Print

BIO

Urodzony 17 lipca 1901 w Klimontowie pod Sandomierzem; syn Jakuba Zysmana, lekarza, i Eufemii Marii z Modzelewskich. W 1908 został formalnie usynowiony z rodzeństwem przez Iwana i Anielę Jasieńskich, aby zamienić na polskie nazwisko. Uczęszczał do Gimnazjum im. M. Reja w Warszawie. Redagował pisemka szkolne – będąc w II klasie „Drugak”, w którym ogłosił swoje przekłady bajek Iwana Kryłowa, a później „Sztubak”. W 1914, w związku z powołaniem ojca do wojska rosyjskiego, wyjechał z rodziną do Moskwy. Tu początkowo był uczniem prywatnego gimnazjum rosyjskiego, a w 1918 zdał maturę w polskim gimnazjum Centralnego Komitetu Obywatelskiego. W tymże roku powrócił do Polski i zapisał się na polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie, następnie od 1919 studiował na UJ prawo. W 1920 wraz ze Stanisławem Młodożeńcem i Tytusem Czyżewskim założył Niezalegalizowany Klub Futurystów Pod Katarynką. W tymże roku zdobył stopień podoficerski po odbyciu kursu dla szeregowych z cenzusem w Szkole Ciężkich Karabinów Maszynowych w Chełmie. Debiutował w 1921 wierszami Cafe, Panienki w lesie, ogłoszonymi w piśmie „Formiści” (z. 2; podpisanymi Wiktor Jasieński; następne publikacje sygnował Bruno Jasieński). Był współautorem pierwszych jednodniówek futurystów: Jednodniuwka futurystuw, manifesty futuryzmu polskiego, Nuż w bżuhu (1921); uczestniczył w licznych wieczorach poetyckich futurystów (poza Krakowem m.in. w Warszawie i Zakopanem). Publikował też w „Zwrotnicy” (1922-23; tu m.in. przekłady wierszy Władimira Majakowskiego i Siergieja Jesienina). W 1923 powrócił na Wydział Filozoficzny UJ, na którym w 1925 uzyskał absolutorium. W tymże roku powrócił do Lwowa, gdzie wydawał własny miesięcznik „Winnica”, poświęcony kobiecie w życiu, sztuce i anegdocie (tu podpisywał się m.in. Chevalier de Faux Pas) oraz nawiązał współpracę jako autor satyr, wierszy i artykułów (podpisywanych m.in.: de Magog, la von Tamten) z „Wiekiem Nowym, Gazetą Lwowską” (dział teatralny), „Szczutkiem”, „Kurierem Lwowskim”. Zbliżył się do środowiska Komunistycznej Partii Robotniczej Polski; od 1924 był redaktorem działu literackiego dziennika „Trybuna Robotnicza”. W 1923 lub 1924 zawarł związek małżeński z Klarą (Karą) Arem. W 1925 wyjechał do Paryża jako korespondent „Gazety Porannej”, „Kuriera Lwowskiego” i „Wieku Nowego”, w którym zamieszczał w 1925-26 m.in. cykl felietonów pt. List z Paryża, a w 1927, po pierwszej podróży w rejon Nord i Pas-de-Calais, artykuły o polskiej emigracji we Francji. Rozwijał tu działalność literacką, a także polityczną. W 1925 został także członkiem Związku Zawodowego Korespondentów Polskich w Paryżu. Nawiązał kontakty ze Związkiem Polskich Robotniczych Stowarzyszeń Oświatowych założonym przez Polską Grupę Językową przy Francuskiej Partii Komunistycznej. W 1927 nawiązał pierwsze kontakty z prasą radziecką. W tymże roku złożył wniosek o przyjęcie do sekcji polskiej Francuskiej Partii Komunistycznej. Zorganizował w 1928 w Paryżu teatr Nowa Scena Robotnicza, w którym występowali polscy emigranci robotnicy. Przygotowywał dla niego sztuki i adaptacje. Wiosną tego roku odwiedzał ośrodki polskiej emigracji w północnych departamentach Francji (Nord, Pas-de-Calais), zbierając jednocześnie materiały do powieści pt. Bandosy (nie została napisana). Po opublikowaniu w „L'Humanité” przekładu powieści Palę Paryż (14 września – 13 listopada 1928), został wydalony z granic Francji. Zatrzymał się we Frankfurcie nad Menem, skąd po pewnym czasie powrócił nielegalnie (bez wizy) do Paryża, uzyskawszy, w wyniku interwencji pisarzy francuskich i Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela, cofnięcie nakazu wysiedlenia. Po premierze adaptacji groteski Władimira Majakowskiego, Osipa Brika i Nikołaja Asiejewa Radio-Październik na Nowej Scenie Robotniczej w kwietniu 1929, został ponownie wysiedlony z Francji pod zarzutem agitacji komunistycznej wśród robotników. Po krótkim pobycie w Niemczech przyjechał w maju 1929 na zaproszenie Międzynarodowego Biura Literatury Rewolucyjnej do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). Zamieszkał w Moskwie, gdzie włączył się w działalność Rosyjskiego Zrzeszenia Pisarzy Proletariackich. Wstąpił do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) (WKP(b)), przyjął obywatelstwo radzieckie. W 1929 objął na kilka miesięcy redakcję miesięcznika poświęconego sprawom rewolucji kulturalnej „Kultura Mas”, centralnego organu Sekcji Polskiej Ogólnozwiązkowego Zjednoczenia Pisarzy Proletariackich (WOAPP), w której zarządzie był od 1931. Na przełomie 1929/1930 rozstał się z pierwszą żoną i związał z pisarką rosyjską, Anną Berzin. W 1930 został kierownikiem komisji repertuarowej Międzynarodowego Zjednoczenia Teatrów Robotniczych. Kierował działem literackim „Trybuny Radzieckiej”, organu centralnego Biura Polskiego przy Komitecie Centralnym WKP(b). Odwiedzał polskie rejony narodowościowe na Ukrainie i Białorusi. Podjął twórczość literacką w języku rosyjskim. Współpracował z prasą rosyjskojęzyczną, m.in. z czasopismami „Literaturnaja Gazieta” (1929-36), „Nowyj Mir” (1932-36) i z dziennikiem „Izwiestia” (1930-36; tu w 1936 m.in. sprawozdania z procesów moskiewskich). W 1930 był współorganizatorem i uczestnikiem Międzynarodowej Konferencji Pisarzy Rewolucyjnych w Charkowie. Redagował do 1934, wychodzący w języku rosyjskim, angielskim, francuskim i niemieckim, organ Międzynarodowej Organizacji Pisarzy Rewolucyjnych, „Literatura Mirowoj Rewolucji” (Moskwa). Od 1930 przebywał kilkakrotnie w Tadżykistanie, gdzie m.in. uczestniczył w pracach komisji do ustalenia granic między Tadżycką a Uzbecką SRR, zorganizował wycieczkę dla międzynarodowej grupy pisarzy, odwiedził budowę zapory Wachszstroj. Podróżował też po innych rejonach ZSRR, zwiedzając zakłady pracy, m.in. oglądał prace Ekspedycji Podwodnych Robót Szczególnego Znaczenia pod Władywostokiem, o której zamierzał pisać powieść, z wycieczką pisarzy był na budowie Kanału Białomorskiego, aby zapoznać się z nowymi metodami w więziennictwie. W 1934 został wybrany na członka Zarządu Głównego Związku Pisarzy Radzieckich. Od 1935 był delegatem Centralnego Komitetu Wykonawczego Tadżykistanu do Rady Najwyższej ZSRR. W kwietniu 1937 został oskarżony o „obcość ideologiczną” oraz działalność kontrrewolucyjną i usunięty z WKP(b), Związku Pisarzy Radzieckich, anulowano także jego mandat delegata do Rady Najwyższej. Aresztowany w lipcu 1937 został po rozprawie rozstrzelany 17 września 1938 i pochowany na jednym ze zbiorowych cmentarzysk w Butowie pod Moskwą[P]. W 1956 po XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego został zrehabilitowany.

