Print

BIO

Urodzony 19 sierpnia 1915 w Symferopolu na Krymie; syn Apolinarego Jackiewicza, notariusza, i Leokadii z Bogackich. Do gimnazjum uczęszczał we Włodzimierzu Wołyńskim. Od 1933 studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW); w 1938 uzyskał magisterium. Studiował też w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie. W tym czasie rozpoczął twórczość literacką, debiutując w 1939 humoreską pt. Miasto przedziwne, ogłoszoną w „Prosto z mostu” (nr 4). Brał udział w kampanii wrześniowej 1939. W czasie okupacji niemieckiej pracował w 1941-42 jako górnik w kopalni węgla w Grodźcu w Zagłębiu Dąbrowskim. Aresztowany w 1942, przebywał początkowo w obozie, a od 1943 na przymusowych robotach w Berlinie. W maju 1944 zbiegł do Wiednia, gdzie pracował jako grafik i dekorator. Po zakończeniu wojny został lektorem języka polskiego i literatury polskiej na uniwersytecie w Wiedniu oraz referentem kulturalnym w Polskiej Misji Politycznej. W 1947 powrócił do kraju. Początkowo pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, a następnie w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Od 1949 wykładał na Wydziale Dziennikarskim Akademii Nauk Politycznych, na UW oraz w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej. Od 1947 publikował liczne recenzje literackie, m.in. w „Dzienniku Literackim”, „Kurierze Codziennym” (do 1948), „Nowinach Literackich” (do 1948). W 1948-50 był stałym współpracownikiem tygodnika „Kuźnica”. W 1953 został pracownikiem Państwowego Instytutu Sztuki i objął kierownictwo Pracowni Teorii Filmu. W marcu 1957 otrzymał stopień kandydata nauk w zakresie historii sztuki na podstawie rozprawy Gorki i film, a w listopadzie tegoż roku stopień docenta na podstawie monografii René Clair. W tym czasie rozpoczął, m.in. jako krytyk filmowy, bliską współpracę z czasopismami: „Życie Literackie” (od 1957; tu m.in. od 1964 stały felieton pt. Kino i życie, a od 1982 Dziennik krytyka) oraz „Film” (od 1958; w 1964-72 cykl pt. Zapiski krytyczne). W 1960 został redaktorem naczelnym „Filmu”. W 1965 podjął wykłady z estetyki i socjologii filmu na Wydziale Filozoficznym, a następnie na Wydziale Psychologii i Pedagogiki UW. Równocześnie rozwijał działalność krytyczną, publikując m.in. od 1965 w „Kierunkach” cykl pt. Notatnik, od 1967 w „Życiu Warszawy” stały felieton pt. Ludzie kina, a w 1976-80 cykl recenzji pt. Życie kina. Od 1971 pełnił funkcję kierownika Pracowni Badań Sztuki w Środkach Masowego Przekazu, od 1974 kierownika Zakładu Historii i Teorii Filmu i Telewizji (później Zakład Filmu, Telewizji i Kultury Masowej) Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk. W 1976-81 współpracował z Telewizją Polską i Polskim Radiem, publikując m.in. cykl pt. Latarnia czarnoksięska. Po przejściu na emeryturę kontynuował pracę naukową i krytyczną. Za osiągnięcia w dziedzinie krytyki filmowej otrzymał wiele nagród, m.in. nagrodę im. K. Irzykowskiego (1960, 1966), nagrodę im. W. Pietrzaka (1974), nagrodę miesięcznika „Kino” (1978) oraz nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1979). Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976). Zmarł 7 czerwca 1988 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Powązkowskim.

Twórczość

1. Człowiek i jego cień. [Powieść]. Warszawa: F. Hoesick 1939, 133 s.

2. Rzeka. Opowiadanie. Powst. przed 1945. Rękopis.

Przekłady

niemiecki

Der Fluss. Erzählung. [Przeł.] O. Lachman. Wien 1945, wyd. 2 tamże 1946.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji

3. Górnicy. [Powieść]. Pierwodruk pt. Czarodziej. „Kurier Codzienny” 1947 nr 349-355, 1948 nr 1-82. Wyd. osobne pt. Górnicy. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Wydawnicza 1949, 188 s.

