gimnazjum w Sumach na Ukrainie, po czym przez dwa lata studiował medycynę na uniwersytecie w Charkowie, gdzie należał do polskiego tajnego Związku Studentów. W 1918 wrócił do kraju i w 1919-23 studiował polonistykę na Wydziale Humanistycznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1920 służył w Wojsku Polskim. W tymże roku debiutował wierszem ogłoszonym w lubelskim czasopiśmie „Dzień Polski”. Od 1921 był nauczycielem języka polskiego w Seminarium Nauczycielskim (później Liceum Pedagogicznym) w Chełmie; w 1928 uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim dyplom nauczyciela szkół średnich. W 1924-25 współpracował z grupą literacką i czasopismem „Reflektor”. W 1925 był redaktorem odpowiedzialnym chełmskiego czasopisma „Pióro”. W tym czasie rozpoczął twórczość przekładową z języka rosyjskiego, czeskiego i słowackiego. Uczestniczył w 1932 w tworzeniu Związku Literatów w Lublinie i był członkiem pierwszego zarządu. W 1933 był współzałożycielem i do 1939 redaktorem miesięcznika literackiego „Kamena”. Jednocześnie stale współpracował z licznymi czasopismami, m.in. z „Robotnikiem” (Warszawa, 1923-34), „Naprzodem” (1932-39) i „Okolicą Poetów” (1933-39). W 1936 otrzymał Srebrny Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury oraz za całokształt twórczości literackiej nagrodę im. B. Prusa, ufundowaną przez Lubelski Związek Pracy Kulturalnej. W czasie okupacji niemieckiej przebywał nadal w Chełmie. W czerwcu 1941 został aresztowany i osadzony na zamku w Lublinie, a następnie wywieziony do obozu w Sachsenhausen, w którym był więziony do lutego 1942. Po powrocie ukrywał się na wsi i brał udział w tajnym nauczaniu w Sawinie i w Chełmie. Po wyzwoleniu w lipcu 1944, pracował do 1949 jako nauczyciel w Liceum Pedagogicznym w Chełmie. W sierpniu 1944 uczestniczył w organizowaniu Związku Zawodowego Literatów Polskich w Lublinie i wszedł w skład zarządu. W 1945-52 był kierownikiem dodatku literackiego „Tydzień Literacki”do lubelskiego dziennika „Sztandar Ludu”. Od 1945 należał do redakcji „Kameny” (Chełm, następnie Lublin), początkowo jako redaktor naczelny, a w 1952-62 jako członek kolegium redakcyjnego. Jednocześnie publikował w „Odrodzeniu” (1945-48), „Warszawie” (1946-48). W 1949 otrzymał nagrodę czechosłowacką i polską za przekłady z poezji czeskiej i słowackiej. W tymże roku został sekretarzem, następnie wiceprezesem, a w 1957 prezesem Oddziału Lubelskiego Związku Literatów Polskich (ZLP); w kolejnych kadencjach był ponownie wiceprezesem. W 1950-52 należał do grupy literackiej Załoga Nr 1, działającej przy ZLP, zajmującej się przekładami z literatury rosyjskiej. W 1953-64 był kierownikiem artystycznym lubelskiego oddziału Artosu (później Estrady). W tym czasie kontynuował współpracę z „Kameną”, ogłaszając wiersze, artykuły i liczne przekłady (m.in. w 1962 stały felieton pt. Widzi mi się i ceterum censeo); publikował też w „Kurierze Lubelskim” (stale w 1957-64) i wydawanym w Czeskim Cieszynie „Zwrocie” (stale w 1961-68). Za działalność literacką, pedagogiczną i społeczną otrzymał m.in. nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1967), Lubelską Nagrodę Literacką (1972). Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim (1954) i Krzyżem Oficerskim (1959) Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 6 września 1973 w Lublinie; pochowany tamże na cmentarzu przy ul. Lipowej. .

Twórczość

1. Czerwonej i białej kochance. [Wiersze]. Chełm: [drukarnia] Polskich Zakładów Graficznych 1924, 77 s. Przedruk zob. poz. .

2. Księżycowy mustang. Poezje. Lublin: F. Głowiński 1925, 51 s. Przedruk zob. poz. .

3. Na granitowym maszcie. Cykl wierszy tatrzańskich. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1928, 36 s. Przedruk zob. poz. .

