BIO

Urodzony 26 listopada 1895 w Kościankach pod Wrześnią w rodzinie ziemiańskiej; syn Leona Hulewicza i Heleny z Kaczkowskich; brat Jerzego Hulewicza, dramatopisarza i prozaika. Mieszkał początkowo w Kościankach, następnie w Mielęcinie. Ukończył gimnazjum w Lesznie. Po śmierci ojca w 1910 zamieszkał z matką najpierw we Wrocławiu, potem w Poznaniu. W czasie I wojny światowej był żołnierzem służby łączności w armii pruskiej i walczył na froncie francuskim (1914-18); brał udział w walkach pod Sommą. Fragmenty jego listów z frontu były publikowane przez matkę w „Dzienniku Poznańskim” i „Kurierze Poznańskim” jako Listy z pola walki. W tym czasie zaczął pisać wiersze i drobne opowiadania. W 1917 należał do założycieli grupy ekspresjonistów skupionej przy dwutygodniku „Zdrój”, którego od 1918 był z bratem wydawcą i stałym współpracownikiem. W 1919 brał udział w powstaniu wielkopolskim. W 1919-20 był kierownikiem literackim miesięcznika „Wiedza Techniczna” w Poznaniu. Prowadził też Spółkę Wydawniczą „Ostoja”, której współudziałowcami byli m.in. bracia Bohdan i Jerzy; kierował działami: artystycznym i ilustracji. W listopadzie 1920 ożenił się z Anną z Karpińskich (rozwód 1926). Od 1921 studiował filologię polską i muzykologię na Uniwersytecie Poznańskim. W 1922 przeniósł się do Warszawy, gdzie wraz z Kazimierzem Paszkowskim założył i do 1924 prowadził spółkę wydawniczą „Hulewicz i Paszkowski”, w której m.in. publikował własne prace przekładowe, a także redagował serie Miniatury i Cykl Wielkich Żywotów. W 1923-24 przebywał w Paryżu, gdzie kontynuował studia. W 1925 został pracownikiem Polskiego Radia i przeniósł się do Wilna; był kierownikiem, a potem dyrektorem programowym Rozgłośni Wileńskiej. Prowadził działalność literacką i organizacyjną. W tymże roku był założycielem Związku Literatów w Wilnie, jego pierwszym sekretarzem, następnie prezesem, a nadto współtwórcą działającego przy Związku kabaretu Smorgonia. Był też współorganizatorem, wiceprezesem, potem prezesem Rady Wileńskich Zrzeszeń Artystycznych. W 1925-26 redagował „Tygodnik Wileński”. Pracował również w teatrze Reduta w Wilnie jako jego kierownik literacki (1925-27). Był inicjatorem Śród Literackich w Celi Konrada. Od 1934 kierował działem literackim Centrali Polskiego Radia w Warszawie; był inicjatorem teatru radiowego pt. Teatr Wyobraźni. W 1935 został odznaczony Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury. W tymże roku zamieszkał w Warszawie. W 1936 za zasługi w służbie państwowej został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta. Od tegoż roku pełnił funkcję wiceprezesa Związku Zawodowego Literatów Polskich. W 1937 ożenił się ze Stefanią Ossowską. Za całokształt twórczości i zasługi dla rozwoju życia kulturalnego Wilna otrzymał w 1937 nagrodę literacką im. Filomatów oraz został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Po wybuchu II wojny światowej, ewakuowany z zespołem Polskiego Radia, wrócił do Warszawy i podjął pracę w zarządzie miejskim. Wygłaszał przez radio antyhitlerowskie odezwy. W czasie okupacji niemieckiej pracował jako urzędnik w magistracie. Równocześnie prowadził działalność konspiracyjną; zajął się organizacją polskiej prasy podziemnej, m.in. od stycznia 1940 był wydawcą organu Komendy Obrońców Polski „Polska żyje”. Aresztowany przez gestapo 2 września 1940, został uwięziony na Pawiaku, po czym rozstrzelany w zbiorowej egzekucji 12 czerwca 1941 w Palmirach pod Warszawą; pochowany początkowo w masowym grobie, a w 1948 na utworzonym w Palmirach cmentarzu-mauzoleum.
W 1995 Zarząd Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich oraz Oficyna Literatów i Dziennikarzy „Pod Wiatr” ustanowiły nagrodę im. W. Hulewicza.