Twórczość

1. But w butonierce. (Poezje futurystyczne). [Chełmno 1921], 92 s. Wyd. nast. Warszawa: Klub Futurystów „Katarynka” 1921, 93 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

2. Pieśń o głodźe [!]. Krakuw [!]: Instytut Wydawniczy Niezależnyh [!] 1922, 51 s. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.

Przekłady

rosyjski

Pesnâ o golode. [Przeł.] A. Stejnberg. W: B. Âsenskij: Slovo o Âkube Šele. Poemy i stihotvoreniâ. Moskva 1962. Przedruk zob. poz. ↑.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

3. Nogi Izoldy Morgan. Powieść opatrzona wstępem autora. Lwów: Odrodzenie 1923, 59 s. [Wyd. 3] Red. i wstęp: P. Kitrasiewicz. Tłumaczenie z rosyjskiego opowiadania „Nos”: W. Komornicka. Warszawa: Jirafa Roja 2005, 99 s. Przedruk zob. poz. ↑.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

4. Ziemia na lewo. [Wiersze; autorzy:] B. Jasieński, A. Stern. Warszawa: Książka 1924, 36 s. Wyd. nast.: tamże 1932; Kraków: Wydawnictwo Literackie 1987.

Adaptacje

teatralne

pt. Ziemia na lewo. (Montaż poetycki oparty na tekstach: B. Jasieńskiego, A. Sterna). Adaptacja: M. Staśkiewicz. W: I. Jun, M. Staśkiewicz, Z. Żółciak: Mój warsztat teatralny. Warszawa 1973 s. 57-83.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

5. Słowo o Jakubie Szeli. [Poemat]. Paryż: Imp. Menilmontant 1926, 86 s. Wyd. nast.: Przedmowa: D. Gałaj. Łódź: Wydział Oświaty i Kultury Związku Młodzieży Wiejskiej Wici 1946; Warszawa: Czytelnik 1956; Warszawa: Iskry 1986. Por. poz. ↑.

Przekłady

białoruski

Slovo pra Jakube Šelju. Mìnsk 1932.

rosyjski

Galicijskaâ žakeriâ. (Slovo o Jakove Šele). Dramatičeskaâ poema. [Przeł.:] N. Aseeva i in. M[oskva] 1931, wyd. nast.: Moskva 1931, M[oskva] 1932.
Slovo o Jakube Šele. [Przeł.] A. Samojlov. W: B. Âsenskij: Slovo o Âkube Šele. Poemy i stihotvoreniâ. Moskva 1962, przedruk w: B. Âsenskij: Stichi. Moskva 1931 oraz poz. 21.

ukraiński

Slovo pro Jakuba Šelju. [Przeł.] I. Kulik. Charkiv 1930.

węgierski

Jakub Szelaról szólok. [Przeł.] F. Pákazdy. Budapest 1957.

Adaptacje

teatralne

Adaptacja: W. Zieleńczyk. Wystawienie konspiracyjne: Warszawa, Zespół Młodzieżowy na Rakowcu 1942.
Warszawa, Teatr Młodej Warszawy 1956.
Rapsod o Jakubie Szeli. Widowisko teatru poezji w 10 obrazach z tekstem B. Jasieńskiego. Z prologiem, muzyką i przypisami inscenizacyjnymi i reżyserią M. Mikuty. [Warszawa:] Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1968, 99 s.

radiowe

Adaptacja: Ł. Szymański. Polskie Radio 1971.

telewizyjne

Wybór i układ: J. Zalewski. Telewizja Polska 1956.
pt. Szela. Adaptacja: A. Lipiński, G. Królikiewicz. Telewizja Polska 1973.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

6. Palę Paryż. Powieść. Powst. 1927. Moskwa: Wydawnictwo Trybuna 1929, 230 s. Wyd. nast.: Warszawa: Rój 1929, tamże ze wstępem J. Kadena-Bandrowskiego 1931; ze wstępem A. Sterna. Warszawa: Czytelnik 1957, wyd. 2 [!] tamże 1974; [wyd. 6] łącznie z P. Morand: Palę Moskwę pt. Palę Paryż; Palę Moskwę. Red. i wstęp: P. Kitrasiewicz. Warszawa: Jirafa Roja 2005, 321 s.

