BIO
Urodzony 29 października 1903 w Korolówce (w Tarnopolskiem); syn Józefa Agatsteina, lekarza, i Justyny z Wiensohnów; ojciec Tomasza Jastruna, poety. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Ryglicach pod Tarnowem. W 1915-18 uczył się w IV Państwowym Gimnazjum w Krakowie, w 1918-19 tamże w V Gimnazjum. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej 1920 zgłosił się jako ochotnik do wojska; nie uczestniczył czynnie w walkach, gdyż zachorował na tyfus. W 1923 zdał egzamin maturalny w Gimnazjum im. K. Brodzińskiego w Tarnowie. Następnie studiował polonistykę, germanistykę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. Debiutował w 1924 wierszami pt. Modlitwa i Zbawienie, ogłoszonymi na łamach krakowskiego czasopisma „Helion” (nr 1; podpisane nazwiskiem Agatstein); za właściwy debiut uważał wiersz pt. Wielki wóz, opublikowany w 1925 w miesięczniku „Skamander” (nr 41; podpisany: Mieczysław Jastrun). Od 1928 pracował jako nauczyciel języka polskiego oraz propedeutyki filozofii (logiki i psychologii) w prywatnym gimnazjum w Kolbuszowej. W 1929 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich. W tymże roku doktoryzował się na UJ na podstawie pracy pt. Stosunek Wyspiańskiego do Słowackiego, przygotowanej pod kierunkiem prof. Stanisława Windakiewicza. Od 1930 był członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1930 złożył egzamin nauczycielski, po czym w 1930/31 kontynuował pracę nauczyciela w gimnazjum państwowym w Brześciu nad Bugiem, w 1931-39 w prywatnym Gimnazjum Społecznym w Łodzi. Był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego. Rozwijając twórczość literacką, ogłaszał wiersze, artykuły literackie i przekłady poetyckie z języków obcych w wielu czasopismach, m.in. w „Wiadomościach Literackich” (1925-30), „Skamandrze” (1925-28, 1935-37), „Gazecie Literackiej” (1926-27), „Kamenie” (1934-39), „Okolicy Poetów” (1935-36) i „Ateneum” (1938-39). Po wybuchu II wojny światowej przedostał się w grudniu 1939 do Lwowa, zajętego już przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). We wrześniu 1940 został członkiem Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. Zajmował się pracą przekładową z klasyki rosyjskiej i ukraińskiej oraz uczestniczył w redagowaniu polskich podręczników szkolnych. Publikował utwory w „Nowych Widnokręgach” (1940-41), w 1941 należał do kolegium redakcyjnego „Almanachu Literackiego.” Po zajęciu Lwowa przez Niemców wyjechał w grudniu 1941 do Warszawy. Uczestniczył w tajnym nauczaniu oraz współpracował z prasą konspiracyjną (m.in. pod pseudonimem Jan Klonowicz publikował w czasopiśmie „Przełom”, wydawanym przez Komitet Warszawski Polskiej Partii Robotniczej; PPR). Zagrożony aresztowaniem przez gestapo, w lipcu 1944 przeniósł się do Międzylesia. Po wycofaniu się Niemców nawiązał we wrześniu 1944 współpracę z wydawanym w Lublinie tygodnikiem „Odrodzenie” (do 1949). Wczesną wiosną 1945 wyjechał do Lublina, gdzie pracował w redakcji tygodnika „Wieś” i dziennika „Rzeczpospolita”. Jesienią 1945 przeniósł się do Łodzi. W tymże roku został członkiem PPR. W 1945-49 pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego tygodnika „Kuźnica”, gdzie też kierował działem poetyckim; tu także ogłaszał własne utwory. Publikował też w „Nowinach Literackich” (1947-48). W 1947-50 był członkiem Zarządu Głównego Polskiego PEN Clubu. W 1949 zamieszkał w Warszawie. W 1950 pracował w Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza” jako recenzent referatu poetyckiego. W 1950 ożenił się z Mieczysławą Buczkówną, poetką. Kontynuując twórczość literacką publikował m.in. w „Życiu Literackim” (1947, 1952-66), „Po prostu” (1948-49, 1951-52, 1956), „Nowej Kulturze” (1950-57), „Twórczości” (1950-79), „Przeglądzie Kulturalnym” (1953, 1955-61). W 1950 (i ponownie w 1955) otrzymał Państwową Nagrodę Artystyczną I stopnia. W 1955 uczestniczył wraz z prof. Wacławem Kubackim w uroczystościach Mickiewiczowskich na