Janion Maria

BIO

Born on 24 December 1926 into a family of administrators in Mońki (Podlaskie Voivodeship); daughter of Cyprian Janion and Ludwika, née Kudryk. She completed comprehensive school in Wilno (today: Vilnius, Lithuania) in 1939. Following the outbreak of World War II, she remained in the city. During the period of wartime Lithuanian rule, she spent one year as a pupil at the Piotr Skarga Grammar School. Following the USSR's takeover of the region, she attended a Soviet school. During the German occupation in World War II, she continued her education in secret secondary school lessons. She was a member of the underground Polish Scouting Association, which was connected to the Home Army (AK). She and her family moved to Bydgoszcz in 1945 as part of what was officially termed repatriation. The same year, she took her advanced secondary education exams as an extramural pupil in Torun. In autumn of that year, she started a degree in Polish philology at the University of Lodz (UŁ). She made her debut in 1945 with the article Król i szlachcic (The King and the Nobleman), which appeared in the weekly "Kuźnica" (no, 10; using the by-line mj; it was a polemic with J.A. Król's text O poezji chłopskiej [On peasant poetry] in "Wieś" nos 12/13). She continued to publish articles and reviews in the same periodical in subsequent years. From 1946, she attended the literary criticism seminar offered by the weekly "Kuźnica" and run by Stefan Żółkiewski. In 1947, she joined the Życie (Life) Academic Union of Fighting Youth. She became a member of the editorial board of the weekly "Wieś" in 1948, where she also published reviews. That year, she published her first longer essay, Zagadnienie fikcji literackiej ze stanowiska socjologicznej teorii literatury (Literary fiction from the perspective of a sociological theory of literature), which was written together with Tadeusz Drewnowski, in the periodical "Twórczość" (no. 2). In November 1948, she took up a post as a research assistant at the Institute of Literary Research (IBL) in Warsaw, which was incorporated into the Polish Academy of Sciences (PAN) in 1951. She joined the ruling Polish United Workers' Party (PZPR) in 1949, moving to Warsaw the same year. After graduating with a master's degree from the University of Warsaw (UW) in 1951, she worked as a research assistant there in 1951/52. In 1954, she was made acting professor at IBL PAN, before being made a candidate in philosophy (equivalent to a PhD) in 1955 for her study Lucjan Siemieński, poeta romantyczny (Lucjan Siemieński: Romantic poet). She was supervised by Prof. Stefan Żółkiewski. In her research, she focused primarily on Polish and European Romantic literature, as well as the history of twentieth-century literature, the history of ideas, and the methodology and ethical-empirical aspects of humanities. In later years, she also worked on feminism. She was likewise active as a literary critic, publishing short essays and reviews in periodicals including "Pamiętnik Literacki" (from 1950), "Nowa Kultura" (from 1952), "Życie Literackie" (from 1952), and "Twórczość" (from 1958). In 1956, she served as scientific secretary of IBL PAN. She was appointed senior lecturer in 1957, the same year that she was appointed to the Scientific Council of IBL, where she served several terms. From 1957, she also worked in parallel at the Higher School of Education (WSP) in Gdansk. She was made associate professor in 1963. From 1964, she was head of the Department of the History of Artistic Forms in Polish Literature and then from 1968 the Department of the History of Nineteenth-century Polish Literature (to 1890), at IBL PAN. She was appointed to the Committee on Polish Literature Studies of the Polish Academy of Sciences in 1966 (which in 2003 was renamed the Committee on Literary Studies, KNoL). From 1968 to 1978, she was editor-in-chief of the editorial committee of the IBL series Historia i Teoria Literatury. Studia (Literary History and Theory: Studies), later serving as a member of the committee. During the academic year of 1968/69, she was removed from her post at the Higher School of Education in Gdansk for political reasons. Following the foundation of the University of Gdansk (UG), she was employed at its Institute of Polish Philology from 1970. She was involved in the activities of the Committee of the Olympiad in Polish Literature and Language, based at IBL PAN, from 1971. She published essays in IBL's bi-monthly "Teksty". She was made full professor in 1973. She gave seminars on the Doctoral Programme at IBL from 1974. In 1977, she became a founding member of the illegal Society for Scientific Courses (TKN). She was expelled from the PZPR the following year. She started editing the publication series Biblioteka Romantyczna (Romantic Library) from 1978, while also serving on the editorial committee of the Polish-Soviet series Polskie ruchy społeczno-polityczne i życie literackie 1832-1855 (Polish socio-political movements and literary life, 1832-1855). She was a member of the Polish Writers' Union (ZLP) from 1979 until its dissolution in 1983. She was awarded the New York-based A. Jurzykowski Foundation prize for 1980. She was founder and co-editor of the publication series Transgresje (Transgressions; 7 vols. 1981-88), which was published by the Gdansk-based Wydawnictwo Morskie. These volumes resulted from her seminars at UG. In 1980, she signed the Appeal of 64 intellectuals, writers and journalists that was addressed to the communist authorities, imploring them to enter into dialogue with the striking dockyard workers. In 1981, she started lecturing at UW and participated in the Congress of Polish Culture that was held that year and abandoned following the imposition of martial law on 13 December. She was dismissed from her post at UG in 1982, before being reinstated in the 1983/84 academic year. She continued to teach until 1989/90. She was active in the opposition group Reform and Democracy (Reforma i Demokracja). She was also a member of the Association for Humanism and Independent Ethics, the Polish Writers' Association (SPP) from 1989 and the Polish PEN Club from 1991. She was made an active member of the Polish Academy of Arts and Sciences (PAU) in 1990. She became a corresponding member in of the Polish Academy of Sciences (PAN) in 1991, before becoming a full member in 1998. She became a full member of the Warsaw Learned Society in 1994. In the 1990s, she was a member of the Labour Solidarity (Solidarność Pracy) alliance, and then the Union of Labour (Unia Pracy) party between 1992 and 1998. She lectured at the School of Social Sciences at the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences (IFiS PAN) between 1992 and 2010. She was awarded an honorary doctorate from UG in 1994 and retired in 1996. She remained active as a researcher and in the work of the Scientific Council of IBL PAN. She was chair of the prestigious Nike Literary Prize between 1997 and 2004. She was appointed to the Programme Council of the Book Institute of the Ministry of Culture in 2004. She received numerous awards, including the 1998 Grand Prize of the Foundation of Culture, the 2001 Kazimierz Wyka prize for literary criticism, the Crystal Mirror (Kryształowe Zwierciadło) prize from the editors of the periodical "Zwierciadło" in 2004, a special prize awarded as part of the Passport (Paszport) awards of the weekly "Polityka" in recognition of cultural creators, the Splendor Gedanensis Prize of the City of Gdansk for Culture in 2007, the Prize of the Minister of Culture and National Heritage in 2009, the Hyacinth Prize of the Equality Foundation (Fundacja Równości) in 2009, the Women's Congress Special Prize in 2010, and the J. Parandowski Prize of the Polish PEN Club in 2018. She was awarded the Gold Medal for Merit to Culture – Gloria Artis and 2007 and the French National Order of Merit in 2012. She lived in Warsaw. She died on 28 August 2020 in Warsaw and is buried in the Professors' Avenue at the city's Powązki Military Cemetery.

Twórczość

1. Lucjan Siemieński, poeta romantyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 314 s. IBL PAN.

See Studies

2. Tragizm „Konrada Wallenroda”. Warszawa 1955, 45 s., powielone. Materiały Dyskusyjne Komisji Naukowej Obchodu Roku Mickiewicza PAN. Sekcja Historii Literatury i Języka. Przedruk zob. poz. ↑, ↑ (t. 2)).

3. Dialektyka historii w polemice między Słowackim a Krasińskim. Warszawa 1959, 46 s., powielone. Rok Słowackiego 1809-1959. Materiały Sesji Naukowej 25-28 listopada 1959.

4. Zygmunt Krasiński, debiut i dojrzałość. [Monografia]. Warszawa: Wiedza Powszechna 1962, 274 s. Z prac IBL PAN.

Nagrody

Nagroda im. A. Brücknera przyznana przez Wydział I Nauk Społecznych PAN w 1962.

See Studies

5. Romantyzm. Studia o ideach i stylu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1969, 361 s.

Zawartość

Zawiera studia i szkice drukowane w czasopismach w 1955-1968: Słowo wstępne. – Tragizm „Konrada Wallenroda” [ poz. ↑]; „Agaj-Han” jako romantyczna powieść historyczna; „Nie-Boska komedia”. (Bóg i świat historyczny) [Z. Krasińskiego]; Między Przeznaczeniem a Opatrznością [dot.: Z. Krasiński: Irydion]; Krasiński a Hegel; Dialektyka historii w polemice między Słowackim a Krasińskim; Tryptyk epistolograficzny [dotyczy Z. Krasińskiego]; Portret krajowego romantyka [dot. R. Berwińskiego]; „Grosz wdowi” poezji romantycznej [dotyczy E. Wasilewskiego]; Zmierzch romantyzmu; Lukács o romantyzmie; Mickiewicz z brązu i Mickiewicz żywy.

See Studies

6. Romantyzm, rewolucja, marksizm. Colloquia gdańskie. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1972, 449 s.

Nagrody

Nagroda „Życia Literackiego” w dziedzinie eseistyki za r. 1972, „Order Stańczyka”, honorowe wyróżnienie „Literatury” w 1973.

Zawartość

I. Tragizm. – II. Światopoglądy: Marksa socjologia poznania; Ideologie; Tajemnica fetyszyzmu; Język, towary, znaki, zmiana; Althusser: odmowa historyzmu; Diltheyowska teoria światopoglądów; Rozumienie; „Człowiek jako podmiot nauki”; Humanistyka rozumiejąca a marksizm; „Socjologia form literackich”; Światopogląd i osobowość; Geneza i struktura. – III. Natura. – IV. Zbójcy i upiory: „Poeci nocni i grobowi”; Niemiecki „ekran demoniczny”; Władza i hipnoza; Surrealizm jako następstwo romantyzm; Kain i Lucyfer; Przewrotny Prometeusz [F. Schiller: Zbójcy]; Cień boskiego markiza [D. de Sade]; Zbrodnie miłości albo dwuznaczność erotyzmu [M. G. Lewis: Mnich]; Gotyckie fantomy; Zwrócić klucze do korytarzy snów.

Przekłady

serbsko-chorwacki

Romantizm, revoljucija, marksizm. [Przeł.] S. Subotin. Beograd 1976.

See Studies

7. „Wiersze sieroce” Lenartowicza. [Referat]. [Kraków] 1972, 35 s. Instytut Filologii Polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, IBL PAN, Towarzystwo im. M. Konopnickiej. Przedruk zob. poz. ↑.

8. Humanistyka: Poznanie i terapia. [Eseje]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1974, 248 s. Wyd. 2 tamże 1982.

