BIO

Urodzony 15 września 1950 w Warszawie; syn Mieczysława Jastruna, poety i tłumacza, oraz Mieczysławy Buczkówny, poetki. Do szkoły uczęszczał w Warszawie. W 1968 zdał egzamin maturalny w XXXIV Liceum Ogólnokształcącym im. gen. K. Świerczewskiego. Następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim; w 1974 uzyskał magisterium. Debiutował w 1973 wierszami pt. Bajka, Celuje się w klatkę piersiową..., Kontroler i Staruszka, opublikowanymi w „Nowym Wyrazie” (nr 9). W 1974 ożenił się z Ewą Gajowniczek, polonistką (rozwiedzeni). W 1974-78 pracował w „Tygodniku Kulturalnym”, w którym ogłaszał liczne wiersze, recenzje literackie oraz wywiady z pisarzami. Publikował też w wielu innych czasopismach, m.in. w „Miesięczniku Literackim” (1974, 1980-81), „Nowym Wyrazie” (1975, 1978), „Literaturze” (1977-78) oraz w „Świerszczyku” (1978-81), „Płomyczku” (1980) i „Płomyku” (1983). Od 1977 współpracował z Niezależną Oficyną Wydawniczą NOWA. Od 1980 należał do Związku Literatów Polskich (do rozwiązania Związku w 1983). W 1980-81 był pracownikiem Regionu Mazowsze Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych (NSZZ) „Solidarność”, m.in. redagował „Informator Kulturalny Solidarności”. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w grudniu 1981 ukrywał się. Publikował wiersze i utwory prozatorskie w czasopismach wydawanych poza cenzurą: „Naprzeciw” (1980), „IKS-ie” (1981), „Zapisie” (1981), „Puls” (1981) i „Zapis” (1981), „KOS-ie” (1982), „Promienistych” (1982), „Nowym Zapisie” (1983), „Republice” (1983), „Bez dekretu” (1984, 1987-88), „Obecności” (1984, 1988), „Arcea” (1986), „Brulionie” (1987-88), a także w pismach emigracyjnych: dodatku „Nowego Dziennika” „Przegląd Polski” (Nowy Jork, 1982), „Polska w Europie” (Rzym, 1982), „Wiadomości Polskie” (Sztokholm, 1983), „Wieloczas” (Paryż, 1983) i „Kultura” (Paryż; tu pod pseudonimem Witold Charłamp). W redagowanym przez siebie niezależnym piśmie literackim „Wezwanie” drukował stałą rubrykę pt. Dziennik zewnętrzny (1983-89, podpisaną pseudonimem Witold Charłamp). W listopadzie 1982 został aresztowany i przebywał w więzieniu w Białołęce. W 1982-89 redagował niezależne pismo literackie „Wezwanie”. W 1983 otrzymał nagrodę kulturalną NSZZ „Solidarność” za lata 1981-82. W tym okresie ogłaszał też swoje utwory na łamach czasopism katolickich: „Więź” (1982, 1987), „Tygodnik Powszechny” (1983, 1988) oraz „Przegląd Katolicki” (1984). W 1986 otrzymał nagrodę Fundacji im. Kościelskich w Genewie, a w 1989 Nagrodę Dziennikarzy Niezależnych im. A. Słonimskiego za rok 1988 za felieton. Od 1989 należał do zespołu redakcyjnego miesięcznika „Res Publica”, w którym także publikował artykuły, recenzje literackie, korespondencje i wywiady (1987-93). W maju 1989 na zjeździe założycielskim Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w Warszawie został wybrany na członka zarządu. W 1990 otrzymał nagrodę literacką im. Z. Hertza przyznawaną przez paryską „Kulturę”. W 1990-94 był dyrektorem Instytutu Polskiego przy Ambasadzie Rzeczpospolitej Polskiej w Sztokholmie. Współpracował z wieloma czasopismami, m.in. z „Tygodnikiem Kulturalnym” (od 1990), paryską „Kulturą” (tu od 1990 cykl felietonów pt. Z ukosa podpisanych Smecz, od 2000 kontynuowany w „Rzeczpospolitej” w dodatku „Plus Minus”), „Dekadą Literacką” (1993-94), miesięcznikiem „Res Publica Nowa” (tu cykl esejów pt. Strzępki; od 1994 członek redakcji) oraz „Życiem Warszawy” (1993-95; artykuły i recenzje literackie w dodatku „Ex Libris” w 1992-97; od 1994 członek redakcji). Artykuły i recenzje literackie, wiersze oraz fragmenty prozy ogłaszał nadto w wielu czasopismach, m.in. „Polityce” (1990, 1992, 1998), „Czasie Kultury” (1991), „Potopie” (1991), „NaGłosie” (1991-92). W 1991-93 publikował też felietony i inne teksty w prasie szwedzkiej: w miesięczniku „Moderna Tider” oraz dzienniku „Dagens Nyheter”. We wrześniu 1994 został członkiem Rady Programowej telewizyjnego programu kulturalnego Pegaz; w 1995-97 prowadził program. W 1997-2002 w miesięczniku „Twój Styl” publikował stały felieton pt. Notatnik erotyczny. W 2003 podjął pracę w redakcji miesięcznika „Zwierciadło”, w którym zaczął drukować stały felieton pt. Czułym okiem oraz cykliczne rozmowy z psychoterapeutą Wojciechem Eichelbergerem zatytułowane Mężczyzna wobec kobiet i Tajemnice mężczyzn. Mieszka w Warszawie.

