BIO

Urodzony 29 października 1903 w Korolówce (w Tarnopolskiem); syn Józefa Agatsteina, lekarza, i Justyny z Wiensohnów; ojciec Tomasza Jastruna, poety. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Ryglicach pod Tarnowem. W 1915-18 uczył się w IV Państwowym Gimnazjum w Krakowie, w 1918-19 tamże w V Gimnazjum. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej 1920 zgłosił się jako ochotnik do wojska; nie uczestniczył czynnie w walkach, gdyż zachorował na tyfus. W 1923 zdał egzamin maturalny w Gimnazjum im. K. Brodzińskiego w Tarnowie. Następnie studiował polonistykę, germanistykę i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. Debiutował w 1924 wierszami pt. Modlitwa i Zbawienie, ogłoszonymi na łamach krakowskiego czasopisma „Helion” (nr 1; podpisane nazwiskiem Agatstein); za właściwy debiut uważał wiersz pt. Wielki wóz, opublikowany w 1925 w miesięczniku „Skamander” (nr 41; podpisany: Mieczysław Jastrun). Od 1928 pracował jako nauczyciel języka polskiego oraz propedeutyki filozofii (logiki i psychologii) w prywatnym gimnazjum w Kolbuszowej. W 1929 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich. W tymże roku doktoryzował się na UJ na podstawie pracy pt. Stosunek Wyspiańskiego do Słowackiego, przygotowanej pod kierunkiem prof. Stanisława Windakiewicza. Od 1930 był członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1930 złożył egzamin nauczycielski, po czym w 1930/31 kontynuował pracę nauczyciela w gimnazjum państwowym w Brześciu nad Bugiem, w 1931-39 w prywatnym Gimnazjum Społecznym w Łodzi. Był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego. Rozwijając twórczość literacką, ogłaszał wiersze, artykuły literackie i przekłady poetyckie z języków obcych w wielu czasopismach, m.in. w „Wiadomościach Literackich” (1925-30), „Skamandrze” (1925-28, 1935-37), „Gazecie Literackiej” (1926-27), „Kamenie” (1934-39), „Okolicy Poetów” (1935-36) i „Ateneum” (1938-39). Po wybuchu II wojny światowej przedostał się w grudniu 1939 do Lwowa, zajętego już przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). We wrześniu 1940 został członkiem Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy. Zajmował się pracą przekładową z klasyki rosyjskiej i ukraińskiej oraz uczestniczył w redagowaniu polskich podręczników szkolnych. Publikował utwory w „Nowych Widnokręgach” (1940-41), w 1941 należał do kolegium redakcyjnego „Almanachu Literackiego.” Po zajęciu Lwowa przez Niemców wyjechał w grudniu 1941 do Warszawy. Uczestniczył w tajnym nauczaniu oraz współpracował z prasą konspiracyjną (m.in. pod pseudonimem Jan Klonowicz publikował w czasopiśmie „Przełom”, wydawanym przez Komitet Warszawski Polskiej Partii Robotniczej; PPR). Zagrożony aresztowaniem przez gestapo, w lipcu 1944 przeniósł się do Międzylesia. Po wycofaniu się Niemców nawiązał we wrześniu 1944 współpracę z wydawanym w Lublinie tygodnikiem „Odrodzenie” (do 1949). Wczesną wiosną 1945 wyjechał do Lublina, gdzie pracował w redakcji tygodnika „Wieś” i dziennika „Rzeczpospolita”. Jesienią 1945 przeniósł się do Łodzi. W tymże roku został członkiem PPR. W 1945-49 pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego tygodnika „Kuźnica”, gdzie też kierował działem poetyckim; tu także ogłaszał własne utwory. Publikował też w „Nowinach Literackich” (1947-48). W 1947-50 był członkiem Zarządu Głównego Polskiego PEN Clubu. W 1949 zamieszkał w Warszawie. W 1950 pracował w Spółdzielni Wydawniczej „Książka i Wiedza” jako recenzent referatu poetyckiego. W 1950 ożenił się z Mieczysławą Buczkówną, poetką. Kontynuując twórczość literacką publikował m.in. w „Życiu Literackim” (1947, 1952-66), „Po prostu” (1948-49, 1951-52, 1956), „Nowej Kulturze” (1950-57), „Twórczości” (1950-79), „Przeglądzie Kulturalnym” (1953, 1955-61). W 1950 (i ponownie w 1955) otrzymał Państwową Nagrodę Artystyczną I stopnia. W 1955 uczestniczył wraz z prof. Wacławem Kubackim w uroczystościach Mickiewiczowskich na uniwersytetach Republiki Federalnej Niemiec (RFN). W 1956 został członkiem Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich (ZLP). Należał do zespołu, który podjął w 1957 wydawanie miesięcznika „Europa”; po zawieszeniu pisma przez władze przed ukazaniem się pierwszego numeru wystąpił z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1960 otrzymał nagrodę „Życia Literackiego”. W 1964 należał do sygnatariuszy Listu 34 pisarzy i uczonych w obronie wolności słowa. W 1969 otrzymał nagrodę Polskiego PEN Clubu za twórczość przekładową z języka niemieckiego, a w 1972 – nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. W 1971/72 prowadził na Uniwersytecie Warszawskim wykłady o poezji współczesnej. W 1972 odbył podróż do ZSRR jako członek delegacji polskiej na Dni Puszkinowskie oraz do Frankfurtu nad Menem na zaproszenie stowarzyszenia tłumaczy RFN. W 1972-75 był wiceprezesem Zarządu Głównego ZLP. W 1975 podróżował po Grecji. W 1976 należał do sygnatariuszy Memoriału 101, wyrażającego protest przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. W 1977 otrzymał nagrodę miesięcznika „Odra”. Powstałe w tym okresie utwory własne oraz przekłady z literatur obcych ogłaszał m.in. w „Poezji” (od 1965, z przerwami), „Odrze” (1970-81, z przerwami), „Literaturze” (1972-80), „Miesięczniku Literackim” (1972-81), „Więzi” (1972-81, z przerwami), „W drodze” (1976, 1978, 1983). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1946), Orderem Sztandaru Pracy I klasy (1949), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1954), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1971). Zmarł 22 lutego 1983 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Twórczość

1. Spotkanie w czasie. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1929, 53 s.

2. Inna młodość. Poezje. Warszawa: F. Hoesick 1933 [antydatowane 1932], 46 s.

3. Dzieje nieostygłe. [Wiersze]. Warszawa: Instytut Wydawniczy Sfinks 1935, 68 s.

4. Strumień i milczenie. [Wiersze]. Warszawa: J. Mortkowicz 1937, 71 s.

5. Godzina strzeżona. [Wiersze]. Lublin: Związek Zawodowy Literatów Polskich 1944, 30 s.

Zawiera utwory powstałe w latach 1941-1944.

6. Rzecz ludzka. Poezje. [Warszawa:] Książka 1946, 103 s. Wyd. 2. Warszawa: Książka i Wiedza 1949.

Nagrody

Nagroda miasta Łodzi w 1946.

