BIO
Urodzony 11 grudnia 1908 w Poznaniu; syn Stanisława Janty-Połczyńskiego, lekarza, i Heleny z Juraszów. W 1925 ukończył Gimnazjum Gothilfa Bergera w Poznaniu, następnie studiował przez rok polonistykę na Uniwersytecie Poznańskim. Debiutował w 1925 artykułem Dropie w Wielkopolsce, ogłoszonym w „Przeglądzie Myśliwskim i Łowiectwie Polskim” (nr 1). W 1926 zgłosił się na ochotnika do wojska i odbył służbę wojskową w 15. Pułku Ułanów i w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. W 1927 opublikował w „Dzienniku Poznańskim” (nr 244) pierwszy wiersz pt. Na odsłonięcie pomnika poległych ułanów Piętnastego Pułku Ułanów Poznańskich. W tymże roku powrócił na uniwersytet i przez dwa lata studiował ekonomię. Był członkiem grup poetyckich Loża oraz Klub Szyderców. W 1928 wraz z Józefem Kisielewskim redagował poznańskie „Życie Literackie”. W 1929-31 studiował w École de Journalisme i Haute École des Sciences Sociales w Paryżu. Współpracował z licznymi czasopismami; reportaże, wiersze, utwory prozatorskie, recenzje i artykuły zamieszczał m.in. nadal w „Dzienniku Poznańskim” (do 1939) oraz w „Tęczy” (1929-34), „Kurierze Warszawskim” (stale w 1929-33), „Wiadomościach Literackich” (od 1930), „Ilustracji Polskiej” (od 1931). Pod koniec 1931 wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Po powrocie do kraju był krótko sekretarzem redakcji „Kultury”. W 1932 wyjechał do Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich; reportaże z podróży zamieszczał w „Dzienniku Poznańskim” i „Wiadomościach Literackich”. W 1933-34 przebywał w Japonii jako korespondent „Gazety Polskiej” (współpraca do 1937). W tym czasie zajmował się także twórczością przekładową z japońskiego. W 1935 wyjechał jako korespondent do Abisynii, skąd nadsyłał reportaże z frontu abisyńsko-włoskiego. Następnie wiele podróżował, był ponownie w Ameryce, wyjeżdżał także do Indii, Afganistanu, Birmy, Syjamu (obecnie Tajlandii), Indochin, Chin, na Tajwan i do Mongolii. Za zasługi na polu literatury podróżniczej otrzymał w 1936 Srebrny Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury. W 1938 został odwołany przez redakcję z funkcji korespondenta na Bliskim Wschodzie. W 1938-39 pracował jako impresario hinduskiego tancerza Ramy Gopala; wyjeżdżał na Hawaje, do Hollywood i Paryża. Był członkiem Polskiego PEN Clubu. Wiosną 1939 stworzył w Indiach zespół baletowy i wyjechał z nim do Londynu i Paryża, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej. Zgłosił się do formowanych w Coëtquidan oddziałów Wojska Polskiego. Współpracował z redakcją wydawanego w obozie tygodnika „Polska Walcząca” (m.in. jako autor „Kroniki obozowej”, nr 1-6/7). Wiosną 1940 brał udział w walkach 1. Dywizji Grenadierów na froncie aliancko-niemieckim w Wogezach. Nadsyłał reportaże do wydawanych w Paryżu pism: „Głos Polski”, „Polska Walcząca”, „Wiadomości Polskie”. Po kapitulacji Francji w czerwcu 1940 dostał się do niewoli. Przebywał początkowo, ukrywając swoją narodowość pod nazwiskiem René Lapédagne, w obozie dla jeńców francuskich, potem został wysłany do pracy przymusowej w gospodarstwie w Lorch im Remstal pod Stuttgartem. Symulując chorobę zakaźną, spowodował umieszczenie go w szpitalu wojskowym w Ludwigsburgu, skąd dzięki pomocy polskich lekarzy, we wrześniu 1942 został wysłany do szpitala w Lyonie, w nieokupowanej części Francji, a potem do Grenoble, gdzie nawiązał kontakt z Polską Organizacją Walki o Niepodległość. Jako wysłannik francuskiego i polskiego ruchu oporu przedostał się w marcu 1943 przez Pireneje, Barcelonę, Madryt i Gibraltar do Londynu. Został odznaczony Krzyżem Walecznych i dwukrotnie Croix de Guerre. Wiosną 1944 wyjechał