uniwersytetach Republiki Federalnej Niemiec (RFN). W 1956 został członkiem Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich (ZLP). Należał do zespołu, który podjął w 1957 wydawanie miesięcznika „Europa”; po zawieszeniu pisma przez władze przed ukazaniem się pierwszego numeru wystąpił z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1960 otrzymał nagrodę „Życia Literackiego”. W 1964 należał do sygnatariuszy Listu 34 pisarzy i uczonych w obronie wolności słowa. W 1969 otrzymał nagrodę Polskiego PEN Clubu za twórczość przekładową z języka niemieckiego, a w 1972 – nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. W 1971/72 prowadził na Uniwersytecie Warszawskim wykłady o poezji współczesnej. W 1972 odbył podróż do ZSRR jako członek delegacji polskiej na Dni Puszkinowskie oraz do Frankfurtu nad Menem na zaproszenie stowarzyszenia tłumaczy RFN. W 1972-75 był wiceprezesem Zarządu Głównego ZLP. W 1975 podróżował po Grecji. W 1976 należał do sygnatariuszy Memoriału 101, wyrażającego protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W 1977 otrzymał nagrodę miesięcznika „Odra”. Powstałe w tym okresie utwory własne oraz przekłady z literatur obcych ogłaszał m.in. w „Poezji” (od 1965, z przerwami), „Odrze” (1970-81, z przerwami), „Literaturze” (1972-80), „Miesięczniku Literackim” (1972-81), „Więzi” (1972-81, z przerwami), „W drodze” (1976, 1978, 1983). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1946), Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1949), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1954), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1971). Zmarł 22 lutego 1983 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.
Twórczość
1. Spotkanie w czasie. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1929, 53 s.
2. Inna młodość. Poezje. Warszawa: F. Hoesick 1933 [antydatowane 1932], 46 s.
3. Dzieje nieostygłe. [Wiersze]. Warszawa: Instytut Wydawniczy Sfinks 1935, 68 s.
4. Strumień i milczenie. [Wiersze]. Warszawa: J. Mortkowicz 1937, 71 s.
5. Godzina strzeżona. [Wiersze]. Lublin: Związek Zawodowy Literatów Polskich 1944, 30 s.
6. Rzecz ludzka. Poezje. [Warszawa:] Książka 1946, 103 s. Wyd. 2. Warszawa: Książka i Wiedza 1949.
Nagrody
Adaptacje
teatralne
7. Poezje wybrane. [Warszawa:] Czytelnik 1947, 234 s.
Zawartość
8. Sezon w Alpach i inne wiersze. Kraków: Książka 1948, 119 s.
9. Mickiewicz. [Powieść biograficzna]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1949, 410 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1949, wyd. 3 1950, wyd. 4 1951, wyd. 5 1952, wyd. 6 1955, wyd. 7 1956, wyd. 8 1957, wyd. [9] 1961, wyd. 10 1963, wyd. 11 1967, wyd. 12 1974, wyd. 13 1984.
Nagrody
Przekłady
bułgarski
chiński
czeski
hebrajski
litewski
niemiecki
norweski
rosyjski
rumuński
serbsko-chorwacki
słowacki
słoweński
10. Poeta wolności i braterstwa. Warszawa: Biuro Komitetu Wykonawczego Obchodu 150-lecia urodzin A. Mickiewicza 1949, 32 s.
11. [Poezje]. Warszawa: Związek Literatów Polskich 1950, 15 s. Arkusz Poetycki, 2.
12. Rok urodzaju. [Wiersze]. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 80 s.
13. Życie i twórczość Juliusza Słowackiego. Warszawa: Biuro Komitetu Wykonawczego Obchodu 100-lecia śmierci J. Słowackiego 1950, 16 s.
14. Barwy ziemi. [Wiersze]. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1951, 74 s.
15. Spotkanie z Salomeą. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1951, 233 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1952, wyd. 3 1953.
Przekłady
bułgarski
16. Wiersze dawne i nowe. [Wybór]. Warszawa: Czytelnik 1951, 277 s.
17. Poemat o mowie polskiej. [Wiersze]. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1952, 87 s.
18. Poezje wybrane. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, 102 s.
19. Poeta i dworzanin. Rzecz o Janie Kochanowskim. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 475 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1980.