Adaptacje

teatralne

Scenariusz: K. Skuszanka. Wystawienie łącznie z A. Strindberg: Gra snów: Wrocław, Teatr Polski 1971.

7. Poezje wybrane. [Warszawa:] Czytelnik 1947, 234 s.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy z tomów poz.: 1-6 oraz cykl wierszy z lat 1937-1939: Intermezzo.

8. Sezon w Alpach i inne wiersze. Kraków: Książka 1948, 119 s.

9. Mickiewicz. [Powieść biograficzna]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1949, 410 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1949, wyd. 3 1950, wyd. 4 1951, wyd. 5 1952, wyd. 6 1955, wyd. 7 1956, wyd. 8 1957, wyd. [9] 1961, wyd. 10 1963, wyd. 11 1967, wyd. 12 1974, wyd. 13 1984.

Nagrody

Nagroda tygodnika „Odrodzenie” w 1949.

Przekłady

bułgarski

Adam Mickevič. [Przeł.] D. Ikonomov. Sofiâ 1957.

chiński

1959.

czeski

Mickiewicz. [Przeł.] E. Sojka. Praha 1951.

hebrajski

Adam Mickiewicz. [Przeł.] M. Chalamisz. [Wiersze przeł.] A. Ochmani. Merchawia 1956.

litewski

Adomas Mickevičius. [Przeł.] D. Urbas. Vilnius 1965. [Wyd. 2] Kaunas 1994.

niemiecki

Mickiewicz. [Przeł.] C. Poralla. [Wiersze przeł.] L. Lasinski. Berlin 1953.

norweski

Mickiewicz. [Przeł.:] H. Bie Lorentzen, K. Hansteen. Oslo 1955.

rosyjski

Mickevič. [Przeł.] A. Golemba. Moskva 1963, wyd. w 8 księgach dla ociemniałych: Moskva 1965.

rumuński

Adam Mickiewicz. [Przeł.:] C. Popescu, T. Priboi. [Wiersze przeł.] R. Vulpescu. Bucureşti 1956.

serbsko-chorwacki

Mickiewicz. [Przeł.] J. Benc. Zagreb 1950.

słowacki

Mickiewicz. [Przeł.] J. Klčo. Bratislava 1951.

słoweński

Mickiewicz. [Przeł.] F. Vodník. Ljubljana 1952.

10. Poeta wolności i braterstwa. Warszawa: Biuro Komitetu Wykonawczego Obchodu 150-lecia urodzin A. Mickiewicza 1949, 32 s.

11. [Poezje]. Warszawa: Związek Literatów Polskich 1950, 15 s. Arkusz Poetycki, 2.

12. Rok urodzaju. [Wiersze]. Warszawa: Książka i Wiedza 1950, 80 s.

13. Życie i twórczość Juliusza Słowackiego. Warszawa: Biuro Komitetu Wykonawczego Obchodu 100-lecia śmierci J. Słowackiego 1950, 16 s.

14. Barwy ziemi. [Wiersze]. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1951, 74 s.

15. Spotkanie z Salomeą. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1951, 233 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1952, wyd. 3 1953.

Opowieść o spotkaniu J. Słowackiego z matką we Wrocławiu w 1848 r.

Przekłady

bułgarski

Sreša s''s Salomeâ. [Przeł.] I. V''lev. Sofiâ 1977.

16. Wiersze dawne i nowe. [Wybór]. Warszawa: Czytelnik 1951, 277 s.

17. Poemat o mowie polskiej. [Wiersze]. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1952, 87 s.

18. Poezje wybrane. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, 102 s.

19. Poeta i dworzanin. Rzecz o Janie Kochanowskim. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954, 475 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1955, wyd. 3 1980.

Przekłady

niemiecki

Poet und Hofmann. [Przeł.] K. Harrer. [Wiersze przeł.:] S. Wukadinowić, V. Mika. Berlin 1957.

20. Poezje. 1944-1954. Warszawa: Czytelnik 1954, 364 s.

Zawartość

Wybór wierszy z tomów wcześniejszych oraz cykl: Z nowych wierszy [powst. 1952-54].

21. Dzienniki i wspomnienia. Warszawa: Czytelnik 1955, 221 s.

Zawartość

Na drogach wojny; Cisza; Mgła; Gałązka jaśminu; Teraz ja!...; „Nigdy więc, nigdy z tobą rozstać się nie mogę!...”; Odpowiedź na ankietę; Wieczór autorski; Ucieczka; Nad morzem; Sen; Hamlet i Olivier; Myśli nocne; Dzienniki podróży.

22. Poezja i prawda. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1955, 126 s.

23. Szkic o Adamie Mickiewiczu. Warszawa: Polonia 1955, 74 s. Wyd. 2 tamże 1956.

Wydawnictwo Komitetu Współpracy Kulturalnej z Zagranicą Wyd. tamże 1955 wersje: angielska, esperanto, francuska, hiszpańska, niemiecka, włoska.

Przekłady

duński

Adam Mickiewicz. København 1957.

fiński

Puolan kansallisrunoilija Adam Mickiewicz 1798-1855. [Helsinki 1955].

portugalski

Adam Mickiewicz. Rio de Janeiro 1955.

24. Gorący popiół. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 62 s.

25. Wiersze zebrane. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 586 s.

Zawartość

Zawiera też: Z wierszy niewydanych.

26. Wizerunki. Szkice literackie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 262 s.

Zawartość

Poezja i poetyczność; W Czarnolesie. (Przemówienie na uroczystości w Czarnolesie w czerwcu 1952 r.); Norwid – poeta nieznany; Dramat poety; Dwie współczesności „Dziadów” drezdeńskich; „Tak wszystko napisałem, jak tu do was gadam”. (Uwagi o liryce Mickiewicza); „Godzina myśli” [J. Słowackiego] – wiek poezji; Myśli o Juliuszu Słowackim. I. „Lud pójdzie za mną”. II. „Siła liryczna Juliusza Słowackiego”; Ariel w podróży. (O książce Pawła Hertza: Portret Słowackiego. PIW 1949); Poeta jasnej świadomości [dot. J. W. Goethego]; Zwierzenia tłumacza Puszkina. (Przedmowa do zbioru przekładów z Puszkina: Liryki wybrane. PIW 1950); Rimbaud; O wierszach Borysa Pasternaka; Kilka słów o Leśmianie. (Słowo wstępne do zbioru B. Leśmiana: Wiersze wybrane. Czyt. 1955); Przemiany Juliana Tuwima; O pracy pisarza; Wokół zamarzniętej wody. (Na marginesie Jerzego Ćwiertni) [I-XII]; Czarne kwiaty Adolfa Rudnickiego; Tomasz Mann, czyli o powołaniu artysty [I-IV].

27. Genezy. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 90 s.

28. Między słowem a milczeniem. [Szkice literackie]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1960, 484 s. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1979.