4. Wieża Babel. [Powieść]. „Kurier Codzienny” 1948 nr 226-304. Wyd. osobne Warszawa: Czytelnik 1953, 167 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1954 [właśc. 1953], wyd. 4 [!] z przedmową M. Podkowińskiego 1954.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

5. Jan bez ziemi. Powieść. „Dziennik Zachodni” 1950 nr 98-199. Wyd. osobne [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1950, 395 s.

6. Penicylina. Powieść. „Życie Warszawy” 1950 nr 354-358, 1951 nr 1-76. Wyd. osobne [Warszawa:] Państwowy Instytut Wydawniczy 1951, 293 s. Wyd. 2 tamże 1952.

Przekłady

bułgarski

Penicilin. [Przeł.] A. Gančeva-Zografova. Sofija 1953.

7. Wiedeńska wiosna. [Powieść]. „Życie Warszawy” 1952 nr 186-287. Wyd. osobne Warszawa: Książka i Wiedza 1952, 265 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1955.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

8. Carski oficer. [Powieść o J. Dąbrowskim]. Warszawa: Czytelnik 1955, 306 s. Wyd. 2 tamże 1967.

9. Gorki i film. [Monografia]. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza 1955, 191 s.

Praca kandydacka.

10. Latarnia czarnoksięska. [Felietony i recenzje filmowe]. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza 1956, 195 s. Por. poz. ↑.

11. René Clair. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza 1957, 211 s. Z Prac Zakładu Historii i Teorii Filmu Państwowego Instytutu Sztuki.

Rozprawa habilitacyjna.

12. Śmierć donżuana. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1959, 230 s. Wyd. 2 tamże 1971 [właśc. 1970].

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

13. Romans w Cannes. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1961, 166 s. Wyd. 2 tamże 1976.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

14. Madame. [Powieść]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1963, 321 s. Wyd. 2 Warszawa: Czytelnik 1980.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

15. Spotkanie w Santa Margherita. Powieść. Warszawa: Czytelnik 1967, 462 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 1985.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

16. Film jako powieść XX wieku. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1968, 435 s.

See Studies Zobacz szczegóły pozycji

17. Niebezpieczne związki literatury i filmu. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1971, 426 s.

Felietony drukowane w prasie w 1956-1969.

18. Klaudia. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1973, 473 s. Wyd. 2 tamże 1978.

19. Historia literatury w moim kinie. [Szkice]. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1974, 372 s.

Zawartość

Od autora; W kręgu starożytności; W kręgu Szekspira; Od Marie de France do S. Bellowa. – Literatura w filmie polskim: „Neoromantyzm”; Romantyczny i neoromantyczny Wajda; W teatrze Hanuszkiewicza; Glosa do „Konrada Wallenroda”; O „Hubalu”; Nad „Kordianem i chamem”; Nad „Bołdynem”; Nad Białoszewskim; Dyptyk Kutza; Rzecz o sołtysie Haratyku; Nowy sennik Konwickiego; „Wesele” Lidii Zamkow; „Wesele” Wajdy. – Sztuka „wielkiej wsi” [dot. socjologii filmu].

20. Antropologia filmu. [Szkice]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1975, 351 s.

Zawartość

Jak jest możliwa antropologia filmu; Uwagi o metodologii badania dzieła filmowego; Kino metaforyczne i metonimiczne w świetle semiologii; Metalowy mózg: Film jako maszyna. „Jongleur”. Sztuka maszynowa; Status filmu jako sztuki. – Próby: Pęk kluczy w dziele Légera; Film „pośredni”; Film dionizyjski; Model dramatu romantycznego a współczesna polska literatura i film; Nad „Socjologią sztuki” [J. Duvignaud]: Sztuka jako wypadek szczególny; Film i telewizja, czyli nie-sztuki; Poetyka „miejska”; Zdarzenie i kolaż; Film jako sztuka zdarzeń. – Krytyki: Filmy o filmie: Reżyser jako krytyk; Opowieść o złej powieści; Jak rozumieć „Personę”?; „Rzym” Felliniego. – Przypowieści: Żywot osła; Przypowieść o sokołach; „Szymon Słupnik”; Przypowieści Borowczyka; O strażakach; Glosa o „Mechanicznej pomarańczy”; Galeria Chytilovej; Powiastki Jancsa. – W świecie różnych kultur: „Szkoła Poradżanowa”; Glauber Rocha; Film samurajski i western; Tragedia o bokserze; Anglicy jako ułani. – W kręgu kultury masowej: Podkultura campingowa; Sport na szachownicy; Dwanaście lat współczesnej sztuki francuskiej; Komiksy Chabrola; Beatlesi i „Barbarella”; Podróż na księżyc; Kosmiczna podróż Odyseusza. – Tlön.

