BIO

Urodzony 10 kwietnia 1945 w Częstochowie; syn Stanisława Jastrzębskiego, z zawodu szewca, i Anieli z domu Kibśnia-Baran. Uczęszczał do szkół w Częstochowie. W 1963 ukończył Liceum Pedagogiczne. Od 1963 studiował filologię polską i filozofię na Uniwersytecie Wrocławskim (UWr); w 1968 uzyskał magisterium w dziedzinie filologii, a w 1971 filozofii. W 1965-81 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1966 rozpoczął twórczość krytycznoliteracką recenzją powieści Tadeusza Nowaka Takie większe wesele ogłoszoną w „Agorze” (nr 9); w piśmie tym publikował następnie w 1967 i 1969. Liczne studia, szkice, artykuły i recenzje ogłaszał też w „Odrze” (stale od 1969), „Literaturze Ludowej” (stale od 1972), zeszytach „Acta Universitatis Vratislaviensis” (stale od od 1974), bydgoskich „Kontrastach” (1974-80). W 1968 podjął pracę w Instytucie Filologii Polskiej UWr (od 1975 w Zakładzie Teorii Kultury i Sztuk Widowiskowych Instytutu). W 1972 wszedł w skład redakcji miesięcznika „Literatura Ludowa”. W 1974 otrzymał stopień doktora na podstawie pracy Z dziejów literatury ludowej i chłopskich organizacji kulturalno-oświatowych w latach 1918-1948, napisanej pod kierunkiem prof. Czesława Hernasa. Od 1983 wykładał historię literatury powszechnej i historię kultury na Wydziale Lalkarskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. L. Solskiego we Wrocławiu. W 1981 habilitował się na podstawie rozprawy Wokół kultury i literatury ludowej – programy, nadzieje, realia. 1939-1948. W 1982-83 pracował na uniwersytecie w Sarajewie. Po 1983 publikował pod pseudonimem Jan Górecki artykuły i recenzje we wrocławskich pismach wychodzących poza zasięgiem cenzury: „Obecność” oraz „Walka”. Liczne artykuły, wiersze i recenzje ogłaszał następnie w „Regionach” (od 1989), „Przeglądzie Powszechnym” (od 1991), kontynuował też współpracę z „Literaturą Ludową”. Od 1987 stale współpracował jako komentator kulturalny z Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa, a także pismami „Nowy Dziennik” (Nowy Jork) i „Gazeta” (Toronto). W 1990 został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1997 profesorem zwyczajnym. W 1998-2000 był kierownikiem Zakładu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego. W 2000 zainicjował powołanie Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej przy Dolnośląskiej Szkole Wyższej Edukacji Towarzystwa Wiedzy Powszechnej i do 2004 był jego dyrektorem, w 2004 zorganizował tamże Wydział Dziennikarstwa i Stosunków Międzynarodowych i do 2005 pełnił funkcję jego dziekana. W 2006 został kierownikiem Zakładu Teorii Komunikacji Społecznej i wicedyrektorem Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UWr. Artykuły, w tym poświęcone zagadnieniom medioznawstwa, recenzje i przekłady publikował m.in. nadal w „Odrze”, a także w „Przeglądzie Polskim” i „Przeglądzie Powszechnym” oraz w piśmie „Teraźniejszość. Człowiek. Edukacja”. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1990) i Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2005). Mieszka we Wrocławiu.

Twórczość

1. Wokół kultury i literatury ludowej 1939-1948. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1978, 211 s.

Nagrody

Nagroda im. S. Piętaka w dziedzinie eseju w 1979.

Zawartość

My otworzymy narodowi dźwierze; W Polsce Ludowej ludowe jest to, co narodowe; Istnieje jedna tylko literatura polska; Jak się już razem, całą grupą wystąpiło...

2. Czas relaksu. O literaturze masowej i jej okolicach. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1982, 232 s.

Zawartość

Od autora. – Spór o kulturę masową. – Ciągłość i zmiana: Pisarstwo „samorodne” czy „twórczość amatorska”; Perypetie powieści gazetowej; „Co tydzień powieść” czyli dwie propozycje literatury dla mas. – Manowce dydaktyzmu: Krajobraz antypornografii; Autentyzm upozowany; Złudzenia autentyzmu; „Ewa wzywa 07” – 07 nie odpowiada; Kto nas zdradza [motyw szpiega we współczesnej literaturze polskiej]; Komiks i stereotypy.