Twórczość

1. Płomień w garści. [Wiersze]. Powst. przed 1918. Wyd. Poznań: Drukarnia Poznańska 1921, 58 s.

Autor podpisany: Olwid.

2. Polski Faust. Rzecz o nowych polskich przekładach, o sposobach tłumaczenia i o polemice dookolnej. Warszawa: Dom Książki Polskiej 1926, 66 s.

3. Przybłęda Boży. Beethoven, czyn i człowiek. [Monografia]. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha [1927], 385 s. Wyd. nast.: wyd. 2 poprawione Warszawa: Rój 1939 [właśc. 1938]; wyd. z przedmową J. Parandowskiego. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne 1959, tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1982.

4. Sonety instrumentalne. Warszawa: F. Hoesick 1928 [właśc. 1927], 76 s.

5. Lament królewski. [Wiersze]. Warszawa: F. Hoesick 1929, 59 s.

Zawartość

Zawiera cykle: Lament królewski; Wiersze Jagienki.

Adaptacje

radiowe

M. Leszczyńska. Polskie Radio 1937.

6. Miasto pod chmurami. [Wiersze]. Wilno: L. Chomiński 1931 [właśc. 1930], 59 s. [Wyd. 2] Warszawa: Pod Wiatr 1996.

7. Stanisław Moniuszko, król pieśni polskiej. Lwów: Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych 1933, 31 s.

8. Teatr wyobraźni. Uwagi o słuchowisku i literackim scenariuszu radiowym. [Cz. 2:] Głosy dyskusyjne. Warszawa: Biblioteka Radiowa 1935, 87 s.

9. Gniazdo żelaznego wilka. [Wydawnictwo popularne dla młodzieży]. Lwów: Książnica–Atlas 1936, 70 s. [Wyd. 2] Warszawa: Pod Wiatr 1998.

10. Beethoven. [Biografia]. Warszawa: F. Hoesick 1939, 177 s.

Słuchowiska radiowe, m.in.

Pogrzeb Kiejstuta. [Oparte na dawnych legendach litewskich]. Polskie Radio 1928.
Chopin a polska ziemia. [8 odcinków]. Polskie Radio 1938.
Opowieść o Beethovenie. [5 odcinków]. Polskie Radio 1938.
Sonety instrumentalne. [Montaż poetycko-muzyczny]. Polskie Radio 1939.