Przekłady

bułgarski

Izgarâm Pariž. [Przeł.] G. Minčev. Sofiâ 1983.

czeski

[Przeł. z francuskiego] F. Kalus. Pr[aha] 1930.

francuski

Je brûle Paris. [Przeł. Siderski. Inf.: J. Dziarnowska: Słowo o Brunonie Jasieńskim. Warszawa 1978 s. 159]. „L'Humanité”, Paryż 1928 14 IX-13 XI [Informacja: N. Kolesnikoff: Bruno Jasieński. Waterloo, Ontario 1982]. Wyd. osobne Paris 1930. Wyd. nast. Paris 2003.

jidysz

Kh'farbren Pariz. [Przeł.] Sh.L. Shnayderman. Varshe 1929, wyd. nast. Varshe 1930, fragment dla młodzieży Minsk 1935.

niderlandzki

Ik verbrand Parijs. [Przeł.] S. van Praag. Amst[erdam 1933].

niemiecki

„Die Arbeiter Illustrierte Zeitung” 1929 od nr 27.
Pest über Paris. [Przeł.] K. Staemmler. Kiel 1984.

rosyjski

Ja žgu Pariž. M[oskva 1928], wyd. nast. tamże: 1929, 1930, wyd. 4 1930.
przekł. fragmentu dla młodzieży pt. Syn rikši. Moskva 1931.
[Wyd. oprac. na nowo przez autora]. M[oskva] 1934, [Kursk] 1963.
wyd. łącznie z poz. ↑ oraz opowiadaniem Glavnyj vinovnik [poz. ↑] pt. Â žgu Pariž; Glavnyj vinovnik; Zagovor ravnodušnyh. Moskva 1986, przedruk zob. poz. ↑.

ukraiński

Palju Paryž. [Przeł.] M. Lebedynec'. [Charkiv] 1930.
przekł. fragmentu dla młodzieży pt. Sin rikši. Charkiv 1930.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

7. Rzecz gromadzka. Sztuka sceniczna w 4 aktach. Wystawienie: [w skrócie] pt. Jakub Szela. Paryż (St. Denis), Nowa Scena Robotnicza 1928. Druk Moskwa: CWL ZSRR 1930, 107 s. Wyd. nast. w oprac. i ze wstępem S. Klonowskiego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1960, 129 s. Por. poz. ↑.

Informacja o wystawieniu: B. Jasieński: Polska scena robotnicza w Paryżu. „Kultura Mas”, Moskwa 1929 nr 1/2 s. 35.

Przekłady

ukraiński

Rič gromads'ka. [Przeł.] V. Gžyc'kij. [B.m.w.] 1930.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

8. Mirskoe delo. P'esa w 4 dejstviâch i 7 kartinkach. [Przekł. z polskiego]. Charkiv: Ukraina 1930.

Informacja: B. Prutcev: Bruno Jasǎnskij. Rzeszów 1974 (bibliografia).

9. Bal manakenov. P'esa w 3 aktach. [Przedmowa:] A. Lunačarskij. Moskva: Gosudarstvennoe Izdatel'stvo Hudožestvennoj Literatury 1931, 109 s. Wyd. nast. M[oskva:] Izdatelstvo i steklogr. 1936. Przedruk zob. poz. ↑. Wystawienie: Czelabińsk, Teatr Dramatyczny im. Cwillinga 1977.

Przekłady

angielski

The mannequins' ball. [Przekł. i wstęp:] D. Gerould. Amsterdam 2000.

czeski

Wystawienie: Praga, Teatr D34 [obecnie im. E. F. Buriana] 1934.

fiński

Mallinukkien tanssiaiset. [Oprac. tekstu:] A. Stern. [Oprac. dramatyczne:] J. Warmiński. [Przeł.] K. Sirazte. Helsinki 1975.

francuski

[Przeł.] J.-Y. Erhel. Wystawienie: Médé, Théâtre de Poche 1976.

niderlandzki

[Adaptacja:] J. Warmiński. Amsterdam, CREA [zespół studencki] 1978.

niemiecki

Ball der Puppen. [Oprac. tekstu:] A. Stern. [Oprac. dramatyczne:] J. Warmiński. [Przeł.] L. Niesielska. Wien, München 1977.

polski

Bal manekinów. (Sztuka w 3 aktach). Przygotował do druku [i przeł.] A. Stern. „Dialog” 1957 nr 6 s. 17-50. Wystawienie: Katowice, Teatr Śląski im. S. Wyspiańskiego 1957. Druk zob. poz. ↑.

słowacki

Bál manekýnov. [Przeł.] J. Mråzik. Bratislava 1958.

tatarski

Wystawienie: Czelabińsk, Oblastnyj Dramatičeskij Teatr im. S. Cvillinga 1984.

ukraiński

Bal manekiniv. [Przeł.] O. Vasylenko. Charkiv 1931.

włoski

Il ballo dei manichini. [Przeł.] P. Della Porta. Salerno 1977.
[Przeł.] G. Pampiglione. Wystawienie: Formia, Atelier di Formia 1984.

Adaptacje

teatralne

wersji polskiej: Adaptacja: J. Warmiński. Wystawienie: Warszawa, Teatr Ateneum 1974.
wersji polskiej: Adaptacja: J. Weksler. Wystawienie: Wrocław, Teatr Współczesny 1979.
wersji polskiej: Scenariusz: A. Jakimiec. Wystawienie: Tarnów, Teatr im. L. Solskiego 1987.

telewizyjne

wersji polskiej: Adaptacja: A. Stern. Telewizja Polska 1961.
wersji polskiej: Adaptacja: J. Warmiński. Telewizja Polska 1979.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

10. Čelovek menâet kožu. [Powieść]. [Cz. 1-2]. „Novyj Mir”, Moskwa 1932 nr 10-12, 1933 nr 5-10. Wyd. osobne Moskva: Goslitizdat 1957, 480 s. Wyd. nast. Moskva: Goslitizdat 1957. Przedruk zob. poz. ↑ (t.2).