Twórczość

1. Bez usprawiedliwienia. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 52 s.

2. Nasze podwórko. Scenariusz serialu telewizyjnego. Telewizja Polska 1979.

Serial pięcioodcinkowy dla dzieci.

3. Promienie błędnego koła. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 71 s.

Nagrody

Nagroda Fundacji R. Gravesa przyznana przez Polski PEN Club w 1981.

4. Biała łąka. [Białołęka]. Dziennik poetycki: 9 listopada – 23 grudnia 1982 roku. [Wiersze]. Warszawa: „Tygodnik Wojenny”* [1983], 39 s.

Tomik zawiera 39 wierszy oraz informacje o autorze.

5. Na skrzyżowaniu Azji i Europy. [Wiersze]. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA* [1982], [32] s. Wyd. nast.: wyd. 2 Kraków: „Obserwator Wojenny*1982; wyd. 3 Warszawa: Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie; Przedświt * 1983; [wyd. 4; B.m.w.* 1984], 46 s.

Autor podpisany: Te Jot.
Tomik zawiera 60 wierszy.

6. Zapiski z błędnego koła. Red. wyd.: Cz. Karkowski. Berlin Zachodni: Pogląd 1983, 74 s. Wyd. nast. [Warszawa:] Przedświt* 1983, 46 s.

Zawartość

Las Birnam ruszył; Zawał; Białołęka (9 listopada – 23 grudnia 1982).

7. Czas pamięci i zapomnienia. Wiersze z różnych lat. Warszawa: Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie; Przedświt* [1985], 58 s.

8. Kropla, kropla. [Wiersze]. Kraków, Wrocław: Wydawnictwo Literackie 1985, 66 s.

9. Życie Anny Walentynowicz. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA* 1985, 62 s.

Spisana przez Tomasza Jastruna opowieść biograficzna Anny Walentynowicz o niej samej.

Adaptacje

teatralne

pt. Spektakl o Annie Walentynowicz. Wystawienie: Londyn 1981.

10. Od prawie dwustu lat = Fast zweihundert Jahre schon. [Wiersze]. [Wybrał i wstępem opatrzył] Z. Dominiak. [Przeł.] W. Ronge. Berlin: Veto 1988, 75 s.

Tekst w języku polskim i niemieckim.