4. Więcierze. (Wieniec sonetów). Chełm: [b.w.] 1932, [20] s. Przedruk zob. poz. .

5. W połowie drogi. [Wiersze]. Chełm 1937 [właśc. 1936], 78 s. Biblioteka „Kameny. Przedruk zob. poz. .

6. Wiersze wybrane 1939-1954. Warszawa: Czytelnik 1955, 98 s. Przedruk zob. poz. .

7. Serca za drutem. Wspomnienia z Sachsenhausen. Lublin: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1959, 162 s. Przedruk zob. poz. .

8. Stopy czasu. [Wiersze]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1961, 280 s.

Tu także przekłady z literatur: czeskich, słowackich i rosyjskich.

9. W kręgu „Kameny. [Wspomnienia i artykuły]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1965, 378 s. Przedruk zob. poz. .

Zawartość

Wspomnienia: Klimat; Inauguracja; Montaż; Redaktor „od siedzenia w kasie”; Chałupnictwo; Program; Start; Niefortunne posunięcie; Dalsze kroki; Bilans roczny; Lwowiacy; Burza w szklance wody; Z lotu ptaka; Ludzie i epistolografia: Józef Czechowicz. Franciszka Arnsztajnowa. Tadeusz Bocheński. Stefan Napierski. Sergiusz Kułakowski. Bruno Schulz. Włodzimierz Pietrzak. Karol Wiktor Zawodziński. Tadeusz Hollender. Jerzy Kamil Weintraub. Ettinger, Wierzejski i Rzewnicki. Wieleżyńska, Bąkowski, Timofiejew, Tuwim. Józef Mondzchein. Olga Daukszta. Żyjący; Słowiańszczyzna; Numery specjalne; Noty; Odpowiedzi redakcji – Najmłodsi; Biblioteka „Kameny”; Sprawy finansowe; Głosy prasy; Trochę liczb; Tragiczny wrzesień; Camena rediviva. – Nadto wybór artykułów i listów do redakcji „Kameny” różnych autorów.

10. Wywoływanie cieni. [Wspomnienia]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1968, 302 s. Przedruk zob. poz. .

Wspomnienia z lat 1900-1918.

11. Koniec seansu. [Wspomnienia]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1970, 410 s. Przedruk zob. poz. .

Wspomnienia z 1918-1939.

12. Pisma. Wydanie jubileuszowe. Przewodniczący komitetu red.: P. Dąbek. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1971-1974.

T. 1. Wiersze. Przedmowa: J. Iwaszkiewicz. 1971, 521 s.

Wiersze z tomów poz. , , , , , oraz: Islandzki mech (Poemat).

T. 2 – 5 zob. Przekłady poz. 28-31.

T. 6. Serca za drutem. Wspomnienia z Sachsenhausen. Red. Z. Wójcikowska. 1972, 185 s. Por. poz. .

T. 7. W kręgu „Kameny”. Red. Z. Wójcikowska. 1973, 429 s. Zob. poz. .

T. 8. Wywoływanie cieni. Red. Z. Wójcikowska. 1972, 309 s. Zob. poz. .

T. 9. Koniec seansu. Red. Z. Wójcikowska. 1972, 407 s. Zob. poz. .

T. 10. Reportaże, artykuły, felietony, opowiadania. Red. J. Zięba. 1974, 455 s.

Zawartość

Zawiera m.in. opowiadania: Wiosna Artura; Exodus; Szczęście na ekranie; Sen jest życiem; Śmierć „Sokratesa”.