Zawartość

Wprowadzenie. – Spór o genezę; Wiedza o literaturze a współczesna humanistyka; Wizje nowej humanistyki; Człowiek a idea; Hermeneutyka; Dialog idei: marksizm i humanistyka rozumiejąca; Kto wyzwoli Prometeusza? (Dialektyka sztuki i rzeczywistości); Jak możliwa jest historia literatury; Humanistyka jako poznanie i jako terapia.

See Studies

9. Gorączka romantyczna. [Studia]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1975, 585 s. Wyd. 2 Gdańsk: słowo/obraz terytoria. 2007. Przedruk zob. poz. ↑ (t. 1)).

Nagrody

Nagroda Sekretarza Naukowego PAN w 1977.

Zawartość

Wprowadzenie. – Romantyczna nowożytność: Romantyzm a początek świata nowożytnego; Romantyzm polski wśród romantyzmów europejskich; Romantyzm „zapomniany” i „niezapomniany”; Druga i trzecia generacja romantyków; Wieszcz i słuchacze; Forma gotycka Gombrowicza. – Romantyczne głębie i przestworza: „Kuźnia natury”; Barska poezja romantyzmu; Kozacy i górale; Wiersze sieroce Lenartowicza [poz. ↑]; Prometeusz, Kain, Lucyfer; Romantyczna wizja rewolucji; Romantyczni jakobini; Od zemsty ludu do domu umarłych [dot. G. Ehrenberga]; Czyn i klęska. (Rzecz o tragizmie). – Zamknięcie. (Badania literackie nad XIX stuleciem).

Przekłady

rosyjski

szkicu Romantyzm polski wśród romantyzmów europejskich: W: Pol'skij romantizm i vostočnoslavjanskie literatury. Moskva 1973.

See Studies

10. Poezja w kraju. (Próba syntezy). W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 3. Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863. T. 1. Kraków 1975 s. 9-145. Przedruk poprawiony pt. Purpurowy płaszcz Mickiewicza zob. poz. ↑.

11. Romantyzm i historia. [Studia; współautorka:] M. Żmigrodzka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978, 638 s. Z prac IBL PAN. Wyd. 2 Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2001.

Nagrody

Nagroda Sekretarza Naukowego PAN za r. 1979.

Zawartość

I. Historyzm i romantyczna historia: Historyzm wobec historii; Bóg i historia; Człowiek i historia; Natura i historia; Mit i historia; „Poezja dziejów”. – II. Romantyzm i niepodległość: Rozbiory; Testament. – III. Romantyzm i rewolucja: Koliszczyzna; Romantyzm wobec doświadczenia Wielkiej Rewolucji Francuskiej. – IV. Bohaterowie historii – bohaterowie romantycznego mitu osobowego: „My jesteśmy żyjącą historią”; Romantyczna biografia mityczna; Napoleon; Kościuszko; Książę Józef; Ludzie podziemia. – V. Powstanie: „Czy Polacy wybić się mogą na niepodległość?”; „Niedoczyn” powstania listopadowego; Powstanie i poezja; Popowstaniowa historiozofia literacka; Emigracyjna i krajowa demokracja; Tragedia historyczna 1846 roku; Wiosna ludu i Wiosna Ludów; Romantyczny teatr rewolucji; Rewolucja wieszczów; U kresu romantyzmu; „I nauczcie się co dnia umierać...”; Mesjanizm masy; Pokutnicy i mściciele; Klechda o sześćdziesiątym trzecim. – Posłowie.

See Studies

12. Odnawianie znaczeń. [Szkice]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1980, 367 s.

Zawartość

Czytać jeszcze raz. – 1. Powrót romantyzmu i powrót do romantyzmu: Larvatus prodeo [dot. postaci Kaspara Hausera z Norymbergi w utworach literackich]; Powrót romantyzmu i do romantyzmu. (Neoromantyzm) [dot.: J. Iwaszkiewicz: Powrót romantyzmu]; Ironia zwątpienia i patosu [dot.: J. Iwaszkiewicz: Zarudzie]; Tekstowa rewolucja romantyczna; Dramatyzm romantyzmu; Nowoczesna lekcja tradycji i „Dziady” ironiczno-tragiczne [dot. inscenizacji K. Swinarskiego]; Pokolenie Mickiewicza [dot. inscenizacji A. Hanuszkiewicza „Mickiewicz” w Teatrze Narodowym w Warszawie]. – Lekcja śmierci [dot. inscenizacji A. Hanuszkiewicza „Snu srebrnego Salomei” J. Słowackiego]. – Wielkie przesądy racjonalisty; Nie straszyć obciętym uchem; Wajda i wartości [dot. filmu „Ziemia obiecana”]; „Moi przodkowie pochodzą ode mnie” [o wystawie „Romantyzm i romantyczność w sztuce polskiej XIX i XX wieku”. Warszawa 1975]; Obrona „Balladyny” J. Słowackiego [dot. inscenizacji A. Hanuszkiewicza]; Kostiumowy dreszczowiec czy ironiczna tragedia miłości. (Dialog z Marią Żmigrodzką o filmowym Mazepie) [w reżyserii G. Holoubka]; Ruch wyobraźni romantycznej [o adaptacji filmowej dzieł romantycznych]; Temat polski; Komediowa synteza romantyzmu [dot.: J. M. Rymkiewicz: Ułani]. – 2. Romantyczny anachronizm?: Broniewskiego „morze zjawisk”. – 3. Strategie prywatności: Być „ja” swojego „ja” [dot. autobiografizmu w literaturze]; Świat jako pamięć [dot. twórczości M. Kuncewiczowej]; Życie wewnętrzne na Lizbońskiej [dot. twórczości M. Białoszewskiego]; Wieczne umieranie [dot.: W. Terlecki: Czarny romans] [tu także rozdział: Postscriptum: reprywatyzacja życia prywatnego]. – 4. Trzy teorie: Ludowość rozdwojona; Teoria literatury ze stanowiska teorii arcydzieł literackich. (Historia literatury a historia idei); Próba teorii fascynacji filmem. (Kino i fantazmaty).

See Studies

13. Czas formy otwartej. Tematy i media romantyczne. [Szkice]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1984, 389 s.

Zawartość

I. Romantyczny „sposób odczuwania”: Estetyka Średniowiecznej Północy; Artysta romantyczny wobec narodowego sacrum; Śmierć bohatera; Rewolucja literacka a rewolucja polityczna; Romantyczny teatr rewolucji. – II. Polski Tyrteusz: Literatura romantyczna jako dokument spisku; Zapaleńcy epoki paskiewiczowskiej; Warszawska „lewica romantyczna”. – III. Twórcy formy otwartej: „Tak będzie pisała kiedyś Polska”; Czas formy otwartej [dotyczy inscenizacji „Nie-Boskiej komedii” Z. Krasińskiego przez J. Grzegorzewskiego w Teatrze Polskim we Wrocławiu]; Krasiński – Mielikowski – Ligenza. – IV. Media romantyczne: Co „śni się nam pod mogiłami” [przemówienie z okazji wręczenia M. Brandysowi nagrody im. M. Lepeckiego za „Koniec świata szwoleżerów”]; Iwaszkiewicza „mit powstania” i ironia czynu dziejowego; Epika życia fantazmatycznego [J. Krzysztoń: Obłęd].

See Studies

14. Wobec zła. [Eseje]. Chotomów: Verba 1989, 208 s.

Zawartość

„Patriota-wariat”; Polacy i ich wampiry; Walka z szatanem i demon teatru; Katastrofa i religia [dotyczy Z. Krasińskiego]; Krucjata niewiniątek? [dot.: J. Andrzejewski: Bramy raju]; „Człowiek wytwarza zło, jak pszczoła miód” [dot.: W. Golding: Władca much]; „Powstrzymać Prometeusza”; Pełnia Fausta czyli Tragedia antropologiczna; Cierń i róża Ukrainy [dot. twórczości W. Odojewskiego].

Przekłady

niemiecki

eseju Polacy i ich wampiry: Die Polen und ihre Vampire. [Przeł.:] T. Weiler. W: M. Janion: Die Polen und ihre Vampire. Berlin 2014.

See Studies

15. Życie pośmiertne Konrada Wallenroda. [Studium].Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1990, 707 s.

Nagrody

Nagroda „Literatury” w dziedzinie eseistyki za rok 1991.

See Studies

16. Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów. Warszawa: Wydawnictwo PEN 1991, 219 s.

Zawartość

Wolny rynek marzeń. – Projekt krytyki fantazmatycznej; Marzący: jest tam, gdzie go nie ma, a nie ma go tu, gdzie jest ...; Dusza wychowanka Törlessa [R. Musil: Niepokoje wychowanka Törlessa]; Skald jako poeta romantyczny; „Szkoła białoruska” w poezji polskiej; Obraz polskości u Grassa; Conrad wobec dylematu polskiego romantyzmu; Tam gdzie rojsty. Przypadek romantycznego mediumizmu [dotyczy T. Konwickiego]; Krwotok lawy [dotyczy filmu T. Konwickiego „Lawa. Opowieść o «Dziadach» Adama Mickiewicza”; Trzy dramaty o rewolucji: Krasiński, Witkiewicz, Gombrowicz; Artysta przemienienia [J. Czapski: Wspomnienia starobielskie]; Egzystencje ludzi i duchów. Rodowód wyobraźni filmowej Andrzeja Wajdy.

Przekłady

angielski

artykułu Skald jako poeta romantyczny: W: Polish-Swedish literary contacts. Stockholm 1988.

francuski

artykułu Dusza wychowanka Törlessa: [Przeł.] M. Demeure. „Lettre Internationale”, Paryż 1986 nr 8.

artykułu Projekt krytyki fantazmatycznej: [Przeł.] H. Krzyżanowski. „Literary Studies in Poland”, Wrocław. T. 18: 1987.

See Studies

17. Kuźnia natury. [Studium]. Gdańsk: słowo/obraz 1994, 94 s. Zob. poz. ↑.

18. Wobec końca wieku. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 1995, 14 s.

Wykład wygłoszony podczas uroczystości nadania M. Janion tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego 20 X 1994.

19. „Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś”. [Szkice]. Warszawa: Sic! 1996, 114 s. Wyd. 2 tamże 2018.

Zawartość

Zmierzch paradygmatu; Beethoven i Casino de Paris; Wobec końca wieku; Świadomość stylu; Forma i śmierć. Mówienie o tym, – nadto wywiad z M. Janion: „Najwyższym szczęściem dzieci ziemi jest jedynie osobowość”. Rozm.: Z. Benedyktowicz i Cz. Robotycki.