Przekłady

angielski

Man changes his skin. [Przeł. z ros.] H. G. Scott. Moscow 1935, wyd. nast. N[ew] Y[ork 19]36.

azerbejdżański

Cz. 1 [Przeł.] A. Sadykov. [Cz.] 2 [Przeł.] A. Sadik. Baku 1934-1935.

bengalski

Moskva [1968], Moskva 1975.

bułgarski

Čovek meni kožataš. [Przeł.] I. Vaseva. Sofiâ 1963.

czeski

Človǎk mǎní kůži. [Przeł. z ros.] V. Borek. Praha 1935, wyd. nast.: Praha 1960, Praha 1961.

estoński

Inimene vahetab kesta. [Przeł.] L. Soè. Tallinn 1966.

fiński

Ihminen vaihtaa nahkaansa. [Cz. 1]. Petroskoi 1937.

japoński

Ningen wa hifn o kaeru. [Przeł.] T. Kuroda. Tōkyō 1957.

jidysz

Der menč bajt di hojt. [Przeł.] H. Kamenecki. [Minsk] [1936].

kazachski

Adam Żańgyrady. [Przeł.] G. Žasagbaev. Alma-Ata 1961.

łotewski

Cilveks maina adu. [Przeł.] S. Balode. Rīgā 1958.

polski

Człowiek zmienia skórę. [Przeł.] J. Brzęczkowski. Warszawa: Czytelnik 1961, 682 s.
Człowiek zmienia skórę. [Księga 1]-2. Przeł. z rosyjskiego: A. Lorie. Warszawa: Mewa 1934, 359 s.; Warszawa: Drukarnia Antiqua St. Szulc i S-ka 1934, 342 s., wyd. nast.: T. 1-2. Moskwa: Goslitizdat 1935, 1937.

rumuński

Omul işi schimba pielea. [Przeł.] V. Cogan. Bucureşti 1959.

słowacki

Človek meni kožu. [Przeł. z rosyjskiego] M. Andráš. Bratislava 1958, wyd. 2 Bratislava 1973.

tadżycki

Odam pusti chudro digar mekunad. [Cz. 1-2]. [Przeł.] Ch. Irfon. [Cz. 1-2]. Stalinabad-Samarkand 1936-1937, wyd. nast.: Stalinabad 1959, Dušanbe 1969.

tamilski

Moskva [1971].

ukraiński

Lûdina mìnâe škìru. [Cz. 1-2]. [Przeł.] L. P. Charkiv 1934-1935, wyd. nast. Kiïv 1959, Kiïv 1969.

Adaptacje

filmowe

Tadżykistan 1958 [informacja: Bruno Jasieński na ekranie. „Nowa Kultura” 1958 nr 51\52 s. 16].

telewizyjne

Serial w 5 odcinkach. Scenariusz: Ju. Dunskij, V. Frid. Telewizja Tadżykistan 1978.

Wyd. osobne cz. 1: [Moskva:] Gosudarstvennoe Izdatelstvo Chudožestvennoj Literatury [1932], 79 s. Wyd. nast.: M[oskva:] Sov. Lit. Internac. 1933, 425 s.; M[oskva:] Sovetskaja Literatura 1934; M[oskva:] Sovetskij Pisatel' 1934, tamże 1935.

Wyd. osobne cz. 2: M[oskva:] Sovetskaja Literatura 1934, 328 s. Wyd. nast. tamże 1934; M[oskva:] Sovetskij Pisatel' 1935.

Wyd. łączne całości: M[oskva:] Gos. Učeb.–Pedagog. Izdatelstva 1935, 152 + 106 + 109 + 132 + 145 + 155 + 135 + 132 + 143 + 124 s. Wyd. nast.: Moskva: Goslitizdat 1935 s. 683, tamże wyd. 7 1936; wyd. 8 Moskva: Sovetskij Pisatel' 1936; wyd. 9 Kazan': Tatgosizdat 1936; Moskva: Sovetskij Pisatel' 1956; Kujbyšev: Kniževnoe Izdatelstvo 1959; Moskva: Izvestija 1969. Przedruk zob. poz. ↑.

Przeróbka dla młodzieży: M[oskva:] Detizdat 1936, 419 s.

Wersja polska: Człowiek zmienia skórę. Powieść. Powst. 1932.

Maszynopis oryginału polskiego cz. 2 zachował się w Centralnym Państwowym Archiwum Literatury i Sztuki w Moskwie [informacja: J. Dziarnowska: Słowo o Brunonie Jasieńskim. Warszawa 1978 s. 496].
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

11. Moskva – Tadžikistan. [Opowiadanie]. M[oskva:] Žurn.-gaz. Ob"edinenie 1932, 48 s.

12. Kišlak w uščelii. [Opowiadanie]. Moskva: Gosudarstvennoe Izdatelstvo Chudožestvennoj Literatury 1934, 56 s.

13. Mužestvo. [Opowiadanie]. „Novyj Mir”, Moskva 1935 nr 2. Wyd. osobne M[oskva:] Žurn.-gaz. Ob"edinenie 1935, 32 s. Przedruk zob. poz. ↑.

Przekłady

polski

Męstwo. Przeł.: Z. Dudzińska i G. Lasota zob. poz. ↑.

14. Nos. [Opowiadanie]. „Izvestia”, Moskva 1936 nr 36-38, 41. Wyd. osobne Moskva: Sovetskij Pisatel' 1936, 54 s. Wyd. nast. Moskva 1937. Przedruk zob. poz. ↑, ↑.