11. W złotej klatce. Notatnik amerykański. Warszawa: Oficyna Pokolenie* 1988, 88 s. Wyd. nast. Berlin: Veto 1989.

12. Węzeł polski. Wiersze stare i nowe. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak 1988, 107 s.

13. Obok siebie. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1989, 78 s.

14. [Dwadzieścia jeden] 21 wierszy = 21 dikter. [Przeł.] A. Bodegard. Stockholm: Brombergs 1992, 48 s.

Tekst w języku polskim i szwedzkim.

15. Z ukosa. [Felietony]. Paryż: Instytut Literacki; Warszawa: PoMost 1992, 224 s. Biblioteka „Kultury, t. 476.

Autor podpisany: Smecz.
Zawiera teksty publikowane w „Kulturze” paryskiej od maja 1990 do sierpnia 1992; tytuły stanowią nazwy miesięcy.

16. [Czterdzieści dwa] 42 wiersze. Gdańsk: Marabut 1995, 46 s.

17. Wiersze. Warszawa: IBIS 1997, 84 s.

18. Miłość – niemiłość i inne wiersze. Warszawa: Iskry 1999, 95 s.

19. Gorący lód. 29 poważnych i niepoważnych opowiadań o miłości niemiłości. Warszawa: Wydawnictwo J. Santorski & Co. [2002], 301 s.

20. Gra wstępna rozpisana na 62 felietony. Warszawa: Wydawnictwo J. Santorski & Co. 2003, 259 s.

Szkice dot. erotyzmu drukowane w miesięczniku „Twój Stylpt.Notatnik erotyczny”.

21. Tylko czułość idzie do nieba. [Wiersze]. Warszawa: Iskry 2003, 56 s.

22. Rzeka podziemna. [Powieść]. Warszawa: Wydawnictwo J. Santorski & Co. 2005, 226 s.

23. Powitania i pożegnania. [Wiersze]. Warszawa: Iskry 2007, 87 s.

Wybory utworów literackich w przekładach

angielski

On the crossroad of Asia and Europe. Poems. [Przeł.] D. Bourne. Alaska1999.

Prace redakcyjne

1. Historie prawdziwe. Współczesne dzienniki kobiet. Wybór i oprac.: T. Jastrun. Warszawa: Twój Styl 1999, 205 s.

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1990, 2005.

Wywiady

Między poezją a reportażem. [Rozm.] T. Cieślak. Kultura Niezależna 1990 nr 64.
Duchy przeszłości. [Rozm.] S. Bereś. Oprac.: M. Modzelewska-Kopel. Kultura 2000 nr 9, przedruk w: S. Bereś: Historia literatury polskiej w rozmowach. XX-XXI wiek. Warszawa 2002.
Jesteśmy jak nadzy w pokrzywach. [Rozm.] R. Walenciak. Przegląd 2002 nr 33.
Zwykły polski burdel. [Rozm.] P. Szubartowicz. Przegląd 2005 nr 38.

Słowniki i bibliografie

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (E. Nawój).

Ogólne

Artykuły

[W. Bolecki] Pseudonim: Palec Boży z wyrwanym paznokciem; [I. Smolka] W. Issa: „Na skrzyżowaniu Azji i Europy. Dwugłos o poezji Te Jota. „Wezwanie”* 1982 nr 2/3, przedruk w: W. Bolecki: Widziałem wolność w Warszawie. Warszawa * 1984.
• [R. Grupiński] j.o.: Treść wymiotów czyli o poezji Tomasza Jastruna. „Czas Kultury”* 1985 nr 1.
• [A. Horubała] A.H.: Dziennik zewnętrzny” Witolda Charłampa. „Kultura Niezależna”* 1989 nr 55, przedruk w: A. Horubała: Marzenie o chuliganie. Warszawa 1999.
• [T. Patrzałek] J. Żernicki: Władysław Broniewski w wierszach innych poetów [K. Wierzyńskiego i T. Jastruna]. W: Do współczesności. Wrocław 1989.
S. Barańczak: Skrzyżowanie. W: Literatura współczesna „źle obecna” w szkole. Wrocław 1991.
M. Inglot: Tomasza Jastruna spotkanie z Norwidem. Polonistyka 1993 nr 5.
D. Pawelec: Debiuty i powroty. Katowice 1998, passim.
A. Skoczek: Poeta pamięta – wiersze Jastruna, Polkowskiego, Maja. W tejże: Poezja świadectwa i sprzeciwu. Kraków 2004.