See Studies

20. Kobiety i duch inności. [Szkice]. Warszawa: Sic! 1996, 349 s. Wyd. 2 tamże 2006.

Zawartość

Bogini Wolności. (Dlaczego rewolucja jest kobietą?); Szalona [dot. powieści J.I. Kraszewskiego]; Kobieta – Rycerz [dot.: A. Mickiewicz: Grażyna]; Panna i miłość szalona [dot. wątku Lenory]; Fragmenty dyskursu miłosnego [dot.: N. Miller: Bo to jest w miłości najstraszniejsze]; Mężczyzna, kobieta i dzieje [dot.: G. Grass: Turbot]; Niańka i kowboj [dot. E. Badinter]; „Gdzie jest Lemańska?” [dot. M. Komornickiej]; Maria Komornicka, in memoriam; Ifigenia w Polsce [dot.: I. Filipiak: Absolutna amnezja].

See Studies

21. Sprawa Stawrogina. [Autorzy:] R. Przybylski M. Janion. Posłowie: T. Komendant. Warszawa: Sic! 1996, 87 s.

Tu M. Janion: Czy Stawrogin jest postacią tragiczną?, s. 45-73.

22. Odyseja wychowania. Goetheańska wizja człowieka w „Latach nauki i latach wędrówki Wilhelma Meistra”. [Autorki:] M. Janion, M. Żmigrodzka. Kraków: Aureus 1998, 423 s.

See Studies

23. Płacz generała. Eseje o wojnie. Warszawa: Sic! 1998, 307 s. Wyd. 2 przejrzane i rozszerzone tamże 2007, 356 s.

Zawartość

Początki mitycznej przemocy; Wojna i forma; Legenda i antylegenda wojny; Być w klęsce [dot.: K. Wyka: Życie na niby]; Sam w ciemni [dot. J. Kosińskiego]; Artysta przemienienia [dot.: J. Czapski: Wspomnienia starobielskie]; Rana po armii [dot. A. Międzyrzeckiego]; „W starych szmatach żołnierskich” [dot. W. Broniewskiego]; Płacz generała; Jeruzalem Słoneczna i Zaklęty Krąg [dot. A. Wajdy], – nadto wywiad z M. Janion: Otwarcie depozytów. Rozm. S. Buryła.

Przekłady

angielski

eseju: Jeruzalem Słoneczna i Zaklęty Krąg: A romantic artist. Sunny Jerusalem and the Magic Circle. „Dialogue and Universalism” 2000 nr 3/4.

niemiecki

eseju Wojna i forma: Krieg und Form. [Przeł.:] T. Weiler. W: M. Janion: Die Polen und ihre Vampire. Berlin 2014.

See Studies

24. Trzy eseje= Drei Aufsätze. [Autorzy:] M. Janion, B. Fac, Z. Watrak. Gdańsk: Wydawnictwo im. J. Lelewela, Towarzystwo Polska-Niemcy [1998], 41 + 42 s.

Tekst w języku polskim i niemieckim.

Tu M. Janion: Obraz polskości u Grassa [poz. ↑].

Przekłady

niemiecki

szkicu: Obraz polskości u Grassa pt. Bild des Polentumus bei Grass. [Przeł. z polskiego] R. Schmidgall-Trojansky. W: Suche die Meinung. Wiesbaden 1986 s. 283-295.

25. Do Europy – tak, ale razem z naszymi umarłymi. [Szkice i wywiady]. Warszawa: Sic! 2000, 268 s. Wyd. nast. : tamże 2017; Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej: partner wydania: Fundacja Marii Janion. Odnawianie znaczeń 2024.

Zawartość

Misterium nieprzerwane; Forma i śmierć. Mówienie o tym [poz. ↑]; Zmierzch paradygmatu [poz. ↑]; Logo„ Polonia”. Rozm. z M. Baranowską; Mickiewicz – nowożytny myśliciel. Rozm.: T. Fijałkowski i M. Stala; Legion żydowski Mickiewicza; Starozakonni Polacy Mickiewicza; Spór o antysemityzm. Sprzeczności, wątpliwości i pytania; Sprawa o Pigonia; Kroński – Miłosz. Epizod z dziejów myśli i poezji; To, co trwa [dot. T. Różewicza]; Rozmowa na koniec wieku. O duszy. Rozm.: K. Janowska i P. Mucharski.

Przekłady

niemiecki

szkicu Legion żydowski Mickiewicza: Adam Mickiewiczs jüdische Legion.[Przeł.:] B. Hartmann. W: M. Janion: Die Polen und ihre Vampire. Berlin 2014.

See Studies

26. Prace wybrane. Pod red. M. Czermińskiej. Kraków: Universitas. 2000-2002.

T. 1. Gorączka romantyczna. 2000, XXV, 568 s. Zob. poz. ↑.

T. 2. Tragizm, historia, prywatność. [Szkice]. 2000, 466 s.

Zawartość

I. Tragizm: Tragizm [poz. ↑]; Tragizm „Konrada Wallenroda” [poz. ↑]; Czyn i klęska. Rzecz o tragizmie [poz. ↑; Pełnia Fausta, czyli Tragedia antropologiczna [↑]; Historia [z poz. ↑ ; „Agaj-Han” jako romantyczna powieść historyczna; „Nie-Boska Komedia”. (Bóg i świat historyczny); Między Przeznaczeniem a Opatrznością; Krasiński a Hegel; Dialektyka historii w polemice między Słowackim a Krasińskim, – oraz z poz. ↑: Trzy dramaty o rewolucji: Krasiński, Witkiewicz, Gombrowicz. – III. Prywatność: Tryptyk epistolograficzny [poz. ], – z poz. ↑: Być „ja” swojego „ja”; Świat jako pamięć; Życie wewnętrzne na Lizbońskiej; Wieczne umieranie; Postscriptum: reprywatyzacja życia prywatnego.

T. 3. Zło i fantazmaty. [Szkice]. 2001, 417 s.

Zawartość

I. Wobec zła [poz. ↑]:„ Patriota-wariat”; Polacy i ich wampiry; Walka z szatanem i demon teatru; Katastrofa i religia; Krucjata niewiniątek?; „Człowiek wytwarza zło, jak pszczoła miód;” „Powstrzymać Prometeusza”. – II. Fantazmaty [tu z poz. ↑:] Projekt krytyki fantazmatycznej; Marzący: jest tam, gdzie go nie ma, a nie ma go tu, gdzie jest...; Dusza wychowanka Törlessa; Skald jako poeta romantyczny; „Szkoła białoruska” w poezji polskiej; Obraz polskości u Grassa; Conrad wobec dylematu polskiego romantyzmu. – III. Kino i fantazmaty: z poz. ↑: Próba teorii fascynacji filmem. (Kino i fantazmaty); Ruch wyobraźni romantycznej; Wajda i wartości, – nadto: Egzystencje ludzi i duchów. Rodowód wyobraźni filmowej Andrzeja Wajdy [poz. ↑].

T. 4. Romantyzm i jego media. [Szkice]. 2001, 736 s.

Zawartość

I. Studia o romantycznych ideach. Estetyka i natura: Estetyka średniowiecznej Północy [poz. ↑] ; Natura ↑]. – II. Studia o romantycznych ideach. Ojczyzna i poezja: .. „I świeci kanonier ostatni” [wstęp do antologii zob. Prace redakcyjne [poz. ↑], – oraz z poz.↑ : Artysta romantyczny wobec narodowego sacrum; Śmierć bohatera; Rewolucja literacka a rewolucja polityczna; Romantyczny teatr rewolucji; Literatura romantyczna jako dokument spisku; Zapaleńcy epoki paskiewiczowskiej; Warszawska „lewica romantyczna”; „Tak będzie pisała kiedyś Polska”; Czas formy otwartej; Krasiński – Mielikowski – Ligenza. – III. Tematy i media romantyczne: Forma gotycka Gombrowicza [poz.↑ ]; „Ciemna ”młodość Gombrowicza, – z poz. ↑: Iwaszkiewicza „mit powstania” i ironia czynu dziejowego; Epika życia fantazmatycznego, – z poz. ↑↑: Tam gdzie rojsty. Przypadek romantycznego mediumizmu; Krwotok lawy, – Cierń i róża Ukrainy [poz.↑ ].

T. 5. Biografie romantyczne. 2002, 370 s.

Zawartość

I. Portrety romantyków krajowych: Romantyk sarmacki. (Wincenty Pol); Z republikańskiego do cezariańskiego obozu. (Lucjan Siemieński); Romantyk krakowski. (Edmund Wasilewski); Od zemsty ludu do domu umarłych. (Gustaw Ehrenberg); „Rozbitych harf niedomówiony dźwięk”. (Tadeusz Łada-Zabłocki); Ostatni romantyk. (Ryszard Berwiński). – II. Życie pośmiertne Konrada Wallenroda [poz. ↑]: Karol Baykowski – Wallenrod za 669 rubli i 50 kopiejek; Stanisław Kunicki – Wallenrod cytadeli warszawskiej; Zygmunt Sierakowski – Wallenrod powstania na Żmudzi; Jan Witkiewicz – jedyny prawdziwy Wallenrod.

27. Purpurowy płaszcz Mickiewicza. Studium z historii poezji i mentalności. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2001, 246 s.

Poprawiona wersja poz. ↑.

See Studies

28. Żyjąc tracimy życie. Niepokojące tamaty egzystencji. [Szkice]. Warszawa: WAB 2001, 424 s.

Zawartość

Żyjąc tracimy życie. Wyjaśnienie [dot.: H. Balzac: Jaszczur]. – I: Apokalipsa bez zbawienia. Tematy jeanpaulowskie; Dyptyk o Chateaubriandzie; Bańka mydlana [dot. H.F. Amiel: Dziennik intymny]; „Dziwaczny wzrost” [dot.: J. Czapski: Wyrwane strony]; Zwierciadło zwierciadeł [dot. głównie: J. Słowacki: Lambro]; Od cierpienia do nudy – i z powrotem [dot.: W. Gombrowicz: Pamiętnik z okresu dojrzewania]; Śmierć: anegdota i filozofia. (Rozmowa o wystawie „Obraz śmierci w sztuce polskiej XIX i XX wieku” [z M. Baranowską i B. Deptułą]); Trzy daty: 1761 [dot.: J.J. Rousseau: Nowa Heloiza], 1774 [dot.: J.W. Goethe: Cierpienia młodego Wertera], 1835 [dot.: A. Rabbe: Album pesymisty]; Namiętność, tragedia, absolut [dot. H. von Kleista]; Przeraźliwość istnienia [dot.: T. Różewicz: Pułapka]; Nadmiar bólu [dot.: T. Różewicz: Zawsze fragment. Recycling]. – II: Miłość do upadku [dot. E.A. Poego]; Zniknąć samemu sobie [dot. P. Austera]; Pułapka Jamesa [dot.: H. James: W kleszczach lęku]; Szymon Słupnik, karzeł i szczurzyca [dot. G. Grassa]; Między śmiechem a śmiercią [dot. J. Malczewskiego]; Salome tańczy; Latający Holender [dot. F. Marryata]; Edyp na rozstajach dróg; Przerażenie i piękno [dot.: Z. Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian]; Mityczny czar wiosny; Miłość: fundament Europy. – III: Przygody przygodnej podmiotowości [dot.: A. Wiedemann: Sęk Pies Brew]; W śmierci [dot.: M. Tulli: W czerwieni]; Nie wiem [dot. m.in. H. Krall].

