JASICZEK Henryk

Urodzony 3 marca 1919 w Kottingbrunn pod Wiedniem; nieślubny syn Henryka Getroya, urzędnika bankowego, i Heleny Jasiczkówny. Wychowywał się u wuja Antoniego Knoblocha, rzeźnika, w Oldrzychowicach na Śląsku Cieszyńskim. Uczęszczał do szkoły wydziałowej w Trzyńcu (do 1934), następnie uczył się zawodu w tamtejszej szkole ogrodniczej, a od 1936 kontynuował naukę w szkole ogrodniczej w Chrudimiu. W 1938 uzyskał dyplom ogrodnika i zajmował się krótko uprawą ziół w Hradečnie w Czechach. Po przyłączeniu Zaolzia do Polski, powrócił do polskiego Trzyńca, gdzie znalazł zatrudnienie w gospodarstwie ogrodniczym miejscowej huty. Równocześnie podjął działalność w polskim harcerstwie. W czasie okupacji niemieckiej pracował nadal w hucie, przenosząc się później na oddziały produkcyjne. Od 1941 brał udział w lewicowym ruchu oporu; był członkiem Koła Przyjaciół Związku Radzieckiego w Trzyńcu, pełnił z ramienia tej organizacji funkcję kierownika oddziału propagandowego na okręg trzyniecki, zajmował się kolportażem i redagowaniem ulotek oraz prasy podziemnej. Po rozbiciu przez Niemców w listopadzie 1942 komórek Koła, wstąpił w 1943 do komunistycznej organizacji czeskiej Tempo, a w 1944 wszedł w skład redakcji konspiracyjnego pisma „Naprzód” – polskiej mutacji organu prasowego Tempa; tu debiutował jako poeta. Był współpracownikiem radzieckiego oddziału wywiadowczego. Po zakończeniu wojny zamieszkał w Czeskim Cieszynie i pracował w redakcji wychodzącego tamże, a od 1953 w Ostrawie, pisma mniejszości polskiej w Czechosłowacji „Głos Ludu” (od 1946 redaktor odpowiedzialny, od 1955 redaktor naczelny; tu także felietony gwarą podpinane Jónek z pohybu). Brał udział w redagowaniu i wydawaniu „Kalendarza Głosu Ludu” (Czeski Cieszyn, 1946-53). Wstąpił do Komunistycznej Partii Czechosłowacji (KPCz) i pełnił w niej funkcję sekretarza Komitetu Powiatowego w Czeskim Cieszynie, był członkiem komisji do spraw narodowościowych przy Komitecie Wojewódzkim w Ostrawie; należał do prezydium Powiatowej Rady Narodowej i Wojewódzkiej Rady Kultury. Był działaczem polonijnym: należał do założycieli powstałego w 1945 w Czeskim Cieszynie Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czechosłowacji (PZKO; w 1947-51 zastępca przewodniczącego), kierował Sekcją Literacko-Artystyczną (SLA) utworzoną przy Zarządzie Głównym Związku (1948-68), zajmującą się m.in. wydawaniem książek pisarzy polskich mieszkających na Zaolziu. Był współzałożycielem Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w Czechosłowacji i działającego w jego ramach Harcerstwa Polskiego, potem także naczelnikiem polskiej organizacji harcerskiej w Czechosłowacji. Równocześnie rozwijał twórczość literacką. Wiersze, opowiadania gwarą, humoreski, reportaże, artykuły publicystyczne oraz tłumaczenia z języka czeskiego ogłaszał m.in. w miesięczniku społeczno-kulturalnym „Zwrot” – organie PZKO, powstałym w 1948 z dodatku kulturalnego „Głosu Ludu” pt. „Szyndzioły” (Czeski Cieszyn, 1949-71) i w „Kalendarzu Zwrotu” (Czeski Cieszyn; dawniej „Kalendarz Głosu Ludu”; w 1954-61 członek redakcji). Był autorem słuchowisk radiowych, współpracował z ostrawskim radiem jako autor komentarzy i felietonów. Należał do Związku Pisarzy Śląskich, Związku Pisarzy Czechosłowackich (od ok. 1952) i do Związku Dziennikarzy Czechosłowackich. W 1953 zdał maturę w gimnazjum pedagogicznym w Orłowej i w następnym roku rozpoczął, ukończone w 1959, zaoczne studia z zakresu dziennikarstwa i filologii polskiej na Uniwersytecie Karola w Pradze. W 1957 utracił prace w redakcji „Głosu Ludu” za odmowę druku serii artykułów potępiających popaździernikową odwilż w Polsce. Po kilkumiesięcznym leczeniu gruźlicy w sanatorium w Jabłonkowie, w następnym roku podjął pracę jako redaktor w Wydawnictwie Okręgowym w Ostrawie (później Wydawnictwo Profil), które w 1961 przejęło wydawanie książek polskich od PZKO-SLA. Równocześnie w 1958-60 był redaktorem miesięcznika dla dzieci „Jutrzenka” (Czeski Cieszyn). Drukował artykuły, wiersze i prozę także w „Trybunie Robotniczej” (Katowice, 1955-67), w „Głosie Ziemi Cieszyńskiej” (1960-67) i „Kalendarzu Beskidzkim” (1960-67). W 1962 objął stanowisko redaktora odpowiedzialnego „Kalendarza Śląskiego” (Ostrawa, do 1970). Wiele podróżował, zwiedził m.in. Związek Radziecki, Rumunię, Węgry, Bułgarię i Jugosławię, był na Kubie, we Włoszech, w Grecji, Egipcie, Syrii, Libanie, Palestynie oraz w Indiach, często odwiedzał Polskę; ogłaszał reportaże i wspomnienia z podróży. W 1965 otrzymał polski medal 1150-lecia Cieszyna oraz wyróżnienie Komitetu Centralnego Czechosłowackiego Związku Młodzieży za twórczość dla młodych. W 1966 zrezygnował z pracy etatowej w Wydawnictwie Profil (zachowując do 1970 kierownictwo edycji polskiej) i został kierownikiem działu literackiego w redakcji „Zwrotu” (tu m.in. w 1967-69 cykl felietonów: Gawędy o zmierzchu, podpisane Kronikarz, oraz reportaże z podróży na Bliski Wschód i do Indii). Jako zwolennik Aleksandra Dubčeka, został w 1969 wykluczony z KPCz i pozbawiony wszystkich funkcji społecznych oraz możliwości druku; zabroniono mu także opuszczania terytorium Czechosłowacji. W 1970 stracił posadę w „Zwrocie” i jednocześnie otrzymał nakaz pracy jako korektor w drukarni w Czeskim Cieszynie. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1967). Zmarł 8 grudnia 1976 w Czeskim Cieszynie; pochowany na tamtejszym cmentarzu.