BIO

Urodzony 12 maja 1906 w Schodnicy (powiat drohobycki; obecnie Ukraina); syn Wiktora Jachimowicza, zatrudnionego jako kowal w przemyśle naftowym, działacza socjalistycznego, i Katarzyny z domu Kreuter. Wcześnie osierocony przez ojca, w 1908 wraz z matką i starszym rodzeństwem zamieszkał w Borysławiu i rozpoczął naukę w szkole powszechnej. Po śmierci matki w 1917 zabrał go do Budapesztu starszy brat, przebywający stale na Węgrzech. Tu od 1919 pracował u preparatora zoologicznego, ucząc się zawodu i zarabiając na utrzymanie. W tym czasie zaczął pisać wiersze. W 1922 powrócił do Polski i przebywał kolejno we Lwowie, Borysławiu (1922-24), Łomży (1924-32; tu prowadził samodzielną preparatornię zoologiczną), Borysławiu (1932-34 i ponownie od 1935), pracując w różnych przygodnych zawodach. Uzupełniał swoje wykształcenie na korespondencyjnych kursach maturalnych „Wiedza” w Krakowie. W latach trzydziestych nawiązał liczne przyjaźnie literackie, m.in. z Brunonem Schulzem. W 1938 ożenił się z Jadwigą Bugno (wdową, z domu Bażyk). Po wybuchu II wojny światowej i po zajęciu Borysławia przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) pracował jako bibliotekarz i pomocnik buchaltera. W czasie okupacji niemieckiej zarabiał na życie jako stróż nocny, a potem urzędnik w Karpaten Öl, a po wkroczeniu wojsk radzieckich w lipcu 1944 jako pomocnik buchaltera. W sierpniu 1945 wyjechał wraz z rodziną do Wałbrzycha, gdzie został zatrudniony w magistracie w wydziale handlu, a następnie jako kierownik Biblioteki Miejskiej. Debiutował w 1946 wierszem Nie wiem..., opublikowanym w „Odrodzeniu” (nr 31); w piśmie tym (1946-47), a także w „Twórczości” (1947-49) ogłaszał liczne wiersze i przekłady z węgierskiego. Od 1947 do przejścia z powodu choroby serca na emeryturę w 1969 pracował w Szczawnie Zdroju w Głównym Instytucie Górnictwa jako kierownik referatu administracyjnego, a od 1956 kierownik administracyjny Rejonowego Dozoru Technicznego. W 1950 został członkiem Związku Literatów Polskich. W tymże roku otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za przekłady z literatury węgierskiej. Kontynuując twórczość literacką, publikował wiersze, artykuły i przekłady m.in. w czasopismach: „Twórczość” (od 1958), „Odra” (od 1958), „Życie Literackie” (od 1958), „Poezja” (od 1966), „Miesięcznik Literacki” (od 1971). W 1959 za twórczość poetycką otrzymał nagrodę miasta Wałbrzycha, w 1969 i ponownie w 1970 nagrodę miesięcznika „Odra”, w 1980 nagrodę Wojewody Wałbrzyskiego w dziedzinie kultury, a w 1981 nagrodę Prasy Dolnośląskiej. Odbył podróże zagraniczne na Węgry, do ZSRR, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Grecji, Włoch, Francji i Monako. W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1998 otrzymał nagrodę Ministra Kultury. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1976), Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (1996). Zmarł 12 listopada 1999 w Wałbrzychu; pochowany tamże na cmentarzu przy ulicy Żeromskiego .

Works

1. Ścieżką konieczną. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957, 107 s.

Zawartość

Utwory z lat 1938-1947 w cyklach: Bez gwiazd; Miasta nad zieloną rzeką; Kukułcze ziele; Profilami; Planetom wygasłym, barwom spłoszonym; Szukałem wielopromiennej; Wokół pionu.

2. Chcę zbliżyć. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1959, 35 s.

Zawartość

Cykle: Nieodparcie; Na dziennym niebie; Bez odpowiedzi.

3. W czas chłodu. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 166 s.

Zawartość

Utwory z lat 1948-1955 w cyklach: Wbrew chmurom; Blaski odludne; Dzwonek w śniegu; Żywioły błądzą; W trudnym mijaniu; Gdy giną lasy; Sponad milczenia; Ślady podkowy; Ostrzem nadziei.

4. Na dnie powietrza. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1963, 146 s.

Zawartość

Cykle: Anielskie włosy; Na dnie powietrza; Zagubione miasteczka; Między dniem a nocą; Z nadmiaru; Dzień inny; Kolory Węgier; Linia przelotu; Granice ziemi.

5. Ponad widzianym. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1967, 129 s.

Utwory z lat 1960-1964 w cyklach: Bracia zwierząt poziomych; Pod wielkim słońcem; Oni; Jak łatwo; Szliśmy; Pomyśl; oraz utwór „Semenowie” napisany w 1949 jako część I poematu o tymże tytule.

6. Gaje tańczą. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1969, 89 s.

Zawartość

Cykle: Przechylenie; Stan nieważkości; Spadają gwiazdy; Dolina; Chwiejący znak; Zimowy owoc; Zagrożenie; Komunikaty.

7. Wiersze wybrane. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1972, 346 s.

8. Żelazne studnie. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 123 s.

Zawartość

Cykle: Ostrołuki; Wokół słońca; Mijając rzeczywistość; Żelazne studnie; O długość świerka; W kolorze kobaltu; Gaje tańczą; Toksyny; Przeciwsiła; Lądowisko; Czerń i biel.

9. Dom pięciu słońc. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1974, 109 s.

Zawartość

Cykle: Ogniwa; W lirach; Ze skłonu; Dom pięciu słońc; Lustra podają sens; Dialog o źdźble; Modele; Tyranozaury, Obłoki idą na wschód.

10. [Wiersze]. Wałbrzych: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Wałbrzychu 1978, [4] s.

Wiersze z tomów poz. , .

11. Biały cyprys. Impresje z podróży do Grecji. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1980, 81 s.

Zawartość

Cykle: Znaki; Pamięć; Kolory sensu; Witraże; Wieczorną chmurą; Smuga; Biały cyprys; Świat czyha w Tobie; Co ledwie tliło; Grawitacje.

12. Równoleżnik gołębia. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1980, 123 s.

Zawartość

Cykle: Iglica; Biosens; Połów; Prawem ciążenia; Węzły; Nad doliną; Równoleżnik gołębia.

13. W słońcu Zagłębia. [Wybór wierszy]. Malarstwo Mariana Jachimowicza. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1983, 349 s.

Zawartość

Cykle: Wałbrzych – przedwiośnie; Chcę zbliżyć; Z Zagłębia; Spotykamy się; Zagubione miasteczka; Żywioły błądzą; Lustra; Wbrew chmurom; Nieodmienni; Nam istotniejszym; Sponad milczenia; Gdy giną lasy; Między dniem a nocą; Z nadmiaru; Oni; Gaje tańczą; Lądowisko; Fluorescencje; Czereśniowe drogi; Dom pięciu słońc; Kolory sensu; Tyranozaury; Akamios; Grawitacje; Obłoki idą na wschód.

14. Mój Paryż nad Dunajem, czyli Rozmowy z milczeniem. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1991, 362 s.

Dot. pobytu M. Jachimowicza w Budapeszcie w latach 1917-1922.

15. W blasku istnienia. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Okis 1994, 71 s.

16. Głazom z Carrary. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1995, 116 s.

17. Śladami sensu. [Wiersze]. Świdnica: Pluton 1995, 48 s.

18. Jaskółki jutra. [Wiersze]. Wałbrzych: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1996, 330 s.

19. Jak ptakom i aniołom. [Wiersze]. Wstępem poprzedził S. Jaworski. Wałbrzych: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna „Biblioteka pod Atlantami 2006, 242 s.

Wybory utworów literackich w przekładach

słowacki

Ked'hynu lesy. [Wybór i przekł.] P. Horov. Bratislava 1971.