Zawartość

Wstęp. – Cz. I: Początek wiersza; Obraz metaforyczny: Poezja przedstawiająca; Fragment i szczegół; Charles Baudelaire; Samotność poezji; Lekcja Rilkego; Rilke na cenzurowanym; Hölderlin; Syntezy liryczne; Przeżycie poetyckie; Walter von der Vogelweide; Dystans w liryce; Noty o nadrealizmie; Formy i cienie; Praktyczny cel poezji. – Cz. II: Wstęp do poezji polskiej; Ewolucje wiersza; Juliusza Słowackiego Księga Legend; Milczący tryumfator [C. K. Norwid]; Monolog Norwida; Kopiec Wyspiańskiego; Ostatni Staff; Światłość wiekuista Tuwima; Safo słowiańska; Przez nie domknięte drzwi; Na krańcach, czyli o poezji Leśmiana; O metodzie i o stylu; Przykłady, – oraz przekłady wierszy autorów: R. Alberti, G. Apollinaire, L. Aragon, Ch. Baudelaire, G. Benn, R. Char, P. Eluard, F. Hölderlin, P.–J. Jouve, S. Mallarmée, B. Pasternak, S.–J. Perse, R. M. Rilke, J. A. Rimbaud, G. Ungaretti, P. Valéry, W. von der Vogelweide. – W wyd. z 1979 nadto: Wizerunki [z poz. ]: W Czarnolesie; „Godzina myśli” – wiek poezji; O pracy pisarza; Wokół zamarzniętej wody; „Czarne kwiaty” Adolfa Rudnickiego; Kilka słów o Leśmianie; Rimbaud; Tomasz Mann, czyli o powołaniu artysty; Louis Aragon: „Przeciw poezji czystej” [tłum. M. Jastrun]; Poezja i rzeczywistość: Nowa biografia Goethego; Tomasz Mann: „Lotta w Weimarze” [w tłum. M. Jastruna]; Poeta bez ojczyzny [F. Hölderlin]; Notatki tłumacza. (O przekładach Hölderlina); Przekłady z poetów niemieckich [dot.: S. Napierski: Poeci niemieccy. Warszawa 1937]; O „Elegiach duinejskich” [R. M. Rilkego]; O „Walącym się domie” [J. Kasprowicza]; Mikołaj Sęp Szarzyński; Przeobrażenia poezji; Szkic do poetyki; Walka o słowo: O przekładzie jako o sztuce słowa; Życie dla księgi [o S. Mallarmém]; O Duchu Czasu; Jeszcze o Norwidzie; O czytaniu poety (II); Poeta gwiazd i rewolucji [T. Miciński]; Sytuacja poezji; O Jacku Malczewskim; Wokół prawdy i legendy polskiego romantyzmu.

Przekłady

bułgarski

Meždu slovoto i m''lčanieto. [Przeł.] K. Mitova. Sofija 1985.

29. Większe od życia. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1960, 85 s.

30. Piękna choroba. [Powieść autobiograficzna]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1961, 238 s. Wyd. nast.: wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1968, wyd. 3 tamże 1978.

Przekłady

serbski

Lepa bolest. [Przeł.] M. Topić. Beograd 1964.

31. Intonacje. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 107 s.

32. Mit śródziemnomorski. [Szkice i eseje]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962, 209 s. Przedruk zob. poz. .

Zawartość

Podobny do bogów; Labirynt; Czemu się tak dziwisz, Leonardo?; Ucieczka Lwa Tołstoja; Złudzenia rzeczywistości i rzeczywistość złudzeń; Odoratus impedit; Eros; Nienawiść; Odejście diabła; Heine niezmordowany; Ereb Wergilego; Metamorfozy czasu; Chmura nad Śródziemnomorzem; Klucz od przepaści.

Przekłady

włoski

Il mito mediterraneo. [Przeł.] G. Origlia. Bologna 1982.

33. Strefa owoców. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 86 s.

34. Poezja i rzeczywistość. Szkice i eseje. Warszawa: Czytelnik 1965, 344 s.

Zawartość

Zawiera z tomu poz. : T. Mann: Lotta w Weimarze (Zakończenie powieści) [w tłum. M. Jastruna]; Nowa biografia Goethego [R. Friedenthal]; Poeta bez ojczyzny; Notatki tłumacza. (O przekładach Hölderlina); Przekłady z poetów niemieckich; O „Elegiach duinejskich”; O „Walącym się domie”; M. Sęp Szarzyński; Przeobrażenia poezji; Szkic do poetyki, – oraz: Poezja i rzeczywistość; Geniusz w szlafroku [o J. W. Goethem]; Życie, poezja i śmierć R.M. Rilkego; O „Sonetach do Orfeusza” [R.M. Rilkego]; Rilke i mucha. (Odpowiedź J. Przybosiowi); Pieśń i błąd. (O poezji B. Pasternaka); Poeta całości słowa i litery [C.K. Norwid]; Cypriana Norwida myśli o sztuce i literaturze; Powinowactwa czy wpływy? [o C.K. Norwidzie]; L. Staff; Pierwsze spotkanie z Leśmianem; Pośmiertny tom Leśmiana [Dziejba leśna]; Kasprowicz – po latach; Pomyłki [o S. Żeromskim]; Niebezpieczne związki [o poezji współczesnej]; Cmentarze; Od Baudelaire'a do Valéry'ego; W sprawie klasycyzmu; Geneza wiersza.

35. Poezje. [Wybór wierszy]. Przedmowa: J. Rogoziński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1966, 224 s. Wyd. 2 uzupełnione tamże 1972.

36. W biały dzień. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 79 s.

37. Poezje wybrane. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył autor. Nota biograficzna: j.b.w. [właśc. J. Bandrowska-Wróblewska]. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1968, 170 s.

38. Godła pamięci. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969, 94 s.

39. Wolność wyboru. [Szkice i eseje]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969, 235 s. Przedruk zob. poz. .

Nagrody

Tom wybrany w konkursie paryskiej „Kultury” i londyńskiego miesięcznika „Na Antenie” na najlepszą książkę r. 1970 napisaną w kraju.

Zawartość

Wolność wyboru; Dramat niewoli [dot. literatury pol. XIX w., zagadnienia cenzury i wolności]; Pianie koguta [S.A. Poniatowski i S. Trembecki]; Kniaźnin; Jan Potocki; Polski Maro z Jasińskiego duszą [o poezji polskiej wobec walki o wolność]; Potem jasność dniowa; Emigracja i zaścianek [nt. stosunku poetów romantycznych do problemu niewoli narodowej]; Syn szlachecki [W. i Z. Krasińscy]; Witkacy; Pamięci K. Hillera; Sztuka i wyzwolenie.

40. [Wybór poezji]. Warszawa: Czytelnik 1970, 142 s.

41. Eseje wybrane. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1971, 228 s.

Zawartość

Tomasz Mann, czyli o powołaniu artysty [poz. ], – z tomu poz. : Poezja przedstawiająca; Fragment i szczegół; Samotność poezji; Na krańcach, czyli o poezji Leśmiana; Mikołaj Sęp-Szarzyński; Poeta gwiazd i rewolucji; Szkic do poetyki; Sytuacja poezji, – Ereb Wergilego [poz. ]; – z tomu poz. : Poezja i rzeczywistość; Cypriana Norwida myśli o sztuce i literaturze; Misterium orfickie. (O „Sonetach do Orfeusza”); Pieśń i błąd. (O poezji Borysa Pasternaka), – z tomu poz. : Witkacy; Jan Potocki, – oraz: O tłumaczeniu.

