BIO

Urodzony 12 maja 1906 w Schodnicy (powiat drohobycki; obecnie Ukraina); syn Wiktora Jachimowicza, zatrudnionego jako kowal w przemyśle naftowym, działacza socjalistycznego, i Katarzyny z domu Kreuter. Wcześnie osierocony przez ojca, w 1908 wraz z matką i starszym rodzeństwem zamieszkał w Borysławiu i rozpoczął naukę w szkole powszechnej. Po śmierci matki w 1917 zabrał go do Budapesztu starszy brat, przebywający stale na Węgrzech. Tu od 1919 pracował u preparatora zoologicznego, ucząc się zawodu i zarabiając na utrzymanie. W tym czasie zaczął pisać wiersze. W 1922 powrócił do Polski i przebywał kolejno we Lwowie, Borysławiu (1922-24), Łomży (1924-32; tu prowadził samodzielną preparatornię zoologiczną), Borysławiu (1932-34 i ponownie od 1935), pracując w różnych przygodnych zawodach. Uzupełniał swoje wykształcenie na korespondencyjnych kursach maturalnych „Wiedza” w Krakowie. W latach trzydziestych nawiązał liczne przyjaźnie literackie, m.in. z Brunonem Schulzem. W 1938 ożenił się z Jadwigą Bugno (wdową, z domu Bażyk). Po wybuchu II wojny światowej i po zajęciu Borysławia przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) pracował jako bibliotekarz i pomocnik buchaltera. W czasie okupacji niemieckiej zarabiał na życie jako stróż nocny, a potem urzędnik w Karpaten Öl, a po wkroczeniu wojsk radzieckich w lipcu 1944 jako pomocnik buchaltera. W sierpniu 1945 wyjechał wraz z rodziną do Wałbrzycha, gdzie został zatrudniony w magistracie w wydziale handlu, a następnie jako kierownik Biblioteki Miejskiej. Debiutował w 1946 wierszem Nie wiem..., opublikowanym w „Odrodzeniu” (nr 31); w piśmie tym (1946-47), a także w „Twórczości” (1947-49) ogłaszał liczne wiersze i przekłady z węgierskiego. Od 1947 do przejścia z powodu choroby serca na emeryturę w 1969 pracował w Szczawnie Zdroju w Głównym Instytucie Górnictwa jako kierownik referatu administracyjnego, a od 1956 kierownik administracyjny Rejonowego Dozoru Technicznego. W 1950 został członkiem Związku Literatów Polskich. W tymże roku otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za przekłady z literatury węgierskiej. Kontynuując twórczość literacką, publikował wiersze, artykuły i przekłady m.in. w czasopismach: „Twórczość” (od 1958), „Odra” (od 1958), „Życie Literackie” (od 1958), „Poezja” (od 1966), „Miesięcznik Literacki” (od 1971). W 1959 za twórczość poetycką otrzymał nagrodę miasta Wałbrzycha, w 1969 i ponownie w 1970 nagrodę miesięcznika „Odra”, w 1980 nagrodę Wojewody Wałbrzyskiego w dziedzinie kultury, a w 1981 nagrodę Prasy Dolnośląskiej. Odbył podróże zagraniczne na Węgry, do ZSRR, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Grecji, Włoch, Francji i Monako. W 1989 został członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1998 otrzymał nagrodę Ministra Kultury. Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1976), Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (1996). Zmarł 12 listopada 1999 w Wałbrzychu; pochowany tamże na cmentarzu przy ulicy Żeromskiego .

Twórczość

1. Ścieżką konieczną. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1957, 107 s.

Zawartość

Utwory z lat 1938-1947 w cyklach: Bez gwiazd; Miasta nad zieloną rzeką; Kukułcze ziele; Profilami; Planetom wygasłym, barwom spłoszonym; Szukałem wielopromiennej; Wokół pionu.

2. Chcę zbliżyć. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1959, 35 s.

Zawartość

Cykle: Nieodparcie; Na dziennym niebie; Bez odpowiedzi.