3. Między apologią a negacją. Kultura ludowa w polemikach 1939-1948. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1987, 298 s.

Zawartość

Wstęp. – Wojna i okupacja: Wojna – kultura – polityka; Wieś i przyszłość kultury; Ludowość i społeczne źródła kultury narodowej. – Po wojnie: Ruch ludowy i sprawa awansu kulturalnego wsi; Problem organizacji; Krytyka i polityka.

4. Koniec żałosny. [Szkice literackie]. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytet Wrocławski 1992, 297 s.

Zawartość

Od autora. – Wokół realizmu: Krytyka i polityka; Krytyka w „organach”; Krytyka w „kurierach”. – Oblicza zmienności: Prawdy reportażu; Znamienność i realizm; Niedole krytyki.

5. New Age. Encyklopedia Nowej Ery od A do Z. Oprac.: W. Bockenheim, S. Bednarek, J. Jastrzębski. Współpraca: E. Ciepielewska, R. Różycki. Wrocław: Astrum 1996, 414 s.

6. Od absolutu do żeromszczyzny. Encyklopedyczny przewodnik po świecie idei. [Współautor:] S. Bednarek. Wrocław: Astrum 1996, 270 s.

7. Jak żyć? 265 sposobów na życie. Leksykon. [Współautorzy:] S. Bednarek, M. Kocur. Warszawa, Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1999, 603 s.

8. W ciekawych czasach. Szkice o kulturze i edukacji. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2004, 193 s. Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 2691.

Zawartość

Czy „kultura” jest nam jeszcze potrzebna?; Myślenie u progu wieku; Na(u)czki z postmodernizmu; Spór o wartości w epoce globalizacji; Kultura i regionalizm; Regionalizm postmodernistyczny; Jak schłopić Polskę?; Odkrywanie codzienności; Kultura jako przestrzeń konsolidacji; O wiedzy i niewiedzy w edukacji; Teraźniejszość starszego pokolenia jako problem młodzieży; Edukacja medialna; O nauce i uniwersytetach; O szacunku.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Współczesne środki masowego przekazu a działalność kulturalno-oświatowa. W: Sesja naukowa poświęcona problemom współczesnego ruchu kulturalnego. Jelenia Góra 1968 s. 32-52.
Powieść gazetowa. Literatura Ludowa 1972 nr 3 s. 3-33.
Komisja do Spraw Literatury Odcinkowej. (1948-1950). Literatura Ludowa 1974 nr 4 s. 50-61.
Oddział Wiejski Związku Zawodowego Literatów Polskich. (1945-1948). Literatura Ludowa 1974 nr 1 s. 3-25.
Z problemów pisarstwa ludowego w kulturze literackiej 20-lecia międzywojennego. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 1974 t. 16 s. 175-204.
Spór o kulturę ludową. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 1975 t. 17 s. 73-106.
Wieś tworząca. Literatura Ludowa 1975 nr 1 s. 3-19.
Krajobraz antypornografii. Odra 1976 nr 4 s. 35-48.
• „Problemat odrodzenia jest problematem kultury”. Z programów kulturalnych lat wojny i okupacji. „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie1977 t. 19 nr 418 s. 119-148.
Aleksander Świętochowski – społeczne źródła kultury. Regiony 1977 nr 4 s. 142-158.
Programy kulturalne ruchu ludowego w latach wojny i okupacji. Literatura Ludowa 1977 nr 4/5 s. 27-54.
Kultura i ruch ludowy (1944-1948). Literatura Ludowa 1978 nr 4/6 s. 41-69.
Kultura i ruch związkowy 1944-1948. Miesięcznik Literacki 1979 nr 5 s. 117-126.
Centralny Instytut Kultury. (1945-1949). Literatura Ludowa 1980 nr 4/6 s. 63-82.
Zmienność i realizm (na marginesie dyskusji o młodej prozie). Akcent 1980 nr 4 s. 21-38.
Społeczne źródła kultury narodowej. Nadzieje, mity, rewizje. (1939-1945). Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 1982 t. 23 s. 165-194.
Polityczne konteksty krytyki literackiej w prasie codziennej PPR i PPS z lat 1944-1948. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 1983 t. 24 nr 710 s. 173-203.
Polityczne konteksty krytyki literackiej w prasie codziennej z lat 1944-1948. Cz. 2. („Dziennik Ludowy” SL i „Gazeta Ludowa” PSL); Cz. 3. („Kurier Codzienny” Stronnictwa Demokratycznego i „Ilustrowany Kurier Polski” Stronnictwa Pracy). „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie1986 t. 26 s. 163-230.
Prawdy i fikcje reportażu. Litteraria 1987 t. 19 s. 137-165.
Kultura i wolność. O programach i publicystyce kulturalnej PPS-WRN. Warszawa 1988 s. 452-471.
Żyd jako „obcy” i jako „swój” w kulturze wsi polskiej XIX wieku. Literatura Ludowa 1989 nr 4/6 s. 31-48.
Programy i publicystyka kulturalna PPS w latach 1944-1948; Cz. 2. Kultura i humanizm socjalistyczny. Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie 1990 t. 28 s. 129-168, 1991 t. 29 s. 135-178.
[Hasła (3) w:] Słownik literatury popularnej. Wrocław 1997.
Polonistyka wrocławska 1945-1995. [Współautorka:] U. Glensk. Zbliżenia Polska – Niemcy 1997 nr 3 s. 55-65.
Jak schłopić Polskę? W: Wszystek krąg ziemski. Wrocław 1998 s. 508-517.
Myślenie u schyłku wieku. Teraźniejszość. Człowiek. Edukacja 1998 nr 4 s. 7-16.
[Hasła (7) w:] Leksykon literatury polskiej XX wieku. Warszawa 1999.
Kultura i regionalizm. W: Folklorystyczne i antropologiczne opisanie świata. Opole 1999 s. 351-360.
Pożytki z postmodernizmu. Teraźniejszość. Człowiek. Edukacja 1999 nr 3 s. 43-53.
A może by tak przestać zadawać pytania? (o filozofię i pedagogikę). W: Filozofia a pedagogika. Wrocław 2005 s. 28-41.
Notatki o sensie życia W: Poszukiwanie sensów. Kraków 2006 s. 47-60.