42. Gwiaździsty diament. [Szkice o C. K. Norwidzie]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 269 s.

Zawartość

List w przestrzeń. [Wiersz]. – Norwid – poeta nieznany [poz. ], – z tomu poz. : Milczący tryumfator; Monolog Norwida, – z tomu poz. : Cypriana Norwida myśli o sztuce i literaturze; Powinowactwa czy wpływy; Poeta całości słowa i litery, – oraz: Gwiaździsty diament: „Quidam” i sobowtóry: Odczytywanie poematu; Historia – cywilizacja; Rzym – miasto ogromne; Energia, lira, kobieta; Wygnanie; Nowa poezja. – Między sfinksem a mieczem; Teatr podwójny; Sława. – Trzy wiersze z „Vade-mecum”: 1. Przeszłość; 2. Stolica; 3. Nerwy. – Wokół „Vade-mecum”; O czytaniu poezji.

43. Eseje: Mit śródziemnomorski: Wolność wyboru: Historia Fausta. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 551 s. Wyd. 2 tamże 1984.

Zawartość

Zawiera całość tomów: Mit śródziemnomorski [poz. ] i Wolność wyboru [poz. ], – oraz: Historia Fausta: Historia Fausta; „Tolle, lege!”; Walka z Aniołem; Rozdział o czasie.

44. Rzecz ludzka. Wybór wierszy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1973, 230 s.

45. Walka o słowo. [Szkice literackie]. Warszawa: Czytelnik 1973, 191 s.

Zawartość

Przestrzeń i czas poezji: Wprowadzenie; Próby stworzenia nowej transcendencji; Pierwsze doświadczenia z teorią literatury; Pamiętnik wczesnych lektur; Świadomość formy; „Opisowość poety zabija”; Przestrzeń i czas w poezji klasycznej i romantycznej; Fikcja i rzeczywistość; Poezja jako obszar wolności; Klasycyzm i ekspresja. – O przekładzie jako o sztuce słowa [poz. ]; Życie dla księgi [poz. ]; O duchu czasu [poz. ].

46. Wyspa. [Wiersze]. Warszawa: Czytelnik 1973, 73 s.

47. Błysk obrazu. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 67 s.

48. Poezje zebrane. Warszawa: Czytelnik 1975, 860 s.

49. Scena obrotowa. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1977, 78 s.

50. Podróż do Grecji. [Szkice]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1978, 146 s.

Zawartość

Termopile; Ateny; Pireus; Hydra; Epidauros; Mykeny; Grób Agamemnona; Korynt; Delfy; Loutraki; Tanatos w życiu Greków; Rzecz o malarstwie greckim (Misterium wyobraźni).

51. Punkty świecące. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1980, 118 s.

52. Inna wersja. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 173 s.

53. Wiersze z jednego roku. Warszawa: Czytelnik 1981, 65 s.

54. Z różnych lat. Wybór wierszy. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 520 s.

55. Smuga światła. [Wspomnienia]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983, 329 s.

56. Poezje zebrane. T. 1-2. Warszawa: Czytelnik 1984, 603 + 339 s.

57. Fuga temporum. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 115 s.

Adaptacje

radiowe

Adaptacja: G. Gronczewska. Polskie Radio 1987.

58. Z innego świata światło. [Wybór wierszy]. Przedmowa: J.S. Pasierb. Poznań: W drodze 1987, 269 s.

59. Forma i sens poezji. Eseje i szkice. Wybór i oprac.: H. Żytkowicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1988, 363 s.

Zawartość

Centrum nieosiągalne. – I: Sen o życiu; Na wyspie Szekspira; Laur Byrona; Klasycyzm i romantyzm Puszkina; Tragedia poezji czy tragedia ojczyzny; Listy romantyczne; Norwid i perły. (Odpowiedź Zbigniewowi Bieńkowskiemu); Niewola, wolność i legenda Młodej Polski; O Wyspiańskim; Rozmowa z Maską; Rolicz-Lieder; „Jam – nie Osjan”; Leopold Staff [poz. ]; O przekładach Staffa; Pamiętnik nadwrażliwości; O wierszach Anatola Sterna; O wierszach Mirona Białoszewskiego. – II: Rękopisy zatracone; Staff i ja; Na temat sztubactwa; Dlaczego piszę?; Wiersze; Poezja zdąża do rzeczy stałych; Dyskusja o literaturze; Czy dehumanizacja słowa?; Fragmenty I; Fragmenty II; Rekolekcje poetyckie; Forma i sens poezji. (Noty do eseju); Posążek z Tanagry; Z rękopisów. – III: Zapis rzeczywistości. (Fragmenty); De se ipso. (Fragmenty); Przeciąg czasu; Odwiedziny; Czarny kwiat; Na tle obrazów; O Karolu Wiktorze Zawodzińskim; „Exsul eram, requiesque mihi, non fama (O Józefie Wittlinie); Puławy; Ostatnie odwiedziny.

60. Dziennik. Wybór z lat 1955-1960. Wybór, oprac., słowo wstępne: W. Bolecki. Londyn: Puls 1990, 192 s.

61. W innym miejscu, w innym czasie. Opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1994, 328 s.

62. Poezje. Wyboru dokonał i posłowiem opatrzył J. Kurylak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1997, 641 s.

63. Pamiętnik. Lwów (grudzień 1939 – grudzień 1941). Oprac.: A. Lam. Zeszyty Historyczne”, Paryż 1999 z. 127 s. 128-180.

64. Dziennik 1955-1981. Red., oprac. tekstu i nota wyd.: M. Rydlowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2002, 893 s. Zob. poz. .

65. Pamięć i milczenie. [Pamiętniki]. Z rękopisów przygotował do druku A. Lam. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna im. A. Gieysztora 2006, 482 s.

Wydania osobne tekstów poetyckich w opracowaniu muzycznym, m.in.

Treny warszawskie; Warsaw threnodies. [Współautor:] S.R. Dobrowolski. [Muzyka:] E. Bury. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne [1982], 35 s.

Wybory utworów literackich w przekładach

niemiecki

Lieder aus dem Abgrund. [Cz.] II. Am Tor der Hölle. Die Stimme der Lebenden. [Autorzy:] M. Jastrun, Cz. Miłosz, W. Broniewski. [Przeł.] C.A. von Pentz. Wilhelmshaven 1957.

słowacki

Mlkve monológy. [Przeł.] P. Horov. Bratislava 1964.