T. 11 zob. Przekłady poz. 32.

T. 12. Rzeczy różne wierszem i prozą. Red. J. Kaliszuk. 1974, 410 s.

Przekłady

1. S. Jesienin: Wybór poezji. (Seria pierwsza). [Chełm]: Drukarnia M.J. Bromfelda 1931, 32 s.
2. A. Błok: Ogród słowiczy i inne poezje. Chełm 1934, 24 s. Biblioteka „Kameny.
3. A. Błok: Wiersze włoskie. Przeł.: K. Jaworski i J. Łobodowski. [Chełm] 1935, 32 s. Biblioteka „Kameny.
4. S. Jesienin: Spowiedź chuligana i inne poezje. [Chełm] 1935 [właśc. 1934], 47 s. Biblioteka „Kameny.
5. M. Gronski: Belladonna. [Wiersze]. [Chełm] 1936, 32 s. Biblioteka „Kameny.
6. [J. Čietek] J. Smrek: Wybór poezji. [Chełm] 1938, 16 s. Mała Biblioteka „Kameny.
7. F. Tiutczew: Wiersze wybrane. Przeł.: T. Stępniewski, J. Tuwim. Pod red. K. Jaworskiego i K.W. Zawodzińskiego. Łódź: W. Bąk 1948, XXXIX, 175 s.
8. I. Turgieniew: Wiosenne wody; Pierwsza miłość. [Opowiadania]. Warszawa: Wiedza 1948, 251 s. [Wyd. 2] Kraków: Wydawnictwo Literackie 1994.

Wyd. osobne poszczególnych opowiadań: Pierwsza miłość. Warszawa: Książka i Wiedza 1968, 98 s.; Wiosenne wody. Warszawa: Książka i Wiedza 1974, 209 s. [Wyd. 2] Warszawa: Dom Wydawniczy Szczepan Szymański 1992, 137 s.

9. S. Bielajew: Władca błyskawic. [Powieść]. Sztandar Ludu 1949 nr 354-359, 1950 nr 2-75.
10. V. Dyk: Szczurołap. [Powieść]. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 114 s. Przedruk zob. poz. .
11. K. Paustowski: Kolchida. [Powieść]. Warszawa: Wiedza 1949, 177 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Książka i Wiedza 1950, tamże: wyd. 3 1951, wyd. 5 [!] 1951; wyd. 8 ze wstępem G. Pauszer-Klonowskiej. Warszawa: Iskry 1954, wyd. 9 tamże 1958; wyd. 10 Kraków: Wydawnictwo Lubelskie 1974.
12. I. Wasilenko: Artiomka w cyrku. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1949, 77 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1950 [właśc. 1951], wyd. 2 [!] 1952.
13. B. Gorbatow: Arktyka na codzień. [Opowiadania]. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 333 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 1951; wyd. 3 Warszawa: Iskry 1955.
14. W. Dychowiczny i M. Słobodskoj: Trzy razy nie. Komedia satyryczna w 3 aktach. Wystawienie: Lublin, Teatr im. J. Osterwy 1950.
Tłumaczenie wspólnie z innymi członkami zespołu literackiego „Załoga nr 1”.
15. I. Wasilenko: Artiomka i uczniowie. [Powieść]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 77 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1951, wyd. 2 [!] 1952.
16. I. Wasilenko: Czarodziejska szkatułka. [Opowiadanie]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1950, 48 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1950, wyd. 3 1954, [wyd. 4] 1968.
17. A. Korniejczuk: Kalinowy gaj. Komedia w 3 odsłonach. Wystawienie: Lublin, Teatr im. J. Osterwy 1951.
Tłumaczenie wspólnie z innymi członkami zespołu literackiego „Załoga nr 1”.
18. I. Mienszikow, W. Sziszkow: Na północy. [Opowiadania]. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 126 s.
19. S. Foka: Słowo arata. [Powieść]. Przedmowa: S. Szczipaczow. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 184 s.
20. I. Gonczarow: Urwisko. [Powieść]. Pod red. i z przypisami Z. Fedeckiego. Posłowie: J. Elsberg. Posłowie przeł. J. Brodzki. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 838 s.
21. A. Hercen: Rzeczy minione i rozmyślania. [Pamiętnik]. T. 3. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 368 s.
Inne tomy w przekł. E. i W. Słobodników oraz J. Wyszomirskiego.
22. V. Nezval: Pieśń pokoju. [Poemat]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 22 s.
23. W. Spiridonow: Szlakiem śmiałych. [Powieść]. Warszawa: Iskry 1955, 204 s.
24. I. Wasilenko: Zaczarowane widowisko. [Powieść dla młodzieży]. Warszawa: Nasza Księgarnia 1956, 121 s.
25. V. Nezval: Edison. W 30 rocznicę ukazania się poematu. Lublin 1957, [13] s. Mała Biblioteka „Kameny. Wkładka do nr 17.
26. N. Agniwcew: Moje piosenki. Wybór. [Lublin] 1959, 15 s. Mała Biblioteka „Kameny.
27. W. Iwanow: Sonety zimowe. Lublin 1959, 14 s. Mała Biblioteka „Kameny.
28. I. Wasilenko: Głodomorek. Warszawa: Nasza Księgarnia 1964, 478 s.
29. O. Luts: Wiosna. Obrazki z życia szkolnego. Warszawa: Nasza Księgarnia 1968, 323 s.
30. G. Gozzi: Król Jelonek. [Utwór sceniczny]. Przekł. i adaptacja: K. Jaworski. Wystawienie: Koszalin, Bałtycki Teatr Dramatyczny im. J. Słowackiego 1971.
31. Od Łomonosowa do Jewtuszenki. [Wiersze]. Red. T. Kłak. (K. A. Jaworski: Pisma. T. 2). Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1972, 697 s. Por. Twórczość poz. .
32. Przekłady poezji czeskiej i słowiańskiej. Red. T. Kłak. (K. A. Jaworski: Pisma. T. 4). Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1972, 494 s. Por. Twórczość poz. .
33. Przekłady poezji romańskiej. [Z języków francuskiego i włoskiego]. Red. J. Kaliszuk. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1972, 217 s. (K. A. Jaworski: Pisma. T. 5). Por. Twórczość poz. .
34. Przekłady poezji ukraińskiej, białoruskiej i narodów kaukaskich. Red. M. Łesiów. (K. A. Jaworski: Pisma. T. 3). Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1972, 450 s. Por. Twórczość poz. .
35. Przekłady prozy czeskiej i dramatu. (K. A. Jaworski: Pisma. T. 11). Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1973, 350 s. Por. Twórczość poz. .

