BIO

Urodzony 24 grudnia 1917 w Zagościnie na Wileńszczyźnie; syn Jana Huszczy, urzędnika, i Marii z Krośnickich. Do gimnazjum uczęszczał w Dzisnie. W 1932/33 był redaktorem pisma szkolnego „Nasz Głos”. Debiutował w 1933 wierszem pt. Miasto, opublikowanym w „Kuźni Młodych” (nr 14). W 1934 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Stefana Batorego, równocześnie studiując w Wyższej Szkole Nauk Politycznych w Wilnie, gdzie w 1939 otrzymał absolutorium. W 1937 został członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich (ZZLP). Rozwijając twórczość literacką ogłaszał (też pod pseudonimem Jan Olechno) wiersze, fraszki, recenzje w wielu czasopismach, m.in. w „Po prostu” (1935-36), „Okolicy Poetów” (1935-37), „Kurierze Wileńskim” (1935-39; tu m.in. w kolumnie literackiej pod pseudonimem zbiorowym Aron Pirmas), „Sygnałach” (1936-38), „Pionie” (1937-38), „Słowie” (1937-38), „Kurierze Porannym” (1937-38) i „Comoedii” (1938-39). Po wybuchu II wojny światowej przebywał na Wileńszczyźnie. W kwietniu 1940 został wywieziony spod Dzisny do Kazachstanu. W 1943 wstąpił do Armii Polskiej i był oficerem oświatowym w 3. Dywizji Piechoty im. R. Traugutta. W 1944 brał udział w działalności Związku Patriotów Polskich w Moskwie oraz był członkiem redakcji dwutygodnika „Nowe Widnokręgi” (w którym ogłaszał też artykuły i reportaże pod pseudonimem Jan Zagościński). W lipcu 1944 powrócił do kraju i pracował w redakcji dziennika „Rzeczpospolita” w Lublinie; w piśmie tym publikował (do 1949, również pod pseudonimem Jan Zagościński) wiersze, prozę, reportaże (m.in. w 1945 cykl felietonów Na marginesie, cykl Przegląd prasy pod pseudonimem OUT). Pod koniec 1945 przeniósł się do Łodzi. W tymże roku został członkiem ZZLP (od 1949 Związku Literatów Polskich). Współpracował jako autor wierszy, utworów prozą i artykułów m.in. z czasopismami: „Odrodzenie” (1944-48), „Szpilki” (od 1944; w 1946-48 też pod pseudonimem Kalikst Łasiczka), „Kuźnica” (1945-48), „Dziennik Łódzki” (1945-68, z przerwami), a także „Nowiny Literackie” (1947-49), „Dziennik Literacki” (1947-50) i „Mucha” (1949-53). W 1955-57 był członkiem zespołu redakcyjnego dwutygodnika „Kronika”, w 1956 zaś komitetu redakcyjnego „Łodzi Literackiej”. Od lat pięćdziesiątych utwory poetyckie i prozatorskie oraz tłumaczenia, głównie z języka białoruskiego, ogłaszał m.in. w „Głosie Robotniczym” (1951-56), „Nowej Kulturze” (1951-63; m.in. w 1953 utwory satyryczne podpisywane Mamert Niezgujko), „Twórczości” (1951-81, z przerwami), „Zielonym Sztandarze” (1954-57), „Karuzeli” (1957-59, a także 1968-69), „Kamenie” (1957-77, z przerwami) i „Poezji” (1966-80, z przerwami). Współpracował stale z łódzkim tygodnikiem „Odgłosy” (1958-82; tu w 1965 stały felieton telewizyjny) oraz z kwartalnikiem „Osnowa” (1966-71); w 1969 był zastępcą redaktora naczelnego, a w 1970-71 redaktorem naczelnym tego pisma. W następnych latach ogłaszał liczne utwory własne i tłumaczone, m.in. w „Literaturze Radzieckiej” (1970-73), „Nadodrzu” (1974-76) oraz „Miesięczniku Literackim” (1974-81, z przerwami). W 1975 otrzymał nagrodę m. Łodzi za osiągnięcia w dziedzinie nauki i kultury. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969), Odznaką Honorową m. Łodzi (1965), odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1965), Złotą Odznaką Honorową „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1971). Zmarł 26 czerwca 1986 w Łodzi; pochowany tamże na Cmentarzu Komunalnym Zarzew.