Przekłady

polski

Nos. Przeł. W. Komarnicka zob. poz. ↑.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

15. Zagavor ravnodušnych. [Powieść]. Cz. 1. Powst. 1937. Pierwodruk „Novyj Mir,” Moskva 1956 nr 5-7. Wyd. w: B. Âsenskij: Izbrannye proizvedeniâ. T. 1. Moskva 1957; łącznie z poz. ↑ oraz opowiadaniem Glavnyj vinovnik [poz. ↑] pt. Â žgu Pariž; Glavnyj vinovnik; Zagovor ravnodušnyh. Moskva 1986. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1), ↑.

Utwór niedokończony.

Przekłady

bułgarski

Žagavor't na ravnodušnite. [Przeł.] K. Krastev. Sofiâ 1959.

czeski

Spiknutí lhostejných. [Przeł.] J. Wagsteinová. Praha 1958.

japoński

Mukanshin na hitobito no kyobo. [Przeł.:] T. Egawa, K. Nakaya. Tōkyō 1956.
[Przeł.:] T. Egawa, Y. Kudo. Tōkyō 1974.

polski

Zmowa obojętnych. (Nieukończonej powieści część pierwsza). Tłum. z rosyjskiego W. Melcer. „Nowa Kultura” 1956 nr 23-29. Wyd. osobne z przedmową [z wyd. rosyjskiego] A. Berzin. Warszawa: Czytelnik 1962, 259 s.

węgierski

Közönyösek összeeküvése. [Przeł.] I. Makai. Budapest 1958.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

16. Izbrannye proizvedenija. V 2 tomach. [Przedmowa:] A. Berzin. Moskva: Goslitizdat 1957.

T. 1: V rode avtobiografii; Ja žgu Pariž [poz. ↑]; Nos [poz. ↑]; Glavnyj vinovnik [por. poz. ↑]; Zagavor ravnodušnych [poz. ↑], 430 s.

T. 2. Čelovek menjaet kožu [poz. ↑], 480 s.

17. Utwory poetyckie. [Wybór i wstęp:] A. Stern. Wiersze rozproszone zebrała S. Knispel-Wróblowa. Warszawa: Czytelnik 1960, 246 s.

Zawartość

Poematy: Pieśń o głodzie [poz. ↑]; Słowo o Jakubie Szeli [poz. ↑]. – Ze zbioru „But w butonierce” [poz. ↑]. – Wiersze 1921-1924. – Wiersze ze zbioru „Ziemia na lewo” [poz. ↑]. – Wiersze 1924-1928. – Satyry. – Przekłady: Z W. Majakowskiego; Z S. Jesienina.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

18. Nogi Izoldy Morgan i inne utwory. Wybór i wstęp: G. Lasota. Warszawa: Czytelnik 1966, 208 s.

Zawartość

Nogi Izoldy Morgan [poz. ↑]; Nos. Tłum. W. Komarnicka [por. poz. ↑]; Męstwo. Tłum.: Z. Dudzińska i G. Lasota [por. poz. ↑]; Główny winowajca. Tłum.: Z. Dudzińska i G. Lasota [por. poz. ↑]; Bal manekinów. Tłum. A. Stern. Wstęp: A. Łunaczarski [por. poz. ↑].

19. Utwory poetyckie, manifesty, szkice. Oprac. [i wstęp:] E. Balcerzan. Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1972, LXXXVI, 260 s. Biblioteka Narodowa I, 211.

Zawartość

Wiersze z „Buta w butonierce” [poz. ↑]. – Wiersze z czasopism. – Trzy poematy: Miasto; Pieśń o głodzie [poz. ↑]; Słowo o Jakubie Szeli [poz. ↑]. – Przekłady [z S. Jesienina i W. Majakowskiego]. – Trzy wiersze rosyjskie. – Manifesty i szkice: Do narodu polskiego. Manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia; Manifest w sprawie poezji futurystycznej; Manifest w sprawie krytyki artystycznej; Exposé [wstęp do: Nogi Izoldy Morgan. Lwów 1923, zob. poz. ↑]; Futuryzm polski. (Bilans); [Wstęp do Ziemia na lewo, zob. poz. ↑]; Przedmowa [do Słowo o Jakubie Szeli, zob. poz. ↑]; Coś w rodzaju autobiografii [Przeł. E. Balcerzan; por. poz. ↑].

20. Poezje wybrane. [Wybór i oprac.:] Z. Jarosiński. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 112 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

21. Izbrannoe. [Wybór, przedmowa i przypisy:] V.D. Oskocki. Moskva: Pravda 1988, 493 s.

Zawartość

V rode avtobiografii [poz. ↑]; Pesnja o golode [por. poz. ↑; przeł.] A. Štejnberg ; Slovo o Jakube Šele [por. poz. ↑; przeł.] A. Samojlov; [Wybór wierszy przełożonych z polskiego]; [Wiersze napisane w języku rosyjskim]; Bal manekenov [poz. ↑]; Mužestvo [poz. ↑]; Nos [poz. ↑]; Zagavor ravnodušnych [poz. ↑].

22. But w butonierce i inne wiersze. Wybór, posłowie i objaśnienia: K. Jaworski. Warszawa: Iskry 2006, 208 s.

Wybory utworów literackich w przekładach

rosyjski

• Slovo o Âkube Šele. Poemy i stihotvoreniâ. [Wybór:] A. Berzin. [Wstęp i red.:] A. Gidaš. Moskva 1962 [tu także wiersze napisane w języku rosyjskim].
• Stichi. Moskva 1931 [tu także wstęp B. Jasieńskiego: V rode avtobiografii].