Zawartość

Proza: V. Dyk: Szczurołap [poz. ]; Nieszczęsny pomysł Jana Bukszpana. – K. Čapek: W boskiej dłoni. – Dramat: J. Wolker: Najwyższa ofiara; V. Nezval: Manon Lescaut.

Zob. też Twórczość poz. , Prace redakcyjne poz. .

Prace redakcyjne

1. M. Rylski: Liryki. Wybrał K. Jaworski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 31 s.
Tu także przekłady Kazimierza Andrzeja Jaworskiego.
2. J. Czechowicz: Przekłady [z różnych języków oprac.] K. Jaworski. W: J. Czechowicz: Wiersze. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1963, s. 357-498.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951, 1964, 1966.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
• „Rocznik Literacki 1973” wyd. 1975 (J. Chudek).
K. Prus: Bibliografia przekładów Kazimierza Andrzeja Jaworskiego z poezji rosyjskiej. Studia Polono-Slavica-Orientalia 1984 t. 8.
W. Szerszunowicz: Przekłady Kazimierza Andrzeja Jaworskiego z poezji białoruskiej (opis bibliograficzny za lata 1935-1973). Studia Polono-Slavica-Orientalia 1985 t. 9.
A. G. Gzella: Kazimierz Andrzej Jaworski. W: Słownik biograficzny miasta Lublina. T. 1. Lublin 1993.
A.L. Gzella: Kazimierz Andrzej Jaworski. W: Słownik biograficzny miasta Lublina. T. 1. Lublin 1993.
K. Prożogo: Regionalny słownik biograficzny: Kazimierz Andrzej Jaworski. Kamena 1993 nr 3/4.

Ogólne

Książki

K. Prus: Kazimierz Andrzej Jaworski – tłumacz, wydawca, popularyzator literatury rosyjskiej. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku 1981, 137 s.
L.J. Okoń: Portret Kazimierza Andrzeja Jaworskiego [1.] Życie i twórczość; [2.] Sądy i opinie. Chełm: Wojskowy Dom Kultury 1983, 16 + 16 s. [zawiera m.in. artykuł J. L. Okonia: Pisarz, tłumacz, redaktor, pedagog; wybór wypowiedzi o K. A. Jaworskim i zestawienie bibliografii].
W. Michalski: Kazimierz Andrzej Jaworski. 1897-1973. Lublin: Muzeum Okręgowe Oddziału im. J. Czechowicza 1985, 57 + [19] s.