Przekłady

niemiecki

szkicu Żyjąc tracimy życie: Lebend verlieren wir das Leben. [Przeł.;] T. Weiler. W: M. Janion: Die Polen und ihre Vampire. Berlin 2014.

See Studies

29. Wampir. Biografia symboliczna. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2002, 567 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 2007, wyd. 3 2023.

Zawiera rozprawę M. Janion: Wampiriada, s. 7-232, – oraz antologię tekstów: Wampir od Goethego i Byrona do Topora i Sapkowskiego.

Przekłady

węgierski

A vámpír. [Przeł.] M. Babits [i in.] Budapest 2006.

See Studies

30. Romantyzm i egzystencja. Fragmenty niedokończonego dzieła. [Szkice; współautorka:] M. Żmigrodzka. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2004, 215 s.

Zawartość

Zawiera teksty autorstwa M. Janion: Ogień i łzy Wertera; Apokalipsa bez zbawienia. Tematy jeanpaulowskie; Dodatek. Królestwo i wygnanie, – teksty autorstwa M. Janion i M. Żmigrodzkiej: Romantyczne tematy egzystencji; Rousseau i własne istnienie; René: Od utraty do zatraty; Pustelnik, szaleniec, upiór; Fryderyk Chopin wśród bohaterów egzystencji; Gorzkie arcydzieło, – oraz teksty M. Żmigrodzkiej.

31. Niesamowita słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury. Kraków: Wydawnictwo Literackie 2006, 357 s. Wyd. nast.: tamże 2007 (dodruk), wyd. 2 2016, wyd. 3 2022.

Nominacja do Nagrody Literackiej Nike w 2007.

Przekłady

czeski

Znepokojivé slovanství. [Przeł.:] L. Zakopalová. Praha 2006.

See Studies

32. The Jewish colonel. A romantic and non-romantic biography = Pułkownik żydowski. Życiorys romantyczny i nieromantyczny [Przekł. angielski] R.S. Czarny. Kraków: Fundacja Judaica – Centrum Kultury Żydowskiej 2008, 168 s. Annual Memorial Lecture ; no. 9.

Tekst w języku polskim i angielskim.

Przekłady

niemiecki

Der jüdische Oberst. W: M. Janion: Die Polen und ihre. [Przeł.;] B. Hartmann. Berlin 2014.

33. Bohater, spisek, śmierć. Wykłady żydowskie. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. 2009, 323 s. Z Wagą.

Inne formy wydań

Wyd. jako dokument elektroniczny: Warszawa: W.A.B. 2009, plik w formacie MOBI, EPUB.

Przekłady

niemiecki

Hero, conspiracy, and death. The Jewish lectures. Przekł.: A.Shannon.Frankfurt am Main : PL Academic Research – Peter Lang 2014, 248 s. Cross-Roads: Polish Studies in Culture, Literary Theory, and History; vol. 3.

See Studies

34. Janion. Transe, trauma, transgresje. [Wywiad – rzeka]. Rozmawia K. Szczuka. Warszawa: Wydawnitwo Krytyki Politycznej 2012-2014. Seria z różą.

T. 1 Niedobre dziecię. 2012, s. 161 T. 2. Prof. Misia. 2014, s. 165.

See Studies

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Zagadnienie fikcji literackiej ze stanowiska socjologicznej teorii literatury. [Współautor:] T. Drewnowski. „Twórczość” 1948 nr 2 s. 70-92.

• Debiut powieściopisarski T. T. Jeża. „Prace Polonistyczne” Seria 7: 1949 s. 77-108.

• Z zagadnień wczesnej działalności Chmielowskiego. W: Pozytywizm. Cz. 1 . Wrocław 1950 s. 74-115.

• W walce o ideowe nowatorstwo poezji krajowej. „Pamiętnik Literacki” 1953 z. 3/4 s. 116-150.

• Jeszcze jedno nieporozumienie wokół liberalizmu. Z powodu nowej publikacji prof. Chałasińskiego. „Pamiętnik Literacki” 1954 z. 3 s. 112-142.

• O genezie Konrada Wallenroda. „Pamiętnik Literacki” 1956 zeszyt specjalny, s. 13-43.

• Dwie postacie genetyzmu w badaniach literackich. „Nauka Polska” 1959 nr 2 s. 52-76.

• Tradycje i perspektywy metodologiczne badań genetycznych w historii literatury. W: Zjazd Naukowy Polonistów 10-13 grudnia 1958. Wrocław 1960 s. 149-246.

• Twórczość Krasińskiego do roku 1836 a problematyka ideowa romantyzmu. W: Zygmunt Krasiński. Warszawa 1960 s. 92-230.

• Genewska proza Krasińskiego. „Pamiętnik Literacki” 1961 z. 4 s. 394-423.

• Sravnitel'nye issledovanija i problemy literaturnogo genezis. W: La littérature comparée en Europe orientale. Budapest 1963 s. 75-184.

• Badania komparatystyczne a problemy genezy literackiej. „Prace Polonistyczne” Seria 20: 1964 s. 142-154.

• Rozwój marksistowskiej koncepcji romantyzmu w Polsce. W: Z problemów literatury polskiej XX wieku. T. 3. Warszawa 1965 s. 366-396.

• Krasiński filozofujący poeta romantyczny. W: Filozofia polska. Warszawa 1967 s. 315-337.

• Marksizm wobec genetyzmu w badaniach literackich. W: Problemy teorii literatury. Wrocław 1967 s. 393-426.

• Światopogląd polskiego romantyzmu. W: Proces historyczny w literaturze i sztuce. Warszawa 1967 s. 116-142.

• Cześć i dynamit. Literatura a rewolucja. W: Literatura polska wobec rewolucji. Warszawa 1971 s. 5-40 [dot. W. Broniewskiego].

• Czyn i klęska. (Rzecz o tragizmie). „Twórczość” 1971 nr 1 s. 41-57.

• Edyp i Prometeusz. (Hegel – Marks – Freud). „Dialog” 1971 nr 8 s. 94-109.

• Romantyczna wizja rewolucji. W: Problemy polskiego romantyzmu. Wrocław 1971 s. 159-205.

• Romantyczni Jakobini. (Dembowski – Berwiński). „Pamiętnik Literacki” 1971 z. 2 s. 3-30.

• Tradycja barska w dobie romantyzmu. [Współautorka:] M. Żmigrodzka. W: Przemiany tradycji barskiej. Kraków 1972 s. 107-165.

• Druga i trzecia generacja romantyków: Biografia i geografia. W: Biografia – geografia – kultura literacka. Wrocław 1975 s. 61-88.

• Dwie wizje ludowości romantycznej. „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza” 1975 s. 5-24.

• Broniewskiego „morze zjawisk”. W: Władysław Broniewski w poezji polskiej. Warszawa 1976 s. 5-39.

• Literatura i spisek. „Pamiętnik Literacki” 1976 z. 4 s. 23-61.

• Romantyzm a początek świata nowożytnego. W: Narodziny i rozwój nowoczesnej kultury polskiej. Wrocław 1976 s. 59-87.

• Wojna i forma. W: Literatura wobec wojny i okupacji. Wrocław 1976 s. 187-267; przekł. francuski: „Cultures”, 1975 nr 4 s. 109-125; przekł. niemiecki w: Verteidigung der Menschheit. Berlin 1979 s. 533-558.

• Literatura i spisek. W: Stowarzyszenie Ludu Polskiego w Królestwie Polskim. Gustaw Ehrenberg i „świętokrzyżcy”. Wrocław 1978 s. 77-100.

• Romantycy wobec rewolucji. W: Studia z dziejów polsko-węgierskich stosunków literackich. Warszawa 1978 s. 227-237.

• Wojna i okupacja w oczach Kazimierza Wyki. W: Kazimierz Wyka. Kraków 1978 s. 146-166.

• Le Nort romantique. Le bateau de Herder. W: Swedish-Polish literary contacts. Stockholm 1979 s. 49-60.

• Poeci międzypowstaniowego kraju wobec Mickiewicza. W: Mickiewicz. Lublin 1979 s. 103-122.

• Romantyczny świadek egzystencji. (1). „Teksty” 1979 nr 3 s. 40-58, przekł. francuski: [Przeł.] H. Krzyżanowski. „Literary Studies in Poland”, Wrocław. T. 25: 1992 s. 45-62.

• Tak będzie pisała kiedyś Polska. „Teksty” 1979 nr 6 s. 9-21 [dot. J. Słowackiego].

• Krasiński – Mielikowski – Ligenza. „Pamiętnik Literacki” 1980 nr 3 s. 109-127 [dot.: Z. Krasiński: Trzy myśli powstałe po śp. Henryku Ligenzie M. Janion].

• Trzy wariacje na tematy romantyczne. „Zapis” 1981 nr 20.

• „Gdzie jest Lemańska! W: Odmieńcy. Gdańsk 1982 s. 152-199 [dot. M. Komornickiej].

• [Referat wygłoszony na Kongresie Kultury Polskiej Warszawa 11-13 XII 1981]. W: Kongres Kultury Polskiej. Warszawa 1982 s. 17-24.

• „L'art c'est l'homme qui s'organise”. (Le bouillant creuset de l'histoire privée). [Przeł.] A. Krzyżanowski. W: „Literary Studies in Poland”, Wrocław. T. 10: 1983 s. 35-75.

• „Ciemna” młodość Gombrowicza. W: Gombrowicz i krytycy. Kraków 1984 s. 491-529.

• „Kapelmistrz Kreisler” [E. T. A. Hoffmanna] i Pani Bovary [G. Flauberta]. W: Prace ofiarowane Henrykowi Markiewiczowi. Kraków, Wrocław 1984 s. 321-334.

• Ocalenie przez rozpacz. W: Literatura źle obecna. Londyn 1984 s. 123-143, wyd. nast. Kraków 1986 [dot. W. Odojewskiego].

• Partyzantka Józefa Zaliwskiego w literaturze romantycznej. [Współautorka:] M. Żmigrodzka. W: Społeczeństwo polskie i próby wznowienia walki zbrojnej w 1833. Wrocław 1984 s. 199-217.

• Romantizen och Polen. [Przeł.] M. von Zweiberz. „Artes”, Sztokholm 1985 nr 3 s. 25-36.

• Pośmiertna maska Konrada Wallenroda; Maska Maski: Ontologiczne nieszczęście człowieka śmiechu [dot.: W. Hugo: Człowiek śmiechu]. W: Maski. T. 2. Gdańsk 1986 s. 341-392, 395-410.

• Romantyzm polski i Skandynawia. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego Prace Historyczno–literackie” 1986 nr 10/11 s. 257-268, przekł. angielski w: The Slavic world Scandinavia. Aarhus [ok. 1986].