do Nowego Jorku jako korespondent wojenny i został przydzielony do Polish Information Center. W 1944 powrócił do Europy i uczestniczył w walkach 1. Dywizji Pancernej w Belgii i Holandii. W okresie wojny współpracował – publikując wiersze, reportaże, artykuły i recenzje – z wydawanymi w Wielkiej Brytanii czasopismami: „Poradnik Świetlicowy” (1942-43), „Polska Walcząca” (1942-44), „Dziennik Polski” (1943-44) oraz „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” (1944-45), „Tygodnik Polski” (1944-45), „Nowa Polska” (1944-45) i in. Po zakończeniu wojny przebywał kolejno w Niemczech, Francji i Anglii. W 1945 osiedlił się na stałe w Stanach Zjednoczonych. Początkowo mieszkał w Nowym Jorku, potem w 1949-54 w Buffalo, gdzie otrzymał stanowisko spikera w polskiej radiostacji Leona Wyszatyckiego. Pisał słuchowiska i skecze z życia Polonii. Od 1948 kilkakrotnie przyjeżdżał do Polski, ostatni raz dwukrotnie w 1972. W 1949 ożenił się z Walentyną Stocker-Pacewicz. W tymże roku został prezesem Polskiego Klubu Artystycznego w Buffalo; funkcję tę pełnił do 1952. Współpracował z wydawanym w Buffalo „Dziennikiem dla Wszystkich”, publikując m.in. w 1949-52 felietony w cyklu Mój notatnik (podpisane Jacek Miły). Zorganizował zespół teatralny, z którym w 1951-54 wystawił kilka sztuk polskich (m.in. dramaty Adama Mickiewicza); występował w nich także jako aktor. W 1954 został prezesem Amerykańskiej Rady Polskich Klubów Kulturalnych. W tymże roku przeniósł się do Nowego Jorku i krótko pracował w Fundacji Kościuszkowskiej jako asystent prezesa Stefana Mierzwy. W 1956 został sekretarzem honorowym oddziału amerykańskiego PEN Club Center for Writers in Exile. Od tego roku był również dyrektorem Fundacji I. Paderewskiego. Zainicjował powołanie Funduszu Skarbów Wawelskich. Jako przedstawiciel oddziału polskiego amerykańskiego PEN Clubu w 1957 wyjeżdżał do Japonii, w 1960 do Ameryki Południowej (Ekwador, Chile, Argentyna). Po 1960 wspólnie z Aleksandrem Hertzem prowadził antykwariat druków słowiańskich, specjalizując się w gromadzeniu poloników. Kontynuował pracę literacką, publikując szkice, artykuły i wiersze w londyńskich „Wiadomościach” (stała współpraca w 1947-73; tu m.in. od 1966 rubryka Kupa mięci, w 1973 cykl Mała galeria pisarzy). Drukował też w piśmie „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” (Londyn; w dodatku „Tydzień Polski”;1963-73) i w „Oficynie Poetów i Malarzy” (1968-72). Za twórczość literacką otrzymał w 1963 nagrodę im. H. Naglerowej przyznaną przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie, w 1966 nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku, w 1968 nagrodę „Roju” (Roy Publishers; za przekłady z języka japońskiego), a w 1973 nagrodę Fundacji im. A. Godlewskiej w Zurychu. Zmarł 19 sierpnia 1974 w South-Hampton (USA); pochowany 12 września 1975 na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Twórczość
1. O świcie. Ze wspomnień i tematów myśliwskich. Słowo wstępne: J. Ejsmond. Poznań: Fiszer i Majewski 1928, XI, 106 s.
Zawartość
2. As pik. Seans w 3 odsłonach. Poznań: Rolnicza Księgarnia i Drukarnia. Nakład J. Kuglina 1929. Druk fragmentów: „Czas” 1934 nr 269; streszczenie dokonane przez autora: „Wiadomości”, Londyn 1947 nr 90/91 s. 3.
3. Śmierć białego słonia. [Wiersze]. Poznań: Fiszer i Majewski 1929 [właśc. 1928], [45] k.
4. Biały pociąg. [Poemat]. Poznań: Rolnicza Księgarnia i Drukarnia. Nakład J. Kuglina [1930], [8] s.
5. Krzyk w cyrku. [Wiersze]. Paryż: [Nakład autora], Drukarnia Polska 1930, 29 s.
6. W głąb ZSRR. Pierwodruk pt. Wzdłuż i wszerz przez ZSRR. „Wiadomości Literackie” 1932 nr 41-51, 54. Wyd. osobne: Warszawa: Rój 1933, 252 s.