Przekłady

1. M. Brod: Tycho de Brahe. Powieść. Poznań: Zdrój 1922, 283 s.
Przekład podpisany: Olwid.
2. R. Tagore: Poszepty duszy. Przeł. W. Hulewicz; Dar miłującego. Przeł. S. Schayer. T. 1-2. Warszawa: Drukarnia W. Piekarnicka 1922, 208 + 209-411 s. Wyd. nast.: Warszawa: Hulewicz i Paszkowski 1923.
Przekład podpisany: Olwid.
3. R. M. Rilke: Auguste Rodin. Warszawa: Hulewicz i Paszkowski 1923, 110 s.
Przekład podpisany: Olwid.
4. R. Tagore: O kobiecie. Warszawa: Hulewicz i Paszkowski [1923], 52 s.
Przekład podpisany: Olwid.
5. J. W. Goethe: Sentencje. W rymach i prozie. Warszawa: Drukarnia Akademicka [1923], 77 s.
Przekład podpisany: Olwid.
6. O. Weininger: Geniusz, miłość i zbrodnia. Warszawa: Hulewicz i Paszkowski 1923, 87 s. Wyd. nast. Kraków: Miniatura 1991.
7. R. M. Rilke: Powiastki o Panu Bogu. Przeł.: M. Czabanówna i W. Hulewicz. [Warszawa:] Drukarnia J. Sidorowskiego 1925, 240 s. [Wyd. 2] Warszawa: Sic! 1996.
8. P. Valéry: Dusza i taniec. [Poemat prozą]. Przeł. i przedmową poprzedził W. Hulewicz. Wilno: L. Chomiński 1926, XXVIII, 60 s.
9. R.M. Rilke: Księga obrazów. Wiersze nowe. Przeł. i wstępem poprzedził W. Hulewicz. Warszawa: W. Hulewicz 1927, 146 s.
10. R.M. Rilke: Malte. (Pamiętniki Malte-Laurids'a Brigge). [Powieść]. Warszawa: L. Fiszer 1927, 215 s. Wyd. nast.: wyd. ze słowem wstępnym M. Jastruna. Warszawa: Czytelnik 1958, wyd. 2 tamże 1979; Warszawa: Pavo 1993.
11. T. Mann: Królewska Wysokość. Powieść. Lwów: Minerwa 1929, 496 s. Wyd. nast.: Warszawa: Czytelnik 1957, tamże: wyd. 2 1970, wyd. 3 1989.
12. R.M. Rilke: Elegie duinezyjskie. Przeł. S. Napierski przy współpracy W. Hulewicza. Warszawa: F. Hoesick 1930, 40 s.
13. R.M. Rilke: Księga godzin. Z trzech ksiąg złożona. O życiu mniszym, o pielęgniarstwie, o ubóstwie i śmierci. [Wiersze]. Wilno: L. Chomiński 1935, 180 s.
14. H. Kleist: Penthesilea. Tragedia. Rzecz o Penthesilei napisał Z. Falkowski. Lwów: Filomata [1938], 195 s. Przedruk w: H. Kleist: Dzieła wybrane. Warszawa 1960, H. Kleist: Dramaty i nowele. Wrocław 1969.
15. R.M. Rilke: Z „Elegii duinejskich. [Wiersze]. Przeł.: S. Napierski przy współpracy W. Hulewicza. Grafika: H. Stańska. [Anin: J.Z. Golski] 1985, [8] s. Por. poz. .
Tekst w języku polskim i niemieckim.
16. R.M. Rilke: Poezje. Toruń: C&T Editions 1995, 85 s. Wyd. nast. tamże 1997.

Inne adaptacje

Adaptacje radiowe, m.in.

A. Fredro: Ciotunia. Radiofonizacja: W. Hulewicz. Polskie Radio 1929.
J. Nepomuk Nestroy: Trójka hultajska. Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio (Wilno) 1929.
A. Malczewski: Maria. Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio (Wilno) 1930.
E. Orzeszkowa: Zimowy wieczór. Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio (Wilno) 1930.
M.T. Cyceron: Iżby Rzeczpospolita szwanku nie poniosła. Mowa Marka Tuliusza Cycerona przeciwko Katylinie w senacie rzymskim. Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio (Wilno) 1931.
M. Samozwaniec: Na ustach grzechu. Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio (Wilno) 1931.
K.F. Wiegand: Corleone. Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio (Wilno) 1936.
S. Wyspiański: Wesele. Akt. I. Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio (Wilno) 1936.
A. Fredro: Dożywocie. Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio (Wilno) 1937.
B. Prus: Stary subiekt. (Wg powieści „Lalka”). Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio (Wilno) 1937.
E. Curie: Potęga promieni. Sceny z życia Marii Skłodowskiej-Curie. Oprac. W. Hulewicz. Polskie Radio 1938.

Prace redakcyjne

1. H. G. Wells: Historia świata. Przeł. S. Kurty. Red. W. Hulewicz. T. 1-6. Wilno: Kultura 1931-1934, 390 + 255 + 308 + 337 + 431 + 264 s.
2. Jesteśmy w Warszawie. Przewodnik literacki po stolicy. Praca zbiorowa staraniem Związku Zawodowego Literatów Polskich. Komitet redakcyjny: A. W. Englert, W. Hulewicz, W. Melcer [i in.]. Warszawa: Biblioteka Polska 1938, 302 s.

Omówienia i recenzje

Słowniki i bibliografie

Polski słownik biograficzny. T. 10. Wrocław 1962-1964 (S. Helsztyński).
Słownik współczesnych pisarzy polskich. T. 1. Warszawa 1963.
Słownik pracowników książki polskiej. Łódź 1972 (Redakcja).

