JASIŃSKI Zbigniew

Urodzony 12 listopada 1908 w Łodzi; syn Konstantego Jasińskiego, przedsiębiorcy, i Walerii z domu Łuczak. Okres I wojny światowej (1914-18) spędził wraz z rodziną w Rosji, najpierw w Kotielniczu (gubernia Wiatka), a później w Charkowie. W 1918 powrócił wraz z matką do Łodzi, a od 1920 mieszkał w Poznaniu. Do szkół uczęszczał kolejno w Łodzi, Poznaniu, Wieleniu nad Notecią oraz w Kaliszu. Debiutował w 1926 wierszem w piśmie gimnazjalnym „Świt”. W tymże roku zdał egzamin wstępny do Państwowej Szkoły Morskiej w Tczewie i odbył pierwszą podróż morską na żaglowcu szkolnym „Lwów”. Wydalony ze szkoły pływał w 1926-28 na statkach handlowych. W 1928 podjął naukę w Liceum Handlowym Izby Przemysłowo-Handlowej w Poznaniu. Po niezdanym egzaminie maturalnym został w 1929 powołany do służby wojskowej w Marynarce Wojennej. W tym samym roku (1929) debiutował jako prozaik opowiadaniem Sztorm, opublikowanym w krakowskim „Kurierze Literacko-Naukowym” (nr 16). Urlopowany z wojska, zdał w 1930 maturę jako eksternista w Liceum Handlowym w Poznaniu, po czym kontynuował służbę wojskową. W 1931-34 studiował w Wyższej Szkole Dziennikarskiej (WSD) w Warszawie. Był członkiem zarządu Samopomocy Słuchaczy WSD oraz członkiem zarządu głównego Akademickiego Związku Morskiego. W tym czasie publikował w piśmie „Akademik Polski” (1931-32), a od 1932 pracował w redakcji pisma „Dekada Akademicka”. W 1935 ożenił się z Wandą Karczewską, dziennikarką i pisarką. W 1935-37 pracował w wydziale prasowym zarządu głównego Ligi Morskiej i Kolonialnej; redagował też dodatek literacki pt. „Morze w literaturze pięknej” w miesięczniku „Szkwał”, organie Akademickiego Związku Morskiego. Był współzałożycielem Sekcji Pisarzy-Marynistów przy Towarzystwie Literatów i Dziennikarzy w Warszawie. Utwory i artykuły o tematyce marynistycznej publikował m.in. na łamach „Prosto z mostu” (1936) oraz „Pionu” (1937); był także twórcą i redaktorem specjalnych marynistycznych numerów pism: „Okolica Poetów” (1935 nr 9), „Kamena” (1935 nr 10) oraz „Prom” (1939 nr 13/14). W 1935-38 współpracował z Polskim Radiem, wygłaszając felietony na tematy morskie. W 1937 współpracował z Naukowym Instytutem Morskim w Warszawie, a w 1937-38 pracował w referacie prasowym Instytutu Bałtyckiego w Gdyni. W 1938-39 był członkiem czteroosobowej załogi jachtu harcerskiego Poleszuk, na którym odbył rejs do Senegalu i Gwinei Francuskiej. Latem 1939 powrócił do Warszawy. Po wybuchu II wojny światowej, nie otrzymawszy karty powołania do wojska, zaciągnął się do Ochotniczego Korpusu Czechosłowackiego gen. Lwa Prchali. Ranny podczas nalotu niemieckiego na transport kolejowy, znalazł się w szpitalu w Równem. Internowany przez armię radziecką, został wywieziony do miejscowości Tietkino (pogranicze obwodu sumskiego i kurskiego). W grudniu 1939 został wraz z innymi jeńcami, pochodzącymi z ziem okupowanych przez Niemców, przekazany armii niemieckiej na linii Bugu. Zbiegł z transportu niemieckiego w Lublinie, a następnie w marcu 1940 przedostał się do Warszawy. Zarabiał na życie w różnych zawodach (m.in. handlarza, tragarza, tokarza, pomocnika piekarskiego). Równocześnie od marca 1941 uczestniczył w działalności konspiracyjnej Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej (AK). Pod koniec 1943 jako kurier AK został wysłany z misją do Jugosławii. Ujęty przez Niemców pracował jako jeniec w serbskiej kopalni miedzi w miejscowości Bor, w pobliżu granicy bułgarskiej. Powrócił do Warszawy przed wybuchem powstania. W czasie walk powstańczych pracował najpierw jako sprawozdawca wojenny, a potem jako redaktor dziennika radiowego powstańczej rozgłośni AK Błyskawica; był autorem popularnych wierszy: Odmawiamy, Sierpień, Żądamy amunicji, nadawanych przez radiostację i publikowanych (pod pseudonimem Zbigniew Rudy lub anonimowo) w czasopismach powstańczych, przedrukowywanych wielokrotnie na obczyźnie. Po upadku powstania przez siedem miesięcy przebywał w Oflagu X-B w Sandbostel, skąd po wyzwoleniu, przez Gandawę i Paryż dotarł do Londynu. Tu wstąpił do Polskiej Marynarki Wojennej i w stopniu podporucznika został przydzielony do wydziału prasowego. Za zasługi wojenne otrzymał Krzyż Walecznych, Krzyż Armii Krajowej oraz Medal Wojska Polskiego. Za twórczość powstałą w czasie wojny został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Po rozwiązaniu Polskich Sił Zbrojnych w Anglii wszedł do Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia i podjął w 1945 trzyletnie studia w School of Navigation na uniwersytecie w Southampton, ucząc się jednocześnie buchalterii. Kontynuując twórczość literacką ogłaszał opowiadania i artykuły w londyńskich „Skrzydłach” (1945) i „Wiadomościach” (od 1946). W 1949-52 pływał na statkach floty handlowej, przejściowo pracując też jako buchalter w firmie Cook & Son of St. Paul's w Londynie. W 1950, po rozwodzie z Wandą Karczewską, ożenił się z Angielką, Marjorie Purday (primo voto Turner). Od 1951 był członkiem PEN Clubu Center for Writers in Exile. W marcu 1952 wyjechał do Australii i zamieszkał w Griffith. W 1957 przyjął obywatelstwo australijskie. Pracował w różnych zawodach, m.in. kierowcy, handlarza, poszukiwacza złóż opali oraz buchaltera w agencji podatkowej E. G. Clare & Co. W tym czasie publikował fragmenty prozy, wiersze i artykuły literackie nadal w londyńskich „Wiadomościach” (1950-75, z przerwami), paryskiej „Kulturze” (1954-78, z przerwami) oraz „Wiadomościach Polskich” (Sydney, od 1954). W 1955 został członkiem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, a w 1957 członkiem The Australian Association for Cultural Freedom. W 1957 otrzymał nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie za całość twórczości w latach wojny. Artykuły publicystyczne i literackie ogłaszał w wydawanych w Melbourne „Tygodniku Katolickim” (1961-64) i „Tygodniku Polskim” (od 1972) oraz w miesięczniku społecznym „Nurt” (Sydney, 1964). W 1971 przeprowadził się do miejscowości Bermagui w Nowej Południowej Walii. W ostatnich latach życia utracił wzrok. Zmarł 5 lutego 1984 w Bermagui; pochowany na cmentarzu polskim w Rookwood w Sydney.