7. Leśny pies. Zbiór nowel. Poznań: Drukarnia „Dziennika Poznańskiego” 1933, 110 s.
Zawartość
8. Patrzę na Moskwę. [Reportaże]. Poznań: Drukarnia „Dziennika Poznańskiego” 1933, 108 s.
9. Made in Japan. [Reportaże]. „Gazeta Polska” 1934 nr 90-139. Wyd. osobne: z przedmową J. Targowskiego. Warszawa: Dom Książki Polskiej, Nakład Towarzystwa Polsko-Japońskiego 1935, 114 s.
10. Wielki Wóz. [Wiersze]. [Poznań]: Rolnicza Księgarnia i Drukarnia, Nakład J. Kuglina 1935, [18] s.
11. Odkrycie Ameryki. [Reportaże]. Warszawa: J. Przeworski 1936 [właśc. 1935], 205 s.
12. Stolica srebrnej magii. [Reportaż z podróży do Hollywood]. Warszawa: Rój 1936, 234 s.
13. Ziemia jest okrągła. [Reportaż z podróży do Chin i Japonii]. Warszawa: Rój 1936 [właśc. 1935], 309 s.
14. Serce na Wschód. [Wiersze]. Poznań, Tokio: Rolnicza Księgarnia i Drukarnia, Nakład J. Kuglina 1938, 20 k.
15. Na kresach Azji. Indie, Afganistan, Birma, Syjam, Indochiny, Chiny, Mongolia, Formoza, Japonia. [Reportaże]. Warszawa: Rój 1939, 312 s.
16. Psalmy. Powst. 1942. Wyd. [Nicea]: U Tyszkiewicza w Nicejskiej Filii jego Oficyny 1943, 89 s. Wyd. nast.: wyd. poszerzone pt. Psalmy z domu niewoli. Glasgow: Książnica Polska 1944 [na okładce 1943], [48] s.; wyd. 3 Nowy Jork: Nakład autora 1945.
Zawartość
Przekłady
angielski
17. Ściana milczenia. (Z portretem autora w niewoli). Rysunki: F. Topolski. Powst. Francja 1942-1943. Wyd. osobne: London: British-Continental Syndicate Publishing 1944, 48 s.
Zawartość
Wyd. w wyborze: [Nicea]: U Tyszkiewicza w Nicejskiej Filii jego Oficyny 1944, 69 s.
Zawartość
18. The first Polish Bomber Squadron in Britain. July 1st, 1940 – July 1st, 1943. [Współautor: A.T. Lutosławski] Peter Jordan. London: British – Continental Syndicate Ltd. [1943], 23 s.
19. Kłamałem, aby żyć . Pamiętnik roku niewoli. Powst. przed 1944. Wyd. Nowy Jork: Roy 1945, 323 s. Wyd. nast.: Warszawa: Wiedza 1947, 348 s.; wyd. ze wstępem W. Stankiewicza. Warszawa: Książka i Wiedza 1987. Zob. też poz. ↑.
Przekłady
angielski
20. Seafaring Poland. [Współautor: A.T. Lutosławski] Peter Jordan . London: Maxlove Publishing Co 1944, 47 s.
21. Bound with two chains. [Powieść]. New York: Roy [1945], 234 s.
22. Widzenie wiary. [Wiersze]. [Montreal]: Nakład autora 1946, 123 s.
Zawartość
23. Skazani na życie. Powieść. Powst. ok. 1948.
24. Wracam z Polski 1948. Warszawa, Wrocław, Kraków, Poznań, Szczecin. Życie, polityka, gospodarka, sztuka, ludzie i zagadnienia. [Reportaż]. Paryż: Société Nouvelle d'Imprimerie et d'Edition 1949, 151 s.
25. Dzieje pewnego romansu. Suita pod film rysunkowy na dwa głosy i osiem batut. [Wiersze]. Paryż: Nakład przyjaciół poety 1950, 23 s.