Bez usprawiedliwienia

[S. Barańczak] B. Stawiczak: Każdy człowiek jest celą śmierci. Tygodnik Powszechny 1978 nr 39, przedruk w tegoż: Przed i po. Londyn 1988 [dot. też: Na skrzyżowaniu Azji i Europy].

Na skrzyżowaniu Azji i Europy

S. Barańczak: Każdy człowiek jest celą śmierci”; Skrzyżowanie. W tegoż: Przed i po. Londyn 1988, przedruk w tegoż: Przed i po. Londyn 1988 [dot. też: Bez usprawiedliwienia].

Czas pamięci i zapomnienia

M. Majewski: O wierszach Tomasza Jastruna. Archipelag”, Berlin Zachodni 1986 nr 4.

Kropla, kropla

A. Poprawa: Krople rozpaczy i nadziei. Odra 1986 nr 4.
Z. Chojnowski: Człowiek z kropli. Integracje 1991 nr 27.

W złotej klatce

[S. Mazurek] J. Jarosławski: Z Nowego Świata. „Kultura Niezależna”* 1989 nr 49.
Ł. Perzyna: Wierzchołek góry lodowej. Res Publica 1990 nr 6.

Węzeł polski

P. Cielesz: Powaga. Twórczość 1990 nr 5.
A. Szymańska: Współ-czucie. Przegląd Powszechny 1990 nr 1 [dot. też: Obok siebie].
W. Wantuch: Splot „węzła polskiego. „Kultura Niezależna”* 1990 nr 59.
J. Łukasiewicz: Węzeł i gniazdo. W tegoż: Rytm, czyli powinność. Wrocław 1993.
M. Inglot: Węzeł polski” Tomasza Jastruna. W: Wśród starych i nowych lektur szkolnych. Rzeszów 1994.

Obok siebie

P. Michałowski: Głosy próżni i wiary. Nowe Książki 1990 nr 4.
K. Pieńkosz: Z wnętrza klęski. Literatura 1990 nr 4.
A. Szymańska: Współ-czucie. Przegląd Powszechny 1990 nr 1 [dot. też: Węzeł polski].

Z ukosa

E. Sawicka: Można się zabić albo zostać filozofem. Rzeczpospolita 1992 nr 299.
D. Ulicka: Na papierowym korcie. Nowe Książki 1993 nr 7.

42 wiersze

K. Lisowski: Czytajcie Jastruna. Dekada Literacka 1995 nr 10.
A. Janko: Wielkie zmęczenie. Odra 1996 nr 5.

Miłość – niemiłość i inne wiersze

K. Lisowski: W zgiełku zdarzeń. Nowe Książki 2000 nr 3.

Gorący lód

J. Markiewicz: Badania erotycznej natury. Res Publica Nowa 2003 nr 2.
J. Pałach: Wyjść z twarzą. Nowe Książki 2003 nr 3.

Tylko czułość idzie do nieba

Z. Chojnowski: Ocalić od nieczułości. Nowe Książki 2003 nr 6.
A. Szymańska: Niezniszczalne oblicza miłości. Przegląd Powszechny 2004 nr 1 [dot. też: E. Lipska: Ja; A. Mandalian: Strzęp całunu].

Rzeka podziemna

I.J. Bożek: Ciemna, straszna wiedza. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 2005 nr z 9 IX.
D. Nowacki: Rewolucja Jastruna. Gazeta Wyborcza 2005 nr 84.