Przekłady

1. L. Kassák: Koń umiera ... [Wiersze]. Wybrała G. Kerényi. Przeł.: M. Jachimowicz, W. Wirpsza, G. Kerényi. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 49 s.
2. S. Petöfi: Na wielkiej drodze. Wybór poezji. Świdnica: Wydawnictwo Pluton 1993, 202 s.

Analyses and reviews

Questionnaires for IBL PAN 1969, 1973, 1976, 1989.

Wywiady

Życie nasze przetoczyło się jak kula ognista. Rozm. K. Maliszewski. Fraza 1997 nr 3.
O niepodległości i człowieku poszczególnym. Rozm. A. MatuszkiewiczPomosty2001/2002 [t.] 6/7.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (B. Winklowa).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Łukasiewicz).

Ogólne

Artykuły

J. Przyboś: Zapiski bez daty. Twórczość 1956 nr 4.
J. Kwiatkowski: Marian Jachimowicz. Życie Literackie 1960 nr 21.
A.K. Waśkiewicz: Poezja pogranicza. Odra 1969 nr 12, przedruk w tegoż: Rygor i marzenie. Łódź 1973.
R. Wójcik: Ścieżką samotną. Tygodnik Kulturalny 1970 nr 11.
H. Kubicki: Jaką ścieżką. Odra 1977 nr 11.
M. Orski: Krajobrazy liryczne. W tegoż: Etos lumpa. Wrocław 1978.
J. Haak: Marian Jachimowicz w krytyce literackiej. Kronika Wałbrzyska 1983.
S. Jaworski: Poezja własna. Pismo 1983 nr 3.
J. Rogoziński: Marian Jachimowicz, klasyk eks-awangardy. W tegoż: Preteksty. Warszawa 1985.
Stom: Osobno. Gazeta Robotnicza 1991, nr 131 dod.Magazyn Tygodniowy”, nr 23, s. 7.
A. Dobrowolski: Świadomość wyprzedzająca lot. Odra 1996 nr 10.
J.B. Kos: W każdym człowieku znalazłem siebie. Pomosty 1996 [t.] 1.
A. Matuszkiewicz: Poezja wielkiego spełnienia. Fraza 1997 nr 3.
Pomosty 1999/2000 [t.] 4/5 [tu artykuły dot. M. Jachimowicza: J.B. Kos: W blasku istnienia, w cieniu przemijania; A. Matuszkiewicz: Dojrzałość rozszerzająca; A. Matuszkiewicz: Mowa wiązana; I. Mesjasz: Nestor].
M. Rabizo-Birek: Po śmierci Mariana Jachimowicza. Fraza 1999 nr 4.
J. Sławiński: O liryce Mariana Jachimowicza; Marian Jachimowicz: W czas chłodu. W tegoż: Przypadki poezji. (Prace wybrane. T. 5). Kraków 2001.
A. Matuszkiewicz: ***Pomosty2003 [t.] 8 [dot. poezji M. Jachimowicza].
L. Szaruga: Samotnik z Wałbrzycha. (O Marianie Jachimowiczu). W tegoż: Wyzwanie. (O poezji z przypisami i bez). Toruń 2004.

Gaje tańczą

J. Pieszczachowicz: Liryka przestrzenna. Twórczość 1971 nr 3, przedruk nieco zmieniony w tegoż: Wygnaniec w labiryncie XX wieku. Kraków 1994.

Wiersze wybrane

M. Jodłowski: Ścieżką konieczną przez tańczące gaje. Opole 1972 nr 9.
B. Kmicic: Ścieżka konieczna” poety. Nowe Książki 1972 nr 15.

Żelazne studnie

I. Maciejewska: Studnie pamięci. Odra 1972 nr 7/8.
M. Wyka: Ustalanie ładu. Twórczość 1973 nr 5.

W blasku istnienia

M. Ziemniewicz. „Opcje1994 nr 2.

Jaskółki jutra

K. Ćwikliński: Dom Złoty. Nowe Książki 1996 nr 12.
D. Dąbrowska: Ducha przewozić przez czas. Twórczość 1997 nr 4.
K. Maliszewski: Odyseja Poety: Marian Jachimowicz. Topos 1997 nr 2.