Przekłady

1. E. Bagricki: Duma o Opanasie. Tłumaczył M. Jastrun. Kijów, Lwów: Państwowe Wydawnictwo Mniejszości Narodowych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej 1941, 27 s. Wyd. nast. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1951.
2. F. Garcia Lorca: Krwawe gody. Tragedia w 3 aktach i 7 obrazach. Wystawienie: Warszawa, Teatr „Placówka 1948. Druk w: F. Garcia Lorca: Dramaty. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1968 s. 243-328.
3. A. Puszkin: Liryki wybrane. Przedmowa: M. Jastrun. [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1950, 111 s.
4. A. Puszkin: Połtawa. [Powieść poetycka]. Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 88 s. Wyd. nast. w: A. Puszkin: Dzieła wybrane. T. 2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1954.
5. F. Dürrenmatt: Nocna rozmowa z człowiekiem, którym się gardzi. (Kurs dla współczesnych). [Utwór dramatyczny w 1 akcie]. Dialog 1959 nr 3 s. 53-61. Przedruk w: F. Dürrenmatt: Teatr. (Wybór). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1972 s. 609-633. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ateneum 1984.
6. R.M. Rilke: Sonety do Orfeusza pomyślane jako epitafium dla Wery Ouckama Knopp. Wstęp: M. Jastrun. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1961, 87 s.
7. R.M. Rilke: Elegie duinejskie. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1962, 46 s.
8. F. Hölderlin: Poezje wybrane. Wstępem poprzedził M. Jastrun. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1964, 193 s.
9. R.M. Rilke: Poezje wybrane. Wstępem poprzedził M. Jastrun. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1964, 279 s.
10. R.M. Rilke: Poezje wybrane. Wybór i przedmowa M. Jastrun. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, 157 s.
11. R.M. Rilke: Poezje. Wybrał, tłumaczył i posłowiem opatrzył M. Jastrun. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1974, 512 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1987, wyd. 3 1993.
12. R.M. Rilke: Wiersze samotne. Przeł.: B. Antochewicz, M. Jastrun, A. Sandauer. Wybrała K. Turkiewicz-Suchanowska. Kraków: Miniatura 1993, 64 s.

Zob. też Twórczość poz. , .

Prace redakcyjne

1. Literatura polska. Wypisy dla klasy X szkoły średniej. Pod red. J. Borejszy ułożyli A. Charszewski, M. Jastrun, J. Przyboś. Kijów, Lwów: Państwowe Wydawnictwo Mniejszości Narodowych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej 1940, 384 s.
2. Dwa wieki poezji rosyjskiej. Antologia w układzie i oprac. M. Jastruna i S. Pollaka. Posłowiem opatrzył L. Gomolicki. Warszawa: Czytelnik 1947, XI, 487 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 poprawione i rozszerzone 1951, wyd. 3 poprawione i znacznie rozszerzone 1954.
3. C.K. Norwid: Poezje wybrane. Oprac. M. Jastrun. Warszawa: Książka 1947, XXI, 119 s. Wyd. 2 rozszerzone i poprawione Warszawa: Książka i Wiedza 1951.
4. J. Słowacki: Wybór poezji. [Oprac. i wstępem zaopatrzył M. Jastrun]. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, XLI, 123 s. Wyd. 2 tamże 1952.
5. L. Staff: Poezje. T. 1. 1898 do 1908; T. 2. 1909-1914; T. 3. 1915-1944. Wyboru dokonał M. Jastrun. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1950, 413 + 389 + 352 s. Wyd. 2 tamże 1953.
6. A. Puszkin: Wybór poezji. Oprac. i wstęp: M. Jastrun. [Warszawa:] Czytelnik 1951, 227 s.
7. J. Kochanowski: Poezje wybrane. Wybór i wstęp: M. Jastrun. Przypisy: J. Krzyżanowski. Warszawa: Sztuka 1954, 111 s.
8. B. Leśmian: Wiersze wybrane. Wybór i przedmowa: M. Jastrun. Warszawa: Czytelnik 1955, 288 s.
9. J. Słowacki: Wybór poezji. Wybór i posłowie: M. Jastrun. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 199 s.
10. J. Tuwim: Dzieła. Komitet redakcyjny: J.W. Gomulicki, J. Iwaszkiewicz, M. Jastrun i A. Słonimski. T. 1-4. Warszawa: Czytelnik 1955-1959.
11. C.K. Norwid: Poezje. Wybrał i wstępem opatrzył M. Jastrun. Teksty i chronologię ustalił J.W. Gomulicki. T. 1-2. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1956, 241 + 127 s.
12. W. Majakowski: Poezje. Red.: M. Jastrun, S. Pollak, A. Stern, A. Ważyk. Słowo wstępne: A. Stern. Warszawa: Czytelnik 1957, 770 s.
13. Ch. Baudelaire: Kwiaty zła. Wybór. Oprac. i wstęp: M. Jastrun. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 144 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1973, wyd. 4 1981.
14. W. Majakowski: Poematy. Red.: M. Jastrun, S. Pollak, A. Stern, A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1959, 486 s.
15. W. Majakowski: Utwory sceniczne; Proza. Red.: M. Jastrun, S. Pollak, A. Stern, A. Ważyk. Warszawa: Czytelnik 1959, 544 s.
16. C.K. Norwid: Pamiętnik artysty. [Wybór i wstęp:] M. Jastrun. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 319 s.
17. C.K. Norwid: Myśli o sztuce i literaturze. [Oprac. i wstęp:] M. Jastrun. Warszawa: Czytelnik 1960, 256 s.
18. L. Staff: Wybór poezji. Wybór i wstęp: M. Jastrun. Przypisy: M. Bojarska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1963, XLII, 294 s. Biblioteka Narodowa I, 181. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1985.
19. Symboliści francuscy. Od Baudelaire'a do Valéry'ego. [Wiersze]. Wybrał, wstępem i notami biograficznymi poprzedził M. Jastrun. Objaśnienia: J. Kamionkowa. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1965, XXXVI, 332 s. Biblioteka Narodowa II, 146.
20. J. Żuławski: Wiersze wybrane. Wybrał i wstępem opatrzył M. Jastrun. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1965, 114 s.
21. Poezja Młodej Polski. Wybrał, wstępem i notami biograficznymi poprzedził M. Jastrun. Objaśnienia: J. Kamionkowa. Wyd. 3 zmienione Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1967, LXXXII, 430 s. Biblioteka Narodowa I, 125. Wyd. 2 [!] Kraków: Wydawnictwo Literackie 1976.
22. A. Puszkin: Poezje wybrane. Wybór i wstęp: M. Jastrun. Nota biograficzna: J. Bandrowska-Wróblewska. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1971, 164 s.
23. Antologia poezji węgierskiej. Wybór i układ: I. Csapláros, G. Kerényi, A. Sieroszewski. Red. poetycka M. Jastrun. Red. merytoryczna, noty i przypisy: G. Kerényi. Wstęp: A. Sieroszewski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1975, 557 s.

Zob. też w Przekłady poz. , .

Omówienia i recenzje

Ankieta dla IBL PAN 1951, 1963, 1966, 1974, 1976.