3. W czas chłodu. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1960, 166 s.

Zawartość

Utwory z lat 1948-1955 w cyklach: Wbrew chmurom; Blaski odludne; Dzwonek w śniegu; Żywioły błądzą; W trudnym mijaniu; Gdy giną lasy; Sponad milczenia; Ślady podkowy; Ostrzem nadziei.

4. Na dnie powietrza. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1963, 146 s.

Zawartość

Cykle: Anielskie włosy; Na dnie powietrza; Zagubione miasteczka; Między dniem a nocą; Z nadmiaru; Dzień inny; Kolory Węgier; Linia przelotu; Granice ziemi.

5. Ponad widzianym. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1967, 129 s.

Utwory z lat 1960-1964 w cyklach: Bracia zwierząt poziomych; Pod wielkim słońcem; Oni; Jak łatwo; Szliśmy; Pomyśl; oraz utwór „Semenowie” napisany w 1949 jako część I poematu o tymże tytule.

6. Gaje tańczą. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1969, 89 s.

Zawartość

Cykle: Przechylenie; Stan nieważkości; Spadają gwiazdy; Dolina; Chwiejący znak; Zimowy owoc; Zagrożenie; Komunikaty.

7. Wiersze wybrane. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1972, 346 s.

8. Żelazne studnie. [Wiersze]. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972, 123 s.

Zawartość

Cykle: Ostrołuki; Wokół słońca; Mijając rzeczywistość; Żelazne studnie; O długość świerka; W kolorze kobaltu; Gaje tańczą; Toksyny; Przeciwsiła; Lądowisko; Czerń i biel.

9. Dom pięciu słońc. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1974, 109 s.

Zawartość

Cykle: Ogniwa; W lirach; Ze skłonu; Dom pięciu słońc; Lustra podają sens; Dialog o źdźble; Modele; Tyranozaury, Obłoki idą na wschód.

10. [Wiersze]. Wałbrzych: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Wałbrzychu 1978, [4] s.

Wiersze z tomów poz. , .

11. Biały cyprys. Impresje z podróży do Grecji. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1980, 81 s.

Zawartość

Cykle: Znaki; Pamięć; Kolory sensu; Witraże; Wieczorną chmurą; Smuga; Biały cyprys; Świat czyha w Tobie; Co ledwie tliło; Grawitacje.

12. Równoleżnik gołębia. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1980, 123 s.

Zawartość

Cykle: Iglica; Biosens; Połów; Prawem ciążenia; Węzły; Nad doliną; Równoleżnik gołębia.

13. W słońcu Zagłębia. [Wybór wierszy]. Malarstwo Mariana Jachimowicza. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum 1983, 349 s.

Zawartość

Cykle: Wałbrzych – przedwiośnie; Chcę zbliżyć; Z Zagłębia; Spotykamy się; Zagubione miasteczka; Żywioły błądzą; Lustra; Wbrew chmurom; Nieodmienni; Nam istotniejszym; Sponad milczenia; Gdy giną lasy; Między dniem a nocą; Z nadmiaru; Oni; Gaje tańczą; Lądowisko; Fluorescencje; Czereśniowe drogi; Dom pięciu słońc; Kolory sensu; Tyranozaury; Akamios; Grawitacje; Obłoki idą na wschód.

14. Mój Paryż nad Dunajem, czyli Rozmowy z milczeniem. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1991, 362 s.

Dot. pobytu M. Jachimowicza w Budapeszcie w latach 1917-1922.

15. W blasku istnienia. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Okis 1994, 71 s.

16. Głazom z Carrary. [Wiersze]. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1995, 116 s.

17. Śladami sensu. [Wiersze]. Świdnica: Pluton 1995, 48 s.

18. Jaskółki jutra. [Wiersze]. Wałbrzych: Wojewódzka Biblioteka Publiczna 1996, 330 s.

19. Jak ptakom i aniołom. [Wiersze]. Wstępem poprzedził S. Jaworski. Wałbrzych: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna „Biblioteka pod Atlantami 2006, 242 s.

Wybory utworów literackich w przekładach

słowacki

Ked'hynu lesy. [Wybór i przekł.] P. Horov. Bratislava 1971.

Przekłady

1. L. Kassák: Koń umiera ... [Wiersze]. Wybrała G. Kerényi. Przeł.: M. Jachimowicz, W. Wirpsza, G. Kerényi. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1967, 49 s.
2. S. Petöfi: Na wielkiej drodze. Wybór poezji. Świdnica: Wydawnictwo Pluton 1993, 202 s.

Omówienia i recenzje

Ankiety dla IBL PAN 1969, 1973, 1976, 1989.

Wywiady

Życie nasze przetoczyło się jak kula ognista. Rozm. K. Maliszewski. Fraza 1997 nr 3.
O niepodległości i człowieku poszczególnym. Rozm. A. MatuszkiewiczPomosty2001/2002 [t.] 6/7.

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. Seria 2. T. 1. Warszawa 1977 (B. Winklowa).
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (J. Łukasiewicz).

Ogólne

Artykuły

J. Przyboś: Zapiski bez daty. Twórczość 1956 nr 4.
J. Kwiatkowski: Marian Jachimowicz. Życie Literackie 1960 nr 21.
A.K. Waśkiewicz: Poezja pogranicza. Odra 1969 nr 12, przedruk w tegoż: Rygor i marzenie. Łódź 1973.
R. Wójcik: Ścieżką samotną. Tygodnik Kulturalny 1970 nr 11.
H. Kubicki: Jaką ścieżką. Odra 1977 nr 11.
M. Orski: Krajobrazy liryczne. W tegoż: Etos lumpa. Wrocław 1978.
J. Haak: Marian Jachimowicz w krytyce literackiej. Kronika Wałbrzyska 1983.
S. Jaworski: Poezja własna. Pismo 1983 nr 3.
J. Rogoziński: Marian Jachimowicz, klasyk eks-awangardy. W tegoż: Preteksty. Warszawa 1985.
Stom: Osobno. Gazeta Robotnicza 1991, nr 131 dod.Magazyn Tygodniowy”, nr 23, s. 7.
A. Dobrowolski: Świadomość wyprzedzająca lot. Odra 1996 nr 10.
J.B. Kos: W każdym człowieku znalazłem siebie. Pomosty 1996 [t.] 1.
A. Matuszkiewicz: Poezja wielkiego spełnienia. Fraza 1997 nr 3.
Pomosty 1999/2000 [t.] 4/5 [tu artykuły dot. M. Jachimowicza: J.B. Kos: W blasku istnienia, w cieniu przemijania; A. Matuszkiewicz: Dojrzałość rozszerzająca; A. Matuszkiewicz: Mowa wiązana; I. Mesjasz: Nestor].
M. Rabizo-Birek: Po śmierci Mariana Jachimowicza. Fraza 1999 nr 4.
J. Sławiński: O liryce Mariana Jachimowicza; Marian Jachimowicz: W czas chłodu. W tegoż: Przypadki poezji. (Prace wybrane. T. 5). Kraków 2001.
A. Matuszkiewicz: ***Pomosty2003 [t.] 8 [dot. poezji M. Jachimowicza].
L. Szaruga: Samotnik z Wałbrzycha. (O Marianie Jachimowiczu). W tegoż: Wyzwanie. (O poezji z przypisami i bez). Toruń 2004.

Gaje tańczą

J. Pieszczachowicz: Liryka przestrzenna. Twórczość 1971 nr 3, przedruk nieco zmieniony w tegoż: Wygnaniec w labiryncie XX wieku. Kraków 1994.

Wiersze wybrane [1997]

M. Jodłowski: Ścieżką konieczną przez tańczące gaje. Opole 1972 nr 9.
B. Kmicic: Ścieżka konieczna” poety. Nowe Książki 1972 nr 15.

Żelazne studnie

I. Maciejewska: Studnie pamięci. Odra 1972 nr 7/8.
M. Wyka: Ustalanie ładu. Twórczość 1973 nr 5.

W blasku istnienia

M. Ziemniewicz. „Opcje1994 nr 2.

Jaskółki jutra

K. Ćwikliński: Dom Złoty. Nowe Książki 1996 nr 12.
D. Dąbrowska: Ducha przewozić przez czas. Twórczość 1997 nr 4.
K. Maliszewski: Odyseja Poety: Marian Jachimowicz. Topos 1997 nr 2.