Przekłady

1. Opowieści Czan. [Antologia opowiadań chińskich]. [Kłodzko]: Kłodzki Klub Literacki 1983, [16] s.
2. R.H. Blyth: Czym jest zen?Odra1991 nr 4 s. 74-84.
3. Ekstaza, seks, magia. Inny wymiar erotyki. Wybór i oprac.: E. Obarski. Przekł.: J. Jastrzębski, J. Przybył, Z. Zagajewski. Wrocław: Thesaurus Press 1993, 192 s.
4. Mumonkan. [Koany chińskie z XIII w.]. Wrocław: Archat-Alef 1993, 96 s.

Prace redakcyjne

1. Dialog na scenie i wokół sceny. Materiały konferencji naukowej, zorganizowanej we Wrocławiu w dniach 8-9 marca 1993 roku przez Wydziały Zamiejscowe Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego. Pod red. J. Jastrzębskiego. Wrocław, Kraków: Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. L. Solskiego 1993, 99 s.

Omówienia i recenzje

Wokół kultury i literatury ludowej 1939-1948

K. Koźniewski: Spór o kulturę ludową. Polityka 1978 nr 51.
J. Kurowicki: Miejsce zamieszkania. Kontrasty 1978 nr 51.
A. Staniszewski: Dyskusje wciąż aktualne. Literatura Ludowa 1978 nr 3.
R. Sulima: Spory o przyszłość kultury. Nowe Książki 1978 nr 19.
A. Brzozowska-Krajka. „Pamiętnik Literacki1979 z. 2.
I. Sikora: Powojenne spory o kulurę ludową. Opole 1979 nr 8.
W. Sitek: Literatura ludowa czy literatura dobra. Odra 1979 nr 3.
Z. Ziątek: Wokół książki Jastrzębskiego. Tygodnik Kulturalny 1979 nr 29.

Czas relaksu

Cz.P. Dutka: Czy tylko „Czas relaksu”? Odra 1983 nr 7/8, przedruk w tegoż: Słowo peryferyjne. Zielona Góra 1999.

Koniec żałosny

S. Bednarek: Jaki początek, taki i koniec. Odra 1994 nr 2.

W ciekawych czasach

A. Zawada. „Orbis Linguarumvol. 25: 2005.