Przekłady
niemiecki
20. Poezje. 1944-1954. Warszawa: Czytelnik 1954, 364 s.
Zawartość
21. Dzienniki i wspomnienia. Warszawa: Czytelnik 1955, 221 s.
Zawartość
22. Poezja i prawda. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1955, 126 s.
23. Szkic o Adamie Mickiewiczu. Warszawa: Polonia 1955, 74 s. Wyd. 2 tamże 1956.
Przekłady
duński
fiński
portugalski
24. Gorący popiół. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 62 s.
25. Wiersze zebrane. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 586 s.
Zawartość
26. Wizerunki. Szkice literackie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 262 s.
Zawartość
27. Genezy. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 90 s.
28. Między słowem a milczeniem. [Szkice literackie]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 484 s. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1979.
Zawartość
Przekłady
bułgarski
29. Większe od życia. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1960, 85 s.
30. Piękna choroba. [Powieść autobiograficzna]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 238 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1968, wyd. 3 tamże 1978.
Przekłady
serbski
31. Intonacje. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 107 s.
32. Mit śródziemnomorski. [Szkice i eseje]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 209 s. Przedruk zob. poz. ↑.
Zawartość
Przekłady
włoski
33. Strefa owoców. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 86 s.
34. Poezja i rzeczywistość. Szkice i eseje. Warszawa: Czytelnik 1965, 344 s.
Zawartość
35. Poezje. [Wybór wierszy]. Przedmowa: J. Rogoziński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 224 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 1972.
36. W biały dzień. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 79 s.
37. Poezje wybrane. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył autor. Nota biograficzna: j.b.w. [właśc. J. Bandrowska-Wróblewska]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1968, 170 s.
38. Godła pamięci. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969, 94 s.
39. Wolność wyboru. [Szkice i eseje]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969, 235 s. Przedruk zob. poz. ↑.
Nagrody
Zawartość
40. [Wybór poezji]. Warszawa: Czytelnik 1970, 142 s.
41. Eseje wybrane. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1971, 228 s.
Zawartość
42. Gwiaździsty diament. [Szkice o C. K. Norwidzie]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 269 s.
Zawartość
43. Eseje: Mit śródziemnomorski: Wolność wyboru: Historia Fausta. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 551 s. Wyd. 2 tamże 1984.
Zawartość
44. Rzecz ludzka. Wybór wierszy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 230 s.
45. Walka o słowo. [Szkice literackie]. Warszawa: Czytelnik 1973, 191 s.
Zawartość
46. Wyspa. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1973, 73 s.
47. Błysk obrazu. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 67 s.
48. Poezje zebrane. Warszawa: Czytelnik 1975, 860 s.
49. Scena obrotowa. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 78 s.
50. Podróż do Grecji. [Szkice]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 146 s.
Zawartość
51. Punkty świecące. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 118 s.
52. Inna wersja. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 173 s.
53. Wiersze z jednego roku. Warszawa: Czytelnik 1981, 65 s.
54. Z różnych lat. Wybór wierszy. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 520 s.
55. Smuga światła. [Wspomnienia]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983, 329 s.
56. Poezje zebrane. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1984, 603 + 339 s.
57. Fuga temporum. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 115 s.
Adaptacje
radiowe
58. Z innego świata światło. [Wybór wierszy]. Przedmowa: J.S. Pasierb. Poznań: W drodze 1987, 269 s.
59. Forma i sens poezji. Eseje i szkice. Wybór i oprac.: H. Żytkowicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1988, 363 s.
Zawartość
60. Dziennik. Wybór z lat 1955-1960. Wybór, oprac., słowo wstępne: W. Bolecki. Londyn: Puls 1990, 192 s.
61. W innym miejscu, w innym czasie. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1994, 328 s.
62. Poezje. Wyboru dokonał i posłowiem opatrzył J. Kurylak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1997, 641 s.
63. Pamiętnik. Lwów (grudzień 1939 – grudzień 1941). Oprac.: A. Lam. „Zeszyty Historyczne”, Paryż 1999 z. 127 s. 128-180.
64. Dziennik 1955-1981. Red., oprac. tekstu i nota wyd.: M. Rydlowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2002, 893 s. Zob. poz. ↑.
65. Pamięć i milczenie. [Pamiętniki]. Z rękopisów przygotował do druku A. Lam. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna im. A. Gieysztora 2006, 482 s.
Wydania osobne tekstów poetyckich w opracowaniu muzycznym, m.in.
Wybory utworów literackich w przekładach
niemiecki
słowacki
Przekłady
Zob. też Twórczość poz. ↑, ↑.
Prace redakcyjne
Zob. też w Przekłady poz. ↑, ↑.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1951, 1963, 1966, 1974, 1976.