Przekłady i adaptacje

1. I. Erenburg: Życie i śmierć Mikołaja Kurbowa. Z upoważnienia autora przeł. B. Jasieński. Lwów, Warszawa: Ateneum 1926, 362 s. Wyd. nast. Warszawa: Czytelnik 1993.
2. W. Majakowski: Wybór poezji. W przekładach Broniewskiego, Jasieńskiego, Słobodnika, Słonimskiego, Sterna, Tuwima, Wandurskiego. Poprzedzony wstępem Majakowskiego do czytelnika polskiego, jego autobiografią oraz przedmową A. Sterna. Warszawa: Książka 1927, 120 s.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji
3. M. Konopnicka: A jak poszedł król na wojnę. Inscenizacja: B. Jasieński. Wystawienie: Paryż (St. Denis), Nowa Scena Robotnicza 1928.
Inscenizacja na 11 XI dopełniona przez B. Jasieńskiego własnymi strofami. [Informacja: B. Jasieński: Polska scena robotnicza w Paryżu. „Kultura Mas”, Moskwa 1929 nr 1/2; J. Dziarnowska: Słowo o Brunonie Jasieńskim. Warszawa 1978].
4. Dwie godziny w Polsce niepodległej. Rewia. Wystawienie: Paryż (St. Denis), Nowa Scena Robotnicza 1929.
Inscenizacja procesu sądowego komunistów w Polsce i fragmentów z „Przedwiośnia” S. Żeromskiego. [Informacja jak w poz. ↑].
5. W. Majakowski, O. Brik, N. Asiejew: Radio-Maj. Groteska w 3 aktach. Przekł. i adaptacja: B. Jasieński. Wystawienie: Paryż (St. Denis), Nowa Scena Robotnicza 1929. Druk „Kultura Mas,” Moskwa 1930 nr 1, 2.
Informacja o wystawieniu jak w poz. ↑ oraz A. Fewralski: Majakowski, Wandurski, Jasieński. „Dialog” 1962 nr 9 s. 136-141.

Prace redakcyjne

1. Jednodńuwka futurystuw manifesty futuryzmu polskiego wydańe nadzwyczajne na całą Żeczpospolitą [!]. [Red. i wyd.:] B. Jasieński. Krakuw [!]: Drukarnia Związkowa 1921, 4 s.
B. Jasieński podpisany: Bruno Jaśeński. Tu także teksty B. Jasieńskiego.
2. Nuż w bżuhu. 2. jednodńuwka futurystuw [!]. Wydańe nadzwyczajne. Red. i wyd.: B. Jasieński, A. Stern. Krakuw [!]: Drukarnia „Czasu” 1921, [4] s.
3. Tadžik SSR. Centralnyj ispolnitelnyj komitet. [Wyd.] B. Jasieński. Moskva, Leningrad: Ogiz-Izogiz, Gosudarstvennoe Izdatelstvo Izobrazitelnych Iskusstv 1936.
Informacja: The National Union Catalog. Pre-1956 Imprints. T. 278. London 1973.

Omówienia i recenzje

Autor o sobie

• B. Jasieński: V rode avtobiografii. W tegoż: Stichi. Moskva 1931, przedruk Twórczość poz. ↑, ↑; przekł. polski: Coś w rodzaju życiorysu. „Przegląd Kulturalny” 1958 nr 17, przedruk zob. Twórczość poz. ↑.
• B. Jasieński: [Pisma, listy, ostatnie zeznanie z lat 1932, 1937-1938]. W: K. Jaworski: Bruno Jasieński w sowieckim więzieniu. Kielce 1995.

Słowniki i bibliografie

• Polski słownik biograficzny. T. 10. Wrocław 1962-1964 (H. Kowalska).
• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
• A. Niewiadowski: Bruno Jasieński. W: A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań 1990.
• T. Bujnicki: Bruno Jasieński. 1901-1939 [!]; I. Jarosińska: Bibliografia. W: Obraz literatury polskiej. Seria 6 t. 3. Kraków 1993.

Ogólne

Książki

• E. Balcerzan: Styl i poetyka twórczości dwujęzycznej Brunona Jasieńskiego. Z zagadnień teorii przekładu. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1968, 333 s.
• M. Rawiński: Twórczość Brunona Jasieńskiego od futuryzmu do okresu paryskiego. Rozprawa doktorska. Powst. 1968 [Biblioteka Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Warszawa].
• A. Stern: Bruno Jasieński. Warszawa: Wiedza Powszechna 1969, 237 s.
• B. Prutcev: Bruno Jasǎnskij. Očerk tvorčestva. Rzeszów 1974, 294 s. Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Rzeszowie.
• M. Stępień: Bruno Jasieński. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1974, 34 s. Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie.
• J. Dziarnowska: Słowo o Brunonie Jasieńskim. (Opowieść biograficzna). Warszawa: Książka i Wiedza 1978, 496 s. Wyd. 2 tamże 1982.
• N. Kolesnikoff: Bruno Jasieński. His evolution from futurism to socialist realism. Waterloo, Ontario: Wilfrid Laurier University Press 1982, 148 s.
• K. Jaworski: Bruno Jasieński w sowieckim więzieniu. Aresztowanie, wyrok, śmierć. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna 1995, 219 s.
• K. Jaworski: Bruno Jasieński w Paryżu. (1925-1929). Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej 2003, 207 s.