Twórczość

1. Ballada o podróżnych. Poezje. Wilno: Oddział Wileńskiego Związku Zawodowego Literatów Polskich 1938, 24 s.

2. Pamiętnik liryczny. Wiersze. Lublin: Związek Zawodowy Literatów Polskich 1945, 25 s.

Wiersze pisane w latach 1940-1944.

3. Łbem o ścianę. [Humoreski i felietony]. [Łódź:] Książka 1946, 130 s.

4. Impertynencje. [Humoreski, wiersze, felietony]. Warszawa: Wiedza 1947, 150 s.

5. Miasteczko nad Olszanką. [Powieść]. Warszawa: Wiedza 1948, 138 s.

6. Wiersze. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 62 s.

Zawartość

Cykl I: wybór wierszy z poz. oraz wierszy ogłoszonych przed 1939; cykl II: wiersze pisane podczas wojny częściowo drukowane w tomie poz. 2; cykl III: wiersze z lat 1945-1951 drukowane w czasopismach.

7. Ani tak, ani siak. [Opowiadania satyryczne]. Warszawa: Czytelnik 1953, 14 s.

Zawartość

Ani tak, ani siak; Gołębiarz Kulaga, co od innych wymaga.

8. Dożynki w Adamowie. Humoreski i satyry. Warszawa: Czytelnik 1953, 215 s.

9. O ludziach i z ludźmi. Wiersze i satyry. Warszawa: Czytelnik 1954, 143 s.

10. Zapusty na Bałutach. [Widowisko ludowe]. [Współautorzy:] B. Brok, L. Beck. Prapremiera: Łódź, 1954.

11. Różne nasze sprawy. Warszawa: Czytelnik 1956, 332 s.

Zawiera felietony i humoreski z lat 1946-1953.

12. Miłości dzień powszedni. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1957, 31 s.

13. Z dalekich dróg. [Opowiadania]. Warszawa: Czytelnik 1957, 293 s.

Zawartość

Mickiewicz na maturze; Pan Józefat; Nina; W Niedźwiedziowie; Mój przyjaciel Michaś; Kapral z Macinków.

14. Noc przed walnym zebraniem. [Felietony satyryczne]. [Łódź:] 1958, 198 s.

15. W kwileniu czajek. [Wiersze]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1959, 65 s.

16. Wiersze wybrane. Warszawa: Czytelnik 1959, 209 s.

17. Wspominki nie zawsze frasobliwe. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1960, 123 s.

Dotyczą m.in. życia literackiego Wilna w dwudziestoleciu międzywojennym, życia teatralnego i literackiego w czasie wojny (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich 1943-1944, Lublin-Chełm 1944), życia literackiego Łodzi po wojnie.

18. Telefon więcej nie zadzwoni. [Powieść]. [Łódź]: Wydawnictwo Łódzkie 1961, 131 s.

19. Wiersze wybrane. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1962, 62 s.

Autor podpisany: Kalikst Łasiczka.
Przypisy podpisane: mgr Maria Cackiewiczówna.

20. Nowy wybór wierszy. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1963, 214 s.

21. Zaczarowany banknot. Humoreski i opowiadania. Warszawa: Czytelnik 1963, 116 s.

Zawartość

Zaczarowany banknot; Rehabilitacja; Trzy dwójki; Niedole zawodu; Kłopoty z wychowaniem; Zemsta; Wykopaliska; W karnawale; Matki z dziećmi; Wykolejeniec; Gorzki zawód; Główny inspektor; Miss Kopytkowa; Bojkot; Szansa; Trawniki; Opowiadanie o łapówce; Incognito; Włamywacze; W leśniczówce; Poczucie misji; Szmira; Ślepa uliczka. – Z małego notesu; Arytmetyka dla dorosłych; Depesza; Popularność; Dyskusja; Ze wspomnień o ludziach; Herbata; Wanna; Wczasy; „Żółta reneta”; Z życia aktorów; Wystawa; „Kaprys”; Zdarzenie z Kowalskim; Rozmówki; Reflektorem po kraju.

22. Kręgi. [Opowiadania]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1964, 226 s.

Zawartość

Pan Józefat [poz. ]; Kilka kartek z wielkiej opowieści; Pierwszy i drugi powrót; Narodziny miasteczka; Oczekiwanie; Najbliższe strony; Odwiedziny; W terenie; Ford Thunderbird; Wrześniowy ranek; Głos w rozmowie o kobietach; Krym; Nie pijani i nie trzeźwi; Kręgi. – Miniatury: Dziadek; Ryby; Prawdziwy humorysta; Rotmistrz Szabaniewicz; Piec; Blaszane pudełka; Puchar.

23. Zdarzenia i zwierzenia. [Wspomnienia i reportaże]. [Łódź:] Wydawnictwo Łódzkie 1965, 258 s.

24. Żarty, satyry, fraszki. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1966, 176 s.

25. Odzyskiwanie przeszłości. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1967, 262 s.

Zawartość

Szwecja; Kombatanci; Król i generał; Morał znad jeziora; Opowieść o pewnej gospodzie; Opowiadanie zaopatrzeniowca; Ślepa uliczka; Sąsiad; Szwagrowie; Kwiecień; Odzyskiwanie przeszłości; Pied à terre; Opowieść wczasowa.

26. Sęp Sybiru. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1968, 173 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 poprawione i uzupełnione 1970, [wyd. zmienione] 1983, 335 s.

Zawartość

Owidiusz na Polesiu [szkic o W. Syrokomli]; Sęp Sybiru [szkic beletrystyczny]. – W wyd. z 1983 nadto powieść pt. Obrączki z kajdan [poz. ].

27. Stara pijalnia. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1968, 69 s.

Nagrody

Nagroda Łódzkiej Wiosny Poetyckiej przyznana w 1969 za najlepszy tomik poetycki 25-lecia.

28. Wierszyki i bajeczki. [Dla dzieci]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1969, [20] k. Wyd. 2 tamże 1984, 47 s.

29. Pan Gracjan i inni. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1970, 371 s.

Zawartość

I. Matura; Nina [poz. ]; Mój przyjaciel Miszka [poz. ]; Mickiewicz; Pierwszy i drugi powrót [poz. ]; Narodziny miasteczka [poz. ]; Pas z koalicyjką; Bochenek chleba; Kazik; Lalka z gutaperki. – II. Jesień w górach; Narzeczony; Poeta; Starzy młodzi ludzie; Telewizor; Angel de Ramirez; Platynowy pierścionek; Pan Gracjan i inni; Kopriwsztica; Energia. – III. Lampa.

Przekłady

białoruski

Pan Gracjan i inšyja. [Przeł.:] M. Tatur [i in.]. Mìnsk 1976.

30. Kolokwiarz. [Satyry]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1972, 233 s.

31. Podróż sentymentalna. [Wiersze]. Olsztyn: Pojezierze 1972, 102 s.

32. Rozmowy i zaklęcia. [Wiersze]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1973, 145 s.

33. Matylda i inne opowiadania. Olsztyn: Pojezierze 1974, 229 s.

Zawartość

I: Król i generał [poz. ]; Cudowny dzień; Szwecja [poz. ]; Kwiecień [poz. ]. – II: Samowar; Owocobranie; Zęby; Most na rzece Kwai; Kobieta i konie; Zdarzenie; Miniatury z różnych lat: Chłopi [poz. ]. Gałąź z jabłkami [poz. ]. Rotmistrz Szabaniewicz [poz. ]. Blaszane pudełka [poz. ]. Sąsiad [poz. ]. Emeryt i cudzoziemcy. Pan Sołłohub o Wielkanocy. Pan Sołłohub i kapitan. Pan Sołłohub o sekretach. – III: Matylda; Izabela.

34. Obrączki z kajdan. [Powieść]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1974, 153 s. Przedruk zob. poz. .

Wyróżnienie w plebiscycie Radia Wolna Europa na najlepszą książkę r. 1974 wydaną w kraju.

35. Piękne życie dorosłych. [Opowiadania]. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1976, 236 s.

Zawartość

I: Piękne życie dorosłych; Kręgi [poz. ]; Odzyskanie przeszłości [poz. ]; Most na rzece Kwai [poz. ]; Ze wspomnień pana Sołłohuba; Tabu. – II: Opowiadanie dla wnuka; Niedziela; Szafirki; Ze wsi do miasta; Pomocnik stolarza; Po latach; Klopsiki; Zima; Jeszcze jedna przeprowadzka; Bałwan; Hau, hau!; Szybka decyzja. – III: Izabela [poz. ]; Kwiecień – kwiecień; Pan Gracjan i inni [poz. ]; Świata w sam raz.

36. Od starorzecza. Wiersze i przekłady. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1978, 191 s.

Zawartość

Zawiera wiersze oraz przekłady z poezji: białoruskiej, kabardyjskiej, litewskiej, rosyjskiej i ukraińskiej.

37. Opowieści w czarnych ramkach. Okruchy, epizody, szkice. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1979, 211 s.

Zawartość

I: Papierówki i inne jabłka; Opowieści w czarnych ramkach; Wpis do kroniki miasta Łodzi; Szok poetycki?; Wigilia; Cztery pierwsze książki [o tomikach wyd. w Lublinie w 1944: M. Jastrun: Godzina strzeżona, J. Przyboś: Póki my żyjemy, J. Putrament: Wojna i wiosna, A. Ważyk: Serce granatu, a także o antologii K. Wyki: Z lat wojny]; Dwa listy. – II: Tablica pamiątkowa; Pan z monoklem [o S. Woyna-Gwiaździńskim]; Dzieciom i dorosłym [o J. Brzechwie]; I gdzie Rzym, gdzie Krym, a gdzie Polska... [o W. Broniewskim]; Od wspólnego pokoju [o S. Piętaku]; Janek [o J. Śpiewaku]; Poeta i kpiarz [o L. Pasternaku]; O satyrze [o Z. Fijasie, S. J. Lecu, J. I. Sztaudyngerze]; O Tadeuszu Peiperze anegdotycznie i Pan Jan [o J. I. Sztaudyngerze]; Pan Jerzy [o J. Zarubie]. – III: Książkowe niedole; Kilka uwag o krytykach i recenzentach; Pisarze i adepci; W Krakowie i w Paryżu [J. Brzękowski: W Krakowie i w Paryżu]; Przygody poetyckie; Między „Żagarami” a „Poprostu” [o żagarystach]. – IV: Pojedynek [o A. Kuprinie]; Maksyma Gorkiego odpowiedzi na ankietę; Poeta Białej Rusi [o F. Bahuszewiczu]; „Gwoli historycznej prawdy...” [dot. przekładów z literatury białoruskiej]; Kartki z podróży; Nowogródek raz jeszcze; Ubiel; Pod październikowym niebem.

38. Lata spośród lat. [Wiersze]. Olsztyn: Pojezierze 1983, 89 s.

39. Panna Studzianna. [Poemat]. Zdjęcia: A. Pukaczewski. Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza 1983, 71 s. Muzeum Historyczne miasta Łodzi.

Album.

40. Pied à terre. [Powieść]. Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984, 87 s.

41. Pory czasu człowieczego. Wybór wierszy. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1984, 238 s.

Zawartość

Zawiera wybór wierszy z tomów: poz. , , , .

42. Wierszyki z różnych półek. [Dla dzieci]. Łódź: Krajowa Agencja Wydawnicza 1986, 21 s.

Przekłady

1. P. Cvirka: Opowiadania. Tłumaczył z języka rosyjskiego J. Huszcza. Przedmowa: J. Bałtuszis. Warszawa: Książka i Wiedza 1951, 246 s.
2. Moje niedźwiedzie i inne opowiadania białoruskie. 20 [autorów]. Wybór, tłumaczenie i wstęp: J. Huszcza. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1975, 446 s.
3. U. Karatkevič: Błękit i złoto dnia. [Opowiadania]. Wybór i tłumaczenie: J. Huszcza. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1976, 238 s.
4. J. Bryl: Bajdy Dolne. [Gawędy]. Tłumaczenie i oprac.: J. Huszcza. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1979, 147 s.

Zob. też Twórczość poz. .

Prace redakcyjne

1. Księgi humoru polskiego. T. 1. Od Reja do Niemcewicza. Wybór tekstów i przypisy: S. Czernik, J. Huszcza, J. Saloni. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1958, 520 s.
2. J. Wyszomirski: Spod kreski. Wybór szkiców i felietonów. Wybór i wstęp: J. Huszcza i J. Koprowski. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1967, 351 s.
3. M. Bagdanovič: Poezje wybrane. Wybór, wstęp i przypisy: J. Huszcza. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1973, XIII, 118 s.
4. Antologia poezji białoruskiej. Wybrał i oprac. J. Huszcza. Wstęp: A. Barszczewski. Wrocław, Kraków: Wydawnictwo Ossolineum 1978, LVIII, 350 s. Biblioteka Narodowa II, 196.

Zob. też Przekłady poz. , , .

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. T. 1. Warszawa 2000 (T. Błażejewski).

Ogólne

Artykuły

F. Fornalczyk: Życzliwy ludziom. Osnowa” lato 1967.
F. Fornalczyk: O Janie Huszczy. W aurze wspomnień i codzienności. W tegoż: Z rodu poetów. Łódź 1969.
J. Tynecki: Jan Huszcza. Odgłosy 1975 nr 3.
W. Britaniszski: Poczucie wspólnoty. (O polsko-białoruskiej twórczości Jana Huszczy). Literatura Radziecka 1981 nr 11; toż w skrócie przedruk w: „Odgłosy” 1982 nr 4.
H. Pustkowski: Jan Huszcza. Odgłosy 1983 nr 6.
R. Gorzelski: Dziedzic na „Osnowie. Odgłosy 1988 nr 27.
B. Tarnowska: Wileńskie reminiscencje w twórczości Aleksandra Rymkiewicza, Jana Huszczy i Eugeniusza Paukszty. W: Wilno Olsztyn. Olsztyn 1992.
Z. Bieńkowski: Sentyment. W tegoż: Ćwierć wieku intymności. Warszawa 1993.
T. Bujnicki: Żagaryści „drugiej linii. (Putrament, Mikułko, Huszcza). W tegoż: Szkice wileńskie. Kraków 2002, przedruk w: Poezja i poeci w Wilnie lat 1920-1940. Kraków 2003.
V. Britanišskij: Ân Hušča – poet pograniča. W tegoż: Reč Pospolitaâ poetov. Sankt-Peterburg 2005.

Pamiętnik liryczny

R. Matuszewski: Liryka Jana Huszczy. Kuźnica 1945 nr 13.
K. Wyka: Posłaniec z Kazachstanu. Odrodzenie 1945 nr 30.

Wiersze

A. Kamińska. „Twórczość1952 nr 2.

Różne nasze sprawy

S. Lichański. „Twórczość1957 nr 1.

Z dalekich dróg

Z. S. Siemaszko: List do Jana Huszczy. Kultura”, Paryż 1965 nr 5.

Wiersze wybrane

J. Kwiatkowski: Wiersze Jana Huszczy. Życie Literackie 1960 nr 17.
J. Sławiński: Wiersze Jana Huszczy. Twórczość 1960 nr 6.

Wspominki nie zawsze frasobliwe

T. J. Żółciński: Wspomnienia nie takie znowu dawne. Twórczość 1964 nr 3.

Zaczarowany banknot

T. Gicgier: Czy w zaczarowanym kręgu? W: Osnowa 1965. Łódź 1964 [właśc. 1965].

Kręgi

J. Koprowski: Opowiadania Jana Huszczy. Twórczość 1964 nr 11.

Zdarzenia i zwierzenia

A. Mostowicz: Mieszanka firmowa. Nowe Książki 1965 nr 24.

Sęp Sybiru

J. Koprowski: Dwa opowiadania Jana Huszczy. Osnowa” zima 1969.
M. Ostoja-Ochocki: Głęboki nurt. Miesięcznik Literacki 1969 nr 2.

Obrączki z kajdan

M. Ruszczyc: Zeznania i wyznania. Nowe Książki 1974 nr 19.
M. Danilewicz Zielińska: Powieści. Kultura”, Paryż 1975 nr 4.