Wywiady

Rozmowa z M. Jastrun. [Rozm.] W. P. Szymański. Tygodnik Powszechny 1964 nr 10, przedruk w tegoż: Rozmowy z pisarzami. Kraków 1981.
Każdy pisarz boleje nad daremnością słowa. [Rozm.] A. Gronczewski. Współczesność 1971 nr 26, przedruk w tegoż: Inicjały i testamenty. Warszawa 1984.
Odpowiedzialność i słowo. [Rozm.] K. Nastulanka. W tejże: Sami o sobie. Warszawa 1975.
Rozmowa z Mieczysławem Jastrunem. [Rozm.] J.S. Pasierb. Więź 1975 nr 6.
Piękna choroba – poezja. [Rozm.] W. Wiśniewski. W tegoż: Tego nie dowiecie się w szkole. (Z wizytą u pisarzy). T. 2. Warszawa 1981.
Mieczysław Jastrun. [Rozmowa niedatowana]. [Rozm.] W. Wiśniewski. W: W. Wiśniewski: Szukam człowieka. Poznań 1986.
Z. Taranienko: Rozmowy z pisarzami. Warszawa 1986.
Piękna choroba – poezja. [Rozmowa z 1978]. [Rozm.] W. Wiśniewski. W: W. Wiśniewski: Lekcja polskiego. Warszawa 1993.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Rocznik Literacki 1983 wyd. 1991 (A. Biernacki).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (R. Matuszewski).

Ogólne

Książki

Mieczysław Jastrun i jego książka pt. Mickiewicz. Warszawa: Czytelnik 1951, 16 s.
J. Trznadel: O poezji Mieczysława Jastruna. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1954, 136 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
J. Łukasiewicz: Mieczysława Jastruna spotkania w czasie. Warszawa: Czytelnik 1981, 475 s.
J. Trznadel: Jastrun. [Przeł.] B. Grzegorzewska. Varsovie: Agencja Autorska, Czytelnik 1981, 67 s.

Artykuły

J. Iwaszkiewicz: O wierszach Jastruna. Życie Literackie 1945 nr 7/8.
R. Matuszewski: Na marginesie „Poezji wybranych” Mieczysława Jastruna; O „Rzeczy ludzkiej”; O „Sezonie w Alpach”. W tegoż: Literatura po wojnie. Warszawa 1950.
A. Sandauer: Czas oswojony. W tegoż: Poeci trzech pokoleń. Warszawa 1955.
J. Błoński: Mieczysław Jastrun. W tegoż: Poeci i inni. Kraków 1956.
R. Matuszewski: Mieczysław Jastrun. W tegoż: Contemporary Polish writers. Warsaw 1959.
A. Sandauer: Stanowiska wobec literatury lat 1944-48: Jastrun. W tegoż: Stanowiska wobec... Kraków 1964.
A. Wilkoń: Mieczysław Jastrun. W: Autorzy naszych lektur. Wrocław 1965.
A. Czerniawski: Na marginesie „Poezji i rzeczywistości” Jastruna. Kultura,” Paryż 1968 nr 6/7.
P. Kuncewicz: Ogród na końcu świata. (O poezji Mieczysława Jastrun). Współczesność 1968 nr 22, przedruk w tegoż: Cień ręki. Łódź 1977.
J. Witan: Ciemne drzewo uczuć. Poezja 1970 nr 3, przedruk w tegoż: Piękna plejada. Warszawa 1980.
J. Dudkówna: Katedra w Chartres w ujęciu Przybosia i Jastruna. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1971 nr 271.
S. Pollak: Obrona niemożliwości czyli o tłumaczeniu poezji. W tegoż: Srebrny wiek i później. Warszawa 1971 [dot. tłumaczonego przez M. Jastruna poematu W. Majakowskiego: Obłok w spodniach].
A. Kamieńska: Wymiar czasu zatrzymanego (Mieczysław Jastrun: W domu). W tejże: Od Leśmiana. Warszawa 1974.
M. Sprusiński: Ogrody czasu Mieczysława Jastruna. W tegoż: Imiona naszego czasu. Kraków 1974.
K. Wyka: Spotkanie z Salomeą. W tegoż: Pogranicze powieści. Wyd. 2 poszerzone Warszawa 1974.
R. Matuszewski: Przeciw czasowi. W: O literaturze polskiej. Warszawa 1976.
J. Pieszczachowicz: Z Jastrunem – spotkanie w czasie. Miesięcznik Literacki 1977 nr 6.
K. Skrzypczak: Rilke w przekładach Jastruna i Antochewicza. Poglądy 1977 nr 5.
S. Stabryła: Antyk w poezji Mieczysława Jastruna (W latach 1929-1959). Eos 1977 nr 2.
J. B. Ożóg: O Jastrunie. W tegoż: Jak świętych obcowanie. Warszawa 1978.
M. Orski: Znaki czasu. W tegoż: Etos lumpa. Wrocław 1978.
J. Łukasiewicz: Motyw rembrandtowski w poezji Mieczysława Jastruna. Acta Universitatis Wratislaviensis 1979 nr 457.
J. Łukasiewicz: Czas sztuki i czas historii. (Mieczysław Jastrun). W: Poeci dwudziestolecia międzywojennego. T. 1. Warszawa 1981.
J. Łukasiewicz: Motywy sztuki polskiej w poezji Jastruna: Kraków; Matejko; Malczewski. Osnowa 1981 nr 1.
S. Gawliński: Mieczysław Jastrun. „Dzieje”. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 1982 nr 549, przedruk w: Literatura i historia. Warszawa 1982, w tegoż: Pisma i postawy. Kraków 2002.
M. Bizan: Jak daleko Bóg, jak blisko. Pamięci Mieczysława Jastruna (1903-1983). W Drodze 1983 nr 11.
A. Fabianowski: Norwid Jastrunowy. W: C.K. Norwid. Opole 1984.
S. Skwarczyńska: Świat poetycki i świat naukowy Mieczysława Jastruna. Kierunki 1984 nr 13.
J. Rogoziński: O poezji Mieczysława Jastruna. W tegoż: Preteksty. Warszawa 1985.
J. Trznadel: Ocalić dobro istnienia. Tygodnik Powszechny 1985 nr 9, przedruk w tegoż: Ocalenie tragizmu. Lublin 1993.
A. Zieniewicz: Rękopisy Norwida” Mieczysława Jastruna. W: Cyprian Norwid – interpretacje. Warszawa 1986.
Z. Bieńkowski: Mit. „Tygodnik Kulturalny 1987 nr 51, przedruk w tegoż: Ćwierć wieku intymności. Warszawa 1993.
A. Kubale: Jastruna wiersz na urodziny człowieka. Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Prace Historycznoliterackie 1987 nr 12/13.
R. Matuszewski: Pogodzony z naturą rzeczy; Pamięci Mieczysława Jastruna. W tegoż: Powroty i pożegnania. Warszawa 1987.
A.K. Waśkiewicz: Były prominent. Cz. 1-2. Tygodnik Kulturalny 1987 nr 46, 47.
D. Heck: Przed zmartwychwstaniem. O poezji Mieczysława Jastruna. (1903-1983). W Drodze 1988 nr 10.
Z. Jerzyna: By śmierć unieważnić. W tegoż: Wędrówka w słowie. Warszawa 1988.
T. Nowak: Próba portretu. Tygodnik Kulturalny 1988 nr 1.
A. Pogonowska: Mieczysław Jastrun – poeta metafizyczny. W Drodze 1988 nr 10.
A. Bichta: Romantyzm, czyli lekcja pesymizmu. (O poezji wojennej Mieczysława Jastruna). Poezja 1989 nr 9.
M. Bohdan: Mit śródziemnomorski w poezji Mieczysława Jastruna. W: Ethos literatury w niespokojnym świecie. Białystok 1989.
M. Inglot: Mieczysława Jastruna lwowskie spotkania z Norwidem. W: Studia Norwidiana. T. 7. 1989.
A. Gronczewski: Mieczysław Jastrun. W: Literatur Polens 1944 bis 1985. Berlin 1990.
S. Sterna-Wachowiak: Tolle lege. O twórczości Mieczysława Jastruna. Twórczość 1990 nr 1.
W. Maciąg: Powrót „do siebie samego. Mieczysław Jastrun. W tegoż: Nasz wiek XX. Wrocław 1992.
J. Łukasiewicz: Mieczysław Jastrun. Bibliografię oprac. H. Żytkowicz. W: Obraz literatury polskiej. Seria 6. Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 4. Kraków 1993.
J. Łukasiewicz: Smuga światła. W tegoż: Rytm czyli powinność. Wrocław 1993.
J. Madejski: Podmiot w eseistyce Mieczysława Jastruna. W: Z problemów podmiotowości w literaturze polskiej XX w. Szczecin 1993.
K. Nowosielski: Wyprawa po inne światło. O poezji Mieczysława Jastruna. W tegoż: Przestrzeń oczekiwania. Gdańsk 1993.
J. Dudek: Katedra w Chartres w ujęciu Przybosia i Jastruna. W tegoż: Poeci polscy XX w. Cz. 1. Kraków 1994 [dot. wiersza: Chartres].
M. Romaniuk: Dialog ze światłem w katedrze gotyckiej – wiersz Mieczysława Jastruna „Chartres. Zeszyty Naukowe. Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich w Opolu. Filologia Polska 1994 z. 34.
T. Wilkoń: Ja chcę przybliżyć brak, nieobecność.... W: Liryka polska XX wieku. Katowice 1994 [dot. wiersza: Żyje we mnie].
R. Matuszewski: Łagodny i gniewny. Wspomnienie o Mieczysławie Jastrunie. W tegoż: Olśnienia i świadectwa. Warszawa 1995.
J. Pieszczachowicz: Jastrun na ruinach Arkadii. Metafora 1995/1996 nr 22/23.
T. Zwilnian Grabowski: Inne światło. Pogranicza 1999 nr 5.
A. Lam: Jaką wypomną hańbę. W tegoż: Inne widzenie. Warszawa 2001.
K. Nowosielski: Prawda żywych i prawda zabitych. W tegoż: Troska i czas. Gdańsk 2001 [dot. wiersza: Bies].
L. Szaruga: Literatura i życie. Ważniejsze wątki dyskusji literackich 1939-1989. Lublin 2001, passim.
M. Reich-Ranicki: Mieczysław Jastrun. Ein stiller Nonkonformist. W tegoż: Erst leben, dann spielen. Gottingen 2002.
T. Zwilnian Grabowski: Socrealistyczny interwał Mieczysława Jastruna. W: Presja i ekspresja. Szczecin 2002.
K. Kuczkowski: Jeszcze większa samotność poezji. W stulecie urodzin Autora „Sceny obrotowej”. Topos 2003 nr 6.
J. Łukasiewicz: Powrót Jastruna. Tygodnik Powszechny 2003 nr 51/52.
J. Kurylak: Słońce i czas. Kwartalnik Artystyczny 2004 nr 1.
Ł. Grodziński: Mieczysław Jastrun i Jalu Kurek. Uciekinierzy z socrealistycznej utopii. W: Doktoranckie varia i wariacje. Poznań 2005.
W.P. Szymański: „Poemat o mowie polskiej”; Prawowanie się ze śmiercią [dot.: W biały dzień]. W tegoż: Między ciemnością a świtem. Kraków 2005.
C. Zalewski: Mitologiczna migawka. Mieczysław Jastrun, Zbigniew Herbert i Cyprian Kamil Norwid wyjaśniają swoje fotografie. Ruch Literacki 2006 nr 4/5 [dot. m.in. wiersza Mieczysława Jastruna „Rzeka”].
M. Głowiński: Trzy wiersze o Mickiewiczu. (Staff – Lechoń – Jastrun). W tegoż: Monolog wewntrzny Telimeny i inne szkice. Kraków 2007 [dot.: O Mickiewiczu].