Artykuły

H. Życzyński: Poezja o Lubelszczyźnie 1918-1937. „Pamiętnik Lubelski” 1938.
S. Czernik: Poeci Lubelszczyzny. Kamena 1934 nr 1.
T. Kłak: O wierszach Jaworskiego. Tygodnik Powszechny 1955 nr 39.
Z. Pędziński: Nowe treści i dawna poetyka. Twórczość 1956 nr 8.
W. Natanson: Poetycki pamiętnik. Kamena 1962 nr 13.
Kamena” 1897 – 1933 – 1967. Komitet red. M. Józefacka i in. Lublin 1967, passim.
• [J. Maśliński] J.M.: Na 70-lecie KAJ-a. Życie Literackie 1967 nr 48.
E. Rosiak: Kazimierz Andrzej Jaworski. Kalendarz Lubelski 1967.
W. Szerszunowicz: Kazimierz Andrzej Jaworski – jako tłumacz i popularyzator literatur wschodniosłowiańskich. „Zeszyty Naukowo-Dydaktyczne Uniwersytetu Warszawskiego. Filia w Białymstoku1973 nr 6.
T. Kłak: Zostanę w wierszach, listach i pamięci...” „Kamena 1974 nr 18.
• [E. Madany] E.M. „Biuletyn Historyków Literatur Zachodnio-Słowiańskich1974.
M. Podgórski: Szkoła KAJ-a. Kamena 1975 nr 12 [dot. pracy pedagogicznej w Chełmie w 1921-39 i po 1944].
M. Łesiów: Zv'jazok Kazimiera Andreja Javorskogo z Ukraïncami. Naša Kul'tura”, Warszawa 1977 nr 11.
W. Szerszunowicz: Kazimierza Andrzeja Jaworskiego tłumaczenia prozy rosyjskiej. Słupskie Prace Humanistyczne 1981 nr 2.
W. Szerszunowicz: Kazimierz Andrzej Jaworski wobec literatur wschodniosłowiańskich. Biuletyn Slawistyczny 1982 nr 7.
M. Derecki: Środowisko lubelskie. (KAJ). Kamena 1983 nr 19.
K. Prus: Kazimierz Andrzej Jaworski w świetle korespondencji z Rosjanami. Kamena 1983 nr 18.
J. Hryckowian: Kazimierz Andrzej Jaworski jako tłumacz poezji ukraińskiej; K. Prus: Kazimierz Andrzej Jaworski – tłumacz poezji rosyjskiej i radzieckiej „Studia Polono-Slavica-Orientalia 1984 t. 8.
W. Szerszunowicz: Kazimierz Andrzej Jaworski jako tłumacz i popularyzator poezji białoruskiej; M. Tank, Kazimierz Andrzej Jaworski w korespondencji. Oprac. W. Stochel. Studia Polono-Slavica-Orientalia 1985 t. 9.
J.A. Choroszy: Huculszczyzna w literaturze polskiej. Wrocław 1991, passim.
W. Michalski: Debiut poetycki Kazimierza Andrzeja Jaworskiego (1897-1973). Kresy Literackie 1993 nr 4.
M. Tomikowska-Iwanów, W. Sołtys: Wojenna proza pisarzy lubelskich. W: Druga wojna światowa w literaturze polskiej i obcej. Lublin 1994, passim.

Wiersze

M. Dąbrowski: Czas zaklęty w głowie. Nowe Książki 1971 nr 24; sprostowanie tamże 1972 nr 6.

W kręgu „Kameny”

W.P. Szymański: W kręgu Dwudziestolecia. W tegoż: Między ciemnością a świtem. Kraków 2005.

Pisma

M. Leczycka: Adekwatność jest niemożliwa czyli „Od Łomonosowa do Jewtuszenki. Poezja 1972 nr 12 [dot. t. 2].
W. Adamiec: Wspomnienia założyciela „Kameny”„Nowe Książki 1973 nr 9 [dot. t. 8, 9].
J. Baluch: Dwie perspektywy oceny przekładu. Twórczość 1973 nr 11 [dot. t. 4].
G. Ramotowska: Kazimierz Andrzej Jaworski a przekłady poezji romańskiej. Nowe Książki 1973 nr 10 [dot. t. 5].
J. Waczków: Trzy tomy pism Jaworskiego. Literatura na Świecie 1973 nr 4 [dot. t. 2-4].