21. Ucieczka Maury. [Powieść]. Warszawa: Czytelnik 1976, 266 s. Wyd. 2 tamże 1983.

22. Mistrzowie kina współczesnego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1977, 214 s.

Sylwetki współczesnych reżyserów.

23. Fenomenologia kina. T. 1. Narodziny dzieła filmowego. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1981, 231 s.

Zawartość

Od autora. – Film jako kultura: Film a pojęcie kultury; Przykład filmu jako kultury; „Pismo obrazkowe”; Sztuka „niewłaściwa”. – Jak powstaje film: Przemysł snu; Reżyser; Aktor; Sztuka operatorska; Scenografia i muzyka; Montaż; Sztuka realizacji.

24. Latarnia czarnoksięska. [T.] 2. [Szkice o filmie]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1981, 339 s. Por. poz. ↑.

Zawartość

Zawiera m.in.: Powstaje kino: Mój iluzjon; Filmy zapamiętane; Kilka dokumentów. – Kino jakie jest: Style i gatunki [m.in.:] Autentyk w filmie; Liryka; Kicz; Melodramat w kinie; Musical; Śmierć burleski; Kino w kinie. – Kino wśród sztuk [m.in.:] Teatr w konserwie; Książki na ekranie; Literatura fotograficzna; Dostojewski; Wielka i mała tradycja w polskim filmie; Nasza proza retro; Filmy według Iwaszkiewicza. – Tematy kina [m in.:] Trzęsienie ziemi; Temat konia w filmie; Metamorfozy; Odyseja w filmie (motyw wędrówki); Wojna; Hiroszima; Nietolerancja; Sadyzm; Ciało; Sport; Małe dramaty (motyw dziecka); Płochy staruszek; Jak rodził się temat kobiety w filmie; Portret artysty; Samotność; Odmieniec; Temat zmęczonego bohatera; Dwudziestolatki w polskim filmie. – Portrety [m.in.:] Filmy według M. Duras; Szukszyn.

25. Gwiazdozbiór. [Felietony]. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji 1983, 248 s.

26. Moja filmoteka. Cz. 1-2. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1983, 587 + 547 s. Por. poz. ↑.

Cz. 1. Kino na świecie.

Cz. 2. Kino polskie.

27. Moja historia kina. T. 1. Kino prymitywne. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1988, 236 s.

28. Moja filmoteka. [Cz. 3-4]. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1989, 428 + 443 s. Por. poz. ↑.

[Cz. 3] Literatura i teatr w filmie.

[Cz. 4] Film w kulturze.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.

• Andrzej Munk. Twórczość. W: Andrzej Munk. Warszawa 1964 s. 4-48.
• Proces literacki a film. W: Proces historyczny w literaturze i sztuce. Warszawa 1967 s. 234-376.
• Film polski w dwudziestopięcioleciu PRL. „Kino” 1970 nr 7 s. 8-24.
• Tradycja i styl w polskim filmie fabularnym. W: Tradycja i współczesność. Warszawa 1970 s. 117-133.
• Model dramatu romantycznego a współczesna polska literatura i film. „Kultura i Społeczeństwo” 1971 nr 1 s. 63-86.
• Kultura masowa jako środek wychowania. „Nowe Drogi” 1976 nr 2 s. 118-123.
• Le statut du film et son „genre intermediaire”. [Przeł.] L. Grobelak. „Polish American Studies”, Chicago 1980 t. 2 s. 184-199.

Prace redakcyjne

1. Powieść na ekranie. Praca zbiorowa pod red A. Jackiewicza. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza 1952, 326 s.
2. Dramat na ekranie. Praca zbiorowa pod red. A. Jackiewicza. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza 1953, 350 s.
3. B. Balzacs: Wybór pism. Wyboru dokonał oraz studium wstępne napisał A. Jackiewicz. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza 1957, 293 s. Wyd. 2 tamże 1987.
See Studies Zobacz szczegóły pozycji
4. Wstęp do badania dzieła filmowego. Redakcja naukowa: A. Jackiewicz. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 1966, 284 s.