Spotkanie w czasie

K. W. Zawodziński. „Wiadomości Literackie1930 nr 5, przedruk w tegoż: Z pism... Wśród poetów. Kraków 1964.

Dzieje nieostygłe

S. Napierski: Dramat inteligenta. „Kamena1935 nr 2.
K.W. Zawodziński: Ciemność rzeźbiona westchnieniem ze złota. Wiadomości Literackie 1936 nr 9, przedruk w tegoż: Z pism K.W. Zawodzińskiego. Wśród poetów. Kraków 1964.

Godzina strzeżona

K. Czachowski: Literatura na przełomie. Twórczość 1945 z. 1.

Rzecz ludzka

H. Vogler: Rzecz poetycka i rzecz ludzka. Odrodzenie 1946 nr 32, przedruk w tegoż: Z notatek przemytnika. Warszawa 1957.
J. Zagórski: Poezja kamienna i dyskretna. Tygodnik Powszechny 1946 nr 25.

Mickiewicz. Poeta alternatyw

K. Górski: Jastrun o Mickiewiczu. Tygodnik Powszechny 1949 nr 35.
B. Kocówna. „Pamiętnik Literacki1950 t. 39.
M. Janion. „Pamiętnik Literacki1951 t. 42 nr 2.

Rok urodzaju

R. Matuszewski: Od humanizmu samotniczego do socjalistycznego. W tegoż: Literatura na przełomie. Warszawa 1951.

Poemat o mowie polskiej

Cz. Miłosz: O wierszach Jastruna. Kultura”, Paryż 1953 nr 9.
J. Trznadel. „Twórczość” 1952 nr 11, przedruk pt. Liryka humanizmu socjalistycznego. W tegoż: Szkice o literaturze współczesnej. Warszawa 1954.

Poeta i dworzanin

A. Lam: Dwór i poezja. Twórczość 1954 nr 12, przedruk w tegoż: Pamiętnik krytyczny. Kraków 1970.
J. Krzyżanowski: Poeta o poecie. Życie Literackie 1955 nr 6.
J. Iwaszkiewicz: O Kochanowskim. W tegoż: Ludzie i książki. Warszawa 1971.

Genezy

M. Głowiński: Metafora przestrzeni zamkniętej. Twórczość 1959 nr 6.

Między słowem a milczeniem

T. Terlecki: Raptularz poetycki Jastruna. Kultura”, Paryż 1961 nr 9.
J. Stempowski: Mieczysław Jastrun. „Między słowem a milczeniem”. Powst. 1961. W tegoż: Felietony dla Radia Wolna Europa. Warszawa 1995.