• „Rozbitych harf niedomówiony dźwięk”. W stoczterdziestolecie romantycznego tomu poezji. „Twórczość” 1986 nr 3 s. 73-87.

• Chopin wśród bohaterów egzystencji. [Współautorka:] M. Żmigrodzka. „Res Publica” 1987 nr 3 s. 49-62.

• [Czwarta] IV część „Dziadów” i wczesnoromantyczny bohater egzystencji. [Współautorka:] M. Żmigrodzka. „Pamiętnik Literacki” 1987 z. 1 s. 3-13.

• „W tę jesień dławiącą”. „Pamiętnik Literacki” 1987 z. 3 s. 13-19 [dot.: K. Wyka: Życie na niby; Pamiętnik po klęsce].

• Czy Stawrogin jest postacią tragiczną? W: Dzieci. T. 2. Gdańsk 1988 s. 71-88, przekł. francuski: [Przeł.] A. Posner. „Lettre Internationale”, Paryż 1987 nr 3.

• Fantazmat jako pojęcie humanistyki. „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego. Uniwersytet Gdański. Pedagogika, Historia Wychowania”1988 z. 16 s. 59-72.

• Literatura romantyczna jako dokument spisków. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 3. . Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863. T. 2. Kraków 1988 s. 7-46, przekład włoski w: Testi letterari e conoscenza storica. La letteratura come foute. Milano 1986 s. 95-134.

• Fantazmat ściętej głowy. [Współautor:] R. Forycki. „Twórczość” 1989 nr 7 s. 49-66, przekł. francuski: „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1992 nr 1246 „Romanica Wratislaviensis” nr 35 s. 75-87.

• L'apocalypse laïque. [Współautor:] R. Forycki. [Przeł.] J.-Y. Erhel. „Lettre Internationale”, Paryż 1989 nr 21.

• Literacki paradoks Rewolucji Francuskiej. [Współautor:] R. Forycki. „Problemy” 1989 nr 7 s/ 10-16.

• Szalona. W: Zdziwienie Kraszewskim. Wrocław 1990 s. 13-27.

• „Szkoła białoruska” w poezji polskiej. „Przegląd Wschodni” 1991 z. 1 s. 35-48.

• Der „polnische” und der „deutsche” Teufel. Über die Figuren des Bösen. W: Deutsche und Polen. 100 Schlüsselbegriffe. München, Zürich 1992 s. 169-179.

• Dlaczego rewolucja jest kobietą? W: Historia i wyobraźnia. Warszawa 1992 s. 103-119, przekł. francuski: „Revue Européenne des Sciences Sociales”, Genewa 1989 nr 85.

• Jan Barszczewski; Tadeusz Łada-Zabłocki. W: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Seria 3 . Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863. T. 3. Warszawa 1992 s. 91-114; 333-356.

• Romantyzm blaknący. „Dialog” 1992 nr 1/2 s. 146-154.

• Królestwo i wygnanie. „Ogród” 1993 nr 1/4 s. 29-59 [dot.: J. J. Rousseau: Wyznania; Marzenia samotnego wędrowca].

• Panna i miłość szalona. „Teksty Drugie” 1993 nr 4/6 s. 15-36 [dot. tzw. wątku Lenory].

• Romantyczne tematy egzystencji. [Współautorka:] M. Żmigrodzka. „Znak” 1993 nr 12 s. 4-17.

• Forma i śmierć. „Ogród” 1994 nr 1 s. 75-85.

• Rousseau – bohater egzystencji. [Współautorka:] M. Żmigrodzka. „Kontakty” 1994 nr 3/4 s. 31-39.

• Ogień i łzy Wertera. [Szkic w:] J.W. Goethe: Cierpienia młodego Wertera. Przeł. z niemieckiego L. Staff. Przyp. opatrzyła O. Dobijanka-Witczakowa. Lekcja literatury z M. Janion. Kraków1997 s. 5-19.

• Czarownice z Salem [A. Millera], czyli Tygiel. W: Fascynacje folklorystyczne. Warszawa 2002 s. 49-57.

• Le mythe héroïque du Juif polonais. W: Mythes et symboles politiques en Europe Centrale. Otis 2002 s. 316-330.

• Polska między Wschodem a Zachodem. „Teksty Drugie”. 2003 nr 6 s. 131-149.

• Mit założycielski polskiego antysemityzmu. W: Społeczeństwo europejskie a Holocaust. Warszawa 2004, przekł. niemiecki: Der Gründungsmythos des polnischen Antisemitismus. W: M. Janion: Die Polen und ihre Vampire. [Przeł.:] B. Hartmann. Berlin 2014.

• Polska w Europie. „Nauka” 2004 [nr] 1 s. 7-30, przekł. niemiecki: Polen in Europa. W: M. Janion: Die Polen und ihre Vampire. Berlin 2014.

• Pożegnanie z Polską. Jeszcze Polska nie umarła. „Krytyka Polityczna” 2004 nr 6 s. 140-151, przedruk pt. Rozstanie z Polską. W: Wykłady Polskiej Rady Biznesu 2004. Warszawa 2004 s. 14-45.

• Słowiańszczyzna, szaleństwo, śmierć. W: Inny, inna, inne. Warszawa 2004 s.

• Nawet jeśli mówię o czymś zupełnie innym, mówię o Auschwitz. W: Ideały nauki i konflikty wartości. Warszawa 2005 s. 291-309 [dot. I. Kertèsza].

• Oko wschodnie Leonarda. W: Poetyka, polityka, retoryka. Warszawa 2006 s. 32-49 [dot.: Z. Krasiński: Nie-Boska Komedia].

• Polonia powielona. W: Polka. Medium. Cień. Wyobrażenie. Warszawa 2006 s. 19-31.

• Wykład o „Królu zamczyska” Seweryna Goszczyńskiego „Kresy”. 2006 nr 4 s. 43-53.

• Historia literatury a historia idei : (propozycja nowej problematyzacji). „Przegląd Filozoficzno-Literacki”. 2009 nr 4 s. 75-90.

• Mickiewiczowska utopia Czarnogóry. W: Album gdańskie. Prace ofiarowane profesorowi Józefowi Bachórzowi na siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin i pięćdziesięciolecie pracy nauczycielskiej. Gdańsk 2009 s.198-211.

Autoryzowany wykład z 18 grudnia 2008.

• Mickiewiczowska utopia Czarnogóry (autoryzowany wykład z 18 grudnia 2008 roku). W: Album gdańskie. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2009 s. 198-211.

• Archiwum egzystencji. „Tygodnik Powszechny” 2019 nr 12 s. [tekst przesłany przez M. Janion z okazji otrzymania nagrody Polskiego PEN Clubu w 100-lecie odrodzonej Polski oraz 40-lecie śmierci Jana Parandowskiego. Odczytany podczas uroczystości pod jej nieobecność].

Wybory tekstów w przekładach

niemiecki

• Die Polen und ihre Vampire. Studien zur Kritik kultureller Phantasmen. [Red.:] M. Marszałek. [Przeł.:] von B. Hartmann und T. Weiler. Berlin 2014.

Przekłady tekstów w antologiach zagranicznych

niemiecki

• Europas Platz in Polen. Polnische Europa-Konzeptionen vom Mittelalter bis zum EU-Beitritt . Red.: von C. Kraft und K. Steffen. Osnabrück 2007,.

serbski

• Antologija poljskog eseja. [Oprac. i przekł.:] B. Rajčíc. Beograd 2008.

ukraiński

• Teoriâ literaturi v Pol'ŝi. Antologìâ tekstìv. Druga polovina XX – počatok XXI st. [Oprac.:] B. Bakuli. [Przekł.]. S. Âkovenka. Kiïv 2008.

Prace redakcyjne

1. Kultura okresu pozytywizmu. (Wybór tekstów i komentarzy pod red. J. Kotta). Cz. 1. Mieszczaństwo. Oprac.: M. Janion. Warszawa: Książka i Wiedza 1949, 334 s. IBL PAN.

2. R. Berwiński: Księga życia i śmierci. (Wybór pism). Oprac.: M. Janion. Przypisy, bibliografia i spis wyrazów do „Bogunki” oprac.: Z. Lewinówna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1953, 425 s.

3. L. Siemieński: Ogrody i poeci. (Wybór pism). Wyboru dokonała M. Janion. Przypisy oprac.: M. Grabowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1955, 459 s. IBL PAN.

4. E. Wasilewski: Wybór poezji. Wybór i wstęp: M. Janion. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1955, LXXI, 148 s. IBL PAN.

See Studies

5. J. Zacharyasiewicz: Jarema. Studium z wewnętrznych dziejów Galicji. Wstęp i przypisy oprac.: M. Janion. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1957, 177 s.

6. Antologia romantycznej poezji krajowej. 1831-1863. Oprac.: M. Janion, M. Grabowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 263 s.

7. S. Goszczyński: Zamek kaniowski. Oprac.: M. Grabowska, M. Janion. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1958, 211 s.

8. W. Pol: Wybór poezji. Wyboru dokonała i wstępem poprzedziła M. Janion. Przypisy: M. Grabowska. Wrocław: Ossolineum 1963, CXLIX, 298 s. Biblioteka Narodowa I, 180.

See Studies

9. Proces historyczny w literaturze i sztuce. Materiały konferencji naukowej, maj 1965. Red.: M. Janion i A. Piorunowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 400 s.

10. Literatura polska wobec rewolucji. Praca zbiorowa pod red. M. Janion. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1971, 586 s. IBL PAN.

11. Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku. Red. nacz.: K. Wyka, H. Markiewicz, I. Wyczańska. Seria 3. Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863. Zespół red.: M. Janion, B. Zakrzewski, M. Dernałowicz. T. 1-3. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 1988, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 1992, 917 + 995 + 527 s. IBL PAN.

Zmiany w zespole redakcyjnym: T. 2. Zespół redakcyjny: M. Janion, M. Dernałowicz, M. Maciejewski; T. 3. Zespół redakcyjny: M. Janion, M. Maciejewski, M. Gumkowski.

12. Positionen polnischer Literaturwissenschaft der Gegenwart. Methodenfragen der Literaturgeschichtsschreibung. [Wyd.:] E. Dieckmann, M. Janion. [Przeł.] B. Schymon. Berlin: Akademie 1976, 292 s. Akademie der Wissenschaft der DDR. Wyd. nast.: Berlin ; Boston : De Gruyter 2022.

13. Reduta. Romantyczna poezja niepodległościowa. [Antologia; zebrała i oprac.:] M. Janion. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1979, 575 s.

14. Galernicy wrażliwości. Wybór, oprac. i red.: M. Janion, S. Rosiek. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1981, 533 s.

Tom zaliczany do serii Transgresje; inne części zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑.

15. Słowacki mistyczny. Propozycje i dyskusje. Sympozjum. Warszawa 10-11 grudnia 1979. Red.: M. Janion, M. Żmigrodzka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1981, 414 s. Z prac IBL PAN.