26. Młyn w Nadolniku. Pamiętnik pomorski. [Wiersze]. Paryż: [Drukarnia] F. Prochaski 1950, 54 s.
27. Pisma Przygodne. [Wiersze]. Detroit, Michigan: Oficyna Warszawska na Obczyźnie, A. Girs Press 1950-1952.
Opus 1. Morska & kolonialna czyli Wyprawa po Sens w Emigracji z docinkami w tekście. 1950, [24] s. Wyd. nast. tamże z podtytułem: Rzecz wzbogacona Skarbczykiem Literatury Dawnej, który zawiera Wybór fraszek Jana Kochanowskiego z Czarnolasu. 1950, [17] s.
Opus 2. Pochwała własnych nóg czyli Niech nam stoją! Z licznymi docinkami w tekście. 1951, 31 s.
Opus 3. Przytyk do pewnych polityk czyli Lustro Satyryczne niektórych stosunków i osób ku zawstydzeniu winnych a zbudowaniu wiernych na powszechny użytek wystawione. A poza tym – Uwaga! – Uwaga! – przypisy do Przytyku. 1952, 37 s.
28. The Polish Arts Club in American life. Chicago: American Council of Polish Cultural Clubs 1951, [4] s.
29. Bajka o cieniu. Poemat absurdystyczny. Londyn, Buffalo: Oficyna Poetów i Malarzy 1954, 70 s.
30. Linia podziału. Sztuka w 2 odsłonach. Powst. 1954. Wyd. ze wstępem A. M. Swinarskiego. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1963, 44 s.
31. Barriers into bridges. Notes on Polish culture in America. New York 1957.
32. Duch niespokojny. [Wspomnienia]. Londyn: Gryf 1957, 281 s. [Wyd. 2] Poznań: Media Rodzina of Poznań 1998.
33. Znak tożsamości. Wybór z trzydziestolecia. [Wiersze]. New York: Polish Book Importing 1958, 128 s.
Zawartość
34. Wielka gafa księżny Bałaganow. [Opowiadanie]. Buenos Aires: Składnica Książki Polskiej 1960, 38 s.
Przekłady
angielski
francuski
35. Losy i ludzie. Spotkania, przygody, studia. 1931-1960. Nowy Jork, Londyn: „Wiadomości” w Londynie, Polski Instytut Naukowy w Ameryce 1961, 424 s.
Nagrody
Zawartość
36. Flet i Apokalipsa. [Opowiadania i powieść]. Nowy Jork, Londyn, Paryż: J. Poręba [nakład czytelników] 1964, 342 s.
Zawartość
37. Marmur i mur. [Powieść]. Druk fragmentów: „Wiadomości”, Londyn 1966 nr 7, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. „Tydzień Polski” 1969 nr 36.
38. Księga podróży, przygód i przypomnień. [Wspomnienia i reportaże]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1967, 238 s.
39. Pamiętnik indyjski. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy 1970, 103 s.
40. Schron. Epilog w 1 odsłonie. New York: „Tematy” 1970, 23 s.
41. Przestroga dla wnuków. [Wiersze]. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy [nakład autora] 1971, 143 s. Por. poz. ↑.
Zawartość
42. Po samo dno istnienia. [Wiersze]. Londyn: S. Gliwa [nakład autora] 1972, 23 s.
43. Przyjemnie zapoznać. [Szkice i eseje]. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna 1972, 319 s.
44. Nowe odkrycie Ameryki. [Wspomnienia z okresu po 1945]. Paryż: Libella [nakład czytelników] 1973, 489 s.
45. Przestrogi drugie. [Wiersze]. Litografie: S. Piaskowski. Albany, New York: Sigma Press 1973, 47 s.
46. Nic własnego nikomu. [Szkice]. Wybór: M. Sprusiński. Wstęp: J. Odrowąż-Pieniążek. Warszawa: Czytelnik 1977, 393 s.
Zawartość
47. Śnił mi się krzyk. [Wiersze]. [Wybór:] M. Sprusiński. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 152 s.
Zawartość
48. A history of nineteenth century American-Polish music with annotated bibliography and illustrations. New York: Kościuszko Foundation 1982, 186 s.
49. Lustra i reflektory. [Szkice]. Wybór i przedmowa: M. Sprusiński. Warszawa: Czytelnik 1982, 530 s.
Zawartość
50. Szaleńcze moje bezrobocie. Wybór z półwiecza. [Wiersze]. Kraków: Fundacja Monumentis Patriae 2001, 183 s.
Listy
Zawartość
Przekłady i adaptacje
Zob. też Twórczość poz. ↑, ↑.
Prace redakcyjne
Omówienia i recenzje
• Ankiety dla IBL PAN 1957, 1967.