Większe od życia

J.J. Lipski: Poezja myśli. Twórczość 1961 nr 6, przedruk w tegoż: Szkice o poezji. Paryż 1987.

Piękna choroba

H. Bereza: Rzeczywistość. Twórczość 1961 nr 7, przedruk w tegoż: Sztuka czytania. Warszawa 1966.
S. Błaut: Smutek egzystencji. Tygodnik Powszechny 1961 nr 33.
A. Kijowski: Grymas i maska. Przegląd Kulturalny 1961 nr 22.
Z. Pędziński: Granice wyobraźni. Więź 1962 nr 7.
T. Terlecki: Polski Malte. Kultura”, Paryż 1962 nr 5.
T. Burek: Zemsta oszukanej biografii. W tegoż: Zamiast powieści. Warszawa 1971.

Intonacje

J. Rogoziński: Dzieje nieutracone. Twórczość 1963 nr 4.
M. Wyka: Jastrun 1962. „Współczesność1963 nr 10, przedruk w tejże: Niecierpliwość krytyki. Kraków 2006.
R. Matuszewski: Przeciw czasowi. W tegoż: Doświadczenia i mity. Warszawa 1964.

Mit śródziemnomorski

Ł. Ligęza: Najzgubniejszy z mitów. Więź 1962 nr 10.
J. Kossak: Zwątpienie i nadzieja. W tegoż: Humanizm skrępowany. Warszawa 1963.
W. Kubacki: Czemu się tak dziwisz, Leonardo? W tegoż: Lata terminowania. Kraków 1963.
A. Łaszowski: Zdemaskowany mit śródziemnomorski. W tegoż: Oko w oko z młodością. Warszawa 1963.

Poezja i rzeczywistość

T. J. Żółciński: Prawda o przedmiocie. Więź 1966 nr 11/12.
R. Matuszewski: Przeciw nieautentyczności. Nowe Książki 1966 nr 6, przedruk pt. Poezja – sztuka psychopoznawcza w tegoż: Z bliska. Kraków 1981.

Poezje [1966]

J.J. Lipski: Kalokagathia. Poezja 1967 nr 11, przedruk w tegoż: Szkice o poezji. Paryż 1987.

W biały dzień

S. Barańczak: Między czernią a bielą. Fakty i Myśli 1968 nr 14, przedruk w tegoż: Ironia i harmonia. Warszawa 1973.
J. Pieszczachowicz: Antynomie czasu. Twórczość 1968 nr 5, przedruk w tegoż: Pegaz na rozdrożu. Łódź 1991.

Godła pamięci

J. Łukasiewicz: Wybory Jastruna. Tygodnik Powszechny 1970 nr 13 [dot. też: Wolność wyboru].

Wolność wyboru

J. Łukasiewicz: Wybory Jastruna. Tygodnik Powszechny 1970 nr 13 [dot. też: Godła pamięci].

Eseje wybrane

S. Jaworski: Dwie książki krytyczne Jastruna. Ruch Literacki 1972 nr 4 [dot. też: Gwiaździsty diament].
J. Termer: Eseje Mieczysława Jastruna. Miesięcznik Literacki 1972 nr 1.
A. Lisiecka: Poeta nowej apokalipsy. W tejże: Przewodnik po literaturze krajowej. Londyn 1975.

Eseje. Mit śródziemnomorski

T. Nyczek: Triumf Fausta. Miesięcznik Literacki 1974 nr 4.
K. Narutowicz: Wielka księga zapomnianych. Kierunki 1986 nr 17.
D. Heck: Mit śródziemnomorski. W tejże: Spór czy lament? Wrocław 1996.

Błysk obrazu

J. Łukasiewicz: Czyste sumienie słowa. Odra 1975 nr 12.

Poezje zebrane

M. Orski: Poezja Mieczysława Jastruna. Odra 1977 nr 2.

Scena obrotowa

J. Kornhauser: Wewnętrzne światło. Kultura 1977 nr 40, przedruk w tegoż: Światło wewnętrzne. Wrocław 1984.

Z różnych lat

M. Wyka: Liryka Jastruna (Notatki podczas lektury). Pismo 1981 nr 5/6, przedruk w tejże: Głosy różnych pokoleń. Kraków 1989, Niecierpliwość krytyki. Kraków 2006.

Fuga temporum

S. Jurkowski: Poznanie i cierpienie. Nowe Książki 1987 nr 9.
P. Matywiecki: Mieczysław Jastrun – logos, czasy, daty. Res Publica 1988 nr 2 [dot. też: Z innego świata światło].

Z innego świata światło

M. Gostyński: Światło Jastruna. Przewodnik Katolicki 1987 nr 29.
P. Matywiecki: Mieczysław Jastrun – logos, czasy, daty. Res Publica 1988 nr 2 [dot. też: Fuga temporum].

Forma i sens poezji

A. Bichta: W płaszczu Konrada. Miesięcznik Literacki 1990 nr 1.
A. Dajbor: Skazany na słowo. Więź 1990 nr 4.

Dziennik

B. Gutkowska: Polski Faust w latach przełomu. O „Dzienniku 1955-1960 Mieczysława Jastruna. W: Przełomy. Rok 1956. Katowice 1996, przedruk w tejże: Odczytywanie śladów. Katowice 2005.
T. J. Majeran: Pamiętnik okresu dojrzałości. Odra 1991 nr 7/8.
J. Jastrzębski. „Przegląd Powszechny1991 nr 7/8.
S. Stabro: Nad „Dziennikiem” Mieczysława Jastruna. Dekada Literacka 1991 nr 10.
A. Waśko: Portret artysty z czasów dojrzałości. Arka 1991 nr 31.

Poezje [1997]

G. Kociuba: Spojrzenie z oddali. Sycyna 1998 nr 17.
A. Lam: Jastrun dzisiaj. Literatura 1998 nr 6.

Dziennik 1955-1981

J. Łukasiewicz: Tamten czas. Nowe Książki 2003 nr 2.
D. Nowacki: Życie zewnętrzne. Znak 2003 nr 4.
B. Sławiński: Dzienniki Mieczysława Jastruna. Res Publica Nowa 2003 nr 2.
L. Szaruga: Poeta i historia. Przegląd Polityczny 2003 nr 59.

Pamięć i milczenie

J. Łukasiewicz: Pamiętnik z tek wydobyty. Nowe Książki 2007 nr 2.

Dziennik. Wybór z lat 1955-1960

S. Barańczak. „The Polish Review”, Nowy Jork 1990 nr 3/4.
J. Zieliński: Dziennik czasu zamętu. „Nowy Dziennikdod. Przegląd Polski”, Nowy Jork 1990 nr z 19 VII.
K. Mętrak: 60 m2. Literatura 1991 nr 4, przedruk w tegoż: Krytyka – twórczość przeklęta. Warszawa 1995.
B. Urbankowski: Między dworem a nicością. Polonistyka 1991 nr 2.