See Studies

16. Odmieńcy. Wybór, oprac. i red.: M. Janion i Z. Majchrowski. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1982, 530 s.

Tom zaliczany do serii Transgresje; inne części zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑.

17. Osoby. Wybór, oprac. i red.: M. Janion, S. Rosiek. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1984, 569 s. Transgresje, 3.

Inne części serii Transgresje zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑.

18. Trójkąt Bermudzki Güntera Grassa. Red.: M. Janion, W. Maksymowicz. Warszawa: Zrzeszenie Studentów Polskich 1984, 87 s. Zrzeszenie Studentów Polskich. Centralny Klub UW Hybrydy.

19. Urodzony w Gdańsku Günter Grass. Red.: W. Maksymowicz. Warszawa: ZSP 1984, 45 s. Zrzeszenie Studentów Polskich. Centralny Klub UW Hybrydy.

20. Polskie pytania o Grassa. Pod red. M. Janion przy współpracy A. Wójtowicza. Warszawa: CKS [Centralny Klub Studencki] Hybrydy 1985, 146 s. Por. poz. ↑.

21. Maski. Wybór, oprac. i red.: M. Janion, S. Rosiek. T. 1-2. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1986, 415 + 510 s. Transgresje, 4.

Inne części serii Transgresje zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑.

22. Style zachowań romantycznych. Propozycje i dyskusje. Sympozjum. Warszawa 6-7 grudnia 1982. Red.: M. Janion, M. Zielińska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1986, 438 s.

23. Dzieci. Wybór, oprac. i red.: M. Janion, S. Chwin. T. 1-2. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie 1988, 375 + 358 s. Transgresje, 5.

Inne części serii Transgresje zob. poz. ↑, ↑, ↑, ↑.

24. Polish – Swedish literary contacts. A symposium in Warsaw September 22-26 1986. [Wyd.:] M. Janion, N. A. Nilsson. Stockholm: Almqvist och Wiksell International 1988, 127 s.

25. Polskie pytania o Grassa. Pod red. M. Janion, przy współpracy A. Wójtowicza. Warszawa: Hybrydy przy współudziale Goethe Institute [1988], 287 s. Por. poz. ↑.

26. Zwierciadła Północy. Związki i paralele literatury polskiej i skandynawskiej. Pod red.: M. Janion, N. A. Nilssona i A. Sobolewskiej. Wprowadzenie M. Janion, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich 1991, 228 s. IBL PAN.

27. Günter Grass i polski Pan Kichot. Napisała i zebrała M. Janion. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 1999, 279 s.

Tu M. Janion: Pytania o Grassa, s. 33-98; nadto rozm. z G. Grassem i fragmenty tekstów innych autorów dot. G. Grassa.

28. Inny, inna, inne. O inności w kulturze. Pod red. M. Janion, C. Snochowskiej-Gonzales i K. Szczuki. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN 2004, 350 s.

29. Polka. Medium. Cień. Wyobrażenie. Pomysł i oprac.: A. Zawadowska, M. Rudaś-Grodzka. Kierownik naukowy: M. Janion. Warszawa : Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie: Fundacja Odnawiania Znaczeń 2005, 271 s.

30. Honor, Bóg, Ojczyzna. [Szkice]. Kierownictwo naukowe: M. Janion. Koncepcja tomu, red.: M. Rudaś-Grodzka. Warszawa: Fundacja Odnawiania Znaczeń; Dom Spotkań z Historią 2009, 228 s.

31. Żebro Mesjasza. [Szkice] Kierownictwo naukowe: M. Janion. Koncepcja tomu, red.: M. Rudaś-Grodzka. Warszawa : Fundacja Odnawiania Znaczeń : Dom Spotkań z Historią 2009, 126 s.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1992.

Autor o sobie

• M. Janion: Autokomentarz. Oprac.: P. Piasecki. „Ogród” 1990 nr 2 [dot. m.in.: Życie pośmiertne Konrada Wallenroda, Wobec zła].

• Książki które zmieniły moje życie. „Książki. Magazyn do Czytania.” 2011 nr 1.

Wywiady

Zob. też Twórczość poz.↑ ↑,↑ ,↑.

• Mieć czy być. W: J. Niesiobędzki: Rozmowy istotne. Gdańsk 1983.

• Historię trzeba pisać dziko. Z prof. Marią Janion rozmawiają D. Siwicka i M. Bieńczyk. „Tygodnik Literacki” 1991 nr 20.

• Pożegnanie z romantyzmem. Rozm. A. Bernat. „Nowe Książki” 1991 nr 6.

• Zmiana kodu. Rozm. A. Krzemiński. „Polityka” 1991 nr 48.

• Garderoba duszy. W: H. Zaworska: Wczoraj i dzisiaj. Poznań 1992.

• „Tu patrz! jak straszne są duchowe sprawy!”. Z prof. Marią Janion rozmawia L. Janion. „Nowa Fantastyka” 1994 nr 1.

• „Morze zjawisk” i okruchy egzystencji. Rozm. Z. Majchrowski. „Tytuł” 1994 nr 3.

• Pokój i socjalizm, czyli wygnanie i przemoc. Rozm. J. Trznadel. W: J. Trznadel: Hańba domowa. Warszawa 1996.

• Kuferek Harpagona. Rozm.: A. Nasiłowska, M. Zielińska. „Teksty Drugie” 1997 nr 1/2.

• Potwór na drodze. [Rozm.] B.N. Łopieńska. W: B.N. Łopieńska: Książki i ludzie. Warszawa 1998.

• O i tak. Rozm. B.N. Łopieńska. „Res Publica Nowa” 2001 nr 7.

• Czy Maria Janion jest wampirem? Rozm. E. Nawrocka. „Migotania, Przejaśnienia”. 2005, nr 2.

• Polska nie jest kobietą. O współczesnej duchowości, romantyzmie, polityce i równouprawnieniu płci. Rozm. Z. Pietrasik. „Polityka” 2005 nr 19.

• Moje herezje antynarodowe. Rozm. J. Kurski. „Gazeta Wyborcza” 2006 nr 123.

• Opowiadać o ludzkim cierpieniu. Rozm. A. Franaszek. „Tygodnik Powszechny” 2007 nr 6 [tu też polemika z recenzją J. i J. Tazbirów na temat „Niesamowitej słowiańszczyzny”].

• Sami sobie cudzy. Rozm. K. Bielas. „Gazeta Wyborcza” 2007 nr 219.

• Klęska jest klęską. Rozm. K. Szczuka. „Gazeta Wyborcza” 2009 nr 202.

• Niewolnica Colette. Rozm. K. Szczuka. „Gazeta Wyborcza” 2009 nr 22 dod. „Duży Format”.

• Studenci to nie jest niższy personel. Rozm.: K. Szczuka, S. Sierakowski. „Gazeta Wyborcza” 2009 nr 226.

• Maria Janion: kloszard metafizyczny. Rozm. K. Szczuka. „Książki” 2014 nr 4.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.

• Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (Redakcja).

Ogólne

Książki

• B. Miszewski: New-Age-Diskurs in der polnischen Literaturwissenschaft, Literaturkritik und Lyrik der 70er und 80er Jahre. Rekonstruktion eines Weltbildes. München: Verlag O. Sagner 1995, 231 s.

• Nadanie Marii Janion tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk – Oliwa, dnia 20 października 1994. [Gdańsk:] słowo/obraz 1995, 109 s. [zawiera m.in. opinie H. Markiewicza, I. Opackiego i J.M. Rymkiewicza oraz laudację J. Bachórza, a także wykład M. Janion].

• Księga Janion. [Szkice]. Oprac.: Z. Majchrowski i S. Rosiek. Gdańsk : słowo/obraz, terytoria 2007, 635 s. [tu na temat M. Janion: B. Żyłko: Czy strukturalizm jest/był naprawdę taki straszny? [M. Janion a strukturalizm]; A. Nawarecki: „Dziady” w Cytadeli odnowione według Marii Janion [dot. wystawienia w Warszawie w 2005, reżyseria: S. Szczykny]; B. Dąbrowski: Maria Janion i fantazmaty. – Tu także bibliografia M. Janion w opracowaniu A. Szałagan].

• A. Fałtyn: Hermeneutyka w polskich badaniach literackich. Maria Janion, Ryszard Przybylski, Michał Paweł Markowski. Warszawa: Wydawnictwo IBL 2014, 580 s.

• Kino według Marii Janion. [ Księga pamiątkowa dedykowana Profesor Marii Janion na dziewięćdziesięciolecie]. Redakcja: P. Biliński, M. Wroniszewski. Gdańsk: Klub Żak 2016, 69 s. [zawiera artykuły poświęcone M. Janion.].

Artykuły

• J. Majcherek: „Być swędzeniem w waszym mózgu ...” „Twórczość” 1985 nr 6 [dot. serii Transgresje].

• D. Siwicka: Szkoła mówienia. „Więź” 1987 nr 1 [dot. serii Transgresje].

• S. Nowak: Przebudzenie mocy. Maria Janion i posthumanizm. W: Sporne postaci polskiej krytyki feministycznej po 1989 roku. Warszawa 2016.

• J. Gondowicz: Księżna nocy. „Życie Warszawy”1990 nr 268.

• D. Siwicka: Maria Janion „Nowe Książki” 1991 nr 6.

• M. Klecel: Fantazmaty i utopie. „Literatura” 1996 nr 7/8.

• G. Borkowska: Literatura, feminizm, dyskursy władzy. „Teksty Drugie” 1997 nr 1/2.

• K. Chlipalski: Historia literatury jako forma zbawienia. (Glosa do portretu Marii Janion). „Res Publica Nowa” 1997 nr 7/8.

• B. Helbig-Mischewski: Guru przełomu tysiąclecia. Dyskurs Nowej Ery w pracach Marii Janion. „Teksty Drugie” 1997 nr 1/2.

• P. Łuszczykiewicz: Metakrytyka trójgłowego eseju. (O książkach Marii Janion, Ryszarda K. Przybylskiego i Stanisława Barańczaka). W tegoż: Po balu. Warszawa 1997.

• A. Fabianowski: Romantyczne państwo Marii Janion. „Przegląd Humanistyczny” 2004 nr 5.

• K. Janowska: Misia Napoleon. „Polityka” 2006 nr 50.

• M. Sokołowski: Marginalia Marii Janion. „Kresy” 2006 nr 4.

• A. Szweda: „Cierń i róża Ukrainy” (Marii Janion) w nowej postaci, czyli "Oksana" Włodzimierza Odojewskiego. „Konteksty Kultury” 2007 [nr] 3.

• I. Filipiak: Istnienie mityczne Marii Janion oraz jego przejawy w wyobraźni kulturowej i społecznej. „Teksty Drugie” 2008 nr 6.

• S. Rosiak: „Slavia Universa?” O współczesnym oglądzie kultury duchowej dawnych Słowian i jego mitologizacji. (W nawiązaniu do eseistyki Marii Janion). „Przegląd Humanistyczny” 2009 nr 4.

• C. Polak: Google polskiej humanistyki. „Przekrój”. 2013 nr 8.

• Jakub Rawski : Nostalgia i trauma. Wilno we wspomnieniach Profesor Marii Janion. W: Świat Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej w literaturze i sztuce. Zielona Góra 2014.

• M. Dernałowicz: Pigoń, Janion, Legion. „Block –Notes Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza” 2016 nr 15.

• A. Gumowska: Profesorka w krainie książek. „Newsweek” 2016 nr 44.

• G. Jankowicz: Czytam Janion; M P. Markowski: Projekt Janion; E. Kącka: Duch i skandal; S. Chwin: Artystka Uniwersytetu. „Tygodnik Powszechny” 2016 nr 10-12 dod. „Książki w Tygodniku”.

• T. Plata: Romantyczna melancholia Marii Janion. „Dialog” 2016 nr 6.

• J. Sobolewska: Wieszczka. „Polityka” 2016 nr 52/53.

• N. Seiler: Schwellenfigur der feministischen Polonistik. Maria Janion im issenschaftshistorischen Kontext. W: Geschlecht und Wissen(schaft) in Ostmitteleuropa. Marburg 2017.

• A. BagłajewskI: Mickiewicz między „zmierzchem paradygmatu” a powrotem romantyzmu. „Interpretacje” 2018 nr 1.

• J. Krakowska: Wspólnota niepotrzebna. „Dialog” 2018 nr 2.

• M. Krzykawski: Ugaszczanie duchów. Europa Janion, Europa Derridy. W: Dyskursy gościnności. Etyka współbycia w perspektywie późnej nowoczesności. Warszawa 2018.

• K. Lindstedt: Kanon, popkultura i kontempacja. „Odra” 2018 nr 10.

• K. Lindstedt: Kanon, popkultura i kontemplacja. „Odra” 2018 nr 10.

• I. Pajdała: Wobec zła : nie-kochanki ojczyzny, czyli Kilka myśli Oriany Fallaci, Hannah Arendt i Marii Janion. „Elewator” 2018 nr 25.

• N. Seiler: Privatisierte Weiblichkeit. Genealogien und Einbettungsstrategien feministischer Kritik im postsozialistischen Polen. Bielefeld. 2018, passim.

• G. Borkowska: Maria Janion (24 grudnia 1926-23 sierpnia 2020). „Nauka” 2020 nr 4.

• P. Bratkowski: Patriotka innej Polski. „Newsweek Polska” 2020 nr 36.

• A. Kasperek: „Maria Janion : nauczycielka. Pro memoria”. „Prowincja” 2020 nr 3.

• E. Kącka: Osobistość. Świat żywych ufundowany jest na świecie umarłych. „Tygodnik Powszechny” 2020 nr 37.

• R. Lis: Zamiast kwiatów na grób Marii Janion. „Polityka” 2020 nr 38.

• M. Łuczewski: Trzeci mesjanizm. Janion jako totalne dzieło sztuki. W: Aktywne społeczeństwo w zmieniającej się rzeczywistości. Warszawa 2020.

• R. Nycz: Maria Janion 24 XII 1926-23 VIII 2020. W: Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności. – R. 2020 [wyd. 2021].

• J. Potkański: Prekursorzy Rymkiewicza. „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 2020 [m.in. dot. M. Janion].

• A. Kasperek: Poza ziemią Urlo. Wyobraźnia romantyczna jako inspiracja pedagogiczna. W: Pedagogika kultury. Katowice 2021 [m.in. dot. M. Janion].

• K. Kopczyński: Paradygmat polskiego romantyzmu w uniwersum filmowym. Kraków 2021 [m.in. dot. M. Janion].

• M. Kuziak: Konstelacja Janion. „Porównania” 2021 nr 1.

• K. Nowosielski: „I wzięli się za ożydle”.(Moje spotkania z prof. Marią Janion).„ Arcana” 2021 nr 3.

• S. Rosiek: Mowa wygłoszona na pogrzebie Marii Janion. „Bliza” 2021 nr 1.

• K. Samsel: Maria Janion in memoriam. Romantyzm jako projekt „humanistyki charyzmatycznej”. „Prace Literaturoznawcze” 2021 nr 9.

• M. Junkiert: Polska historia literatury jako miejsce pamięci. W: Prawda i fałsz w nauce i sztuce. Warszawa 2022.

• B. Zwolińska: Mistrzowie : Maria Janion (i Tadeusz Różewicz). „Litteraria Copernicana” 2023 nr 2.

• B. Żyłko: Mistrzyni. „Odra” 2023 nr 7/8.

Lucjan Siemieński

• K. Groniowski. „Przegląd Historyczny” 1956 z. 4.

• M. Inglot: Nowe spojrzenie na „romantyzm krajowy”. „Życie Literackie” 1956 nr 4.

Go back to position

Zygmunt Krasiński, debiut i dojrzałość

• H. Markiewicz: Nowa monografia o Krasińskim. „Nowa Kultura” 1962 nr 21.

• Z. Żabicki: Krasiński i współczesność. „Twórczość” 1962 nr 7.

Go back to position

Romantyzm [Monografia]

• Cz. Zgorzelski: Studia o ideach i stylu. „Tygodnik Powszechny” 1970 nr 14.

• J. Maślanka. „Ruch Literacki” 1971 nr 1.

• I. Opacki. „Pamiętnik Literacki” 1971 z. 1.

• M. Cieśla. „Teksty” 1972 nr 5.

Go back to position

Romantyzm, rewolucja, marksizm

• S. Balbus: Do źródeł współczesności. „Życie Literackie” 1973 nr 8, sprostowanie tamże nr 9.

• J. Czyżkowski: Świat humanistyczny; K. Nowosielski: Poszukiwanie obecności. „Nowy Wyraz” 1973 nr 10.

• A. Grzegorczyk: W „humanistycznym ogrodzie” Marii Janion. „Odra” 1973 nr 4.

• A. Lam: Marksizm „oswojony”. „Nowe Drogi” 1973 nr 6.

• E. Szary-Matywiecka. „Pamiętnik Literacki” 1973 z. 4.

• J. Woźniakowski: Rozważania o humanistyce teorii względności, o pysze słowa i poglądach na świat. „Tygodnik Powszechny” 1973 nr 15, przedruk pt. Pochwała synkretyzmu w tegoż: Czy kultura jest do zbawienia potrzebna? Kraków 1988.

• W. M. Grabski. „Przegląd Humanistyczny” 1974 nr 11.

Go back to position

Humanistyka

• A. Grzegorczyk. „Nurt” 1974 nr 9.

• K. Turkowska-Chwin. „Literatura” 1974 nr 8.

• S. Barańczak: Zrozumieć to znaczy wyzwolić. „Polityka” 1975 nr 14.

• T. Burek: Humanistyka ze współczesnym adresem. „Twórczość” 1975 nr 1 [dot. też: Romantyzm; Romantyzm, rewolucja, marksizm].

• Z. Mitosek: Zaklinanie słowem. „Polityka” 1975 nr 14.

• J. Ziomek: Szanse współczesnej humanistyki. „Literatura” 1975 nr 18.

• M. Lubelska. „Ruch Literacki” 1976 nr 21.

• R. Nycz: Humanistyka przed rozbitym zwierciadłem. „Teksty” 1976 nr 3.

Go back to position

Gorączka romantyczna

• J. Czyżkowski: Romantyzm jako duchowa forma życia. „Nowe Książki” 1976 nr 12.

• R. Przybylski: Tyrania Króla Ducha. „Literatura” 1976 nr 8.

• H. Zaworska: Gorączka intelektualna. „Twórczość” 1976 nr 6.

• S. Chwin: Czytanie romantyzmu. „Odra” 1977 nr 3.

• G. Królikiewicz. „Ruch Literacki” 1977 nr 1.

• E. Łubieniewska. „Pamiętnik Literacki” 1978 z. 1.

• M. Stala: Marii Janion dialog z duchem. „Pismo” 1981 nr 3 [dot. też: Odnawianie znaczeń].

Go back to position

Romantyzm i historia

• M. Buś, G. Królikiewicz. „Ruch Literacki” 1979 nr 4.

• A. Fabianowski: Romantyzm – myśl, idea, mit. „Rocznik Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza” 1979/1980.

• M. Grabowska: Nowa księga o romantyzmie. „Polonistyka” 1979 nr 4.

• J. Szacki. „Polityka” 1979 nr 28.

• W. Zajewski. „Kronika Warszawy” 1979 nr 3.

• H. Zaworska: Za panowania romantyzmu. „Twórczość” 1979 nr 5, sprostowanie tamże nr 9.

• J. Bachórz. „Punkt” 1980 nr 9.

• A. Witkowska: O romantyzmie, o sobie, o nas. „Teksty” 1980 nr 4.

Go back to position

Odnawianie znaczeń

• L. Rola. „Twórczość” 1981 nr 7.

• M. Stala: M. Janion dialog z duchem. „Pismo” 1981 nr 3 [dot. też: Gorączka romantyczna].

Go back to position

Czas formy otwartej

• A. Zawada: Czas romantyzmu. „Twórczość” 1985 nr 10.

• W. Pyczek: Romantyczna sakralizacja dziejów. „Znak” 1986 nr 11/12.

Go back to position

Wobec zła

• B. Bubula: W obronie romantyzmu. „Znak” 1990 nr 12.

• A. Czyż: Wobec zła trwa nadzieja. „Ogród” 1990 nr 2.

• I. Kamiński. „Że” 1990 nr 9.

• M. Karpiński: Coś na ząb. „Puls” 1990 nr 44.

• S. Kieniewicz: Mroki romantyzmu. „Przegląd Powszechny” 1990 nr 5.

• A. Nowakowski: Szaleństwo i śmierć. „Brulion” 1990 nr 14/15.

• M. Stala: Rejtan i wampiry. „Tygodnik Powszechny” 1990 nr 28.

• M. Strzyżewski: Kompleks szatana. „Twórczość” 1990 nr 9.

• W. Szturc: Za co kocham Marię Janion „Teatr” 1990 nr 5.

• J. Węgiełek: Imperium Romantyzmu. „Tygodnik Literacki” 1990 nr 7.

• J. Katz-Hewetson: Czytając „Wobec zła”. „Arka” 1991 nr 4.

• T. Tyczyński. „Pamiętnik Literacki” 1991 z. 1.

• D. Krzywicka: Krew pachnie w tej sali... – „Wobec zła” Marii Janion. W tejże: Penetracje. Kraków 1993.

Go back to position

Życie pośmiertne Konrada Wallenroda

• G. Borkowska: Wallenrod pierwszy i ostatni. „Res Publica” 1991 nr 6.

• J. Gondowicz: Jak upiór powstaje krwi głodna „Przegląd Powszechny” 1991 nr 11.

• M. Karpiński: Słowo stało się ciałem, a Wallenrod nie będzie w Belwederze. „Przegląd Powszechny” 1991 nr 11.

• J. Leociak: Czy Prometeusz może być zbawiony. „Nowe Książki” 1991 nr 6.

• R. Lis: Wobec Wallenroda i dalszy ciąg pytań o zło. „Ogród” 1991 nr 3.

• M. Strzyżewski: Przeklęte zwycięstwo Wallenroda. „Twórczość” 1991 nr 8.

• A. Witkowska: Wallenrod czyj współczesny. „Polityka” 1991 nr 16.

• M. Kalinowska. „Pamiętnik Literacki” 1992 z. 2.

• B. Mikuta. „Ruch Literacki” 1992 nr 6.

• M. Szpakowska: Bankructwo Wallenroda. „Dialog” 1992 nr 4.

• W. Śliwowska. „Kwartalnik Historyczny” 1992 z. 2.

• H. Zaworska: Trucizna „Konrada Wallenroda”. „Literatura” 1992 nr 5, przedruk w tejże: Lustra Polaków. Warszawa 1994.

• G. Krajewski: „Życie pośmiertne Konrada Wallenroda”, czyli jak Maria Janion napisała monografię historycznoliteracką pewnego zjawiska z ducha romantyzmu. „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prace Literackie”1994 nr 33.

Go back to position

Projekt krytyki fantazmatycznej

• R. Przybylski: Koniec epoki. „Gazeta Wyborcza” 1991 nr 288.

• Z. Bieńkowski: Klucz, wytrych? „Życie Warszawy” 1992 nr 51.

• A. Czyż: Republika ducha. (Czytając Marię Janion). „Ogród” 1992 nr 2.

• T. Drewnowski: Propozycja nie do odparcia. „Polityka” 1992 nr 9.

• A. Grzybek: Duch romantyczny po reformie. „Ogród” 1992 nr 2.

• R. Lis: Projekt nowej kultury. „Ogród” 1992 nr 2.

• P. Łuszczykiewicz: O „Projekcie krytyki fantazmatycznej” Marii Janion. „Twórczość” 1992 nr 4/5.

• J. Wapiennik-Kossowicz. „Ruch Literacki” 1992 nr 6.

Go back to position

„Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś”

• M. Bukowska-Schielmann: Notatki z lektury książki Marii Janion „Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś". „Tytuł” 1996 nr 3.

• M. Czubaj: Romantyzm, superman, absolut. „Twórczość” 1996 nr 11.

• A. Wołosiewicz. „Odra” 1997 nr 11.

Go back to position

Kobiety i duch inności

• J. Tokarska-Bakir: Ponowoczesność jest kobietą. „Gazeta Wyborcza” 1996 nr 300.

• E. Sidoruk: Wśród wariatek i niepokornych. „Test” 1997 nr 3.

• D. Ulicka: Kobieta zbuntowana. „Nowe Książki” 1997 nr 2.

Go back to position

Odyseja wychowania

• M. Łukasiewicz: Wielki majestat. „Tygodnik Powszechny” 1999 nr 12.

Go back to position

Płacz generała

• P. Rodak: Czy koniec świata może być romantyczny? „Dialog” 1998 nr 9.

• M. Faron. „Nowa Polszczyzna” 1999 nr 2.

• J. Święch: Czy jesteśmy skazani na romantyzm, czyli o kanonie wojennym i innych sprawach. „Res Publica Nowa” 1999 nr 5/6.

• B. Zwolińska. „Ruch Literacki” 2000 nr 5.

• R. Matuszewski: Mit bohaterski i cywilbanda. W tegoż: Zapiski świadka epoki. Warszawa 2004.

Go back to position

Do Europy - tak, ale razem z naszymi umarłymi

• S. Buryła: Uwrażliwiać i ostrzegać. „Więź” 2001 nr 9.

• J. Jedlicki: Gusła Marii Janion „Res Publica Nowa” 2001 nr 6.

• J. Tokarska-Bakir: Osobna pamięć Polaków. „Tygodnik Powszechny” 2001 nr 10.

Go back to position

Purpurowy płaszcz Mickiewicza

• M. Zielińska: O pożytkach z płaszcza. „Res Publica Nowa” 2001 nr 11.

Go back to position

Żyjąc tracimy życie

• E. Bieńkowska: Sztuka czytania. „Zeszyty Literackie” 2002 nr 6.

• M.P. Markowski: Śmierć i dążenie. „Tygodnik Powszechny” 2002 nr 1.

• D. Sosnowska: Nasz wiek prywatny. „Znak” 2002 nr 12.

• K. Szumlewicz: „Żyjąc tracimy życie”. „Twórczość” 2003 nr 1.

• B. Zwolińska. „Ruch Literacki” 2003 z. 5.

Go back to position

Wampir

• L. Bugajski: Fantazmaty Marii Janion. „Twórczość” 2003 nr 12.

• Lektor. „Tygodnik Powszechny” 2003, nr 34.

• A. Przewłocki. „Notes Wydawniczy” 2003 nr 10.

• R. Papieski. „Nowe Książki” 2004 nr 2.

• A. Rozpłochowska-Boniatowska: Mój brat – wampir: „Świat i Słowo” 2004 nr 1.

Go back to position

Niesamowita słowiańszczyzna

• M. Kozicki: Praiły naszej duszy narodowej. „Dekada Literacka” 2006 nr 6.

• K. Masłoń: Pani profesor w świecie popkultury. „Rzeczpospolita” 2006 nr 298.

• L. Bugajski: Powrót na Wschód. „Twórczość” 2007 nr 5.

• P. Czapliński: Ścieżka w narodowej bibliotece Babel. „Gazeta Wyborcza” 2007 nr 19.

• A. Franaszek: Źle ochrzczeni?. „Polityka” 2007 nr 1.

• A. Jakóbczyk: Niesamowita/samowita Maria Janion „Nowa Polszczyzna” 2007 n 4.

• M. Radziwon: Słowiańszczyzna, romantycy i my. „Gazet Wyborcza” 2007 nr 134.

• M. Siedlaczek-Mikoda: Alternatywna historia Polski. „Śląsk” 2007 nr 4.

• J. Sobolewska: Zgubne efekty chrztu. „Przekrój” 2007 nr 4.

• J. i J. Tazbir: Cienie zapomnianych przodków. „Tygodnik Powszechny” 2007 nr 3.

• J. Tazbir: Cienie zapomnianych przodków. O „Niesamowitej Słowiańszczyźnie” Marii Janion. Czy Polacy zostali „źle ochrzczeni”? „Tygodnik Powszechny” 2007 nr 3.

• E. Wichrowska: „Skąd złe przyszło do Polski”. „Nowe Książki” 2007 nr 7.

• J. Z. Brudnicki. Jesteśmy poganie źle nawróceni. „Trybuna” 2007 nr 76.

• J. Jóźwicka: Między Wschodem a Zachodem... sami sobie cudzy. „Dialogi Polityczne” 2008 nr 9.

• D. Skórczewski: Trudności z tożsamością. Na marginesie „Niesamowitej słowiańszczyzny”. „Porównania” 2008 nr 5.

• T. SucharskI: Marii Janion zmagania z polskimi traumami. „Teksty Drugie”. 2008 nr 6.

• G. Minczew : Mit cyrylo-metodejski we współczesnej humanistyce polskiej. „Tygiel Kultury” 2010 nr 7/9.

• D. Chibner: Maria Janion powielona. Wokół "Niesamowitej Słowiańszczyzny". „Kronos” 2017 nr 4.

Go back to position

Bohater, spisek, śmierć

• M. Bajer: Obojętność trudniejsza do wybaczenia niż zdrada. „Odra” 2009 nr 7/8 [dot. także: Polacy i Żydzi – kwestia otwarta].

• S. Buryła: Dziewiętnastowieczne antycypacje. „Pogranicza” 2009 nr 3.

• A. Franaszek: Krzyk synagog; M. Janowski: Żydzi polskich romantyków. „Tygodnik Powszechny” 2009 nr 11 dod.

• M. Krajkowski. „Litteraria Copernicana.” 2009 nr 2.

• C. Polak: Wypędzić demony. „Dziennik. Polska, Europa świat.” 2009 nr 37 dod. s. 22.

• A. Sikora: Inna opowieść. „Twórczość” 2009 nr 6.

• P. Skwieciński: Źli rycerze Marii Janion „Rzeczpospolita” 2009 nr 149.

• K. Szczuka: Żydzi Marii Janion. „Gazeta Wyborcza” 2009 nr 137.

• D. Wilczak: Historia nieromantyczna. „Nesweek Polska” 2009 nr 8.

• M. Lisecka. „Przegląd Humanistyczny” 2010 nr 1.

• S. Obirek: Jak pamiętamy Żydów . „Czas Kultury” 2010 nr 4.

• R. Tarasiuk: Marii Janion wykłady żydowskie. „Ogród” 2016 nr 1/4.

Go back to position

Janion

• A. Horubała: Rzeka półprawd. „Do Rzeczy” 2013 nr 6.

• A. Franaszek: Laboratorium losu. Nieustępliwość Marii Janion. „Tygodnik Powszechny” 2013 nr 5.

• H. Markiewicz: Amica Janion, amica Szczuka sed... „Nowa Dekada Krakowska” 2013 nr 1/2.

• R. Pawłowski: Ja, Janion. „Gazeta Wyborcza” 2013 nr 77.

• K. Szopa: Archiwizowanie traumy. „FA-art” 2013 nr 1/2.

Go back to position

BIO

Twórczość

Nagrody

Zawartość

Nagrody

Zawartość

Przekłady

serbsko-chorwacki

Zawartość

Nagrody

Zawartość

Przekłady

rosyjski

Nagrody

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Przekłady

niemiecki

Nagrody

Zawartość

Przekłady

angielski

francuski

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Przekłady

angielski

niemiecki

Przekłady

niemiecki

Zawartość

Przekłady

niemiecki

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Zawartość

Przekłady

niemiecki

Przekłady

węgierski

Zawartość

Przekłady

czeski

Przekłady

niemiecki

Inne formy wydań

Przekłady

niemiecki

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

Wybory tekstów w przekładach

niemiecki

Przekłady tekstów w antologiach zagranicznych

niemiecki

serbski

ukraiński

Prace redakcyjne

Omówienia i recenzje

Autor o sobie

Wywiady

Słowniki i bibliografie

Ogólne

Książki

Artykuły

Lucjan Siemieński

Zygmunt Krasiński, debiut i dojrzałość

Romantyzm [Monografia]

Romantyzm, rewolucja, marksizm

Humanistyka

Gorączka romantyczna

Romantyzm i historia

Odnawianie znaczeń

Czas formy otwartej

Wobec zła

Życie pośmiertne Konrada Wallenroda