Przekłady

węgierski

Bevezetés a filmalkotasok vizsgalataba. [Przeł.] L. Csoregh. Budapest 1970.

Omówienia i recenzje

• Ankieta dla IBL PAN 1966, 1976.

Autor o sobie

• Moje życie w kinie. [Wspomnienia]. Oprac.: N. Jackiewiczowa. „Kwartalnik Filmowy” 1993 nr 1-3.

Słowniki i bibliografie

• Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 2. Warszawa 1964.
• Bibliografia prac Aleksandra Jackiewicza [do 1988]. W: Sztuka na wysokości oczu. Warszawa [1991].

Ogólne

Artykuły

• J. Jantos: Publikacje filmoznawcze Aleksandra Jackiewicza. „Kino” 1988 nr 9.
• M. Malatyńska: Pożegnanie. „Życie Literackie” 1988 nr 25.
• J. Peltz: Spotkanie z Profesorem. „Kultura” 1988 nr 25.
• J. Zatorski: Puste miejsce. „Kierunki” 1988 nr 28.
• M. Malatyńska: A la memoire d'Aleksander Jackiewicz. [Przeł.] M. Blusztajn. „Polish Art Studies” t. 11: 1990.
• R. Marszałek: Aleksander Jackiewicz. W: Sztuka na wysokości oczu. Warszawa [1991].
• B. Kosińska: A. Jackiewicz. „Kwartalnik Filmowy” 1993/1994 nr 4.

Wiedeńska wiosna

• Z. Greń: Nowa powieść Jackiewicza. „Życie Literackie” 1953 nr 9.
• J. Krzysztoń: Książka o zwycięstwie nad milczeniem. „Dziś i Jutro” 1953 nr 23.
Go back to position Wróć do pozycji

Śmierć donżuana

• S. Błaut: Panopticum w czarnym kolorze. „Tygodnik Powszechny” 1959 nr 37.
• J. Maciejewski: Nowa powieść Aleksandra Jackiewicza. „Twórczość” 1959 nr 8.
• W. Sadkowski. „Nowe Książki” 1959 nr 9.
• A. Wilkoń. „Życie Literackie” 1959 nr 22.
Go back to position Wróć do pozycji

Romans w Cannes

• W. Maciąg. „Życie Literackie” 1961 nr 31.
• W. Sadkowski. „Przegląd Kulturalny” 1961 nr 31.
Go back to position Wróć do pozycji

Madame

• W. Maciąg. „Życie Literackie” 1963 nr 44.
• J. Katz: Romans prowincjonalny. „Twórczość” 1964 nr 5.
• W. Szwedowicz: Partner, którego nie ma. „Nowe Książki” 1964 nr 4.
• D. Samborska-Kukuć: Dwa razy „Madame”. „Teksty Drugie” 2005 nr 6 [dot. też: A. Libera: Madame].
Go back to position Wróć do pozycji

Spotkanie w Santa Margherita

• W. Maciąg: Jak się pisze beletrystykę. Okrutne prawa czasu. „Życie Literackie” 1967 nr 33.
• K. Rogulski: Starość emigranta. „Kierunki” 1967 nr 25.
• W. Rumel: Pierwszorzędna literatura drugorzędna. „Kultura” 1967 nr 29.
Go back to position Wróć do pozycji

Film jako powieść XX wieku

• Cz. Dondziłło. „Film” 1969 nr 19.
• D. Karcz: Spotkanie z autorem. „Kino” 1969 nr 10.
• K. Mętrak: Film zmienia skórę. „Kultura” 1969 nr 32.
• A. Ochalski. „Ekran” 1969 nr 17.
• E. Pawlak. „Nurt” 1969 nr 11.
• M. Promiński: Kryteria filmu i literatury. „Życie Literackie” 1969 nr 16.
• W. Wierzewski: Komparatystyka filmowa jako gra spojrzeń. „Przegląd Humanistyczny” 1970 nr 6.
• T.J. Żółciński: Nie tylko filmowe refleksje. „Więź” 1970 nr 6.
• R. Kosiński: Jackiewicz i film. „Życie Literackie” 1981 nr 6.
Go back to position Wróć do pozycji
Print
LICENCE_INFO