Artykuły

• K. Irzykowski: Likwiduję futuryzm. W tegoż: Słoń wśród porcelany. Warszawa 1924, przedruk w tegoż: Pisma. [T. 2]. Kraków 1976.
• J. Brzękowski: Droga poetycka Brunona Jasieńskiego. „Kultura,” Paryż 1956 nr 4, przedruk w tegoż: Szkice literackie i artystyczne 1925-1970. Kraków 1978.
• G. Lasota: [Fragmenty nie wydanej książki o B. Jasieńskim:] Początek drogi Brunona Jasieńskiego. „Przegląd Kulturalny” 1956 nr 7; Bruno Jasieński i rewolucyjny teatr. „Przegląd Kulturalny” 1957 nr 47; Bruno Jasieński – fantazja i realizm. „Kultura i Życie”, dod. „Sztandar Ludu” 1958 nr 37, toż w innych czasopismach; Człowiek zmienia skórę. „Twórczość” 1958 nr 2 [dot. okresu pobytu B. Jasieńskiego w ZSRR]; „...Niosę but w butonierce...”. „Nowa Kultura” 1958 nr 25; „Pieśń o głodzie”. „Życie Literackie” 1959 nr 10.
• W. Oserow: Die Verschwörung der Gleichgültigen. „Sovjetwissenschaft. Kunst und Literatur” 1957.
• H. Zaworska: O poezji Brunona Jasieńskiego. „Twórczość” 1961 nr 4.
• A. Fewralski: Majakowski, Wandurski, Jasieński. „Dialog” 1962 nr 9.
• W. Piotrowski: Jesienin a Bruno Jasieński. W tegoż: Sergiusz Jesienin w polskiej literaturze międzywojennej. Wrocław 1967.
• G. Verves: Šljach Brunona Jasieńskiego do socialistyčnogo realizmu. W: Žorten' i zarubižni slovj'anski literatury. Kiïv 1967.
• M. Stępień: Na przykładzie twórczości Jasieńskiego. W tegoż: Zagadnienia literackie w publicystyce Polonii radzieckiej 1918-1939. Wrocław 1968.
• E. Balcerzan: Bruno Jasieński a Włodzimierz Majakowski. W: O wzajemnych powiązaniach polsko-rosyjskich. Wrocław 1969.
• M. Rawiński: U genezy wczesnej twórczości Brunona Jasieńskiego. W: O wzajemnych powiązaniach polsko-rosyjskich. Wrocław 1969.
• A. N. Davšan: Na doroge v zavtvašnij den'. „Naučnyje Trudy Taškentskogo Universiteta”, Taszkent 1970 nr 389.
• M. Giergielewicz: Słowo o Brunonie Jasieńskim. „Wiadomości”, Londyn 1971 nr 26, przedruk w tegoż: Studia i spotkania literackie. Warszawa 1983.
• A. N. Davśan: Antifašistskaja tema v tvorčestve Brunona Jasieńskiego. „Naučnyje Trudy Taškentskogo Universiteta”, Taszkent 1971 nr 396.
• N. Bašindžagjan: Pol'skij revolucionnyj rabočij teatr. Estetika i dramaturgija. Teatral'nye iskanija V. Vandurskogo i Brunona Jasieńskiego. W: Iskusstvo revoljuciej prizvannoe. Moskva 1972.
• M. Rawiński: „Archaistów” i „Nowatorów” racje rewolucji. W: Po obu stronach granicy. Wrocław 1972.
• M. Stępień: Od anarchizmu futurysty do rewolucji społecznej – Bruno Jasieński. W: Prozaicy dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa 1972.
• K. Lubelski: Anarchia i dyscyplina. (O polskich powieściach Brunona Jasieńskiego). „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej” 1973.
• J. Pieszczachowicz: Skandal i postęp. „Twórczość” 1973 nr 8.
• B. Prutcev: Bruno Jasieński i Tadżykistan. Przeł. E. Bazela. „Przegląd Humanistyczny” 1974 nr 11.
• A. Hidas: Wspomnienie o Brunonie Jasieńskim. Przeł. H. Kuźniarska. „Literatura na Świecie” 1975 nr 1.
• T. Bujnicki: Trzy poetyki rewolucyjne. (Bruno Jasieński, W. Broniewski, L. Szenwald). W tegoż: O poezji rewolucyjnej. Katowice 1978.
• Ju. Potolkov: Ego nazyvali „polskim Majakovskim”. W tegoż: Perevodčiki i perevody proizvedenij V. Majakovskogo v Polše 20-ch godov. Rzeszów 1979.
• L. Marinelli. „Inventario”, Werona 1982 nr 5/6.
• J. Sawicka: „Na skrzyżowaniu dwóch wrogich epok” (Bruno Jasieński). W: Poeci dwudziestolecia międzywojennego. T. 1. Warszawa 1982.
• B. Carpenter: Bruno Jasieński. W tejże: The poetic avantgarde in Poland, 1918-1939. Seattle, London 1983.
• T. Bujnicki: Twórczość prozatorska Brunona Jasieńskiego. W tegoż: Bunt żywiołów i logika dziejów. Katowice 1984.
• S. Sterna-Wachowiak: Jasieński jako guliwerysta. W tegoż: Miąższ zakazanych owoców. Jankowski – Jasieński – Grzędziński. Szkice o futuryzmie. Bydgoszcz 1985 oraz passim.
• E. Luk'ânenko: Bruno Âsienski. (Urokì političeskogo romana). „Raduga”, Kijów 1986 nr 2.
• A. Michnik: „Czytając”. „Zeszyty Literackie”, Paryż 1986 nr 13 s. 12-18.
• G. Lasota: Ostatnia noc. Fragment książki. „Polityka” 1987 nr 40.
• P. Łuszczykiewicz: Oparzeni gorącymi językami poezji. „Poezja” 1988 nr 1 [dot. B. Jasieńskiego i A. Sterna].
• M. Delaperrière: Les avant-gardes polonaises et la poèsie europeènne. Paris 1991, passim.
• K. Jakowska: Międzywojenna powieść perswazyjna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1992, passim.
• P. Mitzner: Bruno Jasieński. Śmierć futurysty. „Karta” 1993 nr 11.
• K. Jaworski: Kilka przyczynków do biografii Jasieńskiego Brunona. „Kieleckie Studia Filologiczne” 1994 t. 8.
• K. Jaworski: „Morze” Brunona Jasieńskiego przykładem poezji wizualnej. „Prace Polonistyczne” Seria 51: 1996.
• A. Baluch: Poetyka snu w wierszach dla Reni Brunona Jasieńskiego. W tejże: Uważne czytanie. Kraków 2000.
• J. Jasieński: Anna Abramowna Berzin. Druga żona Brunona Jasieńskiego. „Zdanie” 2000 [nr] 1/2.
• M. Kareński-Tschurl: Czy dlatego, że my się par example nie kochamy. O erotyce futurystycznej na przykładzie poezji Brunona Jasieńskiego i Anatola Sterna. „Teksty Drugie” 2000 nr 6.
• W. Orliński: Bolszewik z monoklem. „Gazeta Wyborcza” 2001 nr 303.
• K. Jaworski: Bruno Jasieński we Francji. (1925-1929). Zestawienie chronologiczne z uwzględnieniem nieznanych dokumentów z archiwów francuskich. „Studia Filologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 2002 t. 17.
• M. Szydłowska: Dzieje pewnej przyjaźni. „Nowy Dziennik” dod. „Przegląd Polski”, Nowy Jork 2003 nr z 15 VIII [dot. przyjaźni z M. Hemarem].
• M. Delaperrière: Polskie awangardy a poezja europejska. Katowice 2004, passim.
• J. Beczek: Osoby i rzeczy. O metamorficznym statusie podmiotu w wybranych utworach Brunona Jasieńskiego i Andrzeja Trzebińskiego. W: Podmiot i tekst w literaturze XX wieku. Warszawa 2006.