Ogólne

Książki

A. Hulewicz-Feillowa: Rodem z Kościanek. Kraków: Wydawnictwo Literackie 1988, 215 s. [dzieje rodu].
I. Bartoszewska: Witold Hulewicz – tłumacz i propagator literatury niemieckiej w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1995, 97 s.
A. Karaś: Miał zbudować wieżę. Życie Witolda Hulewicza. Warszawa: Pod Wiatr 2003, 339 s.
A. Karaś: Der Pole, der auch Deutscher war. Das geteilte Leben des Witold Hulewicz. Warszawa: Pod Wiatr; Fibre 2004, 151 s.

Artykuły

J. Stur: Olwid. W tegoż: Na przełomie. Lwów 1921.
T. Łopalewski: Poezje Witolda Hulewicza. Głos Prawdy 1929 nr 298.
W. Piotrowicz: Współcześni poeci wileńscy. Wilno 1931, passim.
S. Kasztelowicz: Witold Hulewicz. (Olwid). W tegoż: Tragicy doby bez kształtu. Warszawa 1933.
T. Byrski: Eroica. Więź 1963 nr 11/12, nawiązanie: K. Wołk: Wspomnienie o Witoldzie Hulewiczu. „Orzeł Biały”, Londyn 1964 nr 5.
E. Kozikowski: Witold Hulewicz. W tegoż: Więcej prawdy niż plotki. Warszawa 1964.
B. Hulewicz: Inter arma. W tegoż: Wielkie wczoraj w małym kręgu. Warszawa 1968.
L. M. Bartelski: Droga na Palmiry. Kultura 1971 nr 45, nawiązanie: Z. Bronisz, A. Gass, S. Lorentz tamże nr 47.
F. Bartek-Kozłowski: Na kursie wspomnień. Związkowiec”, Toronto 1972 nr 102.
W. Grabińska: Portret twórcy radiowego. „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, Londyn dod. Tydzień Polski”, 1974 nr 32.
J. Ratajczak: Lutnia po Bekwarku. Nurt 1977 nr 4.
Z. Zakrzewski: Saga rodu Hulewiczów. Nurt 1981 nr 5/6, nawiązanie: J. Chojecki, tamże nr 9.
J. Skarbowski: Pieśń rozstrzelana. Literatura 1986 nr 9.
I. Bartoszewska: W kręgu Rilkego i Hulewicza. Życie Literackie 1988 nr 33.
I. Bartoszewska: Witold Hulewicz. W 90 rocznicę urodzin. Acta Universitatis Lodziensis 1988 z. 21.
Z. Zakrzewski: Saga rodu Hulewiczów. W tegż: Wielkopolanie w kulturze polskiej. Poznań 1992.
I. Bartoszewska: Zu Witold Hulewicz. Leben und Schaffen. Rozprawy Niemcoznawcze 1995 t. 2.
I. Bartoszewska: Pod znakiem literackiej przyjaźni. Witold Hulewicz – Rainer Maria Rilke. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica 1997 z. 1.
E. Kuźma: Młodzi wobec pytań ostatecznych. Jan Stur, Józef Wittlin, Witold Hulewicz, Zenon Kosidowski. W: Religijne aspekty literatury XX wieku. Lublin 1997.
J. Tuszewski: Oratorium wyobraźni Witolda Hulewicza (Z perspektywy lat siedemdziesiątych). Literatura 1998 nr 6.
I. Bartoszewska: W kręgu prozy i dramatu. Przekłady Witolda Hulewicza utworów Maxa Broda, Tomasza Manna i Henryka Kleista. Acta Universitatis Wratislaviensis. Folia Germanica 2000 z. 2.
M. Kozłowska: W kręgu tradycji i współczesności Wilna. O „Tygodniku Wileńskim” Witolda Hulewicza. Zeszyty Naukowe Szczecińskie. Prace Polonistyczne Uniwersytetu Szczecińskiego 2001 z. 12.

Polski Faust

J. Iwaszkiewicz. „Wiadomości Literackie1926 nr 42.

Przybłęda Boży

J. Iwaszkiewicz: Wowro czy Beethoven. Wiadomości Literackie 1927 nr 18.
[J. Jackl] J.J.: Witolda Hulewicza legenda o Beethovenie. Nowe Książki 1959 nr 14.
J. Celer. „Homo Dei1960 nr 2.

Sonety instrumentalne

K.W. Zawodziński. „Przegląd Współczesny1930 t. 32.

Miasto pod chmurami

S. Napierski. „Wiadomości Literackie1932 nr 36.