BIO
Urodzony 23 czerwca 1909 w Płocku, w rodzinie robotniczej; syn Aleksandra Jakubowskiego i Konstancji z Kamińskich. Uczęszczał do Gimnazjum im. S. Małachowskiego w Płocku. Debiutował w tym okresie opowiadaniem pt. Z wycieczki. Wycieczka na Giewont, opublikowanym w 1925 w czasopiśmie „Świt” (nr 2, 3-4; podpisany Z.J.), w piśmie tym do 1927 ogłaszał drobne utwory i artykuły. W 1928 zdał maturę i następnie do 1934 studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Jako historyk literatury debiutował w 1934 artykułem pt. Narodziny dramaturga. (Pierwszy dramat Jana Augusta Kisielewskiego.), ogłoszonym w „Kurierze Literacko-Naukowym” (nr 51). W 1935-39 był nauczycielem szkół średnich, najpierw w Warszawie, później w Łodzi. Od 1937 należał do redakcji łódzkiego rocznika „Prace Polonistyczne”. W tym samym okresie współpracował z „Kurierem Łódzkim”, publikując liczne artykuły i recenzje w jego „Dodatku Kulturalnym” i Kolumnie Literackiej. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej. W czasie okupacji niemieckiej przebywał na Rzeszowszczyźnie, gdzie uczestniczył w tajnym nauczaniu. Aresztowany przez gestapo w 1942, był więziony w Sanoku, Tarnowie oraz w obozach koncentracyjnych w Oświęcimiu i Buchenwaldzie (tu działał w tajnym ognisku nauczycielskim). Po uwolnieniu w 1945 powrócił do kraju. Został członkiem Polskiej Partii Robotniczej (od 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej). W 1946 uzyskał tytuł doktora filozofii na podstawie pracy pt. Stanisław Witkiewicz jako pisarz (promotor profesor Juliusz Kleiner). W 1946-47 redagował dwumiesięcznik „Polonista”, następnie od 1948 będące jego kontynuacją czasopismo „Polonistyka”, w którym zamieszczał liczne artykuły (drobniejsze teksty także pod pseudonimami: Anna Szawarska, Jan Leszcz, Zygmunt Wzdręga). W 1947-51 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi. W 1948 był jednym z założycieli i organizatorów Instytutu Badań Literackich (IBL) Polskiej Akademii Nauk, do 1956 pełnił funkcję kierownika Pracowni Podręcznika Szkolnego Historii Literatury Polskiej. W 1952-56 był członkiem Rady Naukowej IBL. W 1949 został zastępcą profesora na Uniwersytecie Łódzkim. Od 1951 wykładał na UW, gdzie początkowo kierował seminarium historii literatury polskiej, a od 1952 Katedrą Historii Literatury Polskiej. W 1954 został profesorem nadzwyczajnym. Redagował czasopisma „Życie Szkoły Wyższej” (1953-57), „Przegląd Humanistyczny” (od 1957), „Poezja” (1965-73), należał do rady redakcyjnej „Pamiętnika Literackiego” (1953-60). W pismach tych, a także m.in. w „Tygodniku Demokratycznym” (1957-59), „Kulturze” (1963-70), „Życiu Warszawy” (zwłaszcza od 1968), „Trybunie Ludu” (1975) drukował artykuły, recenzje i felietony. Nadto współpracował z „Rocznikiem Literackim”, opracowując kolejno działy Inedita (1961), Literatura polska po roku 1864 (1962) i Literatura polska po roku 1918 (1968-70). Był inicjatorem i redaktorem dwóch serii wydawniczych: Biblioteka „Polonistyki” (Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, od 1957) i „Biblioteka Poetów” (Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, od 1967). Otrzymał nagrodę Stowarzyszenia Autorów „ZAiKS” (1960), dwukrotnie nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego I stopnia (1965) i 1966), nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji. Działał w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W 1968 został mianowany profesorem zwyczajnym i dyrektorem Instytutu Filologii Polskiej UW (do 1974). W 1969-72 był ponownie członkiem Rady Naukowej IBL. W 1974 otrzymał zespołową nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki I stopnia. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1954), Krzyżem Kawalerskim (1956) i Krzyżem Oficerskim (1965) Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1970). Zmarł 11 października 1975 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Twórczość
1. Henryk Sienkiewicz. [Szkic literacki]. Warszawa: Czytelnik 1946, 15 s.
2. Z dziejów naturalizmu w Polsce. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1951, 140 s. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
Zawartość
3. Zarys literatury polskiej. Dla klasy 11. Wraz z antologią poezji i publicystyki. Cz. 1. 1887-1918. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1951, 164 s. Oprac. w Instytucie Badań Literackich. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1952, wyd. 3 1953, wyd. 4 1954 [właśc. 1953], pt. Zarys literatury polskiej na przełomie XIX i XX wieku. Wraz z antologią. Dla klasy 11 wyd. 5 1955, wyd. 6 1956, wyd. 7 1957.
4. [Współczesna literatura polska]. Powst. ok. 1955.
Przekłady
angielski
5. Literatura polska na przełomie XIX i XX wieku. Dla klasy 3 techników. [Współautor:] J. Pawlikowa. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1956, 155 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 zmienione 1958, wyd. 3 z podtytułem Podręcznik dla techników 1959.
6. Stanisław Wyspiański. Materiały dobrał i wstępem opatrzył J. Jakubowski. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1961, 351 s. Biblioteka „Polonistyki”. Wyd. 2 zmienione tamże 1967.
7. [Dwadzieścia] 20 lat współczesnej literatury polskiej z perspektywy historycznej. Warszawa: Książka i Wiedza 1964, 68 s.
Zawartość
8. Literatura Młodej Polski. Dla klasy 11. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1964, 302 s. Wyd. nast. tamże: wyd. [2] 1965, wyd. 3 1966, wyd. 4 1967, wyd. 5 1968, pt. Literatura polska okresu Młodej Polski. Podręcznik dla klasy 3 liceum ogólnokształcącego oraz techników i liceów zawodowych: wyd. 6 1969, wyd. 7-11 1970-73; wyd. 13-19 Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1975-82.
9. Stefan Żeromski. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1964, 403 s. Biblioteka „Polonistyki”. Wyd. 2 Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1975.
10. Teatr Zapolskiej. [Cz. 1] J. Jakubowski. Wybór tekstów cz. 2, 3: W. Renikowa. Warszawa: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego 1965, 124 s., powielone.
11. Nowe spotkanie z Żeromskim. Studia – Szkice – Polemiki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 288 s. Wyd. 2 poprawione i rozszerzone tamże 1975.
Zawartość
12. Zapomniane ogniwo. Studium o Adolfie Dygasińskim. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, 199 s. Wyd. 2 tamże 1978.
13. Stefan Żeromski. [Szkic literacki]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1970, 118 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 1985.
14. Władysław Broniewski. [Szkic literacki]. Warszawa: Iskry 1975, 89 s.
15. Dokąd, ale i skąd idziemy. [Szkice]. Wybór: J. Jakubowska. [Wstęp:] W. Żukrowski. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1977, 377 s. Wyd. 2 tamże 1985.
Zawartość
16. Porozmawiajmy o poezji. [Szkice literackie]. Wybór i przygotowanie do druku: M. Krasowski, J. Witan. Wstęp: A. Lam. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1979, 461 s.
Zawartość
17. Trwałe przymierza. [Szkice]. Wybór i oprac.: J. Jakubowska. [Wstęp:] A. Lam. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1988, 584 s.
Zawartość
Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.
Prace redakcyjne
[T. 7]. Wiersze. Wybór, wstęp i przypisy: J. Jakubowski. 1964, 279 s. Wyd. 2 tamże 1966.
Omówienia i recenzje
• Ankieta dla IBL PAN 1951.