But w butonierce

• E. Balcerzan: „But w butonierce” albo wehikuł czasu. W tegoż: Kręgi wtajemniczenia. Kraków 1982.
Go back to position Wróć do pozycji

Pieśń o głodźe [!]

• J. Michno: Problem futuryzmu i idei rewolucyjnej w „Pieśni o głodzie” Brunona Jasieńskiego. „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego” 1972 z. 1.
Go back to position Wróć do pozycji

Nogi Izoldy Morgan

• E. Balcerzan: „Nogi Izoldy Morgan” i „Ręce Orlaka” [film R. Wiene]. W tegoż: Kręgi wtajemniczenia. Kraków 1982.
Go back to position Wróć do pozycji

Słowo o Jakubie Szeli

• W. Broniewski: Poemat o Szeli. „Wiadomości Literackie” 1926 nr 48.
• A. Stawar. „Dźwignia” 1927 nr 1.
• M. Rawiński: „Słowo o Jakubie Szeli” Brunona Jasieńskiego wobec folkloru. „Pamiętnik Literacki” 1971 z. 1.
• K. Pavlik: Sravnitej analiz poemy S. Esenina „Pugačev” so „Slovom o Âkube Šele” Brunona Âsenskogo. W: Sergej Esenin. Moskva 1978.
• M. Jakitowicz: Szela – bohater eposu chłopskiego. (Z problemów mitologizacji postaci). W: Postać w dziele literackim. Toruń 1982 [m.in. dot. Słowa o Jakubie Szeli].
• J. Pieszczachowicz: Mit Jakuba Szeli. „Nowe Książki” 1987 nr 2, przedruk pt. Poetycki mit Jakuba Szeli. W tegoż: Wygnaniec w labiryncie XX wieku. Kraków 1994.
Go back to position Wróć do pozycji

Palę Paryż

• L. Piwiński. „Wiadomości Literackie” 1929 nr 27.
• J. Szymański. „Miesięcznik Literacki” 1929 nr 1.
• H. Bereza: Racje nienawiści. „Nowe Książki” 1957 nr 8.
• M. Rawiński: Wobec mitu zagrożenia Zachodu. (O „Palę Paryż” Brunona Jasieńskiego). W: O prozie polskiej XX wieku. Wrocław 1971.
• J. Z. Brudnicki: Świat na krawędzi. „Miesięcznik Literacki” 1975 nr 4.
• K. Krasuski: Wizja historii w „Palę Paryż” Brunona Jasieńskiego. „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach” 1982 nr 549.
• A. Goreniowa: Masowy czytelnik robotniczy w wyobrażeniach literackich dwudziestolecia międzywojennego. („Palę Paryż” Brunona Jasieńskiego a „Palę Moskwę” E. Jezierskiego). W: Wokół tradycji kultury robotniczej w Polsce. Warszawa 1986.
• P. Majerski: Brunona Jasieńskiego re-konstruowanie literatury i świata. Przygotowanie do lektury powieści „Palę Paryż”. W: Między Kadenem a Andrzejewskim. Katowice 1995, przedruk w tegoż: Odmiany awangardy. Katowice 2001.
• J. Holý: Der Tschechische utopische Roman der Zwischenkriegszeit und „Palę Paryż” von Bruno Jasieński. „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 1999 z. 1/2.
• K. Jaworski: Przestrzeń fabularna i ukształtowanie języka narracji a idea polityczna. Na przykładzie powieści Brunona Jasieńskiego „Palę Paryż”. „Studia Filologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 2002 t. 17.
Go back to position Wróć do pozycji

Rzecz gromadzka

• S. R. Stande. „Miesięcznik Literacki” 1931 nr 15.
Go back to position Wróć do pozycji

Bal manekinów

• A. Krzychylkiewicz: Groteska i satyra w „Balu manekinów” Brunona Jasieńskiego. „Studia Filologiczne Akademii Świętokrzyskiej” 2002 t. 17.
Go back to position Wróć do pozycji

Człowiek zmienia skórę

• J. Stempowski: Bruno Jasieński. „Człowiek zmienia skórę”. Powst. 1962. W tegoż: Felietony dla Radia Wolna Europa. Warszawa 1995.
• Z. Żabicki: Dwa modele kultury. W tegoż: Tradycja, styl, obyczaj. Warszawa 1963.
• A. Davšan: Tvorčeskaâ istoriâ romana Brunona Âsienskogo. „Čelovek menjaet kožu”. „Naučnyje Trudy Taškentskogo Universiteta”, Taszkent 1975 nr 491.
Go back to position Wróć do pozycji

Nos

• B. Zaczykiewicz: „Nos” Brunona Jasieńskiego. „Twórczość” 1992 nr 9.
Go back to position Wróć do pozycji

Zmowa obojętnych

• E. Balcerzan. „Fakty i Myśli” 1963 nr 8.
• J. Pieszczachowicz: Studium obojętnych. „Życie Literackie” 1963 nr 30.
Go back to position Wróć do pozycji

Utwory poetyckie

• K. Lubelski. „Ruch Literacki